Прывітанне, з вамі праграма “Літаратурная гасцёўня”, і я яе вядучая, Іна Севярын.
У гэтай праграме працягваем знаёміць слухачоў “Твайго Стылю” з сучаснымі гарадзенскімі літаратарамі. Добрыя вершы і размовы з цікавымі людзьмі пра літаратуру і жыццё.
Шчыра запрашаем!
Алена Руцкая з унукам.
– Не лёс як шырма для слабых
Нібы пілюлі для спакою
Што парыванняў кволы ўдых
Заглушаць марнасці напоем.
Ні хваляванняў, ні турбот
Паплач як над ліхім здарэннем
Бо словы гэтыя – што плот
Між барацьбой і прымірэннем.
”Не лёс” – я думаю сказаў той першы
Хто ў цяжкой знямозе
Да кроплі сілы ўсе аддаў
Крутой пакутлівай дарозе.
”Не лёс” – скажы калі жыццё
Замрэ ва ўласным адчуванні
Калі ідзеш у небыццё
З апошняй хвіляю змагання.
– У якасці госця “Літаратурнай гасцёўні” мы запрасілі літаратуразнаўцу, метадыста, гарадзенскую паэтку і заслужаную настаўніцу Беларусі – Алену Руцкую.
Па словах сп Алены, выбар будучай прафесіі быў невыпадковым. З аднаго боку - гэта працяг дынастыі: дзядуля па бацькоўскай лініі працаваў загадчыкам дзіцячага дома. Па – другое, маці настаўніца.
Вучоба Алены у БДУ прыпала на той час, калі там выкладалі такія майстры слова як прафесар Ларчанка, Ніл Гілевіч, Іван Навуменка, Алег Лойка, Вячаслаў Рагойша і шмат іншых выбітных асобаў.
У гэты час ва універсітэце дзейнічала літаратурнае аб’яднанне “Узлёт”, якое аб’ядноўвала як крытыкаў, так і літаратараў.
– Яно было цікавае тым, што было вельмі рознабаковым. Мы не проста там чыталі і абмяркоўвалі свае вершы. Гэта была асноўная, можна сказаць, праца, але было многа яшчэ такой кантэкставай, як зараз скажуць, працы. І заўсёды, але грунтоўна менш, запрашалі да нас нейкіх цікавых асобаў. У прыватнасці, адзін з першых хто быў запрошаны – быў Уладзімір Караткевіч – тады яшчэ малады зусім, але ўжо прызнаны, вядомы. Ён нас усіх, канешне, захапіў сваімі вершамі і цікавымі аповядамі. А затым, фактычна, амаль усе такія выбітныя постаці былі ў нас на пасяджэннях.
– У Саюзе пісьменнікаў “узлётаўцы” наведвалі імпрэзы і творчыя вечарыны, пасля якіх адбывалася абмеркаванне пачутага. Акрамя гэтага, была магчымасць выступаць з уласнымі творамі перад навучэнцамі школ, працоўнымі. Пра адметнасць аўдыторыі ў тыя часы і сёння, сп Алена распавядае наступнае:
– Я павінна сказаць вось што: тыя школьнікі былі цішэйшыя. Цішэйшыя ў тым плане, што яны былі крышку заарганізаваны. Цяпер мне падабаецца аўдыторыя тым, што яна такая жывая, раскаваная, і патрабуе такога жывога кантакту з сабой. Гэта адно.
Другое – гэта, я шчыра скажу, калі гаварыць менавіта пра тыя “узлётаўскія часы”, быў вельмі строгі партыйны кантроль, і тое што мы збіраліся чытаць – гэта абавязкова павінна было быць прадстаўлена, яго праглядалі і рэкамендавалі, што трэба прачытаць.
– Алена навучылася чытаць ужо ў пяцігадовым узросце. Відаць таму і першыя вершы пачалі з’яўляцца так рана. Свой першы верш паэтка ўзгадвае з самотай.
– Я памятаю што нікога не было, я сядзела пры акне, выглядвала хто ж з яго з’явіцца першым. Вось. І як бы перад гэтым толькі прачытаўшы для дзяцей кніжачку Максіма Танка, якую мне бацька падарыў, я раптам стала ўглядацца ў гэтае ваконне і такі вершык нарадзіўся:
Ноч ахутала лес і ўзлесак,
Цёмнай коўдрай укутала сад,
Не відаць і агеньчыкаў з хат
Людзі спяць, птушкі спяць,
Толькі совы лятаюць, крычаць.
– Сп. Алена мае некалькі ўласных паэтычных зборнікаў, таксама друкавалася ў шматлікіх калектыўных выданнях. Зараз паэтка збірае матэрыялы для сатырычнага зборніка і рыхтуе зборнік вершаваных загадак. На думку аўтаркі, загадкі вельмі патрэбныя ў дашкольным выхаванні і пачатковых класах. Паралельна Алена рэдагуе падручнікі для беларускамоўных класаў Польшчы.
Адначасова з паэтычнай творчасцю аўтарка выкладае ва ўніверсітэце. Навуковай дзейнасцю зацікавілася падчас працы у школе. Алена з’яўляецца адным з вядучых спецыялістаў у галіне выкладання беларускай літаратуты і рыторыкі.
Яшчэ адной часткай дзейнасці Алены з’яўляюцца пераклады. Чаму яна вырашыла гэтым займацца?
– Я не так многа, канешне, займаюся перакладамі, але вось скажу, што штуршком да перакладчыцкай дзейнасці быў фестываль. Гэты фестываль маладых літаратараў праводзіўся ў Ерыване. Гэта было ўжо даўно – у 1971 годзе, так бачыцца. І там было вельмі многа ўдзельнікаў гэтага фестывалю з розных куткоў тады яшчэ Савецкага Саюза, і мы асабліва цесна так пасябравалі з украінцамі, таму што суседзі, з расіянамі. І мы паабяцалі, што пастараемся матэрыялы гэтага фестывалю разрэкламаваць. З тымі з кім пасябравалі там на фестывалі – мы пастараемся пра іх расказаць. І, сапраўды, вярнуўшыся дадому, я стала пераглядаць усё што ў мяне было і пакрысе перакладаць і друкаваць прадстаўляючы тую маладую літаратуру.
– На гэтым я з вамі развітваюся, а вашай увазе прапаную верш Алены Руцкай “Выратавальныя сінонімы”. Да новых сустрэч у літаратурнай гасцёўні “Твайго стылю”. У якасці музычнага афармлення выкарыстаны музычны твор гурта “Манетны двор”.
– Сямёнавіч карпеў над справаздачай,
Пакутаваў над ёй каторы дзень:
Паказчык нізкі, як сказаць іначай,
Каб не такі быў сорам ад людзей.
А тут яшчэ дачка ўслых далдоніць,
У суладдзе думкі не звядзеш ніяк,
Да слоў шукае нейкі там сінонім,
Чакай і мільгануў здагадкі знак.
Паказчык нізкі – невысокі значыць,
Зусім другі малюнак паўстае.
І рушыла наперад справаздача –
Багацце мовы вывезла яе.
Паводле аўдыёзапісу "Гарадзенскія гісторыі" з сайта:
http://t-styl.info/by/108/lifestyle/6772/Алена-Руцкая-ў-Літаратурнай-гасцёўні.htm
