 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Хай будзе сьвятло
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Да чаго ж убогімі былі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калі эсэсаўцы расстрэльвалі Венгерку...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Здарожыўшыся, скамарох
Аднойчы заснуў на аселіцы.
А ноч зьвініць ад камароў.
Ланцуг перагрызла Мядзьведзіца.
I Млечным Шляхам зь сяла
Праз нашу краіну азёрную,
Прытоптваючы, пайшла
Зьбіраць медзякі зорныя.
Цяпер паспрабуй вярні
З лаговішча паўночнага,
Дзе у глухой цішыні
Лапу сваю смокча яна!
Адно, звон пачуўшы смыка,
Пачынае скакаць, і да раніцы
На сіні рачны перакат
Густы зарапад
асыпаецца.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Трэба заўсёды узводзіць масты
З надзей,
Летуценьняў
I песень.
Бо я калісьці
Перадаверыў быў
Жалезу, камню, дрэву.
I калі вярнуцца спрабаваў
Па маладосьць,
Пакінутую недзе
На скрыпучых мажарах,
На бацькоўскай прызьбе,
На барознах ральлі, –
Усе масты былі зьнішчаны
Сякерамі марозаў,
Капытамі дажджоў,
Калёсамі грому,
Агнём.
1968
|
Каб не было ў нас крыўды і сваркі,
Ладзілася жыцьцё і гаспадарка –
Наліце чаркі!
Каб радасьць біла ў цымбалы, у бубен,
А ўсім жылося шчасьліва, люба –
Падайце кубак!
Каб не было даляглядаў хмарных,
Дзён беспрасьветных, пражытых марна, –
Нясіце гарнец!
Каб наша слава гула па сьвеце,
Не заглядала маркота ў сэрца –
Глынём зь вядзерца!
Каб дружба век не хадзіла ўпрочкі,
Бліжэй была як свая сарочка –
Падымем бочкі!
Падымем бочкі зь віном і песьняй,
Сьвяточнай радасьцю бязьмежнай
I сонцам весьнім!
1961
|
|
Камень з бруку нашага горада
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У дарогу пойдзеце –
Завіце мяне.
Араць поле будзеце –
Плуг даверце мне.
Курыць люльку будзеце –
Агню ўзычце мне.
Піць гарэлку будзеце –
Наліце і мне.
Танцаваць вы будзеце –
Зайграйце і мне.
Бедаваць вы будзеце –
Дайце плакаць мне.
Бо бяз вас, мае сябры,
Дружбакі мае,
Не жыцьцё на гэтым сьвеце,
Валацугу, мне.
1967
|
Вятрак змалоў мякка зярняты пшаніцы.
Муку на густым перасеялі сіце.
I цеста да сёмага поту мясілі.
Калі ж каравай на лапату садзілі,
Яго упрыгожылі шустрыя свацьці
Ў такія вясельныя забаўкі-цацкі,
Што мёртвы ад сьмеху ня мог бы стрымацца
I выпіў бы чарку ён па-заліхвацку.
Калі ж пачастункам гасьцей абнасілі,
Ад гулу зьвінелі ўсе бэлькі і дылі.
Ад песень скаромных, ад танцаў заўзятых
Жар вуснаў ніяк пагасіць не магла ты.
А тут свату сыплюць усе на паўміскі
Пад звон-гул цымбалаў, пад воклічы «горка!»
То грошы, то сьмеху гарачыя пырскі,
То зь неба паўночнага буйныя зоркі...
Ня знаю: ці ты гэта ўсё ўспамінаеш,
Я ж чую і сёньня той смак каравая.
1967
|
Ля расстайнага гасьцінца
Шумяць вербы-чараўніцы.
Дзень і ноч яны варожаць
I праезджым і прахожым,
Што каго за небакраем
У жыцьці-быцьці чакае.
Мо' і мне ў іх запытацца?
Не, ня буду, бо, прызнацца,
Лепш ня знаць раней пра шчасьце
I пра злыбеды-напасьці.
Хай, як сьнежныя лавіны,
Яны дрэмлюць на вяршынях –
На вяршынях, празь якія
Яшчэ мушу перайсьці я.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Магла ж бы ты мяне,
Праходзячы, заўважыць,
Разьвеяць сум-тугу,
Нуду маю разважыць.
Пры стрэчы на людзях
Больш ветліваю быць
I ўжо ня так зь мяне
Заўжды сьмяяцца, кпіць.
Магла ж бы ты, хоць раз,
Мацьней абняць дазволіць
У польцы віхравой,
«Лявонісе» свавольнай,
Прайсьці са мной за край
Няходжаных сьцяжын
Праз клічы журавоў,
Праз полымя рабін.
Калі б начной парой
Я ні заплюшчыў вочы,
Я сьню цябе такой,
Якой ты быць ня хочаш.
1967
|
Несьмяротнасьць!..
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Кій дарожны выразаецца з дрэва,
Якое не баіцца марозу,
Не захлынаецца ў завею,
Не хмялее ад траў нецьвярозых
I не ўцякае ад сабачай зьвягі,
Ад поглядаў незычлівых,
Ад пустой біклагі,
Ад дзьвярэй маўклівых.
Каптан дарожны кроіцца з надзеі,
З кішэнямі, што дна ня маюць,
У якія зьмясьціў бы ўсе нядзелі,
Ўсе фэсты і хлеба акраец.
А колер яго такі быць павінен,
Каб нельга было адрозьніць
Ад дажджу, ад пылу каляінаў,
Ад барознаў.
А боты дарожныя шыюцца са скуры
Быка-трацяка – моцнай і цягавітай,
З падэшвай цёмна-бурай,
У два рады цьвікамі падбітай,
Каб сьмела было ў іх можна
Ісьці, ня знаючы стомы,
I па восеньскім бездарожжы,
I па схілах стромых.
А песьня падарожная складаецца з шуму
Вятроў і птушынага шчабятаньня,
Зь вясёлых і невясёлых думаў
I нават з маўчаньня...
Каму не да спадобы ўсё гэта,
Таму я ня раю
Вандраваць са мной зімой ці летам
Па роднаму краю.
1967
|
Стрэліся Лесавік і Палявік.
Першы кажа:
– Я такія знаю чары,
Што мяне баіцца нават сам лясьнік,
Хоць і вырасьлі мы зь ім сярод гушчараў.
Часам высыплю яму з набояў шрот –
I ён цэлы дзень пудлуе па зьвярыне;
Часам закручу яго сярод балот,
Між сьцяжынак і вужыных, і ваўчыных;
Часам табакерку я ў яго ўкраду,
Муравейніку насыплю ў гайдаверы,
Памачу ў смалу-жывіцу бараду –
I сяджу,
і рагачу
у змроку шэрым.
– Я таксама, – прызнаецца Палявік, –
Калі жнеі завіхаюцца ля жыта,
То сьцягну ў каторай серп ці чаравік,
То хусьцінку перакіну за ракіту.
А ў палудзенныя міскі і збаны
З ружы-мяты свайго зельля наўліваю.
Потым трызьняцца любошчыя ім сны,
Ад якіх кроў маладзіцам ускіпае.
То калені ім
чмялём
паказычу,
То жука на грудзі ўскіну палахліўцы.
Шум падымецца, а я за ўсім сачу,
Прытаіўшыся
ў іржышчы
ды ў мятліцы...
Потым пачалі спаборнічаць яны:
Хто зь іх лепей выпраўляе танцы-гарцы.
Лесавік біў капытамі, бы ў званы,
Палявік стаў за хвастом сваім ганяцца.
Першы скочыць,
перавернецца
раз пяць,
Адругі, каб не адстаць, – раз дзевяць-дзесяць.
Першы сіліцца зямлю
на рогі
ўзяць,
А другі – узьбіць на патарчакі месяц.
Я глядзеў, глядзеў, аж страх пачаў праймаць
(У той час ішоў зь вясельля я, паверце).
Уцякаць хацеў назад празь лес і гаць.
Добра, пеўні пачалі крычаць-сьпяваць,
I разьбегліся
па зарасьніках
чэрці.
1967
|
Думкі пра цябе
Я пастараўся выкінуць з галавы.
Але яны перабраліся ў рукі,
Якія ўначы цябе часта шукаюць
I не знаходзяць.
Я выкінуў з рук –
Перабраліся ў ногі,
Якія – куды б я ні йшоў –
Вядуць мяне зноў
Да хаціны тваёй.
Можа, адсекчы іх?
Але я ня ўпэўнен,
Што гэтыя думкі
Не пераселяцца
I ў мае мыліцы.
1967
|
У цёмнай-цёмнай пушчы,
На цяглай-цяглай туі,
Стары-стары крумкач там
Даўно-даўно гняздуе.
Да крумкача ўсе птушкі
Лятуць з-за небакраю
Даведацца, які лёс
Іх у жыцьці чакае.
Ды толькі раз у сто год
Ён зыркачы расплюшчыць
На сьвет шырокі глянуць,
Падаць свой голас пушчы.
I зноўку ціха-ціха.
Усе-усе чакаюць,
Калі-калі крумкач той
Што збаіць ім, што збаіць.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усё жыцьцё зьбіраю галасы...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Здаецца, толькі дзень прагасьцяваў там,
Дзе некалі быў сярод птушак птушкай,
Сярод калосься – коласам жытнёвым,
Сярод дрэў баравых – шумлівым дрэвам,
Сярод сякер – надзейнаю сякерай,
Сярод заверасованых далін – далінай,
А сярод сьцежак забярозаваных – сьцежкай, –
Каб пачало ўсё гэта сьніцца зноў
I клікаць.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ты, можа, прыгадаеш...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Які сьлед можа
Выпаліць на дрэве бліскавіца,
На камені – выветрыць віхура,
На грунце – вымыць дождж,
На сэрцы – радасьць і бяда пакінуць,
Я знаю, гледзячы на твар
Свайго старога бацькі.
1967
|
Дарога –
Шэрая бясконцая нітка
З вузламі памяці.
З гэтай ніткі маці
На прызьбе старой хаты
Вяжа і вяжа сустрэчы
I радуецца,
Калі скрыпнуць весьніцы,
Калі пачуе знаёмыя крокі,
Калі зможа хоць на хвіліну
Адкласьці пруткі
I прынесьці на стол пачастунак:
Збан жывой вады – квасу
I толькі што выцягнуты зь печы
Хлеб –
акраец жнівеньскага сонца.
1967
|
У кожнага – свой век.
Мой век складаецца:
Зь дзён нараджэньня сонца,
Зь пярсьцёнкаў сосен, вырашчаных мною,
З раздадзеных сябрам акрайцаў хлеба,
З напоўненых вадой, віном збаноў,
З дарог, пракладзеных за небасхілы,
З зацепленых начной парою вогнішч,
З сустрэчных і расстайных пацалункаў,
З каменьня, штоў падмуркі паўрастала,
Зь нялёгкай вернасьці сваёй зямлі і песьні.
Калі ўсё гэта падлічыць, знаць, набярэцца
Гадоў мо' крыху менш, як у Гамэра,
Але, напэўна, больш, як у самых
Даўгавечных ворагаў маіх.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пасьля дзён сьвяточных нясуць гаспадыні
Пустыя бутэлькі,
збаны
біклагі,
Каб зноў весялосьцю напоўнілі іх.
Дык, можа, і мне сваё сэрца аднесьці
Да вінаробаў!
1967
|
Калі вецер вее – шумяць сосны ў лесе,
Шумяць сосны ў лесе – гул нясецца весьні.
Гул нясецца весьні – жыцьцё ўспамінаеш,
Жыцьцё ўспамінаеш – запяваеш песьні.
Адну песьню – звонка – пра сваё юнацтва,
А другую – ціха – пра сваё каханьне,
А трэйцюю – моўчкі – пра сваю самоту.
Ад першай – у сэрцы будзіцца сьвітаньне,
Ад другой – заўсёды зьзяе сонца мая,
Ад трэйцяй – чамусьці вечар наступае.
Вечар наступае, шумяць сосны ў лесе.
1967
|
Добры з ваўка музыка,
Ды не скакаць пад выцьцё;
Добры чарпак з рэшата,
Ды толькі зь яго не піцьцё;
Добры мёд на памінках,
Толькі ніхто не пяе;
Добры рубель пазычаны,
Толькі спаць не дае;
Добры кажух са спагады,
Толькі сьцюдзёна ў ім;
Добры агонь на чужыне,
Толькі грызе вочы дым.
1967
|
У беларускую восень
На'т і верабей багацее,
Лес на грыбы не скупіцца,
Пуні хмялеюць ад сена,
Мёдам вульлі набракаюць,
Сьцежкі гараць ад лістоты,
Скрыпкі зьвіняць на вясельлях,
I маладзіцы дабрэюць –
У беларускую восень.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
– Добры вечар, добрыя людзі!
Можна ў вас
Хоць на хвіліну спыніцца будзе
На папас?
Даўно ў завею з шляху-гасьцінца
Зьбіліся.
Ці можна коням у вас напіцца,
Даць аўса?
Ці можна ў хату зайсьці, пагрэцца,
Шапкі зьняць;
Як вам шчасьлівіцца, як жывецца –
Распытаць.
Ёсьць у нас гулкая скрыпка і бубен,
Музыка ёсьць;
Ёсьць што паставіць, ёсьць што прыгубіць
За маладосьць.
Мы асачылі ў вас птушку-кралю,
Хацелі б знаць:
Ці згодны, каб ёй даў шнур караляў
Будучы зяць?
Вы згодны! Гэй, сябры, стаўце «Старку»
На стол хутчэй!
Я, сват, п'ю сёньня першую чарку
За вас – чарцей!
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калі сьцюжа ўмацоўвае поле...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ты, Homo kosmikos, мой брат...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пераклікаюцца грамы –
Буркун і Ракатун –
I бор грыміць пасьля зімы
Ўсім перагудам струн,
Шуміць вяршалінамі хвой,
Падлескам маладым
I зелянеючай травой,
Што сьцелецца, як дым.
Заўжды да ўсходу сонца я
Хаджу ў гушчар лясны,
Дзе ўся птушыная сям'я
Вітае гул вясны.
Ты кажаш, што пісьма майго
Кіхто не зразумеў.
Відаць, я напісаў яго
На мове гэтых дрэў.
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
На Таймыры...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ціха-ціха на сьвітаньні
Ў тваім садзе, ціха-ціха.
Толькі-толькі дакранесься
Да галінак, толькі-толькі –
Лісьце, лісьце загамоніць,
Зашапоча лісьце, лісьце;
Росы, росы перазвонам
Адгукнуцца, росы, росы;
Зоры, зоры ў бубны вокан
Гулка ўдараць... зоры, зоры.
– Хто там, хто там? – запытае
Твая маці. – Хто там, хто там?..
Пэўна, пэўна, каб нам стрэцца,
Чакаць трэба... пэўна, пэўна,
Грому, грому, навальніцы,
Шуму саду, грому, грому...
1967
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Як аб перажытым...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Мне цяжка сказаць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я рад...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
І трэба ж было...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Зьбіраўся зноў цябе наведаць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пад
зарапад
сасновых сьпелых шышак
Цярушыцца ігліца сонечных праменьняў,
Сьляза жывіцы мне на скронь апала.
Зрок тоне ў кроне,
дзе пад самым небам
Бусьлінага гнязда чарнее хмарка.
Вось толькі не магу ніяк уцяміць:
Чаму пад ветрам веснавым ня чую
Знаёмага мне пошуму галін?..
Няўжо стаю я ў засені сасны,
Якой даўно няма?
1968
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Маўчаньне тваё...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усё шукаю і шукаю...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Уся зямля гарыць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Араў бы нівы...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Вы абмінаеце асеньні лес...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Што можа зрабіць вецер з кропляй дажджу?
Можа зь іх прасьці вясёлыя і сумныя песьні,
Зьвіваць дратаваныя пугі, каб гнаць кароў з паствы,
Ткаць сямікалёрныя ручнікі вясёлак,
Шкліць люстэркамі луж каляіны гасьцінцаў,
Нанізваць пацеркі на сьцябліны траў,
Аў бяссонныя ночы на шыбах
Маляваць абліччы сяброў, лісты да якіх
Палявая мне пошта вярнула.
1968
|
Ужо да вечара бліжэй мне, як да золку.
Таму часьцей пытаю ў сваіх рук:
Ці ўсё яны патрэбнае зрабілі?
Пытаю сваіх ног: ці ўсе дарогі,
Што да сяброў вядуць, яны прайшлі?
У ноч бяссонную ў сваіх вачэй пытаю:
Ці навучыліся адрозьніваць яны
Сьвятло газьніцы ад праменьня сонца?
Пытаю словы, што зямля дала мне:
Ці не пераіначыў калі сэнс іх
Ў сваёй нейкай легкадумнай песьні?
Пытаю Бацькаўшчыну: ці ня злоўжываў я
Іменем яе сярод людзей глумлівых?
Пытаю...
Быццам бы змагу ўсё выправіць
За некалькі хвілін перад дванастай.
1968
|
Захацеў Паўдзед
Аб'ехаць Злыбяду.
Запрог Паўгнядога
У паўкалёсы-паўсані,
На адну нагу абуў паўлапця,
На другую – паўатопка,
Узяў паўторбы лусты
(Паўакрайца хлеба,
Паўжмені солі,
Паўцыбуліны,
Паўкапшука мультану).
Але з паўдарогі вярнуўся.
Гаворыць паўжартам:
– Аб'ехаў бы Злыбяду,
Каб меў Гнядога,
Калёсы ці сані,
Хадакі ці лапці,
Кажушок
I поўную торбу лусты.
1968
|
Мая хата – з краю.
Таму ў яе першую грукаюць
Вятры, зьбіўшыся з дарогі,
Хмары сьнежныя і дажджлівыя,
Птушкі пералётныя,
Сакавікі і лістапады,
Кірмашовыя дні,
Працавітыя будні,
Змораныя падарожнікі...
Мая хата – з краю.
I ў таго, хто жыве ў ёй,
Усе дні – клапатлівыя,
Усе ночы – бяссонныя,
Усе лавы – занятыя,
I ніколі не гуляюць,
Ні хвіліны не сьвяткуюць
Ні печ, ні качарэжнік,
Ні міскі, ні лыжкі,
Ні конаўкі, ні цымбалы.
1968
|
|
Насьледаваньне індыйскаму
|
На алмазныя горы, вышэйшыя ад Гімалаяў, –
Баіць легэнда, –
Прылятае маленькая птушка вастрыць сваю дзюбу, –
Мёртвыя сьведчаць, –
Калі яна дзюбай сатрэ неабсяжныя грані, –
Кажуць жывыя, –
Міне толькі першая вечнасьці хвіля –
Вечнасьці хвіля
Ў жыцьці
Народа.
1968
|
Ён не прыехаў,
Бо ня меў ні калёс, ні каня;
Ён не прыйшоў,
Бо раса не абіта да дня;
Не прыляцеў,
Бо ня чуць было посьвісту крыл;
Не прыпоўз,
Бо ня ўзьняў на аселішчах пыл;
Не прыплыў,
Бо ня бачылі ўзмаху вясла, –
Значыць,
Ты яго ў косах сваіх прынясла,
Прынясла яго ў вуснах
Праз зорны дождж
У купальскую ноч.
1968
|
Усе песьні, апроч расстайных, сірочых, –
Жаданыя;
Усе чаркі, апроч налітых прымусам, –
Лёгкія;
Усе ночы, апроч самотных, бяздомных, –
Кароткія;
Усе рэкі, апроч тых, што плывуць на чужыне, –
Гаючыя;
Усе дарогі, апроч тых, што вядуць на пагост, –
Бясконцыя.
1968
|
Калі б ад тваіх разьвітальных крокаў і слоў
Адзьдзяліць цішыню, што ўварвалася ў хату
I зрабіла нямым нож, якім разам кроілі хлеб.
Конаўку – непатрэбнай зусім, лыжку – лішняй,
У дзьвярах клямку – негаваркой і нямой,
Сонца – цьмяным такім, быццам вока,
Затуманенае сьлязой, –
яшчэ можна было б жыць,
Хоць так, як гароху таму пры дарозе.
1968
|
Мне здалося, што ты мяне аклікнула.
Але гэта быў толькі голас ветру,
Ня голас ветру – а спалоханай птушкі,
Ня спуджанай птушкі – а соннай галінкі,
Ня соннай галінкі – а кроплі расы,
Ня кроплі расы – а далёкага рэха...
Але я ўсё роўна штодзень
Іду міма вокан тваіх,
Каб яго яшчэ раз пачуць.
1968
|
Пачынаецца восень – не тады, калі сіні
Сівер лезе за пазуху грэцца ці ў кошыкі,
На ракіце зьвіняць невады павуціньня
I пагоркі іржышчаў шчаціняцца вожыкам,
А тады, калі вырай над змоўклымі пожнямі
Панясе з сабой сонца праменьні апошнія,
Толькі гронкі пакінуўшы дзьве на рабіне,
Быццам на падарунак вясельны дзяўчыне,
Па якой ты ня раз сумаваў на вячорках,
А сягоньня, чуваць, не табе крычаць «горка!..»
1968
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я толькі частку невялічкую
Змог прасьпяваць
Таго, што расказалі мне
Вятры,
Дарогі,
Валуны і рэкі,
Лясы і зоры;
Я толькі частку невялічкую
Змог перадаць,
Што гаварылі вочы,
Вусны,
Рукі,
Людзей, зь якімі жыў і сустракаўся.
Таму пад песьнямі маімі
На першым мейсцы
Подпісы іх стаўце.
1968
|
Астролягі і розныя варажбіты...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ізноў вяртаюся я да ўспамінаў,
Каб цябе ўбачыць,
Пачуць, як рэха дальняе,
Абняць, як пошум веснавога ветру.
На'т пачынаю сумнявацца,
Што сапраўды была ты,
Хоць яшчэ жывуць у нашым доме
I сходцы, на якія птушкаю ўзьлятала,
I дзьверы, клямкай якіх бразгала,
I – самыя найверагоднейшыя сьведкі –
Мае рукі, якія памагалі распранацца,
Кроіць хлеб, распальваць агонь,
I ліст календара, ў якім напісана,
Што дзень ужо стаў прыбываць вясной.
Хоць для мяне загадкай застаецца:
Як адначасна
Можа прыбываць і ноч?
1968
|
Прылёгшы пад ядлоўцам,
Схаваўшы галаву пад мухаморам,
А ногі – ў дзеразе,
А рукі працягнуўшы
Паміж карэньня сосен,
Я зьліўся з мохам,
Зь верасам, зь ігліцай,
Што на'т лясныя жыхары
Ня бачылі мяне.
I я пачуць змог
Казкі пра людзей,
Якія яны
Дзецям сваім баюць,
Пачуць, што чалавек –
Ім родная істота,
Але, ім здрадзіўшы калісьці,
Ня любіць прызнавацца
Ў гэтым.
1968
|
Учора, правёўшы 597-е пасяджэньне....
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У музэі – маска паэта
Акамянелая.
Абыякавая да ўсяго.
Разьбіце або прыміце яе!
Ці ж вы ня знаеце,
Што, каб ён быў такім,
Як гэта маска,
Напэўна, яшчэ жыў бы.
1968
|
|
Пераносім урну з прахам Янкі Купалы
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Трэба заўсёды узводзіць масты...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Вецер сустрэчны
Сьцёбае пугай каня па вачах,
Які ідзе, хістаючыся,
Між аглобляй з пануканьня,
I аглобляй з нараканьня –
На бездарожжа.
Воз скрыпіць і кашляе,
Прамёрзлы на начлезе.
Калёсы, напіўшыся
Зь верасьнёвых калдобін,
Нешта рыпяць
На гармоніку сьпіц.
А сьледам пляцецца
Стары цыган і аглядаецца:
Хаця б яго не вярнулі
Да начэй пад страхой,
Да стравы зь печы,
Да сонца электрычнага,
Падвешанага да столі
На провадзе,
Як на повадзе аброці,
Да нежывой вады з труб,
Да нявесткі, што прываражыла
Яго сына і падпаска-ўнука
I не пусьціла іх
Зь ім разам вандраваць па сьвеце,
Напрарочыўшы старому
Крык вараньня на раздарожжы
I самоту.
1968
|
Самыя незабыўныя сны
Мне сьніліся пад страхой
Тваіх шорсткіх далоняў.
(Даруй за такі сецэсійны
Пачатак прызнаньня.)
Твае вусны былі
На ўсе раны
Гаючымі лісьцямі,
Хоць часамі вяртаўся да іх я
Ня варты спагады.
(Даруй мне і гэты грэх,
Як даравала ранейшыя.)
Ніводзін касьцёр так мяне
Не вяртаў да жыцьця,
Як цяпло тваёй песьні,
Ля якога заўжды
Грэю зьмерзлыя рукі свае.
(Даруй, што сваім бесталковым жыцьцём
Гэтак часта цябе непакою.)
1969
|
Калі з гары Сіная Маісей прынёс...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ноч безь цябе кашмарнаю здалася,
Таму я першым фарбам дня быў рад.
Далонямі сабраў лясную засень
I белізну, што кінуў сьнегапад,
Блакіт нябёс, бясхмарны і бяздонны,
I чырвань, што была ў крыві маёй...
I, быццам Фра Анджэліка мадонну,
Прыкленчыўшы, малюю вобраз твой.
Мне рэўнасьць кажа даць боьшп фарбаў цьмяных
Тваім вачам і валасам тваім...
Але непераможна золак раньні
Над галавой тваёй гарыць, як німб.
1969
|
Цэлы тыдзень
Пчолы з чмялямі
Падпальвалі суквецьце канюшыны.
I вось яно ўспыхнула
I разгарэлася так,
Што аж трэба было
Бегчы з косамі, з граблямі,
Каб агонь часам не перакінуўся
На сялібы.
Цяпер вечарамі,
Покуль полымя гэта зьвязём,
Копы тлеюць вячэрняй зарой,
Цепляцца сьветлякамі,
Стракочуць конікамі,
Зьвіняць дзявочым сьмехам,
Які ўначы,
Быццам зьнічку,
Нялёгка знайсьці
У гэтай п'янай, як сон,
Небясьпечнай, як порах сухі,
Канюшыне.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Раней за ўсіх прысьніцца пеўням дзень.
Але ніхто ім веры не дае.
Адна старая маці, іх пачуўшы,
Прачнецца,
качаргу сваю разбудзіць,
У прыпечку разьдзьмухае агонь,
Хлеб перахрысьціць, пакладзе на стол.
А потым
чарада аблокаў
Зацепліцца, бы песьня жаўрука,
I бусел – вартавы вясковы –
Дастане дзюбай сонца,
памацуе
Ды перадасьць пабавіцца малым,
Пакуль яно зь няшчыльнага гнязда іх
Ня зваліцца на прызбу
нашай хаты
I не рассыплецца пчаліным перазвонам,
Кляпаньнем кос
і звонам
берасьцянкі.
Цікава, ці ўсё гэтаксама сонца
I сёньня ў маёй Пількаўшчыне ўсходзіць?
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Песьні птушак,
Якія ў вырай лятуць,
Хмарамі робяцца;
Песьні каляін
Зарастаюць травой,
Робяцца валунамі;
Песьні агню,
Сустрэўшыся зь ветрам,
Попелам робяцца...
Толькі песьні народа
Застаюцца ў зямлі – зернем жыта,
У памяці – сьлязамі радасьці,
У сэрцы – весьнім сонцам.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У бальніцы правяраюць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усё часьцей спыняюся я
Ля слупоў рэклямных,
Якія ўжо здаюцца мне
Сучаснымі бярозамі
З рознакалёрнаю лістотаю афіш.
I я, забыўшыся,
Як сьпяваюць сапраўдныя птушкі,
З захапленьнем слухаю
Іх пераймальнікаў
I пудзілаў
З рознымі ганаровымі
Званьнямі.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Каб дзень абрыдай не пачаць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Гоман і галашэньне,
Шум і звон апантаны
Зь пеўнямі разбудзілі
Мяне неспадзявана.
I хоць часу яшчэ, знаць,
Шмат было да відна,
На дварышчы адразу
Здагадаўся: вясна!
– Што ж ты цешысься гэтак,
Сьлёзна жалішся рэху?
– Ты ня вер, – адказала, –
Майму плачу і сьмеху...
Сапраўды, з кожнай лужыны
Сёньня, на саракі,
То марозіць і сьцюжыць,
То п'юць сонца шпакі.
1969
|
Пасьля бясконцых пошукаў,
Хоць са спазьненьнем, зразумеў:
Паэзія – гэта тое,
Міма чаго
Мы праходзім штодзень,
Але пра што
Ні акушэры,
Ні трунары
Ня ведаюць нічога.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
Нязьдзейсьненае падарожжа
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Куды адплываюць аблокі ў задуме, зьнямозе?
Куды адлятаюць, курлыкаючы, журавы?
Куды адыходзяць асеньнім гасьцінцам бярозы?
Калі я за імі падамся – мяне не заві.
Бо як я магу саўладаць з гэтай цягай вандроўнай,
Якою ў маленстве мяне надзялілі яны?
Ты лепш на дарогу біклагу вадою напоўні,
За браму правёўшы, усьмешкай сваёй асяні.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Стаю ля хаціны старой,
У якой было:
Больш нараканьняў на жыцьцё,
Як самога жыцьця,
Больш дыму лучыны,
Як сьвятла,
Больш едакоў,
Як лыжак,
Больш саганоў,
Як панцаку,
Больш цвыркуноў,
Як крошак хлеба,
Больш няспраўджаных сноў,
Як сукоў на бярвеньні.
I, быццам недаверлівы Фама,
Дакранаюся да ран –
Вуглоў пагнілых
Са сьлядамі прыкладаў і куль,
Да дзьвярэй, у якія грукалі
Ўсе навальніцы,
Да сьлепаватых вачэй шыб,
Скупых на сонца,
А на засень шчодрых, –
I пачынаю сумнявацца:
Няўжо хаціна гэта
Была калыскай песьні?..
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хто гэта знае: чаму на чужыне
Вецер у вочы дзьме пылам заўсёды,
Песьня на вуснах, засьмяглая, стыне,
Неба глядзіць штармавой непагодай,
Час, аднастайны, брыдзе апастыла,
Кожная хата – з высокім парогам,
Квас – без жывучай усьпененай сілы,
Хлеб – без духмянага паху зямнога.
Хто гэта знае: чаму на чужыне
На'т падарожны кій гнецца ад стомы,
Камень – завадзіць на кожнай сьцяжыне
Жвір на пагосьце – цяжэйшы, як дома...
1969
|
Каторы раз старая,
Калі лыжкі раскладае на стале,
Памыляецца і лішнія кладзе.
Калі мы лазьню цеплім,
Падрыхтуе бялізну ўсім,
I нават тым,
У каго бронзавыя на плячах кашулі
Ці шынялі з валошак, з чабару.
Калі ж зьбіраемся ў дарогу,
Дык не забудзе блаславіць і тых,
Што соснамі расстайнымі шумяць.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Зьзяньнем лемяхоў,
У люстры якіх прыхарошваецца зямля,
Зялёным жарам руні верасьнёвай,
Ля якой так любяць грэцца шаракі,
Агнямі сьнежных зор,
Што ўпалі з паднябесься,
Вясновай талаю вадой,
Што бруіцца зь дзюбы жаўрука,
Вячэрняю зарой,
Зь якой куецца конікамі сонца,
Вятрамі,
Што калыскі хмар калышуць,
Песьнямі,
Якія абдымаюць плечы маладзіц,
Каб ад расы ня стылі,
Водарам
Адкаркаваных ахмялелымі чмялямі
Кветак –
Налівайцеся, каласы,
Каб радасна было чуць пошум ваш
I тым,
З чыіх далоняў прарасьлі вы,
I нам,
Хто кожны дзень
Вас асьвяжае потам!
1969
|
На ўзьбярэжжы Нясіярві,
Дзе граніт рвуць хвалі яра,
Запрасіў мяне друг Арві
Ў лазьню фінскую памыцца.
Прывалок ён для распалу
Корч, што пражыўся на скалах,
Дроў бярозавых удалых,
Палкіх, быццам маладзіцы.
Як пачаў агонь іх песьціць
I смалу зь бяросты гнесьці,
Цалаваць іх, а нарэшце
Кінуўся ў чырвоны танец –
Жар такі пайшоў ад лазьні,
Што і там, дзе чэрці гразьлі,
Тлець пачаў зь імхом дзяразьнік,
Аж ня ўлежаў яніс-заяц.
Уцякла лісіца-кету,
Сусі-воўк – за ёю сьледам,
Потым з карху-медаедам
I вядзьмарка мойта-ака.
Тут і я хацеў даць ходу,
Толькі ўспомніў, што я – з роду
Тых, хто парыцца заўсёды
Ўмелі горача, са смакам.
Венікам перажагнаўся,
З Арві на палок забраўся,
Скуль здавалася – зямля ўся
Ходзіць ходарам пад намі.
А як па каўшы яшчэ мы
Хлабыснулі ў печы цемень,
Дык ня зналі самі, дзе мы –
Ў д'яблаў ці паміж багамі.
Ды раптоўны пары выбух,
Як шпунты з той бочкі, выбіў
Нас у возера, дзе рыбы
Ходзяць хмарамі густымі.
Тут ачухаліся толькі,
Асьвяжыў нас сівер колкі.
Кажа Арві: – I ты стойкі...
I зноў парыцца пайшлі мы.
1969
|
Калі над Іматрай спыніліся мы,
Мяне менш цікавілі скалы і пушчы
(Яны тут жывуць у легэндах і снох,
У кантэле струнах і ў чарках застольных) –
Я слухаў, што мне вадаспад гаварыў
Пра Янку Купалу, які тут калісьці
Дзяліўся зь ім думкай юнацкай сваёй
I вобраз чый хвалі навек захавалі.
Калі Млечны Шлях аб расстаньні напомніў,
Я вусны свае прытуліў да бруі
Кіпучай Іматры. I мне зноў здалося –
Пачуў я знаёмую песьню паэта,
Якую складаў ён на гэтай зямлі
Пад граньне арганаў паўночнага зьзяньня,
Пад гул
вадаспада
і пошум лясоў.
1969
|
Сонца расплавіла пясок пляжа...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пералічыў бы з нас кожны на пальцах...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Чаму ў блакіт нябёс
Заўжды жаўрук ляціць?
А як жа не ляцець,
Калі яму карціць.
Знаць, што ў далечыні,
Што – за кустом лазы,
За шэрым валуном,
Што дрэмле на мяжы.
Цікавасьцю сваёй
Мяне ён захапіў.
I я хачу знаць – што
За сінявою ніў,
За россыпамі зор,
За той далечынёй,
Што некалі мяне
Атуліць цішынёй.
1969
|
На зьмярканьні – шум, гам, звон.
Гэта звоняць дуб, граб, клён.
Кветак весьніх – жар, бель, сінь,
Россып буйная расы.
А што за ўрачыстасьць – там?
Ці ня варта глянуць нам
На вясельле камара,
Покуль цепліцца зара?
Бо ў пацёмку не відаць,
Як хто будзе танцаваць
На лістоце траў і дрэў
Пад вясельны перапеў.
А найгорш – як ня ў свой рот
Перакуліш з чаркай мёд,
Або з дрэва ў нейкі лом
Зьляціш разам з камаром,
Аббіваючы бакі
Аб дубовыя сукі.
1969
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Завеянай дарогаю,
Далінамі, разлогамі
З табой ідзём.
А вецер-сівер, сеючы,
I веючы, і мелючы,
Мяце сьняжком.
Відаць, з шалёнай зайздрасьці –
Перашкаджае нам ісьці,
Гучыць, як звон,
I што я ні кажу табе,
I што я ні шапчу табе –
Ўсё глушыць ён.
I ўсё ж я рад, што шмат яшчэ
Да нашага паселішча
Такіх палёў,
Такіх далін завеяных,
Такіх дарог няезджаных,
Такіх вятроў.
1970
|
Даўно нейкая песьня...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Скажы – калі заручыны?
Перацьвітае май.
Няўжо не надакучыла
Мне гаварыць: «Бывай!»
Няўжо другіх ня помніш ты
Больш ласкавейшых слоў?
Пазычыла б іх поўначчу
Ў надрэчных салаўёў,
У яблынек, квітнеючых
Пад перазвоны зор,
У цёплых ветраў, веючых
З далінаў, ніў і гор.
Гармонік неразлучны мой
Часьцей стаў сумаваць.
Скажы – калі заручыны,
Змагу на ім сыграць?
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
На вуліцы, на якой я жыву...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Як была я мала, мала...
#З народнае песьні
Як была я мала, мала,
Калыхала мяне мама,
Потым – вецярок-свавольнік,
Сярод жыта польны конік,
Потым – цвыркунок запечны,
Потым – салавей надрэчны,
Потым – яблыні, чарэшні,
Потым – хлопцы, танцы, песьні...
А сягоньня прамінулі
Ўсе мае забавы-гулі.
Асталася толькі ціша,
Што ўспамінамі калыша.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Той, хто дрэвы садзіў,
Будзе весьнім іх цьветам;
Той, хто сеяў зярно,
Жытам закаласіцца;
Хто спагадай дзяліўся,
Ажыве ва ўспамінах;
Хто склаў песьню народу,
Яе рэхам уваскрэсьне.
1970
|
Ня раз думаў:
Стоячы на холадзе –
Быць холадам,
Зьбіўшы нагу аб высокі парог –
Быць парогам,
Сустрэўшы маўчаньне –
Быць маўчаньнем,
Пацалаваўшы камень –
Быць каменем...
I кожны раз з таго,
Што гэта мне
Не ўдаецца ажыцьцявіць,
Сьмяюцца: холад і парог,
Маўчаньне і камень.
1970
|
|
На Севастопальскім рэйдзе
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Выйшаў, каб паглядзець на вар'ятаў,
Што ўсю ноч не давалі заснуць.
У свае вузлаватыя пальцы сукоў
Сьвішча дуб. Адгукаюцца шумам лістоў –
Клён і гулам чырвоным – рабіна.
Залатымі шарахаўкамі лісьце бяроз
Над бясконцай дарогай зьвініць,
I бразджыць кастаньетамі шышак сасна,
I смыкамі галін вярба тне з-за пляча,
I жалейкі чароту пад бубны дажджу
Так заводзяць-пяюць, што аж сам не заўважыў,
Як і я далучыўся да іх
Урачыстых праводзінаў лета.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Яна з усімі знаёмілася...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
– Накрыйце мяне руньню! –
Просіць зямля.
– Накрыйце мяне зорным небам! –
Просіць вада.
– Накрыйце мяне імглой! –
Просіць лес.
– Накрыйце мяне цішынёй! –
Просіць дарога.
А я перад сном:
– Накрыйце роднай песьняй.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сёньня ў рэспубліцы – сьнег...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Апошні сьнег – нібы пісьмо,
Што скомкана вятрамі
З тваімі палахлівымі
Паўночнымі сьлядамі.
Таму так веснавой парой
Да глыбіні кранае,
Калі радкі пісьма твайго
Ўсе жаўрукі чытаюць.
Калі яго бяруць з сабой
У далячынь патокі,
Калі на ветразях зары
Яго нясуць аблокі.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ты помніш, што было
Перад слатой апошняй?
Як перад гэтым лес
Гарэў агнём лістоты?
Як перад гэтым хлеб
Мы звозілі з палёў?
Як перад гэтым мы
Ў стагі скідалі сена?
Як перад гэтым з траў
Расу мы абівалі?
А перад гэтым, знаць,
Было стварэньне сьвету,
I ўпершыню пачуў я
Ад Бога і ад Зьмея,
Што ты завешся Евай.
1970
|
Ці будзе дождж, ці пройдзе стараной?
Хмара велізарнейшым карытам,
У якім цяпер палошча бліскавіцы
I гром-бугай сваю ўталяе смагу,
Насунулася на сенажаць.
Ці будзе дождж, ці пройдзе стараной?
Хаця б пасьпелі стог мы завяршыць,
Перахрысьціць яго бярозавымі віткамі.
Віхор рве з рук апошнія пласты,
З плеч – потныя кашулі,
З галоў – шапкі, хусткі.
Ці будзе дождж, ці пройдзе стараной?
Ён, можа, і не зачапіў бы нас,
Але буслы, што прыляцелі памагаць нам,
I кнігаўкі, што ў трысьнягох кружылі,
I ластаўкі, што над зямлёй снавалі,
Неасьцярожныя, прыселі на край хмары,
I тая, як карыта, пахіснуўшыся,
Накрыла ліўнем нас.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я нёс табе песьню,
Але, стрэўшы вецер,
Яна стала ветрам,
Што вее па сьвеце,
Пачуўшы дождж,
Ліўнем апала на полі,
А ўбачыўшы дрэвы,
Ўзьнялася таполяй,
Зрадніўшыся зь зернем,
Калышацца жытам,
Напіўшыся сонца,
Сінее блакітам –
Таму, каб пачуць
Гэту песьню, ты мусіш
Са мною прайсьці
Па шляхах Беларусі.
1970
|
Ад сукаватых жардзін плота,
Зь якіх пеўні
Уваскрэсеньне зь мёртвых абвяшчаюць;
Ад пасмаў дыму,
Што недасьнёнымі снамі
Уецца над бацькаўскай хатай, –
Да чарод бяроз,
Атуленых цыганскімі хусткамі
Лістападу,
Якія заўсёды прадракаюць
Дарогу,
Да самага далёкага вогнішча,
Ля якога грэюцца песьні і думы,
Да тваіх рук,
Што з майго твару
Стому і пот сьціраюць, –
Цягнуцца лініі
Маіх небасхілаў.
1970
|
Яму прысвоілі званьне Гэроя...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Быццам нехта...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ты была стакрылай птушкай,
Якую я назваў Зьдзіўленьнем;
Ты была пятай парой года,
I я цябе назваў Нечаканасьцю;
Ты была і днём і ноччу,
I я назваў цябе Сьвятам;
Ты была вінаградным сокам,
I я назваў цябе Прагай,
Ад якой мне ратунку няма.
1970
|
На пытаньне –
Чаму мае рукі заўсёды цягнуцца
Да касы, да плуга, да сякеры,
Я адказваю:
– Усё яшчэ веру
У старыя прымхі,
Што ў канцы жыцьця ўзважваюцца
Дрэнныя і добрыя справы
I прылады, зь якімі хто дружыў,
I незайздросны лёс тых,
Хто зможа на шалі палажыць
Толькі лыжку
Ці толькі свой язык.
1970
|
Пагасла электрычная лямпачка...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Гэта зямля – нічым не прыкметная...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Дождж такі густы –
Быццам косы твае,
Такі лагодны –
Быццам рукі твае,
Такі гаючы –
Быццам вусны твае.
Нашто ж мне
Вяртацца дамоў,
Дзе цябе не застану?
1970
|
Адкуль у цябе столькі радасьці,
Што і я пачынаю сьмяяцца?
Адкуль у цябе столькі суму,
Што і я ўпадаю ў роспач?
Адкуль у цябе столькі сьвятла,
Што я ўначы цябе бачу?
Адкуль у цябе столькі цемені,
Што днём, як сьляпы, блукаю?
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Перад усім, усе зьвяртаюць увагу...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У маіх песьнях...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У кнізе наведвальнікаў музэя...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Відаць, ніводная з каралеўскіх дынастый...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Зноў ранак вясновы, і яблыня,
Як маці на памяць аб нечым
На хустачцы цёмна-зялёнай,
Завязвае вузялкі-яблыкі.
А восеньню, так, як і маці,
Ня можа ніяк успомніць,
Пра што хацела сказаць яна
Аблокам, птушкам і мне.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Цяпер кожная цётка...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Недзе закінуўшы
Клубок матчыных нітак,
Плача малы.
Спачуваю яму.
Бо і я, калісьці згубіўшы
Клубок Арыядны,
Ніяк з лябірынта дзён
Не магу вярнуцца
Да свайго юнацтва.
1970
|
Некалі мы зь ім...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
З дрэвам,
Што на скрыжаваньні дарог,
Мы некалі разам выйшлі ў сьвет.
Толькі яно спынілася ў роздуме –
У які бок падацца.
Ня знаю:
Сёньня, сустрэўшыся,
Ці пазнаем адзін другога.
1970
|
Выбачай,
Што столькі я табе некалі
Усякага глупства нагаварыў:
Пра карабельныя мачты –
Прыстанішча змораных чаек,
Аблокаў,
Пра цымбалы,
Якімі магла б ты зьвінець
На вясельлях,
Пра сталы,
За якімі весела пераклікаліся б перазвонам
Лыжкі і чаркі бяседнікаў,
Пра зьбітую з тваіх дошак труну,
Над якой гучна трубы ігралі б,
I нехта сказаў бы хвалюючую прамову,
Якую нават надрукавалі б.
Добра, што ты не спакусілася
Такой бліскучай кар'ерай
I асталася на ўзьлесьсі
Простай ялінкай,
Пад чыім цёмна-зялёным парасонам
Сёньня, разам са мной,
Схаваліся ад дажджу
Баравік і дзьве сыраежкі,
Куст ажыны
I чмель, які гудзе,
Ня могучы падняць
На сваіх крылах ацяжэлых
Вёдры з красавіковым мёдам.
1970
|
Што выклікала яе гнеў –
Мне ўжо нецікава і знаць.
Адчуваю, што пачаўся на зямлі
Чарговы ледавіковы пэрыяд,
I я, як мамант, умярзаю
У ледзяную глыбу маўчаньня.
1970
|
І сёньня шкадую, што не разбудзіла маці,
Каб ня зьбег за валачобнікамі.
I сёньня, калі вясна настае,
Мне здаецца, я чую:
Галасістага запявалу Базыля,
Гарэзьлівага велічальніка Анупрэя,
Валацугу-механошага Якіма
I слаўнага скрыпача Броньку.
Прыслухаесься,
А гэта – толькі звоняць вербы
Ды равуць, размываючы грэблі,
Ручаі веснавыя.
1970
|
Ты зноў прынесла кветкі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Як восень усё адмяніла!
Неба глядзіць незнаёма,
Бяздомнымі птушкамі кружыць лістота,
Пранізьлівы вецер скуголіць ля весьніц,
Маўчаньнем набраклы, цямнее парог,
Матыль сьвятла б'ецца ў цянётах зьмярканьня.
Каб з твару ты ўсьмешкай ня сьцёрла
Настылыя, чорныя кроплі дажджу,
Хіба і цябе не пазнаў бы.
1970
|
Вузенечкая кладка
На палявой рачулцы,
I нам на гэтай кладцы
Ніяк не разьмінуцца.
Ды нам і разьмінацца
Зусім няма патрэбы
Сярод палёў жытнёвых
Пад жаўруковым небам.
I мы штодня прыходзім
Глядзець, як тонь рачная
I нас і нашы мары
Збліжае, адбівае.
1970
|
|
Як я стаў паэтам
|
|
Адказ на шматлікія запіскі
|
Паходжу я з тых ваколіц,
Дзе, павітаўшыся, пытаюцца:
– Ці ёсьць новыя песьні?
Помню:
У кірмашовы дзень
Я ўстаўда пеўняў,
Каб пасьпець,
Калі мядзельскія крамнікі і рыбакі,
Крывіцкія гарбары і рымары,
Смаргонскія абараншчыкі і бортнікі,
Даўгінаўскія кавалі і чаканшчыкі,
Пастаўскія ганчары і забаўнікі,
Куранецкія бондары і рэзчыкі
Параскладаюць свой тавар.
Тут і набыў я,
За прададзеныя лапці і венікі,
Вялізнае рэшата.
I калі пачаў на ім –
Жменьку за жменькай –
Прасяваць нашу зямлю,
Убачыў на дне рэшата
Песьні.
1970
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калі ў Харонавай бюракратычнай установе...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Разьверадзілася надвор’е!..
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сосны, бярозы, імшарнікі, ягады...
I для мяне, хоць сам з гэтага краю,
Мову лясную спрадвечную знаю,
Колькі загадак яшчэ не разгадана,
Тоіцца ў нэтрах пад кожнай галінай,
Выварацьцю расахатай хваіны,
Папаратнікавымі парасонамі
Ды ядлаўцамі духмянымі, соннымі!
Вось нешта ціха ўздыхнула ў ляшчэўніку.
Раптам разбуджаная сухастоіна
Ціха зайграла на скрыпцы расстроенай,
Сонца чыранкай мільгнула ў мячэўніку
Ды ў хмызьняках заблытаўшыхся ніцых,
Быццам падбітае, тоне ў крыніцы.
Цені, расою набракшы, згушчаюцца.
Можа дамоў не вярнуся да раніцы.
Можа зусім не прыйду. Застануся.
Зь ценямі дрэў назаўсёды зьліюся.
1970
|
На дарозе памяці маёй
Часта я страчаюся з табой.
Бачу, як ты на кірмаш ідзеш
З кошыкам распаленых суніц,
Чаравічкі матчыны нясеш,
Каб нарокам іх не запыліць.
Бачу цябе ў каласох зь сярпом,
Каля студні зь вёдрамі вады...
I ня раз хоць восеньскім дажджом
Даўнія сьціраліся сьляды,
На дарозе памяці маёй
Часта я страчаюся з табой.
1970
|
Дрэвы паміраюць,
Калі перастаюць пазнаваць
Зьмены года
I не адгукаюцца рэхам;
Вада – калі забывае,
Куды ёй плыць,
I нікому не спатольвае смагі;
Зямля – калі перастае
Радзіць хлеб
I быць калыскай песьняў;
Чалавек – калі страчвае здольнасьць
Зьдзіўляцца і захапляцца
Жыцьцём.
1970
|
Цягнік у красавік імкнецца...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Відаць, пакуль загрузяць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Табе далі звычайнае імя,
Не спадзеючыся, што ты будзеш
Прыгажэйшая за ўсіх,
Хто насіў яго некалі.
I таму кожны раз
Я прыдумваю табе іншае імя,
Бо ці ж можна адным абысьціся
Зімою і летам,
Ўдзень і ўначы,
Пры расстаньні і стрэчы з табой?
1970
|
Шыбы замёрзлыя лісьцем ільду,
Снамі трывожнымі, ценямі дум.
Як не хапае дыханьня твайто,
Каб ажывіць у пячурцы агонь,
Каб зноў на гэтым, застылым, акне
«Хутка прыйду» – напісала ты мне.
1970
|
На жоўтай-жоўтай пожні,
На шэрай-шэрай грэблі,
На сіняй-сіняй руні,
На цёмнай-цёмнай пушчы
Лёг белы-белы сьнег.
Чаму ж ён не завеяў
Шляхоў да тваёй хаты,
Тваіх сьлядоў ля студні,
Гарэзьлівага сьмеху,
Маіх былых надзей!
1971
|
Ня маючы магчымасьці
Песьню пра цябе
Перадаць з рук у рукі,
З вачэй – у вочы,
З вуснаў – у вусны, –
Я перадаю яе
Праз салаўя.
Не зачыняй акно,
Калі ён уначы
Цябе разбудзіць.
1971
|
Пад лёгкімі ўздыхамі ветру рака
Пакрылася срэбнай лускою,
I скача пярсцёнак майго паплаўка,
I гнецца вудзільня дугою.
Няўжо залатую я рыбку злавіў,
Што ў казках зьяўлялася часта,
Якую ў маленстве ня раз я прасіў
Мне даць хоць рыбацкае шчасьце.
Ды шчасьце сарвалася зноўку з кручка,
Бо леска трымцець перастала.
I толькі плыве з-пад рачнога смыка
Напеў камарыны на хвалях.
1971
|
Каторы дзень
Мая левая рука
Дакарае правую,
Што не ўтрымала цябе,
А правая – левую,
Што не памагла.
Ты мусіш прыйсьці
Памірыць іх.
1971
|
Што ж ты клічаш на вясельле?
Ці жартуеш, ці ня знаеш,
Што калі прыйду, дык буду
Не спускаць зь цябе пагляду,
Калі песьню хто зацягне,
Сьцяўшы зубы, прамаўчу я.
Калі ў танцы цябе стрэчу,
Дык ня выпушчу з абдымкаў.
Караваем пачастуеш –
Ён калом у горле стане.
А гарэлкі паднясеш мне –
Што ж, знай, вып'ю я за тое,
Каб твой вэлюм стаў, як ночка
Беспрасьветная такая,
У якой ты, заблудзіўшы,
Не знайшла б свайго каханка,
Не дайшла б да свайго ложка.
1971
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Магільнікі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усё пачалося зь іголкі,
Што некалі маці купіла.
Іголка патрэбна была ёй
Мне зрэбную вышыць кашулю.
Кашуля патрэбна была
Прыкрыць мае плечы ў дарозе.
Дарога патрэбна была
Знайсьці сваё шчасьце на сьвеце.
А шчасьце патрэбна было,
Каб скласьці вясёлую песьню.
А песьня патрэбна была,
Каб болей ня плакала маці,
Якую ужаліла ў палец іголка.
1971
|
Наднёманскія сенажаці!
Трава высокая, як песьня жаўрука,
I мяккая, як летні сон,
I хмельная, як мёд вясельны.
Таму тут лёгка спатыкнуцца,
Зачапіўшыся за ўрочнік, за дрымотнік
Ці, як аднойчы мы з табою, –
За каханьне,
I да зары сьвітальнай загубіцца.
1971
|
Нада мною – неба, сонца.
А перада мною – далеч.
Я іду за роднай песьняй,
Як вандроўнік за кульбакай,
Як агонь – за сухавеем,
Як рака – за крыкам чаек,
Цень – за воблакам лятучым,
Рэха – за роскатам грому.
I няма ў вандроўцы гэтай
Ні прывалу, ні спачынку,
Покуль рэха не замоўкне,
Цень аблокаў не растае,
I рака ня спыніць бегу,
I агонь не ператлее,
I ня зморыцца кульбака.
1971
|
У кроплі крыві – акіяны няшчасьця,
У кроплі віна радасьць песьні бруіцца,
У кроплі дажджу ўсе вясёлкі мігцяцца,
У кожнай дзіцячай сьлязе – вобраз маці.
1971
|
Вершы мае – часовыя прыстанішчы...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ня знаю,
Ці ёсьць жыцьцё
На нейкіх зорках.
Я знаў толькі адну зорку –
Пяцікрылую далонь маці,
На якой вырасьлі
Мы, наш хлеб, нашы песьні.
Сьвятло якой
Вечна струменіць.
1971
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Відаць, не пазнала б цябе я ніколі,
Калі б не аклікнуў мяне ты ў прысадах.
Сягоньня прысьніўся гром весьні над полем,
А гэта – заўжды на вялікую радасьць,
I я ўжо – ня тая, якой была ўчора.
Далёка зьмяркальнай зары да сьвітальнай...
У кожным спатканьні ёсьць радасьць і гора,
Ёсьць гора і радасьць у кожным спатканьні.
1971
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пасьля неспадзяваных стрэч
Былі ў нас дамоўленыя.
Пасьля дамоўленых – запоіны.
Пасьля запоін – вясельле.
Пасьля вясельля – бітыя чаркі,
Змораныя цымбалы і скрыпкі,
А пасьля – дні, месяцы і годы,
Якія, пражыўшы, чамусьці
Здаюцца кароткім сном.
Не сумуй!
Калі нават прачнёмся
Птушкамі, аблокамі,
Травой палявой –
Мы ўсё гэта
Паўторым ізноў.
1971
|
Ён прыкінуўся толькі, нібы – нежывы.
На бясьпечнай адлегласьці моўчкі стаім.
Бо калі прачынаецца шум баравы
I да храп далятае пах сьвежай травы,–
Прабягаюць, здаецца, дрыготкі па ім
I ён кінецца ў бой з грозным рыкам сваім.
1971
|
Сустрэў несьмяротнага.
I мне стала сьмешна:
Блізкія і сябры пакінулі яго,
А ён, дзівак, згадзіўся жыць далей.
1971
|
Словы – пух тапаліны,
Перакаці-поле.
Іх трэба зазямляць,
Прыкрываць далонямі,
Вуснамі,
Сэрцам,
Каб яны прарасьлі песьнямі.
1971
|
Заўсёды ў нас было прыстанішча чарцей...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Доўга надрывотні
Дыхаю водарам
Смалы, кары, апілак, трэсак.
У любое надвор'е
Я чую тут
Гул адшумеўшых дрэў,
Зязюль кукаваньні, буркат галубоў
I заглыбляюся ў такія нэтры,
Адкуль вяртае мяне толькі голас:
– Дзе ты прапаў?
Мяне па сьмерць лепш пасылаць,
А не па дровы,
Калі чакаеце,
Каб закіпела бульба.
1971
|
Калі захочаш зноў пасьмяяцца
Над хлопцам у пінжаку пацёртым,
У ботах бацькоўскіх падзёртых,
Які асьмеліўся быў прызнацца
Табе калісьці ў сваім каханьні, –
Сатры пыл зь вершаў маіх старанна,
I зноў, бы ў люстры, яго ты ўбачыш...
Чаму ж ты сёньня над кнігай плачаш?
1971
|
У гэтым лесе з кожным годам менш...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Аднойчыя ішоўз Дантэ...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Праз вароты, зламаныя
Віхрам песьняў, калёсамі,
Прываліла ў дварышча
Гасьцей прошаных і няпрошаных
Безьліч.
I калі быў лік згублен
Чаркам, літым на ўцеху,
Чаркам, пітым на славу,
Чаркам, бітым на шчасьце, –
Бубен месяца гулка
Нас паклікаў у танец.
На'т ня помню, з кім я
Танцаваў да сьвітаньня:
Ці з княгіняй, ці з свацьцяй,
Ці з прыданкай,баяркай,
Ці з рабінай, расьцьвіўшай
На аселіцы роснай,
Ці зь мінулым сваім
Невясёлым юнацтвам.
1971
|
Ты бачыш. Чаму ж я ня бачу?
Я чую. Чаму ж ты ня чуеш?
Мне весела. А табе сумна?
Мне горка. А табе соладка?
Якой жа мы ніткаю сшыты,
Што і маладымі зубамі
Ніяк яе не перакусім!
1971
|
|
Чытаючы Максіма Багдановіча
|
Часта, з трывогаю,
Разгортваю папялішча песень,
Бо ў столькіх не знаходзіў
Ніводнай іскры.
Але на вогнішчы тваім –
Хоць над ім безьліч прашумела
Лістападаў і дажджоў! –
Кладу свае далоні –
I адчуваю полымя жывое,
Угледзеўшыся – бачу яго водсьвет,
Прыпаўшы вуснамі –
Апальваю іх да болю.
1971
|
Гавораць, нядобрая прыкмета,
Калі адклікнесься
На ўяўны голас.
Я ж, баючыся, каб твой кліч
Не прапусьціць,
Ужо ня раз на голас сьмерці
Адклікаўся.
1971
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Дарогаю зары
Вяртаюся ізноў
У пераклік зязюль,
У перасьвіст шпакоў,
У перашум і звон
Разбуджаных крыніц,
У зеляніну дрэў,
У водар медуніц.
Як быццам нешта я
Тут некалі забыў,
Ці песьні не дапеў,
Ці мары не дасьніў,
Ці спадзяюся, што
Чакае хтось мяне,
Як некалі чакаў
У роднай старане.
Ды сёньня мушу ўсім
Напамінаць ізноў:
Сям'і птушынай, што
Я – зь іх былых сяброў,
Крыніцам, што ў мяне
Іх кроў зьвініць, бруіць,
А дрэвам і траве,
Што мне безь іх ня жыць.
1971
|
У вечарэючай імгле
Калышацца дрымучы лес
З выцьця, скуголеньня вятроў,
Сьляпых, узьвіхраных сьнягоў,
Бяссонных думак і трывог...
Чаму цябе я не ўсьцярог,
Каб ты ня йшла праз гэты лес
У вечарэючай імгле!
1971
|
Некалі прысьвячаў я свае песьні
Падзеям нязначным,
Але якія здаваліся мне
Больш дзіўнымі,
Як вяртаньне выраю,
Больш важнымі,
Як дождж у засуху,
Больш патрэбнымі,
Як хлеб галоднаму,
Больш зьмястоўнымі,
Як мазалі на руках,
Больш вечнымі,
Як усход і заход сонца.
Зараз з горкаю ўсьмешкай
Перачытваю іх і перакрэсьліваю.
Можа, з усяго застанецца
Толькі адна песьня –
Песьня аб Радзіме.
1971
|
|
У парэпанай раме дзьвярэй
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Глянь, канчаецца бабіна лета...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ня знаю...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Як даўно з табой...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я ледзь дагадваюся...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Цэлая армія
Рэдактараў, стылістаў,
Карэктараў
Правярае кожнае слова.
I ўсё роўна –
У канцы кнігі ці брашуры –
«Заўважаныя памылкі».
Што ж дзіўнага, што я,
Перагортваючы старонкі жыцьця,
Знаходжу нямала памылак.
Толькі я іх
Нявыпраўленымі пакідаю.
1971
|
На дрэве памяці
З кожным годам –
Багацейшы ўраджай.
Некаторыя сукі,
Каб не зламаліся,
Плячамі падпіраю.
Але яны ўсё гнуцца
Да зямлі і гнуцца.
1971
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Што ж сягоньня ты міма прайшла?
Толькі позірк мяне апаліў,
Забаронай свой дом абвяла,
Каб парога не пераступіў.
Хоць бы чорта сустрэць уначы,
Я б нічога не пашкадаваў,
Каб ён толькі змог дапамагчы,
Як прабрацца ў твой дом падказаў.
Ці праз шчыліны сьцен – цьвіркуном,
Ці праз комін – начным кажаном,
Ці праз шыбіны – маладзіком,
Ці празь дзьверы глухія – агнём.
1972
|
Раніцай з вульля сонца
Вылятаюць пчолы – яго праменьні.
Зьбіраючы мёд з кветак палявых,
Так запрацуюцца і так забудуцца,
Што потым кружаць зорамі
Ўсю ноч у паднябесьсі,
Шукаючы свайго вульля.
1972
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Асуджаюць, што ты выбраў сьмерць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усе рэкі бяруць свой пачатак,
Усе дрэвы сваю сьвежасьць,
Усе хмары свае бліскавіцы,
Усе вятры свае сілы – з крыніц.
Толькі песьні – з сэрца.
1972
|
Тое, што бяссоньніца
Ня дасьць спакою мне,
Я гэта знаю, бо ўначы заўсёды
Мацьней у дзьверы памяці грукаюць
Дні перажытыя, сябры, зь якімі,
Не разьвітаўшыся, расстаўся,
Нявырашаныя, адкладзеныя справы,
Трывогі розныя, якіх з гадамі
Прыбывае...
Але чаму
I ты ня сьпіш сягоньня,
Дождж асеньні?
1972
|
Што можа быць радасьней
Стрэчы ў краіне азёраў,
Як стрэчы зь пявучымі соснамі
Наднарачанскага бору,
Калі ад праменьняў зары
Яны, ўспыхнуўшы, сьвецяць,
Калі, як званы,
Іх калыша-разгушквае вецер,
А гул несьціханы,
А шум стогалосы лунае
I адклікаецца рэхам
Аж за небакраем.
1972
|
Быццам шорах на печы.
Няўжо стары кот не заснуў?
Нейкі сьцішаны піск.
Знаць, камар адсырэлую
Скрыпку наладжвае.
Нехта засланкай бразнуў.
Можа, гэта прачнулася маці?
Зазьвінела вядро.
Пэўна, бацька пайшоў па ваду.
Прыслухоўваюся
Да цішыні пустой хаты...
Што ж ты, пількаўскі вецер,
Так зводзіш мяне!
1972
|
Можа, таму, што мы
З аднаго кубка пілі,
Бо не было другога;
Адным яблыкам дзяліліся,
Бо не было другога;
Ля аднаго кастра грэліся,
Бо не было другога;
Адным крысом неба накрываліся,
Бо не было другога, –
Ты нават знала,
Якія сны мне сьняцца.
1972
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
I хто гэта выдумаў парасон...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
На такавішчы цецеруковым
Мінулагодні мох зелянее.
I журавіны агнём барвовым
Сярод праталінаў палымнеюць.
Пара б, крылатым, за стол вясельны.
Забалбаталіся госьці толькі,
Растанцаваліся, аж на ельнік
Іх пер'е з пухам ляціць вясёлкай.
На'т не зважаюць у час ігрышча,
Што, можа, ў лесе ня дрэмле ліха
I, непрыкметна, да такавішча
Паўзе-падкрадваецца ціха.
Пяюць, заплюшчыўшы свае вочы.
Пяюць, забыўшы пра журавіны.
Хаця б вясельля іх не сурочыць,
Хаця б на песьню іх гром ня рынуў!
1972
|
Ёсьць на маёй радзіме дрэвы.
Яны ня толькі ад вятроў,
Птушыных крыл і іх напеваў,
Грымотных жнівеньскіх дажджоў,
Ад глыбіні, ад вышыні,
А на'т зьвіняць ад цішыні.
Яны таксама і мяне
Вучылі некалі зьвінець...
1972
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сярод падзей вялікіх і малых...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Часамі песьню я ствараў...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Кажуць: «Цішэй едзеш – далей будзеш»...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усе мае блізкія
Сьвет пакідалі нялёгка,
Бо так у жыцьцё яны
Закараняліся, што на'т,
Аджыўшы свой век,
Не хацела душа пакідаць іх.
I толькі, калі на гарышчы
Страху прадзіралі,
Тады сіратлівай зязюляй
Яна адлятала
Ў свой вырай апошні –
За верасавішчы, за хмары.
А чым жа я лепшы ад іх,
Каб у лёсу вымальваць,
Прасіць сабе нейкай палёгкі.
1972
|
Ад цябе ніякіх зьвестак,
Толькі – сны
Ды абрывістая пропасьць цішыні.
Каб, вяртаючыся, не прапала ў ёй,
Буду кладкай.
Пераходзь на бераг мой.
1972
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Як вандроўны мастак...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хіба таму...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2022. Беларусь, Менск.
|
|
|
