|
Мая Радзіма – гэта там,
дзе праплываюць самыя
прыгожыя аблокі.
|
|
Жуль Рэнар
|
З-пад нахмураных броваў
дасьпелага жыта
палыхае блакіт азёр.
Край прыветлівы,
сэрцамі продкаў абжыты,
зноў спазьніўся –
прымаю дакор.
Васільковы спакой.
Смутак верасу сіні.
Палыновая памяць тугі.
Безь мяне на лугах
мурагі пакасілі.
Безь мяне стагавалі стагі.
Безь мяне да Пятра
венікаў навязалі –
узялі зялёны аброк
зь бяроз.
Адгуло,
адплыло маё лета вазамі –
звонкарэхае, я не зьбярог.
Белабрысага бору
распагоджаны вырыс.
Нізка дзікія гусі ляцяць.
Толькі дзіву даесься, –
калі гэта вырас
з камізэлькі сваёй бацян.
Засынае аер,
шлях курыцца далёкі.
Слонку хочацца клікнуць:
– Вуць-вуць!..
Нават страшна дыхнуць –
маладыя аблокі
над Вушаччынай ціха плывуць.
|
Рэкі ўсхадзіліся...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ад сівых гадоў,
ад дзядоў
Для мяне
ашчаджона спадчына:
Песьні жніўнай
смутак удоў,
Мох зязюльчын,
гняздо курапатчына;
Сіні верас
і сіні дым,
Зоркі першай
драбнюткая мачына,
Яры хмель
над ярам крутым,
Галубіная мова матчына.
Не згублю яе
ў тлуме дарог,
Дзе маторам
вясёла грукочацца,
Боязна мне
ступаць на мурог –
Прытуліцца шчакою хочацца.
Хай мяне
блаславяць у нябыт
Як свайго шалапутнага хрэсьніка
I яго Яснавокасьць
блакіт,
I яе Ласкавасьць
бярэзінка.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Вецер супакоіўся на міг,
Як чырвоны сьледапыт дасьведчаны...
– Як жа засталіся Вы ў жывых? –
Запытаў адчайнага разьведчыка.
Усьміхнуўся горка у рукаў
(Пэўна, рану закрануў балючую...):
– Гэтак часта
Сьмерць я сустракаў,
Што адно адному надакучылі...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Што нам...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пахне хлебам...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Віцебшчына!
Ты лёсам
Hя выпешчана –
Ты войнамі
Выпесчана.
Вораг
Крыжачыў
Твой небасхіл,
Спакой твой
Нішчыў.
...пясок магіл...
...пясок папялішчаў...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
А на Віцебшчыне...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Навука рукае...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Відаць, і ў цябе...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
Перамогі ідуць празь Беларусь
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Аплакалі вырай совы
Пад Полацкам,
Знаеш, Падуя,
Узьлеску ў прыпол верасовы
Ліст перажоўклы падае.
Раздольле туроваму рыку –
Над змоўклымі нэтрамі плавае.
Чаўны бласлаўляе ў Рыгу
Сафія залатаглавая.
Даверыцца сьнегу полаз,
Загурбяцца весяў весьніцы, –
У сьвітцы марознай Полацк
Вачыма сінімі весьніцца.
Па граю першыя
Тужаць
Праталіны белабрысыя,
Ведаюць гнёзды птушкі,
I рыбы чуюць віры свае.
Да скону сэрца скарыла
Чароту гаворка картавая.
З выраю
Доктар Скарына,
Як драч, дадому вяртаецца...
|
Успыхнула роднае слова падлёткам
Зь цёплых далоняў матчынай песьні.
Падлётка прыціхлага і нясьмелага
Прылашчыў за пазухай хлопчык Максімка.
Вучыў яго вышыні не баяцца,
Крылы свае давяраць
Хмарам, вятрам сустрэчным...
Падлётак сьмялеў і лётаў
У вырай, у край сінявокі,
Што Беларусьсю зваўся.
Вяртаўся ў горад над Волгай –
I пахлі ўздужалыя крылы
Самлелым аерам Наддзьвіньня,
Трывожнай зарой Наднямоньня
I косамі сьвіцязянак...
Як зьдзіўлены быў блакіт,
Калі з пляча юнака Максіма
Да сонца вольны птах ускрыліў –
Зь ім цяжка было сагнацца
I ўладарам захмар'я.
Паклон табе, горды Сакольнік
Беларускага крэўнага слова,
Беларускага вечнага слова,
Што ты заручыў яго зь небам.
Дзякуй,
Максім Багдановіч!
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Трывога ные ранай:
А дзе яны,
Сыны?
Плывуць, як вырай раньні,
Спалоханыя сны...
Што ўзяць сыны пасьпелі?
Ні хлеба,
Ні лайна.
Туман,
Сьцялі пасьцелі!
У галавах –
Вайна.
Цяпер ляцець да іх,
Ды
Захмараны шляхі.
На хустцы ў Бянігны
Жалобяцца шлякі.
Лічыць гады зязюлям
У маладых барах.
Прытулак для матулі –
На ўскраіне барак...
З адчаю
Неба сшыта –
Пячэ з-пад далані,
Ад самалётаў,
Жыта,
Матулю заслані!
Старая чуе ростань.
Гадоў саскублен стог.
Дзесятак сынаў
Шосты
На сходзе,
Як вятох...
Як выпрасіла ў сьмерці
У д'яблавай радні –
Два дні?..
Каб сьлёзы ўцерці
Па Януку...
Два дні...
...Гаротныя лясіны
Жвір сьвежы
Бралі ў цень,
Спазьніўся ліпень.
...Сына
Хавалі ў гэты ж дзень...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
А выслоўе ёсьць,
Шэпча дбайнасьць:
«Маладосьць –
Буйносьць,
Старасьць –
Кайнасьць...»
Маладосьць,
Што госьць,
Птах трывожны.
Як была буйносьць –
Каяцца...
можна!
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Скрогат марознай раніцы.
Жудасна правадам.
Сьнегірамі –
Школьнікаў ранцы,
Вісельнікамі –
Сумачкі дам.
Шпілек
Нэрвовыя кропкі.
Замшы
Халёны спакой.
Цішу працялі крокі.
Сыплецца іней луской.
Позіркі бліснуць сінія,
Быццам з патайніка.
Машыны за ноч заінелі,
Як бровы адстаўніка.
Шыферным дахам –
Ватнік.
Трубы прарванай
Цьвярдзее флюс.
На рэгуліроўшчыка
Глядзіць прыватнік,
Як на ўдава трус.
Рэгуліроўшчык
Носа ня вешае.
Фігура,
Што й гаварыць!
Ультрасучаснаю галавешкаю
Жазло накіроўча гарыць.
Апрануты не па сэзону
(Таму вось сядзі і дубей!),
Хоча пагрэцца
Каля нэону
Апуджаны верабей.
Няма з марозам
У графіка блату.
Думка адна –
Не спазьніцца б адно ж...
Дольку лімонную цыферблата
Рэжа стрэлкі сэкунднай нож...
|
Пераабуваюцца афіцыянткі.
Зьнімаюць з ахвотаю хвартухі.
Цягнеца ў парк позьні тралейбус,
На шыбах яго, як з вады,
Выплывае і зыбаецца
слова: «Кафэ».
I захмялелы вечар
Сьпяшаецца ўпіцца
У мякаць цёплую чорнай кавы
Белымі зубамі рафінаду.
|
Адказам сваім наганяюць тугу
Гады
Мітусьні магазіннай.
Пытаюць:
– За кім Вы займалі чаргу?
Гады ў адказ зь весялосьцю нявіннай:
– За гэтай дзяўчынкай...
– За гэтай дзяўчынай...
– За гэтай жанчынай
Займаем чаргу.
|
Падагнана ўсё на ёй,
Прыталена.
У яе на лепшым з кажушкоў –
Чысьціня завей,
Туга праталіны,
Сарамлівасьць першых каташкоў,
Зімавога небасхілу зьнічка,
Толькі пра вясну зьвініць сінічка.
|
Сэзона важная пэрсона –
Асеньні дождж,
Як півавар.
Пад абажурам парасона
Цьмянеецца
Дзявочы твар.
Залее зьзелянела замша,
I хвартушок
Ледзь-ледзь намок.
Як курганкі вясновых замчышч,
Цяплеецца
Грудзей намёк.
Залезьці ў дажджавы тралейбус,
Нібы па конкурсе прайсьці.
Спрадвечнага чаканьня рэбус –
Чаўнок у дажджавым трысьці...
|
Зводніца-ноч...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Шуміць за вакном...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Заржавелай рэсорай
Качка крача.
Трохтонкай
З адною фараю поўні
Буксуе ноч...
З галавы галаўня,
Як з галавешкі гарачай,
Сыплюцца іскры воч.
Трохтонка вырвалася
Зь цішыні шчыльнай –
Прастуе па бальшаку,
Толькі абапал
Костачкамі лічыльнікаў
Ляскаюць хаты
У насьцярожаным халадку...
|
Дуб не прыдбаў
Ані лісьціначкі.
Стаіць,
Нібы Кашчэй кашчавы.
А ўжо стракатыя хусьціначкі
Зьбіраюць маладое шчаўе.
Смуга дрымотная,
Злянелая
Пагоднее ад іх усьмешак.
I пальчыкі,
Узелянелыя,
Халодзіць козытна
Узьмежак.
На поплаве
Агонь уздрыгвае:
Пячы вячэру
Будзе прысак,
У дыме коні –
Дымнагрывыя.
Дым сьцелецца
Па ўзлобках лысых.
Арэхаўна,
Замошша,
Плігаўкі –
Прыціхлі вёскі ў весьнім гудзе.
Дзяўчаткі ў тумане,
Як кнігаўкі,
Стамлёны адвячорак будзяць.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сумна дрэмле дубальтоўка...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Халодных сузор'яў
Позірк сьляпы –
У веснавы карагод
Не зьбягуцца.
У сонным садзе
Трашчаць чарапы
Яблыкаў-самазагубцаў.
Ад зімавею
Хмурыны лахман
Не абароніць
Вырай картавы.
Прыслухайся,
Як белагубы туман
Фыркае на атаву...
|
Вырастуць –
I разьлятуцца па сьвеце.
Спраў маюць багата,
Заняты дзеці!
– А маці працуе?
Спагадваюць дзеці:
– Старая ўжо... тупае каля хаты.
...Гасьцей прымае,
Са стала прымае.
Да стала ад печы –
Дарога прамая!
Бяз клопату сумна.
I так, для ўцехі,
Няньчыць унукаў,
Поліць лехі.
Бульбу капае,
Сушыць грыбы.
Тупае,
Весялей абы!..
Спаць многа ня любіць –
Даўгія ночы.
Ды толькі зьдзівяцца
Дзеці аднойчы,
Што нечакана наваліцца праца,
Што раптам трэба
З расой падымацца –
Даіць карову,
У печы паліць,
Высушыць дровы,
Гуркі паліць...
Ручнік карэлы,
Панура ў хаце –
Захварэла
Старая маці...
|
Хутка крохне
Разгалае дрэва,
Падсякае яго
Яга.
Ратавацца Піліпку трэба,
Шчэрыць зубы
Злая карга.
Ды ня хоча
Добрая казка
Аддаваць хлапчука ў бяду.
Жмурыць вока
I, калі ласка, –
Пасылае гусей чараду.
Апынуся
He ў Беларусі,
А ў нялюбай, чужой старане, –
З добрай казкі
Добрыя гусі,
Скіньце мне вы
Па пер'іне!..
|
Зары – нямы агонь.
Асіны холад – сіні.
Белакапыты конь –
Цягнуў сумёты сівер.
Сумёт куліўся ў роў.
Рыпелі дрэў арэлі.
I жарам сьнегіроў
Завеі рукі грэлі.
У комін вецер лез,
Ляцеў,
Як чорт мурзаты.
Паехаў бацька ў лес,
Не дачакацца таты.
Даваў дзьвярам прастор,
Заходзіў нечакана
З'інелабровы бор,
Пілой падперазаны.
Сьлед стылай палазьні
У цемрадзі зьнікае.
– А ты пілу лізьні –
Салодкая якая!..
Язык піла пякла,
I жмурыў бацька вочы.
Салодкая піла
Была завейнай ноччу.
...Завея прывяла
У бор гадоў забыты.
Салодкая піла.
I конь белакапыты...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Аб човен хваля...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У два вяслы вяслуюць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Брывей сіло
Зьвяло дзяўчо.
Правей сяло,
Сяло Ваўчо...
Счубацеў хмель.
Сухмень аглух.
Хмялее чмель.
Чмялее луг...
|
Прастую да Дняпра...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Дубоў плячыстых...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Метэазвадам рад...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
А быў я ў вясны палонны,
Ды стукалі шчасьця колы:
Хоць восеньскі ліст зялёны,
Але не такі вясёлы.
Абмерлі стромы, адхоны
Маіх кілямэтраў прасёлы.
Мой восеньскі ліст зялёны,
Але не такі вясёлы...
Раскручваюцца рулоны
Грамоў, навальнічных вясёлак.
Як восеньскі ліст, я зялёны,
Але не такі вясёлы...
|
Я загнаў цягнікі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я твой нявольнік,
Твой прыгонны,
Я вольную ў цябе прашу.
Адчайнай радасьці адхоны
Я сьнегам сьмеху спарушу.
Для іншых –
Вагі раўнавагі!
З вар’яцтвам,
Сэрца, парадні,
На паншчыне тваёй увагі
Гарбець абрыдла дзень пры дні.
Упартага чаканьня хвалі,
Прыліву міру ці вайны,
Мяне ўсяго спаласавалі
Твайго дакору цівуны.
Ці ж мне
Маліцца на старое,
Чакаць,
Каб толькі ён ня знік, –
На небе здрадлівым настрою
Тваёй усьмешкі маладзік?
Імчыце,
Вольнасьці фургоны!
Лашак тугі траву скубе.
Я твой нявольнік,
Твой прыгонны.
Нашто мне воля
Безь цябе?!
|
Не па барадзе...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сьвет захлынаўся ад сьвятла...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У вербалісьці плёс...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
А сьцяжынка сьмяецца,
Бяжыць за барок,
Лепей глянь, –
Гэта выпаўзень з краю
Ці Люцыпар згубіў
З чаравіка шнурок,
Ледзьве ўцёк ён
Зь зялёнага раю...
|
Аглушана лясная старана.
Спраўляюць баль
Вадзянікі
Ці чэрці?
Кардыяграму сэрца
Перуна
Маланкі чэрцяць...
|
Над полем
Хмарыцца пагроза.
Галосяць трунары-вятры.
Нібыта Жанна д’Арк,
Бяроза
Гарыць
На полымным кастры.
|
Марознаму настрою рад,
На даланях
Сьняжынкі важу.
А рэактыўны шаўкапрад
З хмурынкі белай
Цягне пражу...
|
Вырвалі лён...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калі здаволіцца лістабой...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
На белым сьвеце
Жылі дзьве сяструлі.
Аднаго бацькі,
Адной матулі.
А лёс, як звычайна,
Дзяліў адпаведна:
Багацьце – багатай,
А дзеткі – беднай!
А песьня-забаўка
Ліха гукала,
А песьня сьпявала
Сваё памалу:
– Люлі, люлі, малое,
А налета – другое.
Люлі, люлі, Несьцерка,
А налета – шэсьцерка!
Сястра-багатырка
Ўзяла немаўлятка.
Малечы цётка
Стала за матку.
I год праходзіць,
Другі мінае,
Дачушку маці
Штодня ўспамінае:
«Як там яна
У багатай хаце?..»
Пайшла праведаць
Дачушку маці.
А вузкую сьцежку
Сьляза звужае.
Прыйшла не як маці
Як цётка чужая.
...А частавалі
Сытой салодкай.
Ідуць праводзіць
За рэчку цётку.
А цётка просіць
Багатую матку:
– Малую перанясу
Цераз кладку.
Малая й кажа
(А словы з дакукі):
– Мама,
А ў цёткі
Мякчэйшыя рукі...
|
#1
Пацягнуўся певень,
выгнуў зацёклую шыю і
таропка крыламі залапатаў.
Так развадняк
пасьля бурнай начы ляпае
сябе па кішэнях,
спадзеючыся знайсьці на піва.
Мнагажэнец і валацуга,
пявун галаву закінуў,
каб песьняй, сівейшай
за туманы, уславіць
наложніц, і грэбнем
гарачым, як цыркуляркай,
неба распалавініў –
сонца з захмар’я выпала
костачкай перасьпелага персіка...
Уласнага голасу
ня можа наслухацца певень,
хваліцца,
што сонца вызваліў,
і сам сабе пляскае.
Ну што ж, няхай пацешыцца,
покуль ягоным крылом
прыпечак не замятуць
пасьля таго, як засмажаць
яечню для госьця...
Сінічка пасялілася ў садзе,
сінім званочкам зьвініць:
– Ці ты сьпіш, ці ты сьпіш?..
Уставай, уставай!..
Белы ручнік
перакідваю цераз плячо
і, як сват, – маладых
вітаю:
сонца і раніцу.
#2
Сені расчынены.
Стаю на парозе. Бяруся
рукой за вушак. Выхінаюся.
З гнязда пад страхой
вытыркнуўся падлётак,
зьдзіўлена на мяне паглядзеў
вялізным спалоханым вокам.
Яшчэ імгненьне –
пырхнуў, у бульбеньніку зьнік.
Вярнулася ластаўка і пытае:
– Вы ня бачылі, дзе мой неслух?
Ды тут спахапілася:
– Даруйце, вылецела з галавы,
што па-ластаўчынаму
не разумееце...
Хацеў запярэчыць –
няма... паляцела...
Толькі гранёны келіх –
цьвет гарбузоўніку –
ціха пазвоньвае.
У ім прасьвечваецца
калматы заклапочаны
чмель...
#3
Якія толькі стагодзьдзі
цябе не хрысьцілі
ў сваіх Дняпрах, а ты
язычнікам
так і застаўся, Човен.
Каб сустрэліся пальцы ў малітве,
ты рукі выцягнуў перад сабой,
славячы бога вады,
перш чым нырнуць у хвалі.
Стары паганец,
сьцісьні прасмоленыя далоні
і мяне напаі з прыгоршчаў...
Не пускаюць на волю.
Прыцугляны, ты мокрым носам
торкаесься ў крысьсе зялёнага берага...
|
Журыцца не з рукі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
|
Бяроза зь лістам гаварыла...
|
#* * *
Веюць ласкай
Вятры заходнія.
На яблыні майскай
Шпак заходзіцца.
Сплылі, як крыўды,
Зялёныя крыгі.
Шпак з асалодаю
Сушыць крылы.
Вяз зацьвітае
Цьветам спалоханым.
Дом на ўсе дзьверы
Уздыхнуў з палёгкаю.
Сьцежка да кладак
Травой пазначана.
...Дзень добры,
мама!
Паклон,
Вушаччына...
#* * *
Травы
Зялёныя правы
Здаўна
Ярыла гарантуе.
Шпак,
Быццам хлопец паравы,
Прастуе ў чысьціню густую.
Ільсьніцца сілай сакаўной
Зямлі абнова маладая.
I шпак паблісквае сьпіной,
Сабе сьняданак выбірае.
Прыціх
Зрунелы небакрай –
Трава з вадой загаварыла.
А мятлік,
Як анёл, што ў рай
Хацеў,
Ды не пускаюць крылы.
Празь небыцьцё,
Вякоў равы
Трава
Праб’ецца вастракрыла,
Бо мае ўладныя правы
Вогнебародага Ярылы.
Трава застанецца травой:
Чупрынай зашуміць густою
I над адчайнай галавой,
I над зьнямоглай нематою...
#* * *
Што смуцен,
родны бор?
Даўно цябе ня бачыў.
Ну, як твой смалазбор,
Падсочаны бядача?
А дзяцел хай дзяўбе,
Тут клопат невялікі –
Выслухвае цябе,
Як кажуць, для прылікі.
I захлынае дух
Маліньнікам гарачым.
Мы зноў з табою ўдвух.
Цяпер мы болей бачым.
Да сівізны змала
Згадаў свае шляхі я.
I сочыцца смала
У набіркі глухія.
Цецеруку-царку
Хай такавішча сьніцца.
А я згадаў царкву
Гэтую ашчадніцу.
Цяклі так медзякі,
Цяклі на адбудову.
Званы,
нібы дзякі,
Пабомквалі часова.
Цякла смала,
Цякла
У набіркі нявінна.
Была царква,
Была, –
Засталіся руіны...
Ты нэрвы ўсе напні,
Як трэба перад сконам.
А потым
Будуць пні
Ахоўвацца законам!..
...Дакорам не крану,
Падзякай не зазначу,
Што дошак на труну
Для маці даў,
зямляча.
Згарбела баразна.
Навек засьмяглі губы.
Над ёй шуміць сасна –
Дачка твая, мой любы.
Ты зь лёсам не хітрун,
Вястун зеленачубы,
Паменей ведай трун,
Часьцей кладзіся ў зрубы!..
#* * *
Падае,
Падае лісьце...
Час – малады нігіліст.
I сам ападу калісьці,
Як перасьпелы ліст.
Адсякае далоні
Клянам
Лістабой.
А калі нам
З табой
Сустрэцца там,
Дзе сустрэч няма,
Дзе не выгукнеш нават:
– Ма...
Мама,
Ня скажаш
«Сынок»
Таксама.
...Бяз просу заходзіла
Восень у сені.
Я помню голас
Песьні асеньняй:
«Бяроза зь лістам
Усю восень гаварыла:
– А мой лісточак,
А мой зялёненькі,
Ты ж мяне пакідаеш...
– Нябось, бяроза,
Нябось, белая,
Я к табе вясной буду,
З табою шумець буду,
Цябе зеляніць буду...»
...Сёньня.
Было гэта ўсё
Калісьці...
...Падае лісьце...
#* * *
Сьпіць могільнік
У духаце.
Хто часты дождж разьленіць?
У нагах матулі зацьвіце
Разгублены ядленец.
Абначаваць на паплавах
Грамам за ціхай рэчкай.
I матылёк у галавах
Усхліпне
Кволай сьвечкай.
Касой зазвоніць сенакос,
Ад палыну прагорклай.
I жылкі сінія стракоз
Заб’юцца над пагоркам.
А восень дагарыць
Датла –
Чакай завейных чаіц.
Вачніца ўпалая дупла
Напоўніцца адчаем...
#* * *
Прамень,
Гасподу займай!
Дзень самапасам падрос.
Сонца на лета,
Зіма –
На мароз.
Зімовы сонцазварот
Сонцу дае правы.
За справу бярэцца
Год...
Закасвае рукавы.
Рупіцца
Юны год,
Год безь цябе другі.
Год
Маіх злых нягод,
Год
Спалынелай тугі.
Мама...
Пад сэрцам лядзень.
Мама...
Тугу не суроч.
Мне
Самы кароткі дзень.
Мне
Самая доўгая ноч...
#* * *
Шчодры голас твой
Чуў паўсюль я,
Баравін ушацкіх
Зязюля.
Што ж ты сёлета
Зычыш мала
У дзень нараджэньня мамы?
Невяліка
Тваё вялічча.
Ты гадоў
Нават тых ня зьлічыш,
Што забрала
Бяда-пабіруха,
Што адкрыла
Чорная скруха.
А гадоў тых
Было замнога
Не за морамі,
Не за барамі.
Не схацела дзяліцца са мною,
Мама
Гора з сабой забрала.
Мама звала цябе
Кукулка...
Мякка сьцелеш ты,
Спаць ёй мулка.
...Грабовы дошкі
Сьціснулі ножкі...
Сырая зямля
На сэрца лягла...
Сьляза гаручая
Пяску адчаю
Намые.
Песьня сірочая
Не адчыніць
Дзьверы нямыя:
Няма ў іх клямак.
I няма тых крамак,
Дзе прадаюць мамак...
Хатуль свайго смутку,
Болю
Забіраюць матулі
З сабою.
Нам яны пакідаюць
Сьвет белы,
Каб зязюлі гады
Нам
Лічылі.
Зямля наша пагарбела –
Магіл хатулі
За плячыма...
#* * *
У выдмах захмарных
Завея ведзьміцца.
Змрок выплывае,
Нібыта зь нябыту,
I поўніць коўш
Вялікай Мядзьведзіцы,
А коўш высока
Палярнай зоркай прыбіты.
Праз ноч усю доўга
Долу
Хіліцца
Коўш,
Каб выліцца
З вышыні
У мяккі кош
Досьвіткавай цішыні.
Змрок агортвае
Магілу тваю
I маю душу.
Таю
Крыўду агорклую, –
Ніяк яе не задушу!
Змроку адчаю майго
Балюча карэць.
Наканавана так на вяку.
...А ў нашай хаце карэц
Вісеў на драўляным суку.
Мы чэрпалі зь вядра нетаропка
Маладзічкоў ільдзінкі
Дзінькія
I зорак кроплі.
Ды болей карца няма ўжо,
I цьвік драўляны зламаўся.
У студні памяці
Вада ўспамінаў ледзіцца.
А коўш Вялікай Мядзьведзіцы
Вісіць трывала –
Палярная зорка
Трымае...
#* * *
Абнашчылася вясна
Дожджыкам мглістым,
Сьвістам.
Шчадрэе вясны казна
Гоманам зеленалістым.
Дзумкае хрушч-нелюдзім.
Гром справіў
Зялёныя ксьціны.
На ганку з мамай сядзім.
Зімовая ў мамы хусьціна.
На ганках
Драмалі суботы.
А наш
Пераступалі турботы.
На людскіх
Гавелі нядзелі,
На нашым –
Зрэдчас сядзелі.
Дзумкае хрушч-нелюдзім.
Трывожна з мамай сядзім.
Кажа,
Ня ўзьняўшы воч,
Здаецца,
Сябе ня чуе:
– А нехта ж
Першую ноч
На могільніку начуе...
|
#* * *
Удава –
Бяроза бязь верху.
Адной бедаваць
Да веку.
Удавіная –
Доля савіная:
Што ўхопіць,
Тое ейнае.
За ельнікам,
За бярэзьнікам частым
Абначавала шчасьце.
На ўдаву –
Бедную галаву,
Толькі злая слава.
Без сакала пава.
Кожная,
Як скала,
Хмары густыя.
Якая яснага сакала
Пахавала,
Ня знае.
Стыне
Пасьцель пухавая,
Вячэра сахарная...
Поле ўдоўчына
Мядзьведзь
Карчом арэць,
Барануець воўчанька...
Зялёнае поле
Засяваецца болем,
Родзіць лебядою,
Жнецца бядою...
#* * *
Верабеечкі
Чы-чы, чы-чы.
А я, молада, ўсё плачучы.
Ці харты пацямнё
Бяды наяхкалі,
Што сьвякроў у мяне
Ніякая!
Аблачынка падталая –
Белая плотка.
Сьвякроў загадала
Рабіць работку.
Рабіць работку,
Ды не ў ахвотку –
Сэрца баліць:
На моры бяліць
палатно,
На лесе сушыць,
каб было ладно.
На небе качаць –
да зары канчаць.
У арэшак складаць,
як пачне халадаць...
Палатно, лайно
Ад сьлёз намокла,
я ж ня качачка плысьці па моры.
Не лютуй, ня злуй, сьвёкар-сівер,
я ж ня сонейка хадзіць небам сінім.
Зашумі, дубровачка, як шумела ў маі,
я ж не вавёрачка – арэшкаў ня маю.
Сама пайду дарогаю,
Голас пушчу дуброваю.
Няхай голас галасуе,
Няхай мяне мамка чуе.
#* * *
Абняла вясёлка
Сем сёл
З прысёлкамі.
– Чаму, селязень,
Смуцен, невясёл,
Хіба лета золкае?
– А як жа мне быць
Вясёламу,
Не магу пазбыць
Свайго сораму.
Учора
Зьвячора
На моры быў,
Качачку сачыў,
Глыбіні зьлеціла
Лецейка.
На моры быў,
Качачку сачыў.
Сягоньня рана зьлёцела.
Хваля белая
У бераг плёхкала,
Холадам абдало
Крыло.
Каб далёкая –
Жалю б не было.
А то ж качачка ад мяне
На трэцім кусьце
Купаецца,
Ныраецца,
Мне, селязеньку,
Наругаецца.
Выграбалі весьляры
Мора ў сто вясёл.
– Чаму, хлопча, гавары,
Смуцен, невясёл?
– А як жа мне быць
Вясёламу,
Не магу пазбыць
Свайго сораму.
Учора
Зьвячора
У сватах быў –
Дзяўчыну запіў.
Заходзіла сонейка –
Суліла ясны дзень.
А мая зараначка сёньня
За другога йдзе.
Нездарма ўначы
Сава галёкала,
Гуло
Дупло.
Каб далёкая –
Жалю б не было.
А то ж дзяўчына ад мяне
На трэцім дварэ
Умываецца, выціраецца,
Мне, маладому,
Наругаецца...
#* * *
На куце,
Як на пакуце.
Хмель, што за сталом цьвіце,
З радасьцю пакумце!
Сяду я на куце,
Рукі закасаўшы.
Стаіць мілы на парозе,
Ён шапачку зьняўшы.
«Дзякуй табе, мая міла,
Што ня дужа біла.
Куплю табе гарчык мёду,
Конавачку піва...»
Я ўпілася на мяду,
Дамовачкі не дайду...
Ёсьць у мяне маладзец,
Ён дадому завядзець...
Малады табе ня роўня.
I ня знойдзеш горшага.
Дай жа Бог яму здароўя
З жабіны прыгоршчыкі!..
А зь цябе такой карысьці!
Пачакай – пацешу...
Шапкай боцікі мне чысьці,
Разьмятай сьцежкі.
Ды старайся, чорт рагаты,
Падмятай чыста.
Сьцежка колькі дзён да хаты
Западае лістам...
#* * *
Воды зьбеглі з гор.
Расталі гурбы.
Я ў цёмны бор
Пайшла ў грыбы.
Пахла апенькамі
У трох кашалях.
Я, маладзенькая,
У пір зайшла.
У пірушачцы
Смаляныя лавы ўсе.
А хай яго паляруш –
Загулялася!
У страха вочы па яблыку.
Дамоў ісьці пабаялася.
П’янае піва.
Госьці памоўклі.
Пяе певень –
Не йду дамоўкі.
Брага ў берагі
Б’е, мядовая.
Пяе другі –
I не думае.
Заняўся золак –
Я
Іду вясёлая.
Каб ня рыпнуць,
Адчыняю вароцечкі.
Мілы ў пярыне
Варочаецца.
Не падымае воч,
Пытаецца:
– Дзе была ўсю ноч,
Шалтаіца?
– Мой міленькі,
Пад лавай
Шукаеш тапор.
Усю ноч спала
За табой.
Ці ты па вясьне
Адурачыўся,
Што ўсю ночку ка мне
Не абарачваўся?..
#* * *
Сакалы за сталы заляцелі –
Госьцікі мае залаценькія.
Галубкі, галубачкі,
Не выбіраю на любкі,
Усе вы любыя.
Чым жа вас частаваць,
Чым жа вас вельмаваць?
Боб, гарох не малочаны,
На ток не валочаны.
Качан капусты на лясе,
Верабеечка ў страсе.
Боб, гарох абмалачу
Ў мужыка на лабяку,
А яшчэ, як захачу,
Лайдаку дапяку.
Будзе з хмару хлеба луста,
Прыхініся, кум, баком.
Будзе тлустая капуста
Зь вераб’іным кумпяком.
Будзе гэта, будзе гэна,
Будзе пара, будзе пена.
А пакуль што сакаламі
Пасядзіце за сталамі!
#* * *
Пайшоў казёл у гарод,
Шкоды натварыў на год.
А вытаптаў бел часнок,
Быццам тупаў у шэсьць ног.
Усе дуды кіну-рыну,
Павяду казла на рынак...
Колькі тае прыбылі –
Прадала за тры рублі.
На руб куплю бяліла,
А на другі – чарніла,
Румянаў на рэшту,
Буду, як нявеста.
Зеляней, шумі, явор!
Як на ліха муж на двор.
Перапытвае сурова:
– Чаго, жонка, чарнаброва?
– Лучыначку паліла –
Бровы агнём схапіла.
– Што ж такая белая?
– А я муку сеяла.
Кепскі зь цябе мукамол.
– А дзе ж, жонка, наш казёл?
– Пайшоў казёл на гару,
Скруціў сабе галаву.
– А калі ж у нас гара
Вырасла сярод двара?
|
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
Брусель – Лёндан. У тумане сонца
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Унізе ...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хвалям...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
З дарогі зьбіўся...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Гром перасьмяглы
Нашча
Злуецца на дзень прапашчы:
Хмары
Зноў не ўзялі з азёр ясака.
З пабурэлай расколіны
Мядзьведжай пашчы
Вырваўся вадаспад языка...
|
Клапоты па баку!..
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
|
