Магутны Божа! Ўладар сусьветаў,
Вялізных сонцаў і сэрц малых,
Над Беларусяй ціхай і ветлай
Рассып праменьне Свае хвалы...
Натальля Арсеньнева
Родныя вобразы
уваход      СЂСЌРіiстрацыя
 
  Р“АЛОЎНАЯ     РђР РҐРђР†Р§РќРђРЎР¬Р¦Р¬     Р–ЫВАПІС     Р”РџРњ     Р’ЕРШЫ     Р›Р†РўРђР РђРўРЈР Рђ     Р‘ІЯГРАФІІ     Р¤РћР РЈРњ     РЎРџРђРЎР«Р›РљР†  
пошук

  
Тлумачальны Слоўнік

АДЗІНОКІ КУРГАН      РЇ. Колас            РїСЂР°РіР»СЏРґ

Ніхто РЅРµ запамятуе, Р· СЏРєРѕРіР° часу стаяў тут адзінокі курган. Таксама ніхто РЅРµ ведае, РєС–Рј ён быў насыпаны С– Р· СЏРєРѕРіР° поваду. Кажу «стаяў», Р±Рѕ зараз СЏРіРѕ РЅСЏРјР° РЅР° свеце. Што Р¶ Р· С–Рј здарылася? РЇРєС– лёс напаткаў СЏРіРѕ? РџСЂР° гэта СЏ С– хачу расказаць.  

Год Р·Р° годам плыў час, праходзілі РІСЏРєС–, РјСЏРЅСЏСћСЃСЏ выгляд зямлі. Месцамі зарастала СЏРЅР° лесам, непраходнымі пушчамі. Лес таксама стаяў РЅР° працягу РІСЏРєРѕСћ. Рђ потым людзі высякалі СЏРіРѕ. Ссечаны лес выкарчоўвалі, Р° рэшткі таго, што раней называлася лесам, выпальвалі, Р° попел рассявалі РїР° зямлі. Р—РІСЏСЂС‹ пакідалі свае логавы С– РЅРѕСЂС‹, пераходзілі Сћ РґСЂСѓРіС–СЏ мясціны, РґР·Рµ было зацішней С– РґР·Рµ можна было знайсці прытулак. Разляталіся С– птушкі. Рђ курган, немы сведка вялікіх змен С– падзей, што адбываліся РЅР° свеце, стаяў С– стаяў, РЅРµ прымаючы ўдзелу РІР° СћСЃС–С… гэтых праявах, стаяў маўклівы, строгі С– замкнёны. Р—Р° РґРѕСћРіС–СЏ часы аброс ён густым, шчыльным дзірваном, сатканым Р· розных травінак, зёлак С– кветак.  

РњРЅРµ вельмі хацелася Р± пранікнуць Сѓ таямніцы старажытнага кургана, СЏРєРѕРіР° ўжо РЅСЏРјР° РЅР° свеце, але СЏРєС– жыве Сћ людскіх паданнях. Хацелася Р± ведаць С– тое асноўнае, што трымала СЏРіРѕ РЅР° свеце С– звязвала Р· жыццём.  

Рђ курган быў дужа цікавы. Верх СЏРіРѕ, РЅС–Р±С‹ круглая шапка-кучомка, кідаўся здалёку СћСЃС–Рј Сѓ вочы С– вабіў РґР° СЃСЏР±Рµ вольных птушак. РќР° курган прылятаў Р·РѕСЂРєС– арол, садзіўся РЅР° самы верх СЏРіРѕ, азіраў далечы, выглядаючы сабе спажыву. Залятаў СЃСЋРґС‹ вечарамі Р±СЏР·РґРѕРјРЅС–Рє бусел, СЏРєРѕРјСѓ РЅРµ давялося знайсці сабе дружачку або СЏРєС– страціў СЏРµ, калі СЏРЅР° была Сћ СЏРіРѕ. РќР° верхавіне кургана ён часта начаваў, падзяляючы адзіноту маўклівага волата, — курган быў высокі, магутны. РЇРє апавядае легенда аб гэтым кургане, Сѓ СЏРіРѕ было сваё асабістае жыццё. РЇРЅРѕ звязвала СЏРіРѕ Р· зямлёю С– Р· небам. Толькі людзі РЅРµ ведалі РїСЂР° гэта.  

РЈ адну СЏСЃРЅСѓСЋ РЅРѕС‡, калі неба СћСЃС‘ было ўсеяна зорамі, адзінокі курган заўважыў, што Р· недасяжнай нябеснай вышыні над С–Рј свеціцца яркая, бліскучая, РЅС–Р±С‹ дыямент, прамяністая Р·РѕСЂРєР°. РЇРЅР° бесперастанку мігацела дзівосным бляскам, пералівалася разнастайнымі, СЏРє вясёлка, колерамі праз лёгкую туманнасць, РЅС–Р±С‹ РІРѕРєР° праз расніцы самай прыгожай дзяўчыны Сћ свеце. Свяцілася СЏРЅР° незлічоныя гады, калі С– кургана РЅРµ было РЅР° свеце. РЇРЅР° зачаравала СЏРіРѕ, С– ён РЅРµ Р·РІРѕРґР·С–Сћ Р· СЏРµ свайго РїРѕР·С–СЂРєСѓ. РЈ кожную СЏСЃРЅСѓСЋ РЅРѕС‡, калі запальвалася цудоўная Р·РѕСЂРєР° Сћ далёкім небе, адзінокі курган толькі С– бачыў адну СЏРµ, толькі пазіраў РЅР° СЏРµ. Удзень, калі Р·РѕСЂС‹ пагасалі, ён жыў думкамі аб зорцы, што свяцілася над С–Рј Р· глыбіні бяздоннага неба. Сумаваў старадаўні адзінокі курган, чаму такая далёкая-далёкая адлегласць, непераадольная, непраходная аддзяляе СЏРіРѕ ад Р·РѕСЂРєС–. Але сумоту таіў ён глыбока Сћ сваім нутры. РЃРЅ дужа засмучаўся, калі над зямлёю наплывалі хмары С– засланялі сабою неба С– далёкія Р·РѕСЂС‹ РЅР° С–Рј. Тады ён быў С…РјСѓСЂС‹, невясёлы, пануры. РЇРіРѕ сумоту злёгку разганяў паважны бусел, што прылятаў каратаць Р· С–Рј ночы. Часамі Сћ С–С… С– гутарка сякая-такая вялася, хоць, праўда, маўклівая.  

— Ці даляцеў Р±С‹ ты, буслік, РґР° неба, РґР·Рµ свеціцца СѓРЅСЊ тая Р·РѕСЂРєР°, што над намі? — хацелася гэтак запытаць бусла.  

Бусел адмоўна ківаў сваім РґРѕСћРіС–Рј носам.  

Асабліва цяжкая пара для адзінокага кургана была ўвосень, калі хмары наўсцяж С– РЅР° РґРѕСћРіС– час засцілалі неба, Р° СЏРіРѕ падсуседнік — бусел — вылятаў Сѓ вырай. Але РІРѕСЃСЊ С– хмурыя РґРЅС– праходзілі. Неба раз'яснялася С– свяцілася ўночы незлічонымі халоднымі агнямі зорак, Р° бусел варочаўся Р· выраю. РђРґР·С–РЅРѕРєС– курган весялеў. РЃРЅ адзяваўся Сћ новае ўбранне Р· маладзенькай траўкі, зелля С– кветак. РЇРє радасна было СЏРјСѓ пазіраць РЅР° сваю Р·РѕСЂРєСѓ, што мігацела над С–Рј Сѓ глыбі неба! РЇРє РјРЅРѕРіР° хацелася СЏРјСѓ сказаць ёй!  

РЈ РЅСЏРґРѕСћРіС–Рј часе дзівосная праява напаткала адзінокі курган. Аднойчы, калі ён дужа пільна пазіраў РЅР° сваю чараўніцу-Р·РѕСЂРєСѓ, СЏРјСѓ здалося, што ад СЏРµ РЅС–Р±С‹ адарваўся кавалачак, такі Р¶ бліскучы С– далёкі. Курган увесь замлеў ад нечаканай, няяснай радасці: няўжо Р·РѕСЂРєР° пасылае аб сабе вестачку СЏРјСѓ, самы дарагі падарунак? Р† С…С–Р±Р° Р¶ ён РЅРµ заслужыў гэтага сваёй адданасцю недасяжнай зорцы? Рђ можа, гэта здалося СЏРјСѓ? Можа, гэта зман? Ці то сапраўды самая затоеная, самая светлая мара становіцца праўдаю, рэчаіснасцю?  

Ноч скончылася, зоркі пагаслі пры дзённым святле. Дзівоснае ачараванне знікла, як міраж. Але ў наступную ноч здарылася нешта яшчэ болей цікавае. Брыльянцісты кавалачак, што, як здалося кургану, скінула зорка, падаў уніз, на зямлю, і ўсё набліжаўся і набліжаўся, і так хутка, што за ім цяжка было сачыць. Толькі яркі блакітны след пакідаў ён за сабою. Курган увесь заміраў, яго радасці не было граніцы. А потым пачуў шум высока над зямлёю, а следам гудзенне, нібы гром садрыгаў надземныя прасторы і нібы дзесь у вышыні ігралі невядомую песню нябачаныя ў свеце арганы. Прайшоў яшчэ момант, і раптам непадалёку грукнуў выбух страшэннай сілы. Бусел ледзь управіўся зляцець з кургана, а на курган пасыпаліся асколкі распаленага жалеза і гарачы попел. Верх яго зваліўся на зямлю. Дзірвановае ж убранне было ўшчэнт апалена. Калі ўсё заціхла, бусел пакружыўся над адзінокім курганам і сам сабе падумаў: «Тое, што ты так горача любіў і да чаго так прагна імкнуўся, цябе і загубіла, мой друг стары».

Адзнакi: 0/0 Водгукі(0)
Дадаў PL 12.05.2009