|
Гістарычная даведка
|
|
Самотны чалавечы голас
|
|
Інтэрв'ю аўтара з самім сабой аб прапушчанай гісторыі
|
|
РАЗДЗЕЛ ПЕРШЫ. ЗЯМЛЯ МЁРТВЫХ
|
|
РАЗДЗЕЛ ДРУГІ. ВЯНЕЦ ТВАРЭННЯ
|
|
РАЗДЗЕЛ ТРЭЦІ. ЗАХАПЛЕННЕ ЖУРБОЮ
|
|
Самотны чалавечы голас
|
|
Маналог пра тое, навошта людзі ўспамінаюць
|
|
Маналог пра тое, што можна пагаварыць і з жывымі, і з мёртвымі
|
|
Маналог пра цэлае жыццё, напісаны на дзвярах
|
|
Маналог адной вёскі пра тое, як клічуць душы з неба, каб з імі паплакаць і паабедаць
|
|
Маналог пра тое, што знойдзеш чарвяка-дажджавіка, і курыца радуецца
|
|
Маналог пра песню без слоў
|
|
Тры маналогі пра даўні страх
|
|
Маналог пра тое, што толькі ў злосці чалавек хітры, і які ён адкрыты і даступны ў простых словах любові
|
|
Салдацкі хор
|
|
Маналог пра старыя прароцтвы
|
|
Маналог пра месяцавы пейзаж
|
|
Маналог сведкі, у якога балеў зуб, калі ён бачыў, як упаў Хрыстос і пачаў крычаць
|
|
Тры маналогі пра "тло хадзячае" і "зямлю гаворачую"
|
|
Маналог пра тое, што мы не ўмеем жыць без Чэхава і Талстога
|
|
Маналог пра тое, што святы Францыск прапаведваў птушкам
|
|
Маналог без назвы – крык...
|
|
Маналог на два галасы – мужчынскі і жаночы
|
|
Маналог пра тое, як штосьці зусім невядомае ўпаўзае, улазіць у цябе
|
|
Маналог пра тугу па ролі і сюжэце
|
|
Народны хор
|
|
Маналог пра тое, чаго мы не ведалі: смерць можа быць такой прыгожаю
|
|
Маналог пра тое, як лёгка стаць зямлёй
|
|
Маналог пра сімвалы вялікай краіны
|
|
Маналог пра тое, што ўжыцці страшнае адбываецца ціха і натуральна
|
|
Маналог пра тое, што рускі чалавек заўсёды хоча ў што-небудзь верыць
|
|
Маналог пра фізіку, у якую ўсе мы былі ўлюбёныя
|
|
Маналог пра тое, што далей за Калыму, Асвенцім і Халакост
|
|
Маналог пра свабоду і мару аб звычайнай смерці
|
|
Маналог пра тое, што да звычайнага жыцця трэба нешта дадаць для таго, каб яго зразумець
|
|
Маналог пра дзіцятка-калеку, якога ўсё роўна будуць любіць
|
|
Маналог пра нямога салдата
|
|
Маналог пра вечнае і праклятае: што рабіць і хто вінаваты?
|
|
Маналог абаронцы савецкай улады
|
|
Маналог пра тое, як два анёлы забралі маленькую Волечку
|
|
Маналог пра бязмежную ўладу аднаго чалавека над іншым чалавекам
|
|
Маналог пра ахвяраў і жрацоў
|
|
Дзіцячы хор
|
|
Замест эпілога
|
|
|
|
МАНАЛОГ ПРА ТОЕ, ШТО ЗНОЙДЗЕШ ЧАРВЯКА-ДАЖДЖАВІКА, І КУРЫЦА РАДУЕЦЦА
|
|
|
МАНАЛОГ ПРА ТОЕ, ШТО ЗНОЙДЗЕШ ЧАРВЯКА-ДАЖДЖАВІКА, І КУРЫЦА РАДУЕЦЦА
"Першы страх? Першы страх з неба зваліўся... Вадою плыў... А паасобныя людзі і шмат хто спакойныя былі, як камяні. Крыжам пабажуся! Мужчыны, каторыя старэйшыя, вып'юць: "Мы да Берліна дайшлі і перамаглі". Скажуць, як да сцяны прыклеюць...
Першы страх быў... Раніцою ў садзе і на гародзе мы знаходзілі спруцянелых кратоў. Хто іх душыў? Звычайна яны на святло не вылазяць з-пад зямлі. Нешта іх гнала. Крыжам пабажуся!
Сын звоніць з Гомеля:
– А хрушчы лятаюць?
– Хрушчоў няма, нават лічынак штосьці не відаць. Пахаваліся.
– А дажджавікі ёсць?
– Знойдзеш дажджавіка, курыца радуецца. I іх няма.
– Першая прыкмета: дзе хрушчоў і дажджавікоў няма – там моцная радыяцыя.
– Што такое радыяцыя?
– Мама, гэта смерць такая. Угаворвайце тату з'язджаць. У нас перабудзеце.
– Дык жа мы гарод не пасадзілі...
Былі б усе разумныя, дык хто б застаўся дурнем. Гарыць, ну гарыць. Пажар – гэта часова, ніхто па тым часе не баяўся. Атама не ведалі. Крыжам пабажуся! А жылі пад бокам у атамнай станцыі, напрасткі – трыццаць кіламетраў, а калі шашою – сорак. Радыя былі вельмі. Купіў білет і паехаў. Забеспячэнне ў іх маскоўскае... Кілбаса танная, заўсёды мяса ў крамах. На выбар. Добры быў час!
А цяпер адзін страх... Менцяць, што жабы ды мошкі застануцца, а людзі не. Жыццё застанецца без людзей. Баюць казкі з прыказкай. А, дурань, хто іх любіць! Але не бывае байкі без праўды... Старая ўжо гэта песня...
Радыё ўключу. Палохаюць і палохаюць нас радыяцыяй. А нам пры радыяцыі стала лепш жыць. Крыжам пабажуся! Ты паглядзі: прывезлі апельсіны, тры гатункі кілбасы, калі ласка... У вёсцы! Мае ўнукі паўсвету аб'ехалі. Меншая дзяўчынка вярнулася з Францыі, гэта ж некалі Напалеон адтуль наступаў... "Бабуля, я бачыла ананас!" Другога ўнука... Браціка яе ў Берлін на лячэнне бралі... Гэта туды, адкуль на нас Гітлер пёр... На танках... Новы свет цяпер... Усё па-іншаму... Радыяцыя гэтая вінавата ці хто? А якая яна? Можа, у кіно дзе паказвалі? Вы бачылі? Белая, ці якая яна? Якога колеру? Адны кажуць, што без колеру і паху, а другія, што яна чорная. Як зямля! А калі без колеру, то – як Бог. Бог усюды, а ніхто не бачыць. Палохаюць! А яблыкі ў садзе вісяць і ліст на дрэвах, бульба ў полі... Я думаю, што ніякага Чарнобыля няма, прыдумалі... Падманулі людзей... Сястра мая са сваім мужыком выехалі... Недалёка тут, за дваццаць кіламетраў. Два месяцы там пажылі, бяжыць да іх суседка: "Ад вашай каровы радыяцыя пералезла да маёй. Карова з ног валіцца". – "А як яна пералезе?" – "Яна па паветры лятае, як пыл. Лятучая". Казкі! Казкі з прыказкай...
Але як падумаю – у кожнай хаце нехта памёр...
А што я вам дадам? Трэба жыць... Больш анічога...
А то яшчэ... Раней мы самі білі масла, смятану, ставілі тварог, сыр. Варылі малочную зацірку. Ці ядуць такое ў горадзе? Заліваеш муку вадою і перамешваеш, атрымліваюцца рваныя кавалачкі цеста, тады ты іх у каструлю з кіпнем. Паварыш і забельваеш малаком. Мама мая паказвала і вучыла: "I вы, дзеці, навучыцеся гэтак. А я навучылася ад сваёй мамы". Пілі мы бярозавы і кляновы сок. Бярозавік і кляновік. Фасолю ў стручках ставілі ў чыгунках у печ, каб упрэла. Варылі кісель з журавінаў... А ў вайну крапіву збіралі, лебяду... З голаду пухлі, але не паміралі... Ягады ў лесе, грыбы... А цяпер такое жыццё, што ўсё гэта парушылася. Думалася нам, што гэта непарушнае, што тое, што ў чыгунку кіпіць, вечнае. Ніколі б я не паверыла, што яно памяняецца. Але ж яно так... Малако нельга... Бабовыя – нельга... Грыбы, ягады забараняюць... Мяса наказваюць вымочваць тры гадзіны... I з бульбы два разы ваду зліваць, як варыш. Але з Богам біцца не будзеш... Трэба жыць... Палохаюць, што і ваду нашу няможна піць. Але як ты без вады? У кожным чалавеку вада ёсць. Нікога няма без вады. Ваду і ў камені знойдзеш. Ну, гэта ж вада, можа, яна вечная? Усё жыццё з яе... У каго спытаешся? Ніхто не скажа. А Богу моляцца, у яго не пытаюцца. То трэба жыць..."
Ганна Пятроўна Бадаева, самасёлка
|
|
