 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Буры мядзведзь
Паходжаньне:
Ursus arctos L., 1758
|
Атрад Драпежныя звяры (Carnivora), сямейства Мядзведзевыя (Ursidae)
Статус. II катэгорыя. Рэдкі від, пашырэнне і колькасць якога скарачаюцца.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзіны прадстаўнік сямейства ў фауне Беларусі і адзін з 6-7 падвідаў бурага мядзведзя ў фауне Эўразіі.
Кароткае апісанне. Самы буйны драпежнік у Беларусі. Даўжыня цела 200-238 см, вышыня ў карку 120-132 см, маса самцоў 190-240 кг (максімальная 387). Самкі значна меншыя за самцоў. Тулава масіўнае, важкае. Галава буйная з невялікімі вушамі. Хвост вельмі кароткі. Канечнасці магутныя, з доўгімі серпападобнымі кіпцюрамі, якія не ўцягваюцца. Афарбоўка поўсці зменлівая - ад цёмна-бурай або амаль чорнай да буравата-палевай.
Пашырэнне. Эўразія, Паўночная Амерыка. Трапляецца амаль па ўсёй лясной зоне, уключаючы лясы Каўказа і Сярэдняй Азіі. У Беларусі ў пачатку 19 ст. мядзведзь трапляўся па ўсёй тэрыторыі, але месцамі быў ужо рэдкі [1, 2]. У цяперашні час захаваўся ў паўночна-ўсходняй частцы краіны. Адзінкавыя асобіны заходзяць у паўднёва-ўсходнія раёны.
Месцы пражывання. Пасяляецца ў буйных лясных масівах. Аддае перавагу глухім, мала даступным для чалавека шыракалістым лясам, а таксама хваёвым барам, якія перамяжоўваюцца з палянамі, поплавамі і мохавымі балотамі. Асабісты ўчастак пражывання мядзведзя ўключае шэраг біятопаў, у якіх ён знаходзіць мноства корму і добрыя засцерагальныя ўмовы.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. Дакладных звестак аб колькасці няма. Лічаць, што ў Беларусі жыве прыблізна 100-120 асобін. Найбольш буйная элементарная папуляцыя знаходзіцца ў Бярэзінскім запаведніку - 25-35 асобін [3, 4], меншыя - у Браслаўскім, Верхнядзвінскім, Расонскім, Суражскім, Гарадоцкім, Барысаўскім, Ушацкім і іншых раёнах.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Змяненне месцаў пражывання ў выніку высечкі старых лясоў і меліярацыі. Паўсюдны і амаль поўны збор ягад. Вялікі фактар неспакою як у летне-асенні перыяд, так і зімой у час высечкі лесу і палявання (асобныя звяры прачынаюцца і пакідаюць бярлогі, гінуць медзведзяняты). Браканьерства.
Асаблівасці біялогіі. Вядзе адзіночны спосаб жыцця. Актыўны на змярканні і ўначы. Зіму праводзіць у бярлозе ў зімовым сне. Бярлогу робіць у глухіх месцах, куды мала наведваецца чалавек. Шлюбны перыяд у чэрвені-ліпені і ў верасні-кастрычніку. Цяжарнасць з латэнтнай фазай, цягнецца ад 6 да 8 месяцаў. Размнажаюцца мядзведзі адзін раз у 2 гады. Патомства прыносіць 30-40% самак. Медзведзяняты нараджаюцца ў студзені-лютым у бярлозе і важаць 500-600 г. У вывадку часцей 2, радзей 1 або 3 дзіцянят, вельмі рэдка 4. Трымаюцца каля самкі да 1,5-гадовага ўзросту. Корміцца ягадамі чарніц, журавін, маліны, жалудамі, маладым разнатраўем, парасткамі асіны, рабіны, дубу, а таксама палюе на дзікоў, ласёў, аленяў, казуль. Зрэдку нападае на свойскую жывёлу, разбурае пчальнікі [3, 4]. Працягласць жыцця ў прыродзе 15-18 гадоў.
Развядзенне. Утрымліваецца ў вальерах у Бярэзінскім запаведніку, а таксама ў многіх заапарках свету. Зрэдку размнажаецца ў няволі.
Прынятыя меры аховы. Адстрэл і адлоў мядзведзя ў Беларусі забаронены [5]. З 1981 г. занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі [6].
Неабходныя меры аховы. Павялічыць адказнасць за незаконную здабычу. У месцах пражывання буйных элементарных папуляцый выключыць гаспадарчую дзейнасць, арганізаваць заказнікі.
|
|
|
Крыніца:
|
|
|
2009–2022. Беларусь, Менск.
|
|
|
