ЭПІЛОГ
Хлопец гадоў дваццаці шасці, з сабранымі на патыліцы ў хвосцік валасамі і ўсмешлівымі вуснамі, і зеленавокая дзяўчына, гнуткая, як лазінка, схіліліся, абняўшыся, над вялікім пісьмовым сталом з чорнага дрэва. Перад імі ляжалі разгорнутыя часопісы. У маладых людзей быў аднолькавы выраз твараў – з адбіткам шчасця, не хвіліннага, бурлівага, а такога, што расце свойскім дрэўцам у садзе тваіх будняў і непрыкметна мацнее з году ў год.
– «Вернутыя вершы»... Усёткі неяк банальна назвалі...
– Нічога, галоўнае – публікацыя з’явілася! Водгукаў колькі! І добра, што дамагліся прыпіскі – «З асабістага архіва Магдаліны Дарбут-Сташынскай». Цяпер твае правы ніхто не аспрэчыць.
– Затое пачнуць казаць, што я дзедавы вершы выдаю за свае...
– Не бойся. Твая падборка даказала, што ты самастойны паэт, са сваім бачаннем свету. Гэтага не падробіш. І добра, што абедзве публікацыі з’явіліся адначасова.
– Магчыма... – задумліва сказала дзяўчына. – А што ты даведаўся пра Хмеля?
– Ведаеш... – Хлопец адхінуўся ў крэсле, падбіраючы словы. – Нам цяжка іх судзіць. Невядома, якое пекла яны прайшлі, хто і чым кіраваўся. Я магу толькі прыблізна аднавіць падзеі. Твайго дзеда, беларускага караля, сябры бераглі ад найменшых падазрэнняў. Калі пачалі арыштоўваць, ён быў апошні, каго маглі западозрыць. І на допытах ніхто са змоўшчыкаў яго не назваў. Але ў гэты ж час арыштавалі тваю бабулю. Не ў сувязі з гэтай справай. Напэўна, у цябе ейны характар. Іван Хмель выкупіў яе волю тым, што здаў яе мужа. Потым спрабаваў загладзіць віну, ладзіў каралю пабег. За што і быў зноў арыштаваны. Ну а падрабязнасці – «навечна канулі у Лету, і толькі бурбалкі пайшлі». Бог усім суддзя...
– І застаюцца нам адны магілы... – Дзяўчына засланіла твар тонкімі рукамі. І раптам адчула, што на палец, побач з заручальным пярсцёнкам, слізнула нешта халоднае і цяжкое...
Просты жалезны пярсцёнак з роўнаканцовым крыжам.
– Не, гэта не той самы... – прагаварыў Кастусь, цалуючы руку жонкі. – Я замовіў дакладную копію. Няхай пераходзіць далей, з пакалення ў пакаленне, так?
– Кр-р-рум! – пацвердзіў нехта за іх спінамі, узняўшы такі вецер сваім з’яўленнем, што старонкі часопісаў пачалі перагортвацца.
– Карлуша! – Хлопец і дзяўчына са смехам азірнуліся.
Крумкач тупатаў па падлозе, пазіраючы разумнымі чорнымі вочкамі. Ён ведаў, што ўсё мінае...
Але ёсць ніці, якія ўплятаюцца ў сувой часу рознакаляровымі сцяжынкамі, то знікаючы, то зноў выходзячы на шэрую паверхню.
Хто ведае, можа, мой ці ваш лёс – таксама працяг, частачка гэтай каляровай ніткі.
І хто мы такія, каб ірваць і зблытваць ніці ў тым, што саткана не намі?
– Слухай, а Цяпа прыйшоў у бібліятэку, на краязнаўчы гурток. І разам з гэткім лысым хлапчыскам прывалок два магільныя крыжы васемнаццатага стагоддзя – на звалцы адкапалі! Загадчыца бібліятэкі пералякалася. Цяпер у экспедыцыю да Янкі папрасіўся. І яшчэ двое з ягонай каманды. Жыве Беларусь!
Жыве.
|
