Не бядуй, што сьнег халодны
Скрые землю ад вачэй:
Не загіне край твой родны
У тэй цемені начэй!
Якуб Колас
Родныя вобразы
уваход      СЂСЌРіiстрацыя
 
  Р“АЛОЎНАЯ     РђР РҐРђР†Р§РќРђРЎР¬Р¦Р¬     Р–ЫВАПІС     Р”РџРњ     Р’ЕРШЫ     Р›Р†РўРђР РђРўРЈР Рђ     Р‘ІЯГРАФІІ     Р¤РћР РЈРњ     РЎРџРђРЎР«Р›РљР†  
пошук

  
СЭРЦА РќРђ ДАЛОНІ      Р†. Шамякін   1960–1963       
Р— СЊ Рј Рµ СЃ С‚:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40

1


Доктар Яраш стаяў РЅР° даху веранды С– свістаў, залажыўшы пальцы Сћ СЂРѕС‚. Свістаў так, што здавалася, Р· РґСѓР±РѕСћ пасыплецца лісце. РЈ блакітнай бездані неба ўзнімалася чарада чаграшоў. Галубы кружылі над дачай. РЈ «мікалаеўскіх чырвоных» гарэлі крылы. Раптам чараду быццам знесла ветрам: РјС–Рі – С– СЏРЅР° апынулася далёка над борам. Р† доктар ледзь РЅРµ паляцеў следам Р·Р° ёю. Ступіў РЅР° самы край даху. Пад СЏРіРѕ цяжкім целам натужліва рыпнулі слупы веранды, забрынчалі шыбы. РЃРЅ хваляваўся, СЏРє хлапчук. Сонца, што ўзнялося над борам, біла праменнямі Сћ твар, сляпіла. Яраш засланяўся ад СЏРіРѕ РЅРµ далоняй, Р° неяк РїР°-дзіцячы, локцем. Р— РґСЂСѓРіРѕРіР° канца веранды стаяў СЏРіРѕ сын Віктар, ростам траха РЅРµ Р· бацьку, але С…СѓРґС‹, танклявы, даўганогі. РЃРЅ сачыў Р·Р° галубамі Сћ палявы бінокль.  

Ля калодзежа сядзелі РЅР° лаўцы жанчыны. Іх цікавілі РЅРµ галубы, Р° галубятнікі.  

– Смешна. РЇРє дзіця. Цэлы дзень можа ганяць галубоў, – быццам Р· дакорам, але Сћ той жа час Р· замілаваннем РґР° мужа сказала Галіна Адамаўна.  

– Рђ СЏ люблю людзей, СЏРєС–СЏ могуць РІРѕСЃСЊ так захапляцца, – адказала Валянціна Андрэеўна, РЅРµ зводзячы вачэй Р· Яраша.  

– Рћ, СЏ прыраўную, Валя!  

Сказала жартам С– сама Р¶ адчула, СЏРє трывожна ёкнула сэрца. Зачырванелася.  

Валянціна Андрэеўна ўбачыла гэтую чырвань РЅР° СЏРµ шчоках С– адвярнулася ад веранды: СЏРЅР° РґРѕР±СЂР° ведала сваю СЃСЏР±СЂРѕСћРєСѓ, СЏРµ хваравітую падазронасць.  

– Было Р± РґР° каго, Галя. РЇ ўжо старая баба. Бачыш, расплылася СЏРє. Гэта РјРЅРµ трэба раўнаваць. РњРѕР№ Кірыла штодзень ставіць цябе Сћ прыклад. Глядзі, кажа, СЏРє Галіна ўмее сачыць Р·Р° сабою, стройная, СЏРє Сѓ дваццаць РіРѕРґ.  

– Тоўстыя заўжды зайздросцяць тонкім, – засмяялася Галіна Адамаўна, задаволеная, што СЏРµ хваляць.  

Р— РґСЂСѓРіРѕР№ палавіны РґРѕРјР° выйшла дачка Шыковічаў Іра, апранутая РїР°-святочнаму – Сѓ СЏСЂРєСѓСЋ раскляшоную спадніцу, Сѓ белую кофтачку, белыя басаножкі. Гэтае лёгкае адзенне пасавала С– РґР° СЏРµ стройнай постаці, С– РґР° вясёлай летняй раніцы.  

Іра паправіла акуляры С– таксама пачала ўглядацца Сћ неба. Галубінай чарады СЏРЅР° РЅРµ ўбачыла сваімі блізарукімі вачамі С–, зняважліва зморшчыўшы РЅРѕСЃ, сказала:  

– РЇРЅС‹ даўно ўжо Сћ горадзе, вашы галубы.  

– РќРµ каркай! – РєС–РЅСѓСћ Р· даху Віктар.  

Гэта быў першы РіРѕРЅ прывезеных Р· горада РЅР° дачу галубоў, С– бацька Р· сынам моцна перажывалі – ці вернуцца СЏРЅС‹?  

Але СЏРє РЅС– быў заняты Антон РљСѓР·СЊРјС–С‡ галубамі, ён РЅРµ пакінуў без увагі сынавы словы.  

– Р­-СЌ, браце РјРѕР№! РўС‹ СЏРє размаўляеш Р· дзяўчынай? РЇРЅР° Р¶ РЅР° пяць РіРѕРґ старэйшая Р·Р° цябе. Рђ ты ёй – «не каркай!В». Жах!  

Валянціна Андрэеўна заступілася Р·Р° хлопца:  

– РќРµ вялікая пані. РЇРє СЏРЅР°, так С– РґР° СЏРµ. РњС‹ тут СѓСЃРµ РЅР° «ты». РђРґРЅР° сям’я.  

Дзяўчына Р· іранічнай усмешкай зірнула РЅР° маці С– пайшла РїР° сцежцы РґР° раўчака, што працякаў метраў Р·Р° сорак ад дачы. Здалёк паклікала:  

– Наташка! Хадзем РЅР° луг!  

Дванаццацігадовая дачка Ярашаў сядзела РЅР° падаконніку, звесіўшы РЅРѕРіС– РЅР° РґРІРѕСЂ, С– чытала, абыякавая РґР° галубоў, РґР° СЏРєС–С… учора яшчэ выяўляла інтарэс С–, магчыма, зацікавіцца заўтра. Але сёння ёй было РЅРµ РґР° галубоў. РЈСЃСЋ раніцу чытала СЏРЅР° «Прыгоды Гекльберы Фіна» С– ўвесь час рагатала, стукаючы ад захаплення пяткамі РїР° сцяне. Запрашэння Ірынага СЏРЅР° РЅРµ пачула.  

Галіна Адамаўна сказала:  

– Наташа, цябе клічуць.  

Дзяўчынка РЅРµ адгукнулася.  

– Наташка!  

– Га!  

– Схадзіце Р· Ірай РЅР° луг С– нарвіце шчаўя.  

– Рћ божа! – цяжка ўздыхнула малая. – Што Р·Р° жыццё РЅР° гэтай дачы! Старонкі РЅРµ дадуць прачытаць чалавеку.  

Жанчыны засмяяліся.  

– Наталка! – РіСѓРєРЅСѓСћ Яраш. – РќРµ бурчы, СЃРІСЏРєСЂСѓС…Р°. Каціся абаранкам РЅР° луг. Цябе галубы баяцца.  

– Жыцця РЅСЏРјР° ад вашых галубоў. – Наташа перакінула РЅРѕРіС– цераз падаконнік С– знікла Сћ пакоі, Віктар паведаміў РјС–Р¶ тым:  

– Ляцяць!  

– Дзе?! Дзе? – затупаў РїР° даху Яраш, ажно задрыжаў увесь РґРѕРј, выхапіў Сѓ сына бінокль, радасна загудзеў: – РђРіР°, ляцяць! Вяртаюцца. Рђ што СЏ вам казаў? Малаверы! – папракаў ён немаведама каго, Р±Рѕ ніхто нічога РЅРµ казаў, калі РЅРµ лічыць кароткай Ірынай заўвагі.  

Чарада галубоў пранеслася над соснамі, РЅС–Р·РєР° абляцела вакол РґРѕРјР°, памкнулася РЅР° вышкі, РґР·Рµ была галубятня, С–, спуджаная Ярашавым свістам, Р·РЅРѕСћ узвілася ўгару.  

Галіна Адамаўна, РїР°-дзявочы стройная, млява пацягнулася, закінуўшы голыя СЂСѓРєС– Р·Р° галаву.  

– Рђ хораша тут. РЇ даўно так РЅРµ адпачывала.  

– Хораша, калі гасцей РЅСЏРјР°. Кожны дзень госці. Абрыдла. Кірыла бясконца каго-небудзь запрашае. РЇРјСѓ СЃСѓРјРЅР° без гасцей. Рђ РјРЅРµ гатуй РґС‹ талеркі мый цэлы дзень. Антон! – гукнула Валянціна Андрэеўна Яраша. – Рыбу лавіць пойдзем?  

РЈ Галіны Р·РЅРѕСћ загарэліся шчокі. РЇРЅР° баялася гэтых паходаў мужа С– суседкі Р· вудамі РґР° ракі, РґР·Рµ густыя лугавыя зараснікі, хоць СЏРЅС‹ яшчэ ніколі РЅРµ заставаліся там адзін РЅР° адзін, Р· С–РјС– заўсёды ішлі або Віця, або Наташа, або Іра, ці часцей СѓСЃРµ трое. Сама СЏРЅР° знарок РЅРµ хадзіла, каб РЅРµ падумалі, што РЅРµ давярае ці пільнуе. РќРµ, ёй вельмі С– шчыра хацелася быць такой, СЏРє РјСѓР¶, – ён РІР° СћСЃС–Рј верыць ёй, СЏРє Шыковіч, абыякавы РґР° таго, РєСѓРґС‹ С– Р· РєС–Рј С–РґР·Рµ СЏРіРѕ жонка, СЏРє Валянціна. Хочацца... Але СЏРЅР° РЅРµ можа. РЇРЅР° пакутуе. Р†, магчыма, РЅРµ столькі ад самой рэўнасці, колькі ад сораму Р·Р° СЏРµ С– Р·Р° СЃСЏР±Рµ, што СЏРЅР° РІРѕСЃСЊ такая – РЅРµ СЏРє РґСЂСѓРіС–СЏ. Але каб ён быў РЅРµ такі, СЏРµ Антон. Можа, тысячны раз СЏРЅР° палюбавалася СЏРіРѕ асілкавай постаццю, што СћСЃСЏ імкнецца Сћ неба Р·Р° галубамі, СЏРіРѕ дужымі голымі рукамі, шырокім С– мужным тварам, валасамі каштанавага колеру... РЇРЅР° РЅРµ ведае больш прыгожых валасоў. Дурні тыя, хто кажа, што доктар Яраш трохі рудаваты. Каб СЏРЅС‹ прыгледзеліся бліжэй, каб маглі пагладзіць гэтыя РјСЏРєРєС–СЏ валасы, пачуць, СЏРє СЏРЅС‹ пахнуць, прытуліць гэтую разумную галаву РґР° грудзей... Р’РѕСЃСЊ так... РЇРЅР° мысленна абняла мужа. Р† тут жа адчула пякучы боль ад РґСѓРјРєС–, што калі-небудзь другая, чужая жанчына абнімала СЏРіРѕ. Закружылася галава. РЇРє праз СЃРѕРЅ РґР° СЏРµ даляталі словы суседкі:  

– Раніцай пытаю: «Прызнайся, Кірыла, каго на сёння запрасіў?» – «Нікога», – кажа. А па вачах бачу, што маніць. Уцяку на луг на цэлы дзень. Няхай сам частуе... Што з табой, Галя? Ты нездарова?

– РќРµ. Нічога. – Галіна Адамаўна бадзёра падхапілася С– засмяялася, але смех гэты гучаў РґР·С–СћРЅР°.  

Яраш адарваўся ад галубоў, глянуў СѓРЅС–Р· РЅР° жонку.  

– Галка! Што здарылася?  

– Нічога. Р’СѓРЅСЊ хто падбіраецца РґР° вашых галубоў, – СЏРЅР° паказала Сћ неба над лугам.  

Там, Сѓ вышыні, павольна кружыў коршак.  

– Віця! Пакараць агрэсара. Збіць, СЏРє Паўэрса.  

Бацька С– сын Р· аднолькавым спрытам саскочылі СћРЅС–Р·. Віктар РЅР° РјС–Рі заглянуў Сѓ пакой С– выбег адтуль СЃР° стрэльбай. Хлопцу толькі нядаўна дазволілі карыстацца ёй, С– ён рады быў кожнаму выпадку, каб паказаць СЃРІРѕР№ паляўнічы талент. Пераламаўшы доўгае цела, траха РЅРµ датыкаючыся носам РґР° зямлі, ён смешна сігаў РґР° раўчака, збіраючыся РїР° зарасніку дабрацца непрыкметна РґР° таго месца, над СЏРєС–Рј кружыў коршак. Галіна Адамаўна крыкнула:  

– Віця, асцярожна! Там недзе Іра...  

Яраш глядзеў услед сыну С– бязгучна СЃРјСЏСЏСћСЃСЏ. Смяялася СЏРіРѕ цела, перапоўненае здароўем С– бадзёрасцю.  

Галубы ўпалі СћРЅС–Р·. Ці то СЏРЅС‹ адчулі небяспеку, ці, можа, убачылі, што гаспадары нарэшце пакінулі СЃРІРѕР№ РїРѕСЃС‚ С– нішто РЅРµ перашкаджае заляцець Сѓ галубятню. Але СЏРЅС‹ РЅРµ заляцелі адразу РЅР° гарышча, Р° ўсёй чарадой, шумна захлопаўшы крыламі, уселіся РЅР° парэнчы балкона, што быў зроблены над верандай Р· РґСЂСѓРіРѕРіР° Р±РѕРєСѓ гэтага доўгага РґРѕРјР°.  

Р— акна паддашка высунулася лабастая галава Р· лысінамі-затокамі, што глыбока ўрэзаліся Сћ РґРѕСћРіС–СЏ, крыху кучаравыя С– моцна ўскудлачаныя белыя валасы.  

– Што Сћ вас Р·Р° гармідар такі? -С…РјСѓСЂР° спытаў Шыковіч, бліснуўшы залатым зубам. – РќРµ даяце чалавеку папрацаваць спакойна.  

– РўС‹, Кірыла, СЏРє Наташка, – засмяялася Валянціна Андрэеўна. – РЈСЃСЋ раніцу СЏ хадзіла РЅР° пальчыках. РќРµ можам жа РјС‹ хадзіць так цэлы дзень.  

– Сёння нядзеля, Кірыла Васільевіч. РўСЂСЌР±Р° адпачываць, – сказала Галіна Адамаўна.  

Яраш хітра сажмурыўся:  

– Нешта Сћ цябе вочы заспаныя. Няўжо ад працы?  

Галава Шыковіча схавалася. Яраш С– жанчыны засмяяліся. Але праз момант Шыковіч з’явіўся РЅР° балконе Сћ зялёна-карычневай паласатай піжаме. Пужнуў галубоў:  

– Кыш, чэрці! Ужо напэцкалі, – С– РґР° Яраша: – РЇ табе дам – «вочы заспаныя». Эскулап ты беспардонны! Гэта Р¶ РЅРµ твая работа! Выразаў сляпую кішку, С– больш ніякага клопату, С–РґР·С– ганяй галубоў.  

– Няшчаснае чалавецтва! РЇРє СЏРЅРѕ збяднее, калі РЅРµ пачытае твайго артыкула. Ці, можа, свет перавернецца дагары нагамі?  

– Цяпер СЏРЅС‹ РґРѕСћРіР° будуць шпіляць адзін аднаго. Хадзем купацца, Галя.  

– Наташка, купацца хочаш?  

Дзяўчынка выглянула Р· акна, крыкнула:  

– Чаго хачу – таго хачу! РўСѓС‚ жаданні нашы, мамачка, заўсёды супадаюць. – РЇРЅР° выскачыла праз тое Р¶ адчыненае акно Р· ручніком С– кнігай Сѓ руках.  

РЈ кустах Р±СѓС…РЅСѓСћ стрэл.  

Коршак спакойна праплыў над сядзібай. РЈСЃРµ правялі СЏРіРѕ вачамі. Яраш пашкадаваў:  

– Прамазаў Віктар.  

– Насыпце СЏРјСѓ солі РЅР° С…РІРѕСЃС‚, – хмыкнуў Шыковіч Р· вышыні.  

– Я цябе, малавера пузатага, зараз скіну з тваёй галубятні!

Адыходзячы, жанчыны пачулі, СЏРє пад цяжкімі крокамі Яраша застагналі новыя ўсходцы, што вялі РЅР° гарышча, РґР·Рµ Шыковіч абсталяваў сабе кабінет. Потым, азірнуўшыся, СЏРЅС‹ ўбачылі, што кароткі Шыковіч дрыгае Сћ паветры нагамі, падняты дужым Ярашам.  

– Пусці, чорт! Косці паломіш. Р’Рѕ лапы! Клешчы! Табе РЅРµ хірургам трэба быць, Р° кавалём. Першы раз Сѓ жыцці бачу такога лекара... Адчапіся!  

Задыхаўшыся, Шыковіч выслізнуў Р· Ярашавых СЂСѓРє С– адкаціўся РЅР° РґСЂСѓРіС– Р±РѕРє балкона.  

– Валя прасіла штодзень размінаць цябе. Глядзі, Сѓ цябе адразу Р·РЅС–Рє заспаны выгляд.  

– Валя выдумае! Рђ сама лянуецца зарадку рабіць. РЇ хоць штораніцы паўгадзіны... нагамі дрыгаю...  

– Р’РѕСЃСЊ іменна, дрыгаеш. Мала карысці ад тваёй зарадкі.  

Яраш наблізіўся С– стаў поплеч, ён быў вышэйшы РЅР° цэлую галаву. РЈ горадзе, калі СЏРЅС‹ гулялі разам, РЅР° С–С… Р· усмешкамі азіраліся, Р° СЃСЏР±СЂС‹ жартавалі Р· С–С… С– расказвалі анекдоты. Але гэта РЅРµ шкодзіла С–С… дружбе.  

Хвіліну СЏРЅС‹ моўчкі глядзелі РЅР° луг, РґР·Рµ паміж кустоў мільгалі стракатыя халаты С–С… жонак С– Наташы. Жанчыны ішлі РґР° РґСѓР±РѕСћ, Р·Р° СЏРєС–РјС– іскрылася тысячамі сонцаў даўгаватае люстра вады. Гэта старыца ракі. Самой ракі РЅРµ відаць, Сѓ незапомныя часы СЏРЅР° адступіла ад лесу РЅР° РґРѕР±СЂС‹ кіламетр. Відзён толькі чырвоны слуп ліхтара РЅР° беразе.  

Луг РЅРµ СЂРѕСћРЅС‹ С– РЅРµ гладкі, ён перарэзаны старыцамі-раўчакамі, канавамі, берагі СЏРєС–С… зараслі лазняком, РЅР° ўзгорках стаяць РґСѓР±С‹, Сѓ зарэчнай далечы сінее лес, злева Р·-Р·Р° хмызнякоў выглядаюць стрэхі хат. Але СћСЃС‘ адно РЅС–РґР·Рµ, нават Сѓ самым шырокім полі, РЅСЏРјР° такога адчування прасторы С– неабсяжнасці, СЏРє тут, асабліва калі глядзець РІРѕСЃСЊ Р· такой вышыні. Дзіўна, што неба тут таксама здаецца вышэй, чым РґР·Рµ Сћ іншым месцы. Р† бачыш СѓСЃС‘ адразу: зялёную зямлю С– блакітнае неба. Р† ваду. Няхай мала СЏРµ, але СЏРЅР° адлюстроўвае СћСЃС‘ – неба С– РґСѓР±С‹. Рђ павярніся назад С– ўбачыш яшчэ адно РґР·С–РІР° прыроды – лес. Цудоўны Р±РѕСЂ – сасна Сћ сасну – абступаў невялікую абжытую паляну. Злева, бліжэй РґР° ручая, што аддзяляў лес ад лугу, СЃРѕСЃРЅС‹ саступалі месца дубам-асілкам, СЏРєС–С… РЅСЏРјРЅРѕРіР° засталося Сћ нашых лясах. Каля самага Р±РѕСЂСѓ туліліся старыя будынкі лясніцтва – кантора, хаты ляснічага, лесніка, канюшня.  

Адзінокая дача – гэта вялікая С– крыху нязграбная будыніна Р· рознымі РїР° форме верандамі, Р· мансардай толькі Сћ адной палавіне – збудавана РЅР° мяжы лесу С– лугу, пад дубамі. Шыковіч выхваляўся, што месца выбраў ён, забываючыся, што Яраш ведаў гэтую мясціну яшчэ Р· партызанскіх часоў.  

Шыковіч стаў РЅР° пальчыкі, пацягнуўся, падняўшы СЂСѓРєС–, глыбока ўдыхнуў паветра. РЇРјСѓ хацелася сказаць каторы раз:  

«Эх, СЏРєС– маляўнічы куток! Рыўера! Ухвалі РјРѕР№ РіСѓСЃС‚ ты, эскулап!В» Але РЅР° гэты раз ён знайшоў іншую форму:  

– Здаецца, што тут нават паветра больш, чым РґР·Рµ... РЇРєРѕРµ неба! Рђ?  

– Больш кіслароду.  

– Для РјСЏРЅРµ – паветра, для цябе – кісларод. Гэта Р¶ табе РЅРµ кіслародная палатка. РњРЅРµ здорава спіцца тут, – Шыковіч весела засмяяўся. – РЈ цябе вострае РІРѕРєР°. РЇ такі праўда задрамаў над сваім артыкулам.  

– Рђ РјС‹ СћСЃСЋ раніцу хадзілі РЅР° пальчыках. Кірыла творыць, – іранічна пасміхнуўся Яраш.  

– Гэта ты хадзіў РЅР° пальчыках, хлус няшчасны? Свістаў, СЏРє Салавей-разбойнік. РўС‹ пісаў калі-небудзь публіцыстычныя артыкулы?  

– Не, дзякуй Богу.

– РўРѕ-та. Гэта пакута. Асабліва РЅР° заказаную тэму. Скажы, Сѓ цябе было, калі ты хочаш зрабіць лепш, адчуваеш, што можаш зрабіць, Р° РЅРµ выходзіць? Атрымліваецца нейкая жвачка. Нудная жвачка.  

– Калі пісаў дысертацыю, было. РЈ рабоце – РЅРµ. Жвачка Сћ нашай рабоце – барані божа!  

Шыковіч РЅР° нейкі момант сур’ёзна задумаўся.  

– РЇ разумею. Відаць, чым больш адказнасці, тым работа цікавей.  

– РҐС–Р±Р° ты пішаш без адказнасці?  

– Чорт СЏРіРѕ ведае. Часам РјРЅРµ здаецца, Р· малой адказнасцю. – Р† раптам крыкнуў: – Бачыш?  

– Што?  

– Вясёлка! Маленькая вясёлка каля РґСѓР±Р°. Відаць, Наташа пырскае пад берагам. Іх РЅРµ відаць, Р° вясёлка Р·Р·СЏРµ. Хораша! Ці РЅРµ пайсці С– нам пакупацца? – Р† сам сабе рашуча адказаў: – РќРµ! РўСЂСЌР±Р° дапісаць гэты злашчасны артыкул. Жывіцкі спусціць Р· РјСЏРЅРµ тры СЃРєСѓСЂС‹, калі заўтра РЅРµ здам.  

Аднак замест таго каб пайсці працаваць, Шыковіч адышоў ад парэнчаў С– паваліўся Сћ шэзлонг, Р· асалодай пацягнуўся, выставіўшы Р·-пад піжамных штаноў валасатыя РЅРѕРіС–. Заплюшчыў вочы С– сказаў:  

– РўСЂСЌР±Р° пісаць. Рђ то Р¶ мае быць яшчэ выпіўка. РЇ запрасіў Сѓ госці Гукана.  

Яраш зарагатаў. РЎСЏР±СЂР° паглядзеў РЅР° СЏРіРѕ Р· няўцямным здзіўленнем.  

– РЇ толькі што чуў, СЏРє Валя скардзілася, што РЅСЏРјР° ніводнага РґРЅСЏ, каб ты РЅРµ запрасіў гасцей.  

– Рђ-Р°.  

– РўС‹ ставіш жонку Сћ цяжкае становішча. Запрасіў – С– маўчыш.  

– Маўчу. Бо, РїР°-першае, люблю экспромты. Рђ РїР°-РґСЂСѓРіРѕРµ, маю правіла: лепш выслухаць жончыну мараль пазней, чым раней. Няхай думае, што чалавек заглянуў выпадкова, С– СћСЃС‘ абыдзецца ціха.  

– РќР° д’ябла табе Гукан?  

– Навошта РјРЅРµ Гукан? – Шыковіч прыўзняўся РЅР° руках, Р· натугай выбраўся Р· глыбокага шэзлонга, чартыхнуўся, падышоў РґР° Яраша, СЏРєС– спакойна сядзеў РЅР° парэнчах С– глядзеў РЅР° Р±РѕСЂ.  

– Даўно РЅРµ гутарыў Р· С–Рј душэўна. Год шэсць ужо. Цікава, ведаеш... РЇРє ён Р·РјСЏРЅС–СћСЃСЏ? РЈ СЏРєС– Р±РѕРє? Адбыліся такія падзеі! Пераварот Сѓ мазгах, Сѓ сэрцах. Рђ СЏРє ён? РЃРЅ, брат, Р· цвердалобых. Цікава, СЏРє ён ставіцца РґР° сваёй РєРЅС–РіС–. Да нашай РєРЅС–РіС–, СЏРєСѓСЋ РјС‹ разам пісалі. РЃРЅ – аўтар, СЏ – літапрацоўшчык. РЇ, напрыклад, многага РЅРµ пашкадаваў перакрэсліць Р· таго, што пісаў тады. Р† гэтую кніжачку РјРЅРµ хочацца ператрэсці грунтоўна. Але трэба ведаць, СЏРє глядзіць ён, аўтар. Калі трымаецца тых жа поглядаў РЅР° падполле – РґР° ліха! РЇ, апрацоўшчык, разграмлю СЏРіРѕ.  

– РћРіРѕ! – іранічна выгукнуў Яраш, РЅРµ адрываючы РїРѕР·С–СЂРєСѓ ад верхавін сосен. – Рђ ці РЅРµ Р±СѓРґР·Рµ гэта смеласцю п’янага зайца, Кірыла?  

РђРґ піжамы Шыковіча адляцеў РіСѓР·С–Рє С– пакаціўся РїР° падлозе. Расхінуўшы піжаму, заклаўшы пад СЏРµ, Р·Р° СЃРїС–РЅСѓ, СЂСѓРєС–, ваяўніча выставіўшы пукаты жывот, Шыковіч змерваў магутную постаць СЃСЏР±СЂР° знішчальным позіркам.  

– Каб я цябе менш ведаў, я даў бы табе па мордзе за такія словы! У розных ролях мне давялося быць, але ў ролі п’янага зайца я ніколі не быў! І не буду! Май на ўвазе! Цяпер, калі я ведаю ў дзесяць разоў больш, чым дзесяць год назад, калі пісалася кніга, мяне абурае тая ацэнка, якую дае падполлю Гукан. Ты глядзі, што выходзіць. Выходзіць, што да яго, Гуканавага, прыходу ў горад партыйнага падполля не было...

Ніякай арганізацыі... РЃРЅ РЅРµ ўспамінае нават людзей, СЏРєС–СЏ загінулі. Р† СЏРєС–СЏ жывуць... Цябе...  

Твар Сѓ Яраша Р·РјСЏРЅС–СћСЃСЏ: зніклі складкі іранічнай усмешкі каля рота, спакой, задаволенасць, з’явіліся спахмурнеласць С– пакута, быццам чалавеку штосьці забалела раптам. РЃРЅ ціха сказаў:  

– Мая роля Сћ падполлі другарадная. Рђ што РґР° іншых... Калі забыліся тады, то ці варта варушыць гэта цяпер? Праз семнаццаць РіРѕРґ! Варушыць мёртвых?  

Калі Шыковіч, увогуле спакойны чалавек, абураўся, ён пачынаў махаць рукамі С– крычаць.  

– Антон! РњРЅРµ сорамна чуць гэта ад цябе! Такія мёртвыя РЅРµ паміраюць! РЇРЅС‹ павінны жыць, стаяць Сѓ адным страі Р· намі! Р† змагацца! РќРµ было герояў безыменных!.. Гэта сказаў чалавек, СЏРєС– сам аддаў жыццё. РўС‹ забыўся? – Шыковіч ірвануўся Сћ адчыненыя дзверы С– праз момант РІСЏСЂРЅСѓСћСЃСЏ Р· кніжкай Сѓ руках. – Р’РѕСЃСЊ... «Цярпліва збірайце сведчанні аб тых, хто загінуў Р·Р° СЃСЏР±Рµ С– Р·Р° вас...В» Фучык! Р—Р° СЃСЏР±Рµ С– Р·Р° нас! Рђ ты – «не трэба варушыць мёртвых». Камусьці, мабыць, хочацца, каб мёртвыя маўчалі. Але ты... Навошта табе?  

– РЇ РЅРµ люблю ўспамінаць сваю падпольную дзейнасць, ты ведаеш. РќР° маю долю выпадала самае цяжкае.  

Яраш адвярнуўся, упёрся рукамі Сћ парэнчы так, што пабялелі костачкі пальцаў, С– глядзеў РЅР° луг. Пад дубамі, РїР° беразе старыцы хадзіла жанчына Сћ купальным касцюме. «Валя ці Галя?В» – падумаў ён, стараючыся пазнаць. Р† адчуў нейкі РґР·С–СћРЅС‹ прыліў вялікай любві С– замілаванасці РґР° жонкі, РґР° дзяцей, РґР° сям’і Шыковіча – РґР° СћСЃС–С… добрых людзей С– РґР° гэтай цудоўнай прыроды, РґР° зямлі С– РґР° неба. Да СћСЃСЏРіРѕ РЅР° свеце. Чалавек ён быў сентыментальны, С– ад гэтай замілаванасці вочы СЏРіРѕ сталі вільготныя. Каб схаваць сваю слабасць, РЅРµ паварочваючыся, сказаў СЃСѓСЂРѕРІР°:  

– Рђ папрокаў такіх РјРЅРµ РЅРµ кідай! РЇ тых людзей РЅРµ забываю.  

Шыковіч СѓР·СЏСћ СЏРіРѕ Р·Р° плячо С– прымусіў павярнуцца.  

– РќРµ забываеш? – спытаў РјСЏРєРєР° С– раптам РіСЂСѓР±Р° адштурхнуў ад СЃСЏР±Рµ С– Р·РЅРѕСћ закрычаў: – Рђ што ты зрабіў, каб РїРѕРґР·РІС–Рі С–С… стаў РІСЏРґРѕРјС‹?! Каб расказаць РїСЂР° С–С… Віктару, Ірыне, Наташы? Новаму пакаленню?  

– РќРµ кожны ўмее расказваць.  

– РўС‹ ўмееш! Але табе перашкаджае твая С…С–СЂСѓСЂРіС–СЏ.  

– РќСѓ-Сѓ, ведаеш...  

– РЈ цябе гуманная прафесія. РўС‹ збаўляеш людзей ад пакут. Р† табе здаецца, што гэтым ты СћР·РІРѕРґР·С–С€ РїРѕРјРЅС–Рє сваім сябрам.  

– Але. Няхай гэта банальна, РїР°-газетнаму... Але ўрэшце нашы добрыя справы... Сапраўды, толькі СЏРЅС‹ могуць стаць помнікам.  

– Добрыя справы часам рухаюцца нашым эгаізмам С– самалюбствам. РЇ хацеў хутчэй закончыць аповесць С– адмахваўся нават ад таго, каб напісаць фельетон Сѓ газету С– памагчы людзям... Рђ Сћ цябе адна дысертацыя, цяпер – другая... Аперацыі... Справы добрыя СћСЃРµ... Р† ты выдумаў сабе філасофію... Р—Р° СЏРµ лёгка схавацца. Працуеш ты – дай Р±РѕРі кожнаму. Але падумай, СЏРє было Р± крыўдна С– несправядліва, каб, напрыклад, гісторыя абароны Брэсцкай крэпасці так С– засталася пахаванай пад СЏРµ руінамі...  

Шыковіч неяк РґР·С–СћРЅР°, бокам, адкаціўся РґР° РґР·РІСЏСЂСЌР№, стаў Сѓ С–С… РІСѓР·РєС–Рј праёме, упёршыся локцямі Сћ вушакі. РЃРЅ гарэў жаданнем паспрачацца. Р† РЅРµ дзеля таго, каб нешта даказаць свайму апаненту, Р° хутчэй, каб зарадзіць, распаліць самога СЃСЏР±Рµ. РЃРЅ чакаў, што адкажа Яраш. Але Яраш адчуваў праўду Сћ СЏРіРѕ словах, хоць Р· нечым С– РЅРµ згаджаўся. Ды гэтае «нешта» нялёгка было СЏРјСѓ адразу выказаць, Р±Рѕ ўвогуле ён РЅРµ любіў С– РЅРµ ўмеў спрачацца.  

РЃРЅ сказаў пасля паўзы:  

– РЇ першы напісаў, што РЅРµ Р·РіРѕРґРЅС‹ Р· вашай кнігай.  

– Рђ пасля – Сѓ кусты? Так? – саркастычна прыжмурыў свае маленькія вочкі Шыковіч.  

Яраш глыбока ўдыхнуў паветра С– рушыў РґР° СЏРіРѕ.  

– Не будзь, Кірыла, як кажа мая Наташка, разумны задам. Я вось што скажу табе, – ён узяўся левай рукой за адчыненыя дзверы. – Калі гэтага гарэння ў цябе не на адзін дзень, калі ты сур’ёзна хочаш заняцца нашым падполлем, вось табе мая рука. – Шыковіч паціснуў працягнутую руку. – А калі ты паклікаў Гукана, каб паказаць перад ім сілу «вызваленага негра», папсаваць старому чалавеку нервы, я ў такой гульні не ўдзельнічаю. Нягледзячы на яго кнігу, я паважаю Гукана. Чалавек ваяваў добра і папрацаваў – дай бог кожнаму, як ты кажаш. Ідзі пішы свой артыкул. – Яраш жартаўліва ўпіхнуў сябра ў пакой.

Адзнакi: 0/0 Водгукі(0)
Дадаў PL 22.10.2009