 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сіні пад’езд
|
– Вось папера. Бяры i пiшы, як i чаму ты забiў чалавека, – загадаў следчы.
– Пiсаць толькi пра забойства цi пра Сiнi пад’езд таксама? – перапытаў Тарас.
– Пiшы пра ўсё. Чым болей – тым лепей.
* * *
Цяпер я – вырадак i забойца.
А раней кнiгi любiў, не часопiсы i газеты, а кнiгi. Спынiўся, упаў, разгарнуў, i цябе няма, i ўсё адно, якi ўздымаюць сцяг. Ты далёка-далёка. Мора, белая лодачка плыве...
Та-ара-ас!!! Гэта мяне. Далей, далей ад свайго iмя, ад клiчу, ад загаду. I можна ўцячы. А як збегчы ад нянавiсцi да самога сябе, ад уласнай баязлiвасцi, ад калецтва?
Вырадак! I лепш пра мяне не скажаш. Баюся, што не пераадолею сваiх вар’яцкiх намераў. Вось з iх i пачалося...
Раптам у мяне з’явiлася неадольнае жаданне схапiць нож i ўдарыць у жаночую шыю крышку вышэй ключыцы.
Яна мыла посуд, а я пiў гарбату. Яна толькi што запарыла свежую гарбату ў парцаляным iмбрычку. Я схапiў цыгарэты i ўбачыў, як у мяне калоцяцца рукi. Закурыў. Жаданне зарэзаць чалавека перавярнулася ў сполах. Забаяўся самога сябе. Спалохаўся.
I не было каму пярэпалах загаварыць. Яе звалi Рыта. Тупое iмя, нiбыта старое рыдлёвачнае дзяржальна. Рры-та-та-та. I ўся тупасць у "та-та-та". А твар у яе быў круглы i чысты, як зiмовая поўня. Пастава – пругкая, зграбная. Сцёгны шыракаватыя, але гэта як каму.
– Ты ж не пакрыўдзiўся, праўда? – Рыта гаварыла да сушылкi, куды састаўляла посуд. – Ты ж адзiны, каму можна ўсё расказаць. За гэта i люблю цябе.
Яна азiрнулася. Вочы ў яе былi, што ў казулi перасоўнага заацырка.
– Ну хочаш, я аддам табе грошы? – Яна выцiрала паружавелыя ад вады рукi.
– Грошы твае.
– Давай тады падзелiм напапалам.
Рыцiна iнфантыльнасць была бязмежная. Яна мяне абяззбройвала, як i ружовасць яе пальцаў. I жаданне ўдарыць мокрым нажом у белую шыю падалося мне смешным...
* * *
Посуд Рыта мыла ранiцай, а напярэдаднi ўвечары я пайшоў у бар.
Пасля сямi я звычайна хадзiў у бар, калi не iшоў у кiно. Канцэрты, тэатры, стадыёны – не маё. Цырк перарос, а шкада. Любiў блазнаў. Уга-гi-га-го... Сам хацеў на арэну ў велiзарных чаравiках выбягаць. Не выйшла. Мая арэна – склад на РВП "Кiнатэхпрам". Замест стракатага камбiнезона ды рудога кудлатага парыка – сiнi халат ды чорны берэт. А пасля сямi – бар.
Рыта сядзела за столiкам пад адчыненым акном, i над яе буйнымi рудымi кудзерамi мiльгалi i пастуквалi абцасы, – бар у сутарэннях.
– Паставiш вiна? – замест прывiтання кiнула яна мне.
– Заўтра, i то з умоваю, што сёння пойдзем да мяне.
– А што, зусiм нi капейкi?
– Так, дробязь. Заўтра атрымаю.
Рыта ўзняла густанаведзеныя бровы i сцяла вусны.
– Зараз знойдзем, – я паспрабаваў прагнаць Рыцiна расчараванне, хацелася, каб яе вусны ўсмiхалiся.
– Добра, сягоння iду да цябе. Толькi ты нiчога не думай i не кажы.
Да нас за стол падсеў Сяржук. Рот да вушэй. Усмешка крыху адцягвала ўвагу ад вялiзнага носа, i ён навучыўся насiць яе амаль заўсёды.
Раней Сяржук хадзiў з Рытаю. Гэта ён прывёў яе ў наш бар. Потым яны пасварылiся, але гэта мала што змянiла, таму мне зрабiлася непрыемна ад насатае ўсмешкi i Рыцiнай радасцi. Трэба было адразу паслаць iх куды падалей.
– Скiнемся? – Сяржук паказаў роўныя, як нежывыя, зубы.
Мы паслухмяна вывернулi кiшэнi. Дробязi назбiралася толькi на сок. Вось тады Сяржук i прапанаваў прадаць Рыту. I я ўзрадаваўся. Сапраўды.
Угаворвалi доўга. Яна пiла сок з лёдам праз саломiнку i ўсё скардзiлася, што баiцца. Мы запэўнiвалi, што нiчога страшнага не здарыцца, калi яна зробiць усё, як мы скажам. Мне абрыдлi ўгаворваннi, а Сяржук зазлаваў i папярэдзiў: калi яна зараз адмовiцца, дык вылецiць з бара праз акно i больш сюды не зойдзе.
Мне ўявiлася, як напаўаголеная Рыта заходзiць у бар, як усе прысутныя паварочваюць галовы i вымаўляюць доўгае "о".
Рыта згадзiлася.
– Чорт з вамi, жабракi, – яна пусцiла бурбалкi ў шклянцы з сокам.
Знайсцi пакупнiка – справа, як адразу ж i высветлiлася, няпростая. Бар маленькi. Усе ўсiх ведаюць. Не прадаваць жа знаёмым, дый якiя там грошы?
Мы ўжо ледзь не расчаравалiся ў Сержуковай прапанове, калi заўважылi каля стойкi камандзiровачнага. Такiх здалёк пазнаеш па зашуганай паставе, адразу вiдаць чужанiцу. Горад, калi не свой, адразу накладзе на твар пячатку страху, нiдзе не дзенешся. Ён узяў дарагi кактэйль з маслiнаю i сеў у самы светлы куток, блiжэй да дзвярэй. Такiм больш пасуе куфель пiва, а не келiх з гнуткай саломiнкаю.
Сяржук падсеў да госця i пачаў:
– Вам наш горад падабаецца?
– Акуратны, чысты, – камандзiровачны выдаваў, што спакойны.
– Мы любiм парадак. Толькi сумна ў нас, не хапае яшчэ колькi мiльёнаў насельнiцтва, каб стала па-сапраўднаму весела.
– Мне дык не сумна, – запэўнiў госць, нiбыта ён сарамлiвая i разважлiвая жанчына, а не васьмiдзесяцiкiлаграмовы мужык.
– Аднаму заўсёды сумна, – гнуў сваё Сяржук.
– Ты ж не адзiн.
– У тым i справа, – Сяржук правёў даланёю па твары, нiбыта страшэнна стамiўся. – Я на працы.
Я паклаў руку на Рыцiна калена, яна накрыла маю руку сваёй. Захацелася звалiць. I трэба было сысцi, забраць Рыту i сысцi да мяне цi проста куды-небудзь.
– А што за работа ўвечары, дый яшчэ ў бары? Можа, ты пры выкананнi? – госць заўсмiхаўся, пэўна, уразумеў, куды заварочваецца размова.
– Дапамагаю самотным, – намёк на праваахоўныя органы Сяржук пакiнуў без увагi.
– Атрымлiваецца?
– Давай пойдзем, – зашаптала Рыта мне на вуха.
– Пасядзiм, – я зняў руку з яе калена.
– Звычайна абломлiваецца, – запэўнiў Сяржук камандзiровачнага.
– А што трэба, каб абламалася? – той адсунуў келiх з костачкай ад маслiны на край стала.
– Жаданне мець жанчыну.
– Жаданне ёсць.
Тут бармен запусцiў рок-н-рол, i я толькi ўбачыў, як Сяржук гаворыць, як камандзiровачны хiтае галавой i завязвае на вузел саломiнку.
Па дарозе да нашага стала госць узяў кактэйль, але калi сеў, дык паставiў келiх перад Рытаю. А яна замест "дзякуй" выдала "ну-ну". Мне падалося, што праз халоднае "ну-ну" ўсё i ляснецца, але я памылiўся.
– Знаёмцеся, наш госць... – пачаў быў Сяржук.
– Не трэба фарматворчасцi, – госць махнуў рукой, нiбыта адганяў камара. – Нiколi не думаў, што ў вас усё так лёгка вырашаецца.
– А ў вас iнакш? – пацiкавiўся я.
– Цяжэй. Можна знайсцi жанчыну, але горад невялiкi, i плёткi разлятаюцца iмгненна, а ў мяне пасада.
– Спачуваю, – Сяржук пагладзiў пальцам дзюбу свайго носа. – А колькi каштуе ў невялiкiм горадзе палавое задавальненне?
Рыта пачырванела, але ў прыцемку пунсовасць на твары была ледзь заўважная, можна скiнуць на алкаголь. Я паклаў далонь на яе калена.
– Усё залежыць ад часу i месца, – адказаў камандзiровачны.
Мне тады згадаўся школьны падручнiк па грамадазнаўству – месца, час, вярхi, нiзы, могуць, хочуць, працэнты...
– Месца – аднапакаёўка прыбраная i чыстая. Час – дзве гадзiны. Ну, а гэта Лiза.
– Дваццаць пяць, – падсумаваў госць.
– Гэта Лiзе. У сталiцы ўсё значна даражэй.
– Вам па сто пяцьдзесят каньяку.
– Па дзвесце пяцьдзесят, пляшка, – удакладнiў я i зняў далонь з Рыцiнага калена.
Камандзiровачны прынёс ад бармена каньяк у шкляной колбе.
– Мы тут пачакаем, – Сяржук пстрыкнуў па колбе, – за каньяком.
Задаволены госць i сумная Рыта, а цяпер Лiза, пайшлi.
Сяржук узяў каньяк, падышоў да бармена i папрасiў схаваць. Колба знiкла за стойкаю.
* * *
Праз кухню i склад мы з Сержуком трапiлi ў цёмны, застаўлены прыватнымi машынамi двор. Шпаркай хадою выйшлi на праспект, прабеглi праз сквер, паўз фантан, мiнулi тэатр i нарэшце апынулiся каля шэрага будынка з вялiкай вазаю на франтоне. У iм быў толькi адзiн пад’езд з найменнем Сiнi. Назоў Сiнi пад’езд атрымаў толькi за тое, што дзверы на гарышча былi пафарбаваны ў брудна-блакiтны колер. Праз гарышча можна патрапiць у суседнi дом, так што ў Сiнiм ажно тры выхады i адпаведна ўваходы. Галоўны, цi асноўны, уваход – металёвыя дзверы з грувасткiм парталам на вулiцы Карла Маркса (апошнiм часам яе называлi Маркеса); другi, цi чорны, выводзiў у двор; трэцi, той, што праз гарышча, на вулiцу Фрыдрыха Энгельса. Нават па назовах вулiц вiдаць, што дом стаiць у самым цэнтры сталiцы. Адпаведна, фасад абвешаны мемарыяльнымi дошкамi. Ажно два профiлi рэвалюцыянераў, анфас лаўрэата ўсiх магчымых на Беларусi лiтаратурных прэмiй i анфас вядомага этнографа i даследчыка старажытных культур Блiзкага Усходу. На адзiн будынак дык i занадта, здаецца.
Пэўна ж, некалi ў прасторным пад’ездзе i кiлiмы ляжалi, а цяпер трэба пад ногi глядзець.
Сяржук згасiў святло. Мы схавалiся ў нiшу, дзе па задуме архiтэктара павiнна была б стаяць скульптура, якая-небудзь напаўаголеная Венера з падносам для вiзiтовак у мармуровых руках.
Рызыка сутыкнуцца з выпадковым чалавекам у Сiнiм пад’ездзе была мiнiмальная, бо жыльцы такiя паважаныя i старыя, што нават сваiх хвастатых сяброў выгульваюць удзень.
– Мала мы ўзялi з камандзiровачнага. Што гэта за грошы, пляшка каньяку? – зашаптаў я.
– Яшчэ возьмем, – атрымаў у адказ.
– Ты пачнеш, – сказаў я.
– Пачну. Толькi курыць страшэнна захацелася.
– Патрываем. Колькi тут засталося?!
* * *
Спружына на ўваходных дзвярах войкнула – кай-й-йн, кай-й-йн.
– Як цёмна! – Рыцiн баязлiвы голас запоўнiў цемру.
– Зараз знайду запалкi, – спакойна сказаў камандзiровачны.
– Не трэба псаваць сярнiчку, – Сяржук ужо стаяў за спiнаю ў госця i загароджваў выхад.
– Што тут адбываецца? – разгубiўся той. Я ўклiнiўся памiж Рытаю i разгубленым госцем.
– Ты што да дзяўчыны лезеш? Яна ж не хоча гэтага, – з Сержука паперла агрэсiя, так прэ паветра з прабiтай шыны.
– Як гэта не хоча? Лiза? – рэха ўзняло ўгару дзявочае iмя.
А яна схавалася ў нiшу, як дамаўлялiся.
– Згвалцiць хацеў? Га? – Сяржук хапае камандзiровачнага за руку вышэй локця.
– Я пазнаў вас, вы з бара, – з госця рвалася недарэчная радасць.
– Не крычы! – сыкнуў я на ўзрадаванага госця i ўчапiўся абедзвюма рукамi ў ягоны пiнжак.
– Я пазнаў вас, – паўтарыў ён, але без радасцi.
А я пацягнуў пiнжак на сябе i адчуў, як гаспадар напружыўся, зрабiўся цяжкi, чыгунны, нязрушны.
– Не крычы. Слухай. Уважлiва слухай. Ты пазнаёмiўся з ёй на вулiцы. А да гэтага ты выпiў у бары i таму табе захацелася пазнаёмiцца з дзяўчынаю. Ты прапанаваў ёй прайсцiся. Ты зацягнуў яе ў пад’езд. Напалохаў i прымусiў iсцi ў пад’езд, каб там згвалцiць. Яна закрычала. Мы пачулi...
– Я...
– Ты. Не крычы. Ты – юрлiвы кныр – хацеў згвалцiць дзяўчыну, а мы не далi. Вось i ўся раскладка. Або мы цябе здаём, i ты атрымлiваеш тэрмiн за спробу згвалтавання. Сведкi ёсць. Тры – адзiн. I ўсё на нашу карысць. Або ты плацiш няўстойку i цiха валiш на правiнцыю займацца жончынай мастурбацыяй.
Пасля гэтага маналога я ажно ўспацеў.
– Грошы я дам. Але тут цёмна. Трэба выйсцi на вулiцу.
– А вось на вулiцу не трэба выходзiць, – зашаптаў Сяржук. – Калi i дасi дзяўчыне на рубель больш, яна не пакрыўдзiцца. Лiза, ты ж не пакрыўдзiшся, калi атрымаеш больш?
Адказу не было.
Камандзiровачны дастаў партманет. Сяржук схапiў яго i яхiдна прамовiў:
– Я перадам. У мяне – як у дзяржбанку.
У гэтым гiенавым жарце i была памылка.
Камандзiровачны крутнуўся ўсiм сваiм сытым целам, вырваўся з маiх рук, размахнуўся i ўдарыў Сержука па горле. Той схапiўся за шыю i ўпаў на бок. Я атрымаў локцем у нiз жывата, i мяне зламала напапалам. Рыта ўскрыкнула i вылецела з нiшы. Камандзiровачны сагнуўся, схапiў партманет, пераскочыў цераз Сержука, якi курчыўся на падлозе i нiяк не мог ухапiць паветра. У мяне пазелянела ўваччу, i я ўбачыў сотнi маленькiх iскрынак, што танчылi ў паветры. Рыта ўкленчыла над Сержуком. Камандзiровачны ламануўся ў дзверы.
Войкнула пакрыўджаная спружына.
– Сяргей! – закрычала Рыта.
– Хутка наверх, – я дапамог iм падняцца.
Мы дабеглi да брудна-блакiтных дзвярэй. Праз гарышча выбралiся ў суседнi дом, праз ярка асветлены пад’езд вылецелi на вулiцу. Беглi мы хутка. Я нават забыўся на свой боль у жываце. Спынiлiся толькi каля бара ў цёмным двары, спрэс застаўленым прыватнымi машынамi.
* * *
– Я зараз, – кiнуў Сяржук хрыплым голасам i памкнуўся да дзвярэй з шыльдачкаю: "Чужанiцы ўваход забараняецца".
– Стой, – я схапiў яго за крысо джынсовае курткi.
– Каньяк забяру. Ды пусцi ты. Не заявiць ён. П’яны, разумееш, у чужым горадзе, а мы цвярозыя.
– А Лiза? – кiўнуў я на Рыту.
Сяржук спынiўся i павярнуўся да яе, тая вытрасала каменьчыкi з красовак, не раўнуючы – чапля на адной назе.
– Ён табе не казаў, у якiм гатэлi спынiўся?
– Не казаў. А што? – яна абула красоўкi.
– Трэба морду яму набiць, – Сяржук згарнуў кулакi.
– Раз набiлi, хопiць. Лепш па каньяк iдзi.
Сяржук павярнуўся да мяне i развёў рукамi:
– Ты чуеш? Яна мяне пасылае. Не, ты на яе толькi паглядзi... Дык у якiм гатэлi ён спынiўся?
Я ўклiнiўся памiж Рытаю i Сержуком. Толькi гэтага яшчэ не хапала, сямейнае сцэны каля бара.
– Спакойна, Сяржук. У бар пойдзе яна. А жывот мне балiць не менш за тваё горла. Зараз палякуемся.
– Сапраўды, я зганяю па каньяк. Усё ж нармальна скончылася.
– Ідзi. Горла балiць...
Рыта прынесла каньяк у бутэльцы з-пад мiнералкi, колбу бармен пашкадаваў.
* * *
Рыцiна iнфантыльнасць была бязмежная. Яна мяне абяззбройвала, як i прахалодная ружовасць яе вiльготных рук. I жаданне ўдарыць мокрым нажом у белую шыю падалося мне смешным, але толькi на адно iмгненне.
– Толькi ты не кажы Сержуку, што я была з камандзiровачным у гатэлi...
Яна гаварыла, гаварыла, гаварыла...
Я ўзяў са стала чысты нож i ўдарыў яе.
* * *
А цяпер можаце забiць, мне ўсё роўна.
|
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
