 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Вячэрнія ветразі
|
Крычалі, білі кулакамі ў грудзі,
Палілі пачкі гербавых папер,
Кагосьці сьцягвалі з трыбуны людзі:
«Прадажнік! Контра! Рэакцыянер!»
Над Менскам, па-над плошчаю Саборнай,
Ляцеў трывожны варанячы грай.
Натоўп вакол. Разьюшанае мора:
«Рэспубліка! Жыві! Перамагай!»
I вецер тыя крыкі рваў нядбайна
I нёс, як іскры, ў цёмныя палі,
Туды, дзе ў гурбах па шляхах бяскрайніх
Сьпяць хутары азёрнае зямлі.
I цішыня. Яна патрэбна многім,
Каб ад гарачых спрэчак ачуняць,
Узважыць дзень, і цьвёрда стаць на ногі,
I песьню новаму сьвітаньню даць.
Ў пакойчыку глухім, дзе пальцы стынуць,
Дзе ад буржуйкі сіняваты дым,
Сьмяртэльна стомлены, худы мужчына
Перакладае пралетарскі гімн:
«Паўстань, пракляцьцем катаваны,
Паўстань, хто з голаду век пух,
Бурліць наш розум збунтаваны,
Няволі кліча рваць ланцуг».
Ён кідае пяро. Ў чырвоных хмарах,
Што праплываюць над зямлёй кудысь,
Як здані, нараджаюцца ў пажарах
I чэзнуць зноў вякі і гарады.
У гэтых прывідах і ў роўным дыме,
Што цягнецца слупамі да нябёс,
Ён бачыць будучае ўсёй Радзімы,
Яе няпросты і вялікі лёс.
Скуголяць інтэрвентаў параходы,
У полымі вайны Дзьвіна і Сож,
I гвардыя краіны – ўзвод за ўзводам –
На сто франтоў выходзіць басанож.
Вось за акном няпэўны бразгат зброі,
Падмацаваны дальняю трубой,
I песьня ў цемрадзі: «На бой, гэроі...»
Яны ідуць! Рэспубліка, на бой!
Сьпяваюць цягнікі на двух вакзалах,
Не астывае ярасьці напал.
Перакладае малады Купала
Для новых дзён
«Інтэрнацыянал».
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Яны абвісаюць, як сьпеў недапеты.
Пад кілем вада заціхае, зьвініць.
О вецер, дыхні над вячэрняй планетай,
Рыбацкія мачты рукою крані.
Пагладзь спрацаваныя нашы далоні,
Ўчыні на паверхні вясёлы баль,
Каб зноў паляцелі грывастыя коні,
Блакітныя коні азёрных хваль.
Каб ветразь ружовы, тугі, нібы грудзі,
Прынёс нас да хаты над беражком,
Каб позьняй парою ўсе добрыя людзі
Сядзелі над смажаным шчупаком.
Каб клікала нас адрына старая,
І мірна агеньчыкі зьзялі ў дубах,
І ўстала з-пад мачты мая дарагая
І стому рукою абцерла з ілба.
1959
|
Трагэдыi ня зьнiкнуць пры Камуне...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я сумую па Радзіме,
Па яе лугох і нівах,
Па трыпутніку, што гладзіў
Ногі зьбітыя мае,
Па укропе на гародзе,
Рэчках ціхіх і лянівых
І па сопкай белай бульбе,
Што на стол яна дае.
Я сумую па Радзіме...
Бачу ціхія паляны.
Цёплы мёд яе маліны
Адчуваю на губах.
Ты – мая лясная казка
У красе доўгачаканай,
Ты – мая сьвятая песьня,
Сьвет адзіны у вачах.
Просты сьвет, дзе дрэмлюць хаты,
Дзе раса на травах сьпее,
Дзе у росных шатах чуцен
Гівала пяшчотны сьвіст,
Дзе наўсьцяж канавы мокрай
Пышны курасьлеп жаўцее,
І купае тлусты лопух
У вадзе мясісты ліст.
Мокры край. Дажджы і сонца.
Вільгаць сонечнага лета.
Жарабя бяжыць па лузе,
Радасна задраўшы хвост.
Цэлы век вісіць вясёлка
Над краінай мокрай гэтай,
І глядзяць спакойна коні
На нябесны дзіўны мост.
Я сумую па Радзіме,
Як каханы па дзяўчыне,
Я жадаю ўвесь прыпасьці
Проста да яе рукі,
Да грудзей – тугіх узгоркаў,
Да вачэй – азёраў сініх,
І замерці ў пацалунку
На гадзіны і вякі.
1960
|
О мой цудоўны край,
Мой засьнежаны рай...
Ціхі званочкаў сьмех.
Сьнег у лесе начным,
Сьмех у садзе пустым,
Коней спакойны бег.
Штосьці часьцей і часьцей
Сьню я, што шэрань цьвіце,
Падае з чорных сукоў
І што з табою ўдваіх
Еду між дрэваў начных
Госьцем да сваякоў.
Плечы твае абняў.
Роўная рысь каня.
Лес радзейшы стае.
Шэрань заткала бары,
Скроні мае серабрыць,
Беліць вейкі твае.
Бачу сялібу ў садах,
Бачу загурблены дах,
Нізкі, натоплены дом.
Хутка між яблынь густых
Будзеш сьмяяцца і ты.
Бачыш? Страчаюць з агнём.
Вязкі цыбулі вісяць.
Скварыцца каўбаса,
Водар смалы, сасны.
Дроваў адталы дух.
Печка.
Калматы кажух.
Сны.
1960
|
Гусі-лебедзі ў лугах зялёных,
Гладзяць крылы белыя блакіт.
Сокал, прагнучы крыві салёнай,
Рвецца у сакольніка з рукі.
Ногі коней грэбуюць зямлёю.
Ярасная сіла ў скакуне...
Адбылося гэта ўсё са мною,
Або гэта сон і яблынь сьнег.
Але ў сьне не вып’еш столькі гора.
Ведаю, што я званіў у шчыт,
Я граміў татар пад Крутагор’ем,
Я крышыў крыжацкія мячы.
Кроў далі мне паплавы і пожні,
Голас – бор дрымучы і чарот.
Я з табою да крыві апошняй,
Мужны мой, адвечны мой народ.
Ты мне даў асеньнія сьвітаньні,
Ты мне даў ружовы твар вясны,
Падарыў мне цяжкае каханьне
Да жанчыны з дальняй стараны.
Роднымі зрабі чужыя вочы,
Шэрыя, як неба над табой,
А пасьля пакліч, калі захочаш,
За цябе на самы страшны бой.
І калі ў твае глыбіні лягу, –
Дай мне ціхі сьпеў тваіх бяроз
За любоў, за веру, за адвагу
Сьціплых песьняў, што табе прынёс.
1960
|
Стажар серабрысты пажар.
На дрэвах бароды імхоў.
Пaра з начных імшар
Пужае цыбатых ласёў.
Бягуць па балоце яны.
Над імі праз шэры туман
Зьзяе, як вока вайны,
Чырвоны Альдэбаран.
Сьлепне стомлены зрок,
Сьцежка спускаецца ў лог,
Вожык, як шэры клубок,
Скруціўся ля самых ног.
– Клубочак, вядзі, вядзі.
– Гаспадар, дарогі няма.
Трэба на сьцежках блудзіць
І не зважаць на туман.
Яліна над сьцежкай маёй –
Не яліна, а баба-яга.
Сава ў глушыні лясной
Прарочыць: «Куга! Куга!»
– Алёначка! Ого-го!
Спаткай, за руку бяры.
Выведзі Яна свайго
Да цёплай хаты ў бары.
Хоча ён бачыць агні,
Карагоды між сьветлых лугоў,
Хоча сьвятла, цеплыні,
Хоча казаньня твайго.
Лаўжы і карчоў крыжы.
Туман, як прывід, як дым.
Хтосьці па сьцежцы бяжыць,
Сава лунае над ім.
Вочы гараць нада мной,
Не сава, а дзіва-зьмяя.
– Бацюхны! Хто гэта? Вой!
– Алёначка, гэта я.
– Пойдзем хутчэй. Туман.
Хату яшчэ прамінеш.
Як ты даведаўся, Ян,
Што завуць Алёнай мяне,
Што аб’ездчыку я дачка,
Што жыву між гэтых палян,
Што добра мне тут чакаць,
Калі прыйдзе прыгожы Ян?
– Любая, я ж чараўнік,
Знаўца зямлі і вады.
Мне і куніца, і дзік
Адкрылі свае сьляды.
Ў дрымотнай глушы лясной
Не ведаў я аднаго:
Сьцежкі да хаты тваёй,
Сьцежкі да сэрца твайго.
Дай мне тваю далонь.
Не трэба стаяць, пайшлі.
Вядзі на мірны агонь
У змрочных лапах ялін.
1960
|
Ці-і-іпак,
Ці-і-іпак.
Сумна. Ня хочацца ў шлях далёкі.
Шпак
на галіне бярозы высокай,
Чорны шпак,
Трапёткі шпак.
Чысты абшар халодных нябёс,
Белыя травы засумавалі,
Белыя травы на сонцы адталі,
Плачуць ружовымі нізкамі сьлёз.
Ці-і-іпак,
Ці-і-іпак.
Шпак не трапеча, ён не ўзьвіваецца,
Шчасьцем жыцьцёвым не захлынаецца,
Сёньня з радзімаю ён разьвітаецца.
Сумна,
Працяжна сьпявае шпак.
Песьня шпака халадком цячэ,
Доўгі, празрысты сьвіст на сьвітаньні...
Час адлятаць ад радзімы туманнай,
Сьветлай для кожных птушыных вачэй.
Ў сэрцы птушыным яна жыве
З дымнаю сушняй, з садамі расянымі...
Вецер над чорным, чужым акіянам
Перыйкі,
Перыйкі,
Перыйкі рве.
1960
|
|
Баляда пра галубiныя пер’i
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
За старым, закінутым млынам,
Дзе зарослы заліў ракі,
Скачуць жоравы на лугавіне –
Танканогія шляхцюкі.
У цыбатых усё ў парадку:
Ежа ёсьць, прайшлі халады,
Ім асіна пляскае ў ладкі
На касе ля балотнай вады.
Толькі я перапоўнены сумам.
Зросься я з гэтай весьняй зямлёй
Не птушыным сэрцам бяздумным,
А трывожнай людской душой.
Мне лягчэй бы стала, напэўна,
Каб забыла мінулае ты,
Каб страла мая ўпала гнеўная
І ўваткнулася перад царэўнай
У гарлачыка ліст залаты.
Ты прыходзь, далёкая, любая,
Ты разьвей усьмешкай тугу.
Пакладзі мне далонь на губы.
Не магу безь цябе. Не магу.
1960
|
Месяц заснуў на коміне хаты,
Кінуў адбіткі на люстра вады.
Дрэвы густыя ў бліскучых латах,
Як вартавыя, вартуюць сады.
Ў цьмянае поле гляджу з-пад далоні,
Полымя бухае, нібы ў трубу.
Коні начлегу, ружовыя коні
Месяца іскры з травою скубуць.
Добра усім. А мая беласьнежка
Полем не пройдзе каля лазьняка,
Не прабяжыць гэтай цёплаю сьцежкай,
Бульбіну не пакачае ў руках.
Позіркам ясным мяне не адорыць,
Поруч з агнём не ляжа ў мурог
І не папросіць, каб сеў я поруч
І ад бяды невядомай бярог.
І не прыкрыюць вачэй яе сонных
Цёплыя пальцы маёй рукі...
Вельмі далёкія перагоны.
Вельмі марудныя цягнікі.
1960
|
Пералескі. Бярозы вісяць над старыцамі.
Над ярамі, над парнай ракою імгла.
Чырвань вечара на самотных званіцах,
На каменьнях бялеючых мякка лягла.
Спачывае зямля пад гусьцеючым ценем,
Мірна нюхае горкі пах травяны,
Як аратай, што зьвесіў рукі з каленяў
І бяздумна сядзіць ў канцы баразны.
1960
|
Цягнікі засьпявалі, заплакалі,
Дым зьмяшалі з парай лагчын,
Па мастах над вадою адтакалі,
Іскры кінулі ў зорную сінь.
Дні нядаўнія, ясныя, любыя,
Гарадоў старажытных спакой,
Курасьлеп на лугах Багалюбава,
Белы храм над Нерлю-ракой.
Ці здалося мне, ці прысьнілася,
Што ў вясеньнія гэтыя дні
На вачох тваіх, шэрых, мілых,
Больш было да мяне цеплыні.
Адшумела дзікімі злакамі,
Абляцела пялёсткамі «сна»,
Адцьвіла бярвянымі макамі
На паўночных лугах вясна.
Дзе ты зараз, добрая, цёплая,
Як прамень сьвятла на траве?
...Над духмянымі ў полі каноплямі
Цень ад хмары самотнай плыве.
Ледзь пасьпеўшы сустрэцца і зьведацца,
Лапай вочы прыкрыўшы ў журбе,
Пад алмазнай Вялікай Мядзьведзіцай
Сьпіць туга мая па табе.
1960
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Буслы вучаць дзяцей. Цішыня над ракою.
На абрывах у прысьмерку дрэмле падбел.
За ракой у густым лугавым спакоі
Пастуховай пугі ляскае стрэл.
Буслы вучаць дзяцей. Над стромай страшэннай
Шапку з чорнага гольля надзела сасна.
А пад імі прасёлачак пахне сенам.
А пад імі – Дняпро і лугоў жаўцізна.
Скора вечар. Хваля пясок цалуе,
Ціха цені ў прыдонных лозах пляце.
Дзядзька сьпіць у чаўне. Я нячутна вяслую
Паўз жанчын, што купаюць на плёсе дзяцей,
Колькі іх. Напэўна, цэлы дзесятак,
Сьмех на беразе. Мяккае рэха ў лазе:
«Хтось ляжыць у чаўне...
Паглядзіце, дзяўчаты.
Бач, тужлівы які...
Тапельца вязе».
І адна з кабет, зубастая, сьмелая,
Пэўна, маці дзяўчатак, крычыць у сьпіну:
«Вось каб раптам устаў бы гэты тапелац
І ўхапіў сабе... ну хоць бы адну».
Я махаю рукой і торкаю ў човен,
Каб прыгожая самая села ў карме.
О, якія ляцяць наўздагон мне словы,
О, які там віск, і кпіны, і сьмех!
А «тапелец» раптам, задзёршы ногі,
Паімкнуўся ўстаць без падпоры рукой...
Сонца, сонца вячэрняе. Пырскі. Рогат...
А буслы вяслуюць над ціхай ракой.
Добра жыць на сасьне над шэрымі хатамі,
Дзе запаляцца скора ў вокнах агні
На абрывах высокіх пад ціхімі шатамі
Ў вёсцы з назваю звонкаю Кісьцяні.
Бусьляняты нагамі над хвоямі месяць,
Іх вячэрні палёт хавае імгла.
На вялізным, на нізкім аранжавым месяцы
Цень вялізны белага з чорным крыла.
У паветры звонкім старыя лунаюць.
Бездакорна старых пераймае дзятва...
Крыльлем лопаюць, на верхавіны сядаюць,
І паветра са сьвістам б’ецца мне ў твар.
Буслы вучаць дзяцей. Ім трэба сьпяшацца.
З кожным днём сінява гусьцее ў вадзе.
Першы жоўты ліст на галінах акацыі
Папярэджвае ліпень, што восень ідзе.
І стагі за ракою сумуюць па хатах,
Па адрынах, дзе плача смалою сьцяна.
Нават вечарам лётаюць бусьляняты
І мяне запрашаюць высока лунаць:
«Мы лунаем, а ты паўзеш, як мурашка.
Ў захапленьні ўзьлятаем, а ты стаіш.
Бачыш, мы навучыліся. Гэта няцяжка.
Ты такі вялікі. Ты лепш паляціш.
Паляцім мы з табою пад неба зорнае,
Адаб’ёмся ў базальтавай хмурай вадзе,
Паляцім мы ў Афрыку, ў Афрыку чорную,
Ў лес трапічны, дзе мнгва разьдзірае людзей.
Мнгва – вялізная кошка, магутная, сьмелая,
Больш ільва, са шкураю шэрай, як дым.
Мнгву ніколі ў жыцьці не бачылі белыя,
А пабачыўшы... не расказалі другім.
Там, у Афрыцы чорнай, пад небам сінім,
Над прытокам Конга ў густых сітнягах,
Правадыр негрыцянскі кажа дзяўчыне
З чорнай скурай бліскучай на цьвёрдых грудзях:
"Чуеш, бой барабанаў спужаў антылопу.
З паляўнічай сьцежкі паўзе зьмяя.
Калі мнгва мяне ў нетрах дагоніць і схопіць, –
Паляваньня героем загіну я.
Калі ж схопіць чужынец мяне і замучыць, –
Я памру не героем – рабом памру.
Чараду забяруць з крааляў калючых,
І цябе з сабою яны забяруць.
Я прайду праз лясы, дрыгву і завалы,
Я забуду твой цёплы сьмяшлівы рот,
Я на мнгве паспрабую дзіды трываласьць:
Ці праб’е яна ворагу прагны жывот».
Буслы, буслы, ляціце дарогай прамою
На зарослыя пальмамі берагі,
Раскажыце, што над вялікай ракою
Ёсьць народ, што ніколі не крыўдзіў другіх,
Што бязьмерным гонарам я ганаруся,
І мацнее штодзённа мая любоў,
Бо скупая зямля маёй Беларусі
Не раджала рабоў і не мела рабоў.
Буслы вучаць дзяцей. У лясным ветрабоі,
Ў цёмных пушчах буслам зайздросьцяць зьвяры...
Крылы моцныя гучна вяслуюць над хвоямі,
Хвост пушысты, як веерам, ногі накрыў.
І адклаўшы вясло, я слухаю сказы,
І па плыні спакойнай, па глыбіні
Адплываю кудысьці з захадам разам,
І згасаю на сумным тваім агні.
Ціхі гоман радзімы з абрываў чую,
Ціхі голас каханай, як песьня, цячэ...
Ну куды, куды ад цябе палячу я,
Ад пяшчоты, ад шэрых глыбокіх вачэй?
Буслы, буслы. Зіма вас зробіць ізгоямі.
Не лікуйце, што прыйдзе гэта пара.
О дурненькія дзеці, зь якою тугою
Вы прыпомніце захад і плёсы Дняпра!
Бузіну і яблынь цяжарных падпоры,
І стакроткі ў мокрай цяністай траве.
Не ад стомы буслы гінуць над морам:
Настальгія ім сэрца няшчаснае рве.
О, туга па Радзіме. Хутчэе. Хутчэе.
Сэрца поўніць узьлёт нечуваных мар.
Гэта ты, маё шчасьце, за морам сінееш?
Сэрца! Шчасьце! Любоў мая!..
Цемра... Удар...
Перамогшы ў палёце прастор акіяна,
Паміраюць яны ў абдымках вод,
Як памёр Рафаэль у абдымках каханай,
Што кахаў безнадзейна дванаццаць год.
Я прыкметы твае павек не забуду:
Душагубка, што грэе на сонцы бакі.
Дзед сівенькі ў лазе, трапёткія вуды
І барвянец імклівы на плыні ракі.
Буслы, буслы, бярыце яе з сабою.
Усё запомніце: шоргат рачной асакі,
Сон пяску пад пяшчотай рачнога прыбою,
Соль ліловую сохнучай рыбнай лускі.
Часта радуеш сэрца ты, часта ты мучыш,
Я павек не забуду твае палі.
І каб стала ты полымем буйнаравучым,
Я саломаю стаў бы. Вазьмі. Спалі.
1959
|
Белая песьня ў лугох залацістых,
Кліч адзьвінеўшых стагодзьдзяў зямлі,
Кволая-кволая, чыстая-чыстая,
Быццам дзяўчына, царква на Нерлі.
Кроў і забойствы ў агні і дыме,
Подласьць і жорсткасьць у лютым баю, –
Нават яны праходзілі міма,
Пашкадаваўшы нявіннасьць тваю.
Ўсім, хто навек адыходзіў к ценям,
Сьнілася ты на райскіх лугох
Зь яснай журбою па убіенным,
Зь ценем усьмешкі ў мокрых вачох.
Любы твой брат загінуў на ловах.
Вочы твае для нас зьбераглі
Літасьць, і сьлёзы, і цёплыя словы,
Што не заб’еш на грэшнай зямлі.
З дальніх стагоддзяў праз цёплыя губы
Чую прызыўны твой галасок:
«Братка мой мілы, братка мой любы,
Выйдзь да мяне на круты беражок».
1960
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
Баляда пра Невядомага, Першага
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
«Увага! Увага! Увага!
Рыхтуецца атамны выбух.
Хавайце дзяцей!
Хавайце вучоных і кнігі!
Хавайце ў зямлю партытуры
Бетховена і Гуно!
Хавайце карціны Босха:
Ён ведаў пра гэта даўно».
Дзіўны, дзіўны мастак!
У цемры сярэднявечча
Сядзеў ён перад мальбертам,
Які асьвятлялі сьвечы.
Цень у кутах пакоя,
Цені па фарбах бягуць,
Цень над роднай краінай,
Змрочныя цені ў мазгу.
Іспанцы край захапілі,
Палілі людзей без жалю,
Жыць не давалі нікому,
Існаваць – рабам дазвалялі.
Плакалі дзеці малыя,
Ўміраючы на нажы,
І нельга было сьмяяцца
Мастаку, што з праўдай дружыў.
Таму ў грудзях такога
Не сэрца, а галавешка,
Таму ў Героніма Босха
Памерла на вуснах усьмешка.
Ён бачыў, што душы прыгнечаных
Не сталь, а бязвольны воск,
І прарочыў дрэнным людзям
Геній Геронім Босх.
Сваёй неўтаймоўнай фантазіяй
Выклікаў ён пачварныя здані...
Праз трэшчыны на палотнах
Чуюцца гукі рыданьняў.
Лётаюць мёртвыя птушкі,
Палаюць жывыя кусты,
Пачвары з галовамі грыфаў
Рэжуць сабе жываты.
У адных галовы без ног,
У другіх пад задам калені.
Кідаюцца ў пажарах
Маўклівыя голыя цені.
Праз дымнае і чырвонае,
Праз попельнае сьвятло
Танкі ідуць магутныя,
Якіх тады не было,
Ці мог ён тады прадбачыць,
Што пройдзе сто пакаленьняў
І ажывуць наяве
Пачвары яго ўяўленьняў?
Што будуць з акопаў людзі
Дзерціся на накат
І кідацца ім пад ногі
Зь цяжкай вязкай гранат.
Вы, васковыя душы,
З ланцугоў кашмары спусьцілі,
Вы над роснай зямлёю
Сьмерці грыбы ўзрасьцілі...
Даўно прарочыў такое
Босха трывожны мозг.
І ўсё ж аднаго ты не ведаў,
Вялікі Геронім Босх.
Зьведаўшы чалавека,
Зьведаўшы мора і сушу,
Не мог ты ведаць, што ў сьвеце
Стальныя вырастуць душы,
Што на хлусьлівых і хцівых
Узьнімецца іх рука
І вытрасе іх са скуры,
Як бульбу гнілую зь мяшка.
«Увага! Увага! Увага!
Выбухаў больш не будзе!
Выносьце скульптуры і кнігі,
Сьпявайце і сьмейцеся, людзі!
Выносьце дзяцей заспаных
Пад сонечных гукаў прыбой!
Выносьце карціны Босха!
Адбой! Вечны адбой!»
1960
|
|
Трызьненьне мужыцкага Брэйгеля
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
Слова пра чалавечнасць
|
|
Паэма
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
