Абворваньне
– правядзеньне вакол вёскі магічнай баразны, якая, паводле павер’яў, запыняла пашырэньне эпідэмій. У некаторых мясьцінах абрад выконваўся і ў XX ст. У розных раёнах абворваньне рабілі па-рознаму. Найчасьцей старыя кабеты і цнатлівыя дзяўчаты (зрэдку ўдзельнічалі і цяжарныя жанчыны) згаворваліся і зьбіраліся разам, распраналіся, распускалі валасы, упрагаліся ў саху і праводзілі ёю замкнёную баразну вакол вёскі. Адбывалася гэта апоўначы або да ўзыходу сонца. Калі ведалі пра ...
Прачытаць
Абутак
– элемэнт традыцыйнага строю, сэмантычна вылучаны ў багата якіх абрадах (калядных, пахавальных і інш.). У глыбокай старажытнасьці абутак быў своеасаблівым «пасьведчаньнем» родавай прыналежнасьці. Кожны род меў сваю форму абутку, матэрыялам для якога служыла скура з задніх ног татэмнай жывёліны. У Сярэднявеччы скураны абутак упрыгожваўся вышыўкай ніткамі. Узоры мелі магічны характар.
Вядомыя абрады, у якіх па памерлых ахвяравалі стары стаптаны абутак. Яшчэ нядаўна мейсцамі існаваў звычай: на Ка ...
Прачытаць
Абыдзёньнік
– рытуальны знадбень (у беларусаў часьцей за ўсё Ручнік), выраблены ў пэўнай крызіснай сітуацыі: пры эпідэміі, падчас засухі, градабою ды іншых няшчасьцях (ёсьць зьвесткі пра тое, што ў некаторых мясьцінах абыдзёньнік апошні раз ткалі ў пэрыяд «калектывізацыі», у гады Другой Сусьветнай Вайны). Рытуал вырабу абыдзёньніка такі: у адной хаце за дзень ці за ноч жанчыны (часам толькі старыя, «чыстыя» або ўдовы) ці дзяўчаты пралі кудзелю і ткалі ручнік. Атрыманую тканіну ахвяравалі ў царкву, выраб ...
Прачытаць
Абярэгі
– прадмет, выява або дзеяньне, якім прыпісвалі магічную здольнасьць засьцерагаць ад няшчасьцяў і ад злых духаў. Ад эпохі палеаліту ў якасьці абярэгаў выкарыстоўвалі амулеты з зубоў, кіпцюроў і касьцей жывёлаў. Разнастайныя амулеты-абярэгі характэрныя для эпохі балта-славянскага язычніцтва і раньняга хрысціянства: у курганных могільніках на тэрыторыі Беларусі знойдзены амулеты-падвескі, зьмеевікі, зьмеегаловыя бранзалеты ды інш. Абярэгі служылі аховаю не толькі ад рэальнай пагрозы прыродных стыхі ...
Прачытаць
Авечка
– паводле міфалагічнага паданьня, як і сьвіньня, зьлеплена богам з гліны, толькі галава ў яе са смалы. Таму авечка баіцца гарачыні, хаваецца ў цень ад сьпякотнага летняга сонца. Прыручаная ў глыбокай старажытнасьці, авечка мела вялікае гаспадарчае і культавае значэньне. Добра дастасаваная да гадаваньня вандроўнымі пастухамі, яна дазваляла чалавеку выжыць ва ўмовах засушлівых, небагатых расьліннасьцю стэпаў, нагор’яў і да т. п. Авечка была адной з важных ахвярных жывёл (пасьля каня і каровы) або ...
Прачытаць
