Баляда пра дзіка і чалавека
|
Ў ноч, як хвоі прастылыя выюць І зьлятае шэрань зь бяроз, Дзік разрыў бурты бульбяныя І ў курдобу пусьціў мароз... Чалавечыя гучныя крокі І сабачы бязгучны крок Аддаляліся ноччу глыбокай Ад агнёў на сутычку і кроў. Проста з чыстага неба памалу Церушыўся на вёску сьнег, А ля весьніц Зоська стаяла І чамусьці кпіла зь мяне: «Бач ты, вецер у портках сьвішча... А сабака... Такога ж нідзе... Сышчык! Сам сабе хлеба ішча! Падапры яго, бо ўпадзе...» Я змаўчаў... Нашто мне такая?.. Ўся як месяц у зімнім гаю, Як ільдзістага хлеба акраец, Што памёрлым у пекле даюць. Калі мы гэты край пакінем, Засумуе адзін толькі бор... О зямля мая, о краіна, О сьнягі ў зіхаценьні зор!.. Чуйна слухай, рыжая Курта, Пільна ў мёртвыя нэтры глядзі. Дзік, зьявіўся да сьнежнага бурта, Мей адвагу адказваць, дзік. Ён зьявіўся. Яго нарадзілі Змрок начны і сьняжынак плач. Ён ішоў праз гурбы застылыя, Адзінец, самотны сякач. Узараная тушай гэтай Баразна сьнегавая плыла... Я ударыў па ім дуплетам І падраніў, а не паклаў. Зь лютай ярасьцю чорнага тромба, Што ламае дрэвы ў бары, Ён ляцеў на мяне, як бомба, Вывяргаючы кроў і рык. Бомба з шэраню, бомба са шчэці, Зь мяса, рыку, з болю ўканец, Бомба зь ярасьці, бомба са сьмерці Для каханьня, для зор, для мяне... Курта ўпялася сьмерці ў сьцёгны, Каб яе ад мяне адцягнуць Даць імгненьне для стрэлу і стогну, Даць грымотам хвіліну адну. І дала... Нерухомым пластам Ён ляжаў, пачварны красун, – Буры, шчэцісьты, грузлы, ікласты, Як апошні забіты лясун. Бы зімовы россып каліны, Кроў апырскала сьнежны разор... О якая чужая краіна! О сьнягі ў зіхаценьні зор! Для чагосьці прыйшоў, скрывавіў, Нарадзіў барвяны туман І зямлю ад цябе пазбавіў. А на ёй і каханьня няма. Мы дзялілі і шчасьце і гора, І лясы і сьпевы травы. Што ж цяпер ты мне, дзік, падорыш? Мне, забітаму, ты, жывы?.. Палазы рыпелі да вёскі, І ў кароткай птушынай журбе Гіль абтрос алмазы зь бярозкі – Як апошні прывет – на цябе. І ўзвалілі цябе ля парога На вароты, нібы на шчыт, І дымелі ў паветры ногі, Як на скон чатыры сьвячы. Шчэць смылела павольным палам, Абсыпаўся попел сухі: Так і нас мо ў пекле абсмаляць За вялікія нашы грахі. Ён ляжаў аддана і проста. Разувалі яго талакой З рагавых пантофлікаў вострых, Бы ў аршанскай краме якой. Потым госьці елі старанна. Я ж сядзеў і ня еў, як сьвяты: Дзік ня вінен... Проста бураны... А па бульбе мы зь ім – браты, Па самоце несамавітай, Па трывожных думах у сьне. Я маўчаў. Госьці, п’яныя, сытыя, Гаманілі, хвалілі мяне. Стала ў хаце і дыму, і тлуму, Засьпявалі ўсёй грамадой, І кудысь адляцелі думы, Што віселі ўвесь дзень нада мной. А ўначы, калі неба хмурае Ўсімі дрэвамі сьнег мяце, Выйшаў я, гэтым тлумам задураны, І ля форткі убачыў цень. ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ Калацілася, што бярозка, Як кране яе сьнегам сівым... «Зоська, што ты? Чаго ты, Зоська? Я ж з табой!.. Я жывы...»
11.I.1963.
|
|