RODNYJA VOBRAZY Vobrazy miłyja rodnaha kraju,                Smutak i radaść maja!..         Jakub Kołas     Hałoŭnaja      Słoŭniki           Spasyłki      Ab sajcie       Кірыліца      Łacinka     Etnahrafija Kantekstny tłumačalny słoŭnik Vałočnaja pamiera Ahrarnaja reforma, jakaja ažycciaŭlałasia z kanca 1530-ch h. da siaredziny 17 st. Vyklikana razvicciom pradukcyjnych sił, unutranaha i zniešniaha rynku. Mieła na mecie dakładny ŭlik ziamiel, vyznačennie ix jakasci, unifikacyju pavinnasciej, pieratvarennie i razviccio sielskich pasieliščaŭ, pašyrennie falvaračnaj haspadapki, pavieličennie prybytkaŭ kazny i inš. U asnovie V. p. lažaŭ abmier ziamli na standartnyja ziamielnyja ŭčastki vałoki, jakija stali normaj nadziełu adzinkaj abkładannia sialan fieadalnymi pavinnasciami. Pieršy abmier ejamiel na Bałoki zrobleny ŭ 1552,), u Pinskim i Kleckim kniastvach, u vielikakniažackich i pryvatnaułasnickich majontkach Zach. i Centr. Biełarusi reforma pašyryłasia pasla zakanadaŭčaha afarmlennia jaje « Ustavaj na vałoki 1557.   Płošča, na jakoj razmiaščałasia stvoranaja nanava vioska, zvyčajna mieła formu čatyrochvuholnika i padzialałasia na 3 pałi, a kožnaje pole - na adnolkavyja pałosy pa 11 morhaŭ (7, 12 ha). Viosku pieranosili ŭ siaredniaje pole, siadziby razmiaščali ŭzdoŭž vulicy (zvyčajna adnoj). Chaty stavili na adnym baku vulicy, haspadarčyja pabudovy - na druhim (hł. taksama art. Vioska). Kožny dvor atrymlivaŭ učastki ŭ 3 palach, što skdadała 1 vałoku (21,36 ha). Takim čynam zamacoŭvałasia trochpolnaja sistema sievazvarotu,likvidoŭvałisia   Cieraspałosica, dalokaejamiełle i strakatasć u pamierach sialanskich nadziełaŭ. Ałe apracavać stolki ziamli adnoj siami było ciažka, tamu vałoka davałasia 2, časam 3 siemjam. Zaležna ad asnoŭnych pavinnasciej sialanstva działiłasia na 3 katehoryi: ciahłyja sialanie, asadnyja sialanie, sialanie-słuhi. Pry abmiery ziemli bajar i šlachty, što znachodzilisia siarod uładanniaŭ vialikaha kniazia bujnych fieadałaŭ, uklučalisia ŭ skład apošnich, bajary i šlachta pry dakumientalnym dokazie cvaix pravoŭ na raniejšuju ziamielnuju ŭłasnasć atrymlivałi kampiensacyi ŭ inš. miescach. V. p. sadziejničała ŭstalavanniu i pašyrenniu falvarka, dzie panski zasievak paviałičvaŭsia pieravažna za košt lepšych sialanskich ziamiel. Dla vykanannia panščyny ziamlu razmiarkoŭvali tak, kab   1 vałocy falvarkovaj ziamli adpaviadała 7 sialanskich vałok. Pry praviadzienni V. p. na U Biełarusi padzieł na vałoki nie rabiŭsia, byŭ praviedzieny abmier ziamłi i vyznačennie jaje jakasci. Jakasć kła.łasia ŭ asnovu pamieraŭ pavinnasciej. V. achapiła i dziarž. harady, zakranuła ziamielnyja ŭładanni duchavienstva.   Reforma ŭzmacniła zapryhońvannie sialanstva, pavialičyła pavinnasci, łikvidavała prava pierachodu da inš. fieadałaŭ, uvodziła padvornaje ziemlekarystannie zamiest abščynnaha, kančatkova pazbaviła sialan prava karystannia byłymi spadčynnymi ziamielnymi nadziełami, na doŭhi čas vyznačyła płanavannie sialanckix viosak i siadzib. Krynica: Этнаграфія Беларусі. Мінск. 1989. Рэдактар: Шамякін I. П. Выдавецтва: БелСЭ. 575 с.: іл. 2009–2020. Biełaruś, Miensk.