У страха вочы вялікі. Да пары жбан ваду носіць. #Прыказкі
Ці з ласкі, ці зь няласкі Боскай Ня нашым гэта судзіць зданьнем, – Стаяла вёска бліз Лагойска З сваёй нудой і нараканьнем. А ў ёй жыў Юрка Данілёнак, Як нарадзіўся – ад пялёнак. Быў Юрка чалавек нядрэнны, Адно быў трохі пустамеля: Аж так і трэскаюцца сьцены, Як расхлюсьціцца мала-веле; Ня раз ён з толку сам саб’ецца, Ці праўду рэжа, ці сьмяецца. А як крыху ён быў падпіўшы, Свае тады не пазнавалі: I ў поўнач з папраці расьцьвіўшай Зрывае кветку на Купальле, I на Узьвіжаньне зь зьвярамі Гуляе ноч, як з сваякамі. Няма яму ніякіх страхаў: Шаптун, вядзьмак прад ім хавайся! Самога чорта нёс пад пахай, З самою ведзьмай цалаваўся! Такі ўжо Юрка Данілёнак, Як нарадзіўся – ад пялёнак. Але на нашым зьменным сьвеце Няма, бач, сталага нічога, I салаўём падчас запеці Ваўка прымусяць беспутнога, – Так наш і Юрка, як ніколі, Зьмяніўся з часам паняволі. Было, як помню, гэта самай Перад Вадохрышчам куцьцёю. Вячэру зьеўшы, да Адама Сышліся ўсе мы грамадою – От, пры лучыне ў цёплай хатцы Паваражыць, пазабаўляцца. Былі старыя і малыя, Падросткі, хлопцы і дзяўчаты; Крычаць адны, сьмяюцца тыя, Аж так і рвецца гоман з хаты! І Юрка тут, і па-сваёму Прагаварыць ня дасьць нікому. Я слухаў, слухаў, ды цярпеньня Ня стала слухаць перахвалкаў! Слоў колькі, выйшаўшы у сені, Шапнуў Лявону і Міхалку; Пагаварыўшы, зноў прыходзім I гутарку няўзнак заводзім: – Хто (тут я к Юрку вокам кінуў) Адважны з вас такой парою Ў манеж схадзіць, набраць мякіны I к нам сюды вярнуцца зь ёю, – Хаця і поўнач ужо пэўне I першыя ня пелі пеўні? – Тут хлопцы жыва падхапілі: «Вось Юрка нам дакажа славы! Ці ж ён бы страху не асіліў? О, ён для дружбы, для забавы І ў пекла, калі трэба, сходзе, – Адважным гэта сьмех, і годзе!..» Наш Юрка, хоцькі ці ня хоцькі, Ня рад з свайго ўжо выхваляньня; Папхнуўся ў ток той сярод ночкі, А зь ім наш сьмех і наруганьне. Аж вось, празь нейкіх мінут дваццаць, Мы чуем: «Гвалт! ратуйце, братцы!» На двор мы выбеглі ўсе гурмам. Ляціць наш Юрка, як здань, белы, У сенцы, ў дзьверы валіць штурмам, Як ліст ад ветру, дрыжыць цэлы; Убег у хату, дух ня зьмене, Як бы у чортавай быў жмені. Мы ўсе яго давай у хаце Прыводзіць к ладу і спакою, Давай сьмяліць, давай пытаці: – Што, гавары, было з табою? – Той страх змагаючы авечы, Пляце няствораныя рэчы: – О, Езу! Божа мой вялікі, – Ён так расказ пераплятае. – Я чуў няземскія там крыкі, Была там сіла незямная! З усякім страхам я пазнаўся, А з гэткім век не спатыкаўся!.. Іду ў манеж я той Рыгораў, Прыйшоў і мацаю у куце, I думаю сабе ўжо скора Да вас зь мякінаю вярнуці; Аж калі хапну я за нешта – I сіл маіх прапала рэшта!.. Згубіў і памяць, і адвагу, Дрыжу, хістаюся, як колас, I не магу, і даў бы цягу, А тут – бух! нейкі страшны голас: Ні чалавечы, ні сабачы, – Люцыпар зь пекла не іначай! Сабраў я тут астаткі сілы Ды як нагамі не задыдню! Хоць бы схавацца да магілы, Але ўцячы ад гэтай злыдні! I прыляцеў к вам гэтак, брацьці, Вы ж прэце чорта выганяці! – I ўсім не па сабе нам стала: Мурашкі бегаюць па целе, – А што, як праўды тут нямала I ўбіўся чорт на самым дзеле? Але ўсе надрабляем мінай I ў ток зьбіраемся з лучынай. Ідзём. I Юрка дрыпе ззаду. Прыйшлі. З увагай, як належа, Давай шукаць пужалу, здраду Па ўсіх вуглах, кутках манежа. Аж бач – у куце, у мякіне, Ляжыць сьвіньня, як усе сьвіньні!!! Ўсе ў рогат! кпінкі і прытыкі Пайшлі у ход на ўсе староны: «Зух Юрка! Чорт жыў і вялікі!» «Ці не пагнаць вадой сьвянцонай?» А Юрка... Юрка з пустамелі Стаў з часам сьмелым і на дзеле.
[1908]
|
|