#I
Кончыцца лета гарачае,
Кончыцца воля-раздольле;
Кветкамі лог не харошыцца,
Збожжам ня хваліцца поле.
Косы ня сьвішчуць сталёвыя
У соннай траве сенажацяў,
Серп на вайну ня йдзе з коласам,
Песень, і тых не чуваці.
Сонна адна-адзінокаю
Груша стаіць над мяжою, –
Лісьце скідае пажоўклае,
Сыпе асеньняй нудою.
Неба штодзень пахмурнейшае,
Сонца штодзень на ім меней,
Птушак заціхла чырыканьне,
Нейкае ўкруг зьнемажэньне.
Вецер заводзіць у коміне,
Быццам жыцьцё сваё ганіць;
Думы старыя, халодныя
Сэрца пужаюць, як зданьні.
Так і ўцякаў бы ад гэтага
Там гэт\’! За горы, за рэкі,
Каб чалавек ды мог скрыціся
Ад сваёй долі навекі.
#II
Сьцелюцца цэлы дзень росы,
Вечны цень сьпіць на зямлі,
Бледныя сонцавы косы
Выглянуць рэдка калі.
Здаля даносяцца шумы,
Ў коміне шумы пяюць;
Ціснуцца буднія думы,
Сноў забыцьця не даюць.
Нейкая зводная сіла
З выглядам вечна старым
Вабіць здалёку магілай,
Крыжам міргае сваім.
#III
Змоўклі лісьцястыя шэлесты,
Гальлі худыя тырчаць,
Мёртвыя дзе-нідзе верасты
Зеленяй зводнай блішчаць.
Цягнуцца дрэвы расхутаны
К небу з балотных нізін, –
Корань, у жвіры заплутаны,
Не адпускае галін.
Рогат зьвярыны пакоціцца
Дзікім жаданьнем бяз слоў, –
Пушча замрэ, закалоціцца,
К воблакам цягнецца зноў.
#IV
З гальных ліп і бяроз
Лісты валяцца,
Між павалаў і лоз
Рассыпаюцца.
Шапацяць, шалясьцяць
Залацістыя,
Веткі ў неба глядзяць
Пусталістыя.
Дачакаўшы вясны,
Зноў ажыўляцца;
Не паўстануць лісты,
Што асыплюцца.
#V
Неба поўна сівых хмараў,
Сьвет палошча дождж сьцюдзёны
Чорнай кучай на папары
Чахнуць каўкі і вароны.
Сонца ўжо ніхто ня бача,
Вецер вые, завывае;
Восень стогне, восень плача,
Думы сумам спавівае.
Ў маёй хаце у пахілай –
I няцёпла, і нявідна,
Выглядае, як магіла,
Выглядае неяк крыўдна.
I ў душы, хоць плач, як нудна,
Гэтак цёмна, як і ў хаце;
Ой, як нудна! Сказаць трудна...
Галасіў бы, слаў пракляцьці.
Галасіў бы, як галосе
Вецер гэты, восень гэта,
Каб аж рэха разьляглося,
Гэт, на цэлае паўсьвета!
Каб ляцела, не сьціхала
Па шырокаму па полю,
I ўсім чыста апявала
Маю горкую нядолю.
#VI
Дзе ты схавалася, яснае сонца,
Ясныя летнія дні дзе падзеліся? –
Сьцюжа гуляе па роднай старонцы,
Зімнія песьні расьпеліся.
Стогнуць мяцеліцы грозныя ў полі,
Ціснуцца думы пра шчасьце былое,
Сэрца лядзеніцца з жалю, зь нядолі –
Беднае сэрца людское.
Беднае, беднае... Колькі мучэньня
Быт чалавечы табе пасылае!..
Ох, каб не сэрца, было бы сьлёз меней, –
Шчасьліў, хто сэрца ня мае.
#VII
Ў думах нявесела,
Сэрца сьціскаецца;
Цёмная, золкая
Восень збліжаецца.
Неба пакрылася
Мглою, туманамі,
Галкі узносяцца
Па-над курганамі.
Поле шырокае
Пусткай абселася,
Дуброва шумная
Зь лісьцяў разьдзелася.
Імжыць сьцюдзёністы
Дождж над зямелькаю,
Сьвет пакрываючы
Жаласьцю нейкаю.
Людзі у курныя
Хаткі пакрыліся, –
Радасьць мінулася,
Песьні забыліся.
Бабка старэнькая,
Зможана мукамі,
Казкі даўнейшыя
Шэпча з унукамі.
Віхар у коміне
Жудка заносіцца,
То як бы жаліцца,
То ў хату просіцца.
Ў думах нявесела,
Сэрца сьціскаецца;
Цёмная, золкая
Восень збліжаецца.
[1906–1912]
|
|
