Стаяў жахлівы позьні лістапад. Навекі зьніклі лебедзі з каналаў, А з сэрца зьнікла радасьць. І вясна З каханьнем і з птушынай прагнай песьняй Была далей, чым маладосьць мая. Чым горш, тым лепш. Таму я не пайшоў На вуліцы, дзе маладосьць сьпявала, А кінуўся да кручаных завулкаў І заглыбіўся ў іх. Старая Рыга Мяне ўзяла, як змучанага сына. Я ведаў, што яна мяне суцешыць. Калі ж ня зможа даць спакой жыцьця, Дык дасьць спакой хоць небыцьцём стагодзьдзяў. І я выходзіў зноў на тыя ж вулкі, І зноў, і зноў. І мне здалося ўрэшце, Як быццам той, што йдзе перада мною, Я сам. Ссутулены. У чорнай шапцы. Што бачу сам сябе я са сьпіны... Засекі. Склады. Блокі на вяроўках. Масьлісты брук. Куродым соцень год На мёртвых дахах. Мордачкі анёлаў З парочнаю усьмешкай на парталах, – Ўся тая Рыга, што аж шэсьць стагодзьдзяў Смактала сок з твайго народа, друг. З народа, што уласнымі рукамі Паклаў тут кожны камень. Для чужых... Бляшаны пеўнік копціцца ў дыму Над комінам. Туман (ці, можа, хмары) Абняў за пояс Домскую званіцу, І толькі шпіль узносіцца над ім. І раптам з Домскай вежы проста ў хмары Ўзьняліся з хрыплым крыкам крумкачы, Як чорныя крыжы вякоў мінулых; Што год, то крыж. Яны лятуць угору, Вышэй, вышэй. Над шпілем. Над Даўгавай. Над Рыгай, над Лaчплесісам, над краем, Над бедным пеўнікам, што ад трывогі На бронзавым прутку замітусіўся. Зьнікаюць у тумане крумкачы... Іду далей. І вуліцамі цягне Такім халодным, горкім, страшным дымам, Як быццам там, за рогам гэтай вулкі, На плошчы, зноў сьвятошы паляць латаў. І цень крыжа лягла на твар палонных, На струшчаныя ў бітве іх мячы. О Рыга! Што гэта са мной? Я мару? Нішто. Хіба у сонечнага пеўня Няма мільёнаў дужых абаронцаў? Хіба яны трымаць ня могуць зброю? Хіба ня тут мой друг? Туманны горад, Ты вылечыў мяне пасьля хваробы: Ты скінуў мне цяжар вякоў на плечы, Цяжар забітых, страчаных, палонных, Цяжар паўстаньняў, і распраў, і сьлёз – Пакуль ва ўсёабдымным болю гэтым Не патануў мой непрыкметны боль І я ня выпрастаўся. Крумкаччо! Я вас пакіну ў вашых чорных хмарах. Вам хмары, нам – зямля. Яе – ня рушце. Кажу апошняе сьвятое слова: Мой меч зь мячамі балтаў, з Рыгай, з другам, З усёй латыскай добраю зямлёй. Мой друг, мой брат, Ад гэтых вузкіх вуліц, Што мне далі спакой, і гнеў, і сілу, Іду да новых вуліц. Да цябе. Прыпомні мейсца, дзе ў тузе і шчасьці Узьнікла наша вернае сяброўства. Былі там песьні, і віно, і сьмех. І там была яна. Ты памятаеш? Яе згубіўшы, я цябе прыдбаў, Тваё сяброўства і тваю Радзіму. Так, шчасьце мне, відаць, не задалося. Але пакуль лунаюць крумкачы Над вулкамі заблытанымі Рыгі, Пакуль са мною плачуць вочы друга Над цяжкай стратай – ёсьць яшчэ жыцьцё.
Сьнежань 1960. Рыга – Масква.
|
|