ГЭТА КРЫК, ШТО ЖЫВЕ БЕЛАРУСЬ

Ці завылі ваўкі, ці заенчыў віхор,

Ці запеў салавей, ці загагала гусь, –

Я тут бачу свой край, поле, рэчку і бор,

        Сваю матку-зямлю – Беларусь.


Хоць гарыста яна, камяніста яна,

Вераб'ю па калена, што сею, расьце,

Дый люблю ж я яе, шкода хаткі, гумна:

        О, такіх няма, мусіць, нідзе!


З саламянай страхой мая хатка, гумно;

Непачэсна, што праўда, віднеюць яны,

Дый на іх жа сваёй клаў рукой бервяно

      I зямлю раўнаваў пад зьвяны!


З саламянай страхой мая хатка, тачок!

Многа чутак наводзяць і дум на душу;

Я ў сьне бачу іх, помню кожны разок

      I у сэрцы, як веру, нашу.


Хатка сьведкай была, як пазнаў Божы сьвет;

З хаткі бегаў да школы вучыцца чытаць;

Пры лучыне ня раз гаварыў казкі дзед;

        У двор з хаткі хадзіў зарабляць.


У тачок збожжа, сена я клаў кожны год;

У ім першы раз Зосі сказаў, што люблю...

У ім зь дзеткамі посьле зьбіраў умалот,

      I цяпер пры ім лазьню таплю.


А хоць гора зазнаў, зьнікла доля навек,

Зося парыць зямлю, у сьвет дзеці пайшлі, –

Тут жа неяк прывык да ўсяго чалавек,

        Прырос неяк, як корч да зямлі!..


Тут усякая рэч як гавора з табой:

I крывая бярозка, і столетні дуб,

Сьнег халоднай зімой, траўка летняй парой,

      I асьвер, і абцінены зруб...


А бурлівы ручай і зялёненькі сад! –

Хоць, брат, сэрца аддай і душу хоць аддай!..

Сам садочак садзіў гадкоў дваццаць назад,

        А цяпер жа вялікі, як гай!


З садам гэтым я зжыўся, як з хаткай сваей;

Знаю, колькі зь яго маю яблык і сьліў;

Ночак шмат скаратаў у ім з Зосяй даўней,

        Шмат чаго у ім я перасьніў!


Ой, бывала, як сонейка блісьне вясной,

То ж то рай, далібог! – захліпаецца дух, –

Як на ўсе на лады, на садок увесь той

        Засьвяргоча рой птушак-пяюх!


Тут кукуе зязюля, ці шмат пражыву;

Там чырыкае шпак, там пяе салавей;

Тут крычаць вераб'і і клююць крапіву;

        А на ўсё сонца грэе цяплей і цяплей!..


Цяпер глянь, браце, вокам на поле, на луг,

На сівец-сенажаць, на вузкія шнуры,

Дзе сьвістала каса, барабаніў дзе плуг,

        Дзе з зары працаваў да зары:


Тут даўгі-даўгі шнур зелянее з аўсом;

Бліжэй гоні адны, на іх – бульба у шар;

А там далей даўгі шнур віднее з жытцом;

        А там голы, як бубен, папар.


Пасяродку аўса галавісты лянок

Зелянее, інакш адбівае сабой;

Там вусаты ячмень, а там далей набок

        Ад ячменю – дзірванчык з лазой.


Ды і што гаварыць! – дзе я толькі гляджу,

Бачу родненькі край, сваю матку-зямлю;

Тут і людзі... ат... што!.. аб іх посьле скажу...

        Долі іх надта ж я не люблю!..


А вот як не любіць гэта поле, і бор,

I зялёны садок, і крыклівую гусь!..

А што часам тут страшна заенча віхор, –

        Гэта енк, гэта крык, што жыве Беларусь!


1905–1907  Я. Купала