|
Хлеб
|
|
|
|
|
Бабуля Ганна рыхтуецца пячы хлеб. Доўга з мылам мые рукі, апранаецца, нібы збіраецца ісці ў царкву. Я сяджу за сталом і чакаю. Мне пяць гадоў, і я ўжо люблю дні, калі бабуля пячэ хлеб...
* * *
Шкада тых дзён, што патанулі ў змроку,
І ва ўспамінах іх не адшукаць,
Як аніколі мне з ракі глыбокай
Лісцё бярозы белай не дастаць.
Цячэ рака і размывае бераг
І агаляе дрэваў карані,
І дрэвы ўжо трымаюцца за веру
У лепшыя, нібы карэнне, дні.
І дні прыходзяць, і пясок сплывае
У невядомасць з вольнаю вадой.
І ў змроку дзень, як лісце, патанае
І ў памяці губляецца маёй...
|
Каля крамы з раніцы шмат вяскоўцаў – жанчыны і дзеці чакаюць прывозу хлеба, а мужчыны – гарэлкі...
* * *
І гэты снег праз пару дзён растане,
Нібы трава ссівелая згарыць,
І белы камень зноў на неба гляне,
І стомлена пакоціцца з гары
Да шэрых хат, дзе ўжо няма нікога
І толькі з’іржавелыя замкі,
Нібы сабак здзічэлых языкі,
Напамінаюць не чапаць чужога.
І белы камень спыніцца ля хаты,
Дзе мы жылі, не знаючы вайны,
І плакалі, вясёлыя, на святы,
Самотныя, маўчалі ля труны.
І белы камень раптам чорным стане,
Як той наш дзень, калі сышлі адсюль
Усе, нібыта снег, які растане,
Ды не на скронях маладых матуль...
|
Едучы з горада, амаль заўсёды маме вязу хлеб. Мінскі для мамы смачнейшы. Для мяне ж – валожынскі...
* * *
Трымаюцца зоркі за неба,
Нібы пад страхой – кажаны.
Тут вецер прапах свежым хлебам
І порахам даўняй вайны,
Якую шчэ помняць старыя,
Якія не спяць па начах
І думаюць думы зямныя,
І слёзы гараць у вачах,
Нібыта былыя пажары,
З якіх яны выйшлі, каб жыць,
Каб сталіся яваю мары,
Не зніклі з магілаў крыжы.
Глядзець ім у неба начное
І бачыць, як зоркі лятуць,
Нібы кажаны, праз былое,
Дзе добрыя людзі жывуць...
«Якая ў цябе самагонка?» – пытаецца Сашка ў сваёй суседкі. «Хлебная...» – адказвае яна, і мой былы аднакласнік просіць прадаць яму хаця б пляшачку, бо ад учарашняй цукровай у яго сёння баліць галава...
* * *
Жыццё, як дождж, з якога не ўцячы
У цёплы дом і выкінуць ключы,
Каб аніхто, як дождж, не турбаваў,
Каб ты адзін сядзеў, не сумаваў
І думаў, што жыццё – не дождж, што зноў
Цябе пакінуў раптам без сяброў.
А дождж ідзе, бясконцы, як жыццё,
Халодны, як апалае лісцё,
І хочацца ляцець, нібы гарэць,
Каб светлыя пачуцці адагрэць
Да гэтых змрочных дзён, амаль пустых,
Як сад, дзе яблыкаў не знойдзеш ты,
Бо яблыні павымерзлі даўно,
А з яблыкаў павыпіта віно
У доме, дзе ўжо выбіта вакно...
* * *
У кожнага сваё жыццё зямное,
Нібы сасуд, з якога будзеш піць
Сваю атруту і віно жывое –
І за атруту новы дзень любіць,
Не разумеючы, што ты знікаеш,
Нібы вада на залатым пяску,
Які спакойна час перасыпае
З адной рукі кастлявай на руку
Кастлявую, і ты ў пяску пад крыжам
Ужо ляжыш, нібы тут век ляжаў,
Імя тваё ў скрыжалях вецер зліжа
І на зямлю ці вернецца душа,
Каб ты пражыў ізноў жыццё зямное,
Не помнячы, што ты ўжо гэта піў –
Сваю атруту і віно жывое –
І за атруту новы дзень любіў...
«Мы, быў час, хлеб з мякіны елі! А цяпер тут усе зусім распанелі. Тарты ім падавай!» – разважае бацька, збіраючы рэшткі хлеба, якія засталіся пасля гасцей на стале...
* * *
Я не знік, як знікае ў пясках
Дажджавая жывая вада.
Тут жыццё, як вада на палях,
Дзе ў вадзе маё неба відаць,
У якое ўзлятае душа
І вяртаецца разам з дажджом
Да мяне, быццам бы да крыжа,
І мяне напаўняе святлом,
Як пясок напаўняецца ўміг
Дажджавою жывою вадой.
І жыццём напаўняецца слых,
Быццам грэшнае цела душой...
Я не знік і не знікну, як сон,
Што прысніла матуля мая,
Прадучы зімнім вечарам лён,
Каб не знік у завейнасці я
Па дарозе да нашых святынь,
Што ў пясках патанаюць чужых...
Напачатку дзевяностых, калі ў крамах знікла амаль усё і амаль усё прадавалася па талонах, мама кожны тыдзень пякла хлеб. Вялікія духмяныя боханы, накрытыя святочнымі кужэльнымі рушнікамі, ляжалі на кухні на стале. Прыязджаючы дахаты, я ішоў на кухню, каб паглядзець на мамін хлеб, і, паглядзеўшы на яго, я адчуваў сябе больш упэўненым у тым, што і гэты нялёгкі час мы ўсе перажывём...
* * *
Ізноўку на сцежках зжаўцелае лісце,
Як нашыя мроі, што явай калісьці
Не сталі, а ўпалі пад нашыя ногі
І пылам зрабіліся нашай дарогі,
Якую прайсці нам, шукаючы шчасця,
Але, не дайшоўшы да раю, упасці,
Як гэта на сцежцы звуглелае лісце,
Што быццам бы мроі, што явай калісьці
Не сталі, бо нашы самотныя лёсы,
Нібыта анёлаў усмешкі і слёзы,
Ад нас не залежаць, пакуль мы з табою
На дрэве жыцця, дзе пара лістабою
Бясконцая, быццам сцяга пад нагою,
Якую прайсці нам, шукаючы шчасця,
Але, не дайшоўшы да пекла, упасці,
На сумныя ўсмешкі і слёзы разбіцца,
І з лісцем змяшацца, і пылам зрабіцца...
Мама ўжо даўно не пячэ хлеб. Але на гарышчы пад страхой захоўваецца драўляная лапата, на якой хлеб садзілі ў печ і даставалі. Лапата і сёння пахне хлебам майго дзяцінства...
|
|
|
