Магутны Божа! Ўладар сусьветаў,
Вялізных сонцаў і сэрц малых,
Над Беларусяй ціхай і ветлай
Рассып праменьне Свае хвалы...
Натальля Арсеньнева
Родныя вобразы
уваход      СЂСЌРіiстрацыя
 
  Р“АЛОЎНАЯ     РђР РҐРђР†Р§РќРђРЎР¬Р¦Р¬     Р–ЫВАПІС     Р”РџРњ     Р’ЕРШЫ     Р›Р†РўРђР РђРўРЈР Рђ     Р‘ІЯГРАФІІ     Р¤РћР РЈРњ     РЎРџРђРЎР«Р›РљР†  
пошук

  
Тлумачальны Слоўнік

АДЗІНОКІ КУРГАН      РЇ. Колас            РїСЂР°РіР»СЏРґ

Ніхто РЅРµ запамятуе, Р· СЏРєРѕРіР° часу стаяў тут адзінокі курган. Таксама ніхто РЅРµ ведае, РєС–Рј ён быў насыпаны С– Р· СЏРєРѕРіР° поваду. Кажу «стаяў», Р±Рѕ зараз СЏРіРѕ РЅСЏРјР° РЅР° свеце. Што Р¶ Р· С–Рј здарылася? РЇРєС– лёс напаткаў СЏРіРѕ? РџСЂР° гэта СЏ С– хачу расказаць.  

Год Р·Р° годам плыў час, праходзілі РІСЏРєС–, РјСЏРЅСЏСћСЃСЏ выгляд зямлі. Месцамі зарастала СЏРЅР° лесам, непраходнымі пушчамі. Лес таксама стаяў РЅР° працягу РІСЏРєРѕСћ. Рђ потым людзі высякалі СЏРіРѕ. Ссечаны лес выкарчоўвалі, Р° рэшткі таго, што раней называлася лесам, выпальвалі, Р° попел рассявалі РїР° зямлі. Р—РІСЏСЂС‹ пакідалі свае логавы С– РЅРѕСЂС‹, пераходзілі Сћ РґСЂСѓРіС–СЏ мясціны, РґР·Рµ было зацішней С– РґР·Рµ РјРѕР¶РЅР° было знайсці прытулак. Разляталіся С– птушкі. Рђ курган, немы сведка вялікіх змен С– падзей, што адбываліся РЅР° свеце, стаяў С– стаяў, РЅРµ прымаючы ўдзелу РІР° СћСЃС–С… гэтых праявах, стаяў маўклівы, строгі С– замкнёны. Р—Р° РґРѕСћРіС–СЏ часы аброс ён густым, шчыльным дзірваном, сатканым Р· розных травінак, зёлак С– кветак.  

РњРЅРµ вельмі хацелася Р± пранікнуць Сѓ таямніцы старажытнага кургана, СЏРєРѕРіР° СћР¶Рѕ РЅСЏРјР° РЅР° свеце, але СЏРєС– жыве Сћ людскіх паданнях. Хацелася Р± ведаць С– тое асноўнае, што трымала СЏРіРѕ РЅР° свеце С– звязвала Р· жыццём.  

Рђ курган быў РґСѓР¶Р° цікавы. Верх СЏРіРѕ, РЅС–Р±С‹ круглая шапка-кучомка, кідаўся здалёку СћСЃС–Рј Сѓ вочы С– вабіў РґР° СЃСЏР±Рµ вольных птушак. РќР° курган прылятаў Р·РѕСЂРєС– арол, садзіўся РЅР° самы верх СЏРіРѕ, азіраў далечы, выглядаючы сабе спажыву. Залятаў СЃСЋРґС‹ вечарамі Р±СЏР·РґРѕРјРЅС–Рє бусел, СЏРєРѕРјСѓ РЅРµ давялося знайсці сабе дружачку або СЏРєС– страціў СЏРµ, калі СЏРЅР° была Сћ СЏРіРѕ. РќР° верхавіне кургана ён часта начаваў, падзяляючы адзіноту маўклівага волата, — курган быў высокі, магутны. РЇРє апавядае легенда аб гэтым кургане, Сѓ СЏРіРѕ было сваё асабістае жыццё. РЇРЅРѕ звязвала СЏРіРѕ Р· зямлёю С– Р· небам. Толькі людзі РЅРµ ведалі РїСЂР° гэта.  

РЈ адну СЏСЃРЅСѓСЋ РЅРѕС‡, калі неба СћСЃС‘ было ўсеяна зорамі, адзінокі курган заўважыў, што Р· недасяжнай нябеснай вышыні над С–Рј свеціцца яркая, бліскучая, РЅС–Р±С‹ дыямент, прамяністая Р·РѕСЂРєР°. РЇРЅР° бесперастанку мігацела дзівосным бляскам, пералівалася разнастайнымі, СЏРє вясёлка, колерамі праз лёгкую туманнасць, РЅС–Р±С‹ РІРѕРєР° праз расніцы самай прыгожай дзяўчыны Сћ свеце. Свяцілася СЏРЅР° незлічоныя гады, калі С– кургана РЅРµ было РЅР° свеце. РЇРЅР° зачаравала СЏРіРѕ, С– ён РЅРµ Р·РІРѕРґР·С–Сћ Р· СЏРµ свайго РїРѕР·С–СЂРєСѓ. РЈ РєРѕР¶РЅСѓСЋ СЏСЃРЅСѓСЋ РЅРѕС‡, калі запальвалася цудоўная Р·РѕСЂРєР° Сћ далёкім небе, адзінокі курган толькі С– бачыў адну СЏРµ, толькі пазіраў РЅР° СЏРµ. Удзень, калі Р·РѕСЂС‹ пагасалі, ён жыў думкамі аб зорцы, што свяцілася над С–Рј Р· глыбіні бяздоннага неба. Сумаваў старадаўні адзінокі курган, чаму такая далёкая-далёкая адлегласць, непераадольная, непраходная аддзяляе СЏРіРѕ ад Р·РѕСЂРєС–. Але сумоту таіў ён глыбока Сћ сваім нутры. РЃРЅ РґСѓР¶Р° засмучаўся, калі над зямлёю наплывалі хмары С– засланялі сабою неба С– далёкія Р·РѕСЂС‹ РЅР° С–Рј. Тады ён быў С…РјСѓСЂС‹, невясёлы, пануры. РЇРіРѕ сумоту злёгку разганяў паважны бусел, што прылятаў каратаць Р· С–Рј ночы. Часамі Сћ С–С… С– гутарка сякая-такая вялася, хоць, праўда, маўклівая.  

— Ці даляцеў Р±С‹ ты, буслік, РґР° неба, РґР·Рµ свеціцца СѓРЅСЊ тая Р·РѕСЂРєР°, што над намі? — хацелася гэтак запытаць бусла.  

Бусел адмоўна ківаў сваім РґРѕСћРіС–Рј носам.  

Асабліва цяжкая пара для адзінокага кургана была ўвосень, калі хмары наўсцяж С– РЅР° РґРѕСћРіС– час засцілалі неба, Р° СЏРіРѕ падсуседнік — бусел — вылятаў Сѓ вырай. Але РІРѕСЃСЊ С– хмурыя РґРЅС– праходзілі. Неба раз'яснялася С– свяцілася ўночы незлічонымі халоднымі агнямі зорак, Р° бусел варочаўся Р· выраю. РђРґР·С–РЅРѕРєС– курган весялеў. РЃРЅ адзяваўся Сћ новае ўбранне Р· маладзенькай траўкі, зелля С– кветак. РЇРє радасна было СЏРјСѓ пазіраць РЅР° сваю Р·РѕСЂРєСѓ, што мігацела над С–Рј Сѓ глыбі неба! РЇРє РјРЅРѕРіР° хацелася СЏРјСѓ сказаць ёй!  

РЈ РЅСЏРґРѕСћРіС–Рј часе дзівосная праява напаткала адзінокі курган. Аднойчы, калі ён РґСѓР¶Р° пільна пазіраў РЅР° сваю чараўніцу-Р·РѕСЂРєСѓ, СЏРјСѓ здалося, што ад СЏРµ РЅС–Р±С‹ адарваўся кавалачак, такі Р¶ бліскучы С– далёкі. Курган увесь замлеў ад нечаканай, няяснай радасці: РЅСЏСћР¶Рѕ Р·РѕСЂРєР° пасылае аб сабе вестачку СЏРјСѓ, самы дарагі падарунак? Р† С…С–Р±Р° Р¶ ён РЅРµ заслужыў гэтага сваёй адданасцю недасяжнай зорцы? Рђ РјРѕР¶Р°, гэта здалося СЏРјСѓ? РњРѕР¶Р°, гэта зман? Ці то сапраўды самая затоеная, самая светлая мара становіцца праўдаю, рэчаіснасцю?  

Ноч скончылася, зоркі пагаслі пры дзённым святле. Дзівоснае ачараванне знікла, як міраж. Але ў наступную ноч здарылася нешта яшчэ болей цікавае. Брыльянцісты кавалачак, што, як здалося кургану, скінула зорка, падаў уніз, на зямлю, і ўсё набліжаўся і набліжаўся, і так хутка, што за ім цяжка было сачыць. Толькі яркі блакітны след пакідаў ён за сабою. Курган увесь заміраў, яго радасці не было граніцы. А потым пачуў шум высока над зямлёю, а следам гудзенне, нібы гром садрыгаў надземныя прасторы і нібы дзесь у вышыні ігралі невядомую песню нябачаныя ў свеце арганы. Прайшоў яшчэ момант, і раптам непадалёку грукнуў выбух страшэннай сілы. Бусел ледзь управіўся зляцець з кургана, а на курган пасыпаліся асколкі распаленага жалеза і гарачы попел. Верх яго зваліўся на зямлю. Дзірвановае ж убранне было ўшчэнт апалена. Калі ўсё заціхла, бусел пакружыўся над адзінокім курганам і сам сабе падумаў: «Тое, што ты так горача любіў і да чаго так прагна імкнуўся, цябе і загубіла, мой друг стары».

Адзнакi: 0/0 Водгукі(0)
Дадаў PL 12.05.2009