Там, дзе азёры
Летні нарыс з-пад Нарачы
|
Нарач.
Перад усходам сонца яно шэрае.
Днём ад Мястра лягуць зялёныя цені, і пагоніць вецер хвалі на пясчаны бераг – і зялёныя, і сінія, як неба, і белыя, як барозны зямлі, убеленыя пенай – першым снегам.
Нарач... Дарога ляніва падымаецца на ўзгорак. Далёка відаць цёмная вузкая паласа лесу, белыя муры касцёла, панскі двор; бліжэй – узгоркі, поле з лат пяску і гліны, парэзанае глыбокімі акопамі, схронамі, усеянае магіламі сусветнае вайны.
Часам тарчыць з зямлі кавалак іржавага калючага дроту, жалезабетонныя пліты, скрышаных часам і снарадамі траншэй...
– «О – го – го»!.. – песні ўтораць удары жалезных кліноў, кірак і лапат. Чалавек дваццаць каменшчыкаў гатуюць матэрыял на дарогу.
Вецер калыша жоўтыя напалавіну з гірсай каласы жыта, цёмна-зялёнае калоссе ячменю.
– «О – го – го – о»!.. – стук, скрып калёс, галасы, крык спуджаных кагарак і неспакойны шум Нарачы.
– Тут шэсць месяцаў... Змяніў лапці на дзеравянкі... Заработак... – гаворыць адзін з каменшчыкаў.
– Спытайся, як на кабыльніцкім тракце...
– Прыехаў учора адзін з горада. Мы, – кажа, – апішам ваша жыццё. А сам у рукавічках. Падавіўся б ты гэткім жыццём. Ведаем і без цябе, што за жыццё, – гаворыць рыжы, шыракаплечы занарачанскі рыбак. Ізноў песня. Парваныя зетрам галасы. Шум калосся, кагаркі, Нарач...
Ёсць два берагі.
Адзін – гарыць на сонцы, звоніць меднымі струнамі соснаў, а ў цяні маляўніча раскінуліся дачныя домікі, рэстараны; уюцца між олянцовых кустоў дарожкі, старанна высыпаныя жоўтым пяском.
Другі бераг: цягнуцца вузкія шнуры; ляжыш – галава на адной мяжы, лапці на другой. У беспарадку каля дарогі збіліся сялянскія хаткі, быццам сабраліся кудысь ісці.
Першы бераг усеяны людзьмі вясёлымі: банкір, дырэктар банка, рэдактар якойсь клерыкальнай газеты, палкоўнік... Усе са сваімі сем’ямі.
Ляжаць на гарачым пяску чырвоныя ад сонца тлустыя ногі, рукі, галовы.
– Чуюся, як на моры, толькі тут шмат танней, як на Рывьеры або ў Гдыні, – квокча, разваліўшыся на пяску, жонка дырэктара жалезнага трэста. Глядзіць праз ларнетку на возера, на бераг, на далёкія каякі, парусы і з задавальненнем пераварочваецца і падстаўляе пад сонца другі, менш апалены бок.
Другі бераг – бераг чорны, як жыццё, як народ. Кожны дзень збіраюцца рыбакі: народ мазольны, абарваны, галодны.
Кожны дзень – ці мароз, ці вецер – арцелі рыбакоў не пакідалі возера. Зжыліся з ім ад дзядоў і прадзедаў. Ведалі яго і дно, і берагі, і затокі, як кожную страку ў сваім лапці.
Сёння лавіць забаронена.
Сёння засталося шмат сірот, а ў сірот шмат слёз, а мала хлеба.
Нарач!
Сіняе, зялёнае, чорнае.
Нарач – дзесяткі лодак, каякоў, моц уражанняў, калекцыя фатаграфічных картачак, пясчаная пляжа і зялёны шум меднага бору.
Нарач!
Гэта карміліца соцень, тысяч наднарачанскіх рыбакоў, іх жонак, дзяцей.
Нарач – гэта кавалак чорнага хлеба і рызман на плячах наднарачанскага рыбака.
|
|
|
