Ларыса Цімошык.
“Мая прафесійная кар’ера пачыналася са знамёнкаўскай тусоўкі”
Ася Паплаўская: Прывітаньне, сябры. У эфіры “СучБелЛіт”, Ася Паплаўская і сёньняшні наш госьць – вельмі цікавы чалавек, журналіст, загадчык аддзелу “Культура” ў галоўнай беларускамоўнай газеце нашае краіны “Звязда” Ларыса Цімошык.
Спадарыня Ларыса, добры вечар!
Ларыса Цімошык: Добры вечар!
Ася Паплаўская: Як вы пачуваецеся ў нашае студыі?
Ларыса Цімошык: Ой, няёмка…
Ася Паплаўская: Чаго так?
Ларыса Цімошык: Думаю, біць будуць.
Ася Паплаўская: Не, біць вас ніхто ня будзе. У нас аўдыторыя вельмі спагадлівая, вельмі добра ставіцца да ўсіх нашых гасьцей. Так што ня бойцеся :)
Ларыса Цімошык: Ну, паспрабую…
Ася Паплаўская: Спадарыня Ларыса, як вы прыйшлі ў журналістыку? Што вас да гэтага падштурхнула?
Ларыса Цімошык: Я ня думала пра гэта і ня марыла пра гэта. Гэта была мара майго таты. Ён вельмі рана стварыў сям’ю і не пасьпеў паступіць вучыцца туды, куды хацеў, вучыўся там, дзе давялося. Натуральна, завочна, бо, маючы сям’ю, гэта складана. Заўжды мой тата любіў чытаць кніжкі, хадзіў зь імі на працу, нават на начныя зьмены. У школе ў яго была любімая настаўніца па літаратуры. Яе звалі Ларыса Іванаўна. І ён зрабіў так, каб дачка выканала яго мару, нейкае наканаваньне.
І мне прыйшлося пайсьці ў журналістыку, хоць я заўсёды марыла зусім пра іншую прафесію, хацела займацца музыкай.
Ася Паплаўская: Ці адразу вы пачалі асьвятляць тэму культуры?
Ларыса Цімошык: Мала таго, што не адразу, я нават ня верыла ў тое, што культура можа быць такой запатрабаванай і ў газеце, і сярод людзей, і ў сьвеце. Я была звычайным дзіцём свайго часу, а мой час – пачатак 90-х, калі ўсё мянялася навокал, калі людзі станавіліся іншымі і мне было цікава назіраць за гэтымі працэсамі. Было цікава зьездзіць у Вільню, калі там былі стромныя падзеі з танкамі, у Рыгу цікава было патрапіць, у Маскву падчас путча…
Вось што мяне тады цікавіла, мне здавалася, гэта галоўнае, што вызначае жыцьцё, і той выбар, які робяць людзі, вызначыць іх лёсы на шмат гадоў наперад. Я меркавала, што я абсалютна шчыра буду да гэтага нейкім чынам спрычыняцца: хутчэй за ўсё, праз прафесію – мне хацелася пра гэта пісаць. Але выпала пісаць пра іншае. І я не шкадую, бо, на маю думку, культура, пра якую я пішу цяпер, акурат і вызначае той самы лёс, пра які я калісьці думала.
Ася Паплаўская: У нашым чаце Чароўны пытаецца, ці адразу вы пачалі пісаць па-беларуску?
Ларыса Цімошык: Не. Я пачынала супрацоўніцтва яшчэ будучы студэнткай з рускамоўнай газетай “Знамя юности”. На той час гэта было даволі папулярнае выданьне, тыраж быў каля шасьцісот тысяч экзмпляраў. Газета была досыць актыўная, вакол яе стварылася кола і чытачоў, і тых, хто пісаў у яе, гэта былі людзі зацікаўленыя ў жыцьці – я б нават так сказала. І рэдактар быў цікавы – Аляксандр Класкоўскі.
Так што, мая прафесійная кар’ера пачыналася са знамёнкаўскай тусоўкі. Тады я зразумела нейкія рэчы датычна журналістыкі. А ў “Звязду” я прыйшла ўжо з асабістымі поглядамі і на жыцьцё, і на тую ж самую культуру.
Ася Паплаўская: Неаднаразова даводзілася чуць, што пісаць пра культуру – самае простае, што можа быць у журналістыцы. Ці згодныя вы з гэтым?
Ларыса Цімошык: Я ня ведаю, ці складана, ці проста гэта. Я проста працую, не задумваючыся пра такія рэчы. Ці было складана мне? – вось, напэўна, пра што я магу разважаць. Так, мне было складана. Я не адразу магла зразумець глыбока сутнасьць нейкіх зьяў: калі ты яшчэ малады чалавек і толькі пачынаеш працаваць, табе здаецца, што ты ўсё ведаеш лепш за іншых: і сьвет, і матывы людзей, якія штось робяць. З пункту гледжаньня свайго пакаленьня, мне здавалася, што я ўсё раблю і ўсё ведаю правільна.
Аднак было некалькі гадоў, вельмі складаных для мяне асабіста, калі мне даводзілася ламаць свае погляды, высакалобыя, я б сказала. Гэта, я б сказала, юнацкія праявы. Потым ты сталееш і разумееш, што ня ўсё адназначна і ў людзях, і ў сьвеце, і ў культурных зьявах.
І гэта даецца даволі балюча, бо мяняецца тваё ўласнае пісьмо, стыль. І нават твой уласны характар.
Калі б я дагэтуль пісала так, як у 20 гадоў, то гэта было б абсалютна ня тое, што я раблю цяпер, гэта абсалютна дыяметральныя рэчы.
Ася Паплаўская: Калі я напісала ў блог абвестку, што вы будзеце ў нашым эфіры, мне ЖЖ-карыстальніца Ku_palinka накідала колькі пытаньняў да вас. Давайце на два зь іх мы зараз і адкажам. Першае: “Ці не хацелася б вам стварыць уласны праект? Калі так, то якога кшталту?”
Ларыса Цімошык: Я ніколі ня марыла пра ўласны праект, працуючы ў “Звяздзе”. У мяне не было такой патрэбы. Бо працы на “Звязду” мне хапала і хапае зараз, нават з лішкам: я аддаюся ёй цалкам, абсалютна шчыра працуючы на сваё выданьне, ня думаючы пра тое, чаго мне яшчэ хочацца, што б я магла?.. Проста няма часу задавацца такімі пытаньнямі. Таму я ня ведаю, наколькі чалавек прафесійны, які працуе ў нейкім выданьні, можа думаць пра нейкія праекты. Напэўна, можа. Натуральна, можа. Але тады ўзьнікае другое пытаньне: гэта знычыць, ламаць усё: жыцьцё, тую працу, што ўжо ёсьць. Але я яе вельмі люблю, яна мне вельмі дарагая, хоць вельмі няпростая.
Ася Паплаўская: Яшчэ адно пытаньне ад Ku_palinki: “У чым вы бачыце ролю журналіста ў культуры”?
Ларыса Цімошык: Ой, вельмі няпростае пытаньне, бо я ня ведаю, ці магу адказваць за ўсіх журналістаў. Кожны выбірае сам для сябе нейкія крытэрыі і абавязкова стасуе іх з тым выданьнем, у якім працуе. А ў выданьняў могуць быць абсалютна розныя мэты. Калі казаць пра мае асабістыя мэты і мэты газеты “Звязда”, то, па вялікім рахунку, яны супадаюць. Мне здаецца, кожны чалавек хоча быць карысным сваёй краіне і кожная газета хоча ствараць той кантэкст для разьвіцьця краіны, які можа яе рушыць, можа рушыць грамадства, даваць яму нейкія тэмы для абмеркаваньня. На мой погляд, “Звязда” гэта робіць. Магчыма, можна і лепш.
У газеце да мяне было шмат людзей, якія рабілі вялікую справу. Была Алена Ціхановіч, якая спрабавала далучаць людзей да беларускай мовы. На той момант гэта было вялікім дасягненьнем.
Потым была Тацяна Антонава, якая таксама рабіла вялікую справу: яна адкрывала людзям невядомую беларушчыну, той беларускі сьвет, што за межамі нашае краіны. Гэта быў зусім іншы кантэкст.
Потым была Тацяна Падаляк, якая працавала інакш: яна паказвала знакамітых асобаў Беларусі, якія ствараюць культуру менавіта ў краіне. Яна рабіла выдатныя інтэрв’ю, якія давалі глебу, каб верыць у тое, што калі ёсьць асобы, то будзе і культура.
Ася Паплаўская: Мы вернемся да нашае размовы пра культуру пасьля музычнае паўзы. Памятаеце, мінулым разам, калі наш госьць затрымаўся ў Вільні і я праводзіла эфір адна, вы задавалі мне пытаньні і зайшла размова пра тое, якая мая любімая сучасная музычная кампазіцыя на вершы класіка беларускае літаратуры?.. Тады я не задумваючыся адказала, што гэта песьня з новага альбома Лявона Вольскага “Белая яблыня грому”. Давайце мы аднайменную песьню на вершы Рыгора Барадуліна зараз паслухаем. А пасьля вяртаемся ў “СучБелЛіт”.
“Нашыя беларускія акцёры здольныя зрушваць горы”
Ася Паплаўская: СучБелЛіт. Ася Паплаўская і Ларыса Цімошык.
Ларыса Цімошык: Мы тут частуемся.
Ася Паплаўская: Мы частуемся сушы. Так што, калі ласка, да нашых прычмокваньняў стаўцеся з разуменьнам (сьмяемся).
А нам зараз трэба ад сушы вярнуцца да культуры. Спадарыня Ларыса, ЖЖ-карыстальніца Ku_palinka пытаецца: “Якім чынам вы захоўваце баланс паміж аб’ектыўнасьцю і суб’ектыўнасьцю ў журналістыцы?”
Ларыса Цімошык: Я думаю, што гэта немагчыма. Цалкам – немагчыма. Калі хтось спрабуе быць надта і абсалютна аб’ектыўным, гэта гульня.
Аднак можна імкнуцца быць не зусім суб’ектыўным. Мне здаецца, што гэта правільна.
А вось як быць не зусім і не абсалютна суб’ектыўным – тут у кожнага, напэўна, ёсьць нейкія свой метад. Я распрацавала для сябе схему. Я, праўда, ня ведаю, як яе тлумачыць тут, бо яна мае больш дачыненьне да тых метадаў працы, якімі я карыстаюся.
Калі мне трэба вызначыцца, станоўчая зьява ці не зусім, то я проста стаўлю плюсікі і мінусікі і вызначаюся па пунктах: вось гэта і гэта было добра, а гэта, магчыма, не зусім. Потым, аглядаючы гэты сьпіс, я раблю акцэнты: што для мяне асабіста больш значнае ў ім. Калі істотнае апынаецца ў плюсе, то тады мне ўсё зразумела. А калі найбольш значныя моманты для мяне як для чалавека, перш за ўсё, сярод мінусаў – таксама ёсьць падставы аб нечым меркаваць. Але заўжды гэтая пазіцыя падвоенная: ня кожная мастацкая ці культурная зьява вартая абсалютнага вітаньня, хоць такія моманты таксама бываюць.
Ася Паплаўская: Напрыклад, што з апошняга вы ацанілі станоўча?
Ларыса Цімошык: Давайце пра адмоўнае зусім ня будзем, бо я чалавек з суб’ектыўным меркаваньнем: нашто ўплываць на чыёсь меркаваньне?..
А пра станоўчае я магу сказаць: мне вельмі падабаецца хадзіць у тэатр, асабліва ў Купалаўскі. Апошняе, што я наведала – прэмьера спектакля “Translations”. Я не магу сказаць, што там усё бездакорна, дасканала выбудавана і прадумана, аднак ігра артыстаў, тое, як яны несьлі тую думку, якую ад іх хацеў атрымаць рэжысёр, мне здаецца, вартае самых высокіх адзнакаў.
Нашыя беларускія акцёры, менавіта тэатральныя, купалаўскія, здольныя проста зрушваць горы, ператвараць у жыцьцё нават самыя складаныя задачы.
Ася Паплаўская: Пытаньне ў чаце ад Чароўнага: “Ларыса, чытаў ваш артыкул “Урокі беларускай”. Вы спрабавалі гутарыць з маці па-беларуску. Чыста? Якія вынікі?”
Ларыса Цімошык: З маці я не па-беларуску... Мая маці не валодае літаратурнай беларускай гаворкай. Яна спрабуе, калі з ёй размаўляеш, але ёй гэта даецца вельмі складана, бо яе натуральная гаворка – палеская. Паляшуцкі дыялект так званы. І гэта ў яе так прыгожа атрымліваецца!..
Калі сёньня беларуская мова ня ў лепшым стане, дык палескі дыялект у надзвычай складаным стане, бо тое пакаленьне, якое яго ведае і выкарыстоўвае, сыходзіць, а моладзь ім ўжо не валодае. Я, на жаль, таксама не валодаю, хоць і вырасла ў сямьі, дзе гэтая гаворка гучала. Калі я спрабую з маці размаўляць па-паляшуцку, у мяне атрымліваецца дрэнна.
І мне вельмі сумна і вельмі сорамна, што я не авалодала мовай менавіта бацькоў.
Калі бацькоўскай мовай (у шырокім сэньсе) я якраз-такі авалодала, то матчыным дыялектам пакуль што не. Але я спрабую і думаю, што ня ўсё яшчэ страчана.
Ася Паплаўская: Якое стаўленьне да культуры ў еўрапейскіх краінах? Ці адрозьніваецца яно ад стаўленьня да культуры ў Беларусі?
Ларыса Цімошык: Мяркую, што пытаньне трэба трошкі разгалінаваць. Бо адна справа – краіна як такая, якая ставіцца да сваёй культуры і імкнецца яе захаваць, абараніць рознымі захадамі, а другая справа – самі людзі, якія ў краіне жывуць: як яны ўспрымаюць культуру сваёй нацыі, свайго народу...
Калі казаць з пункту гледжаньня краін… Я не магу сказаць за ўсе еўрапейскія краіны. Я была далёка не ва ўсіх. Але там, дзе я была, мне здаецца, ёсьць імкненьне абараняць менавіта культуру свайго народу. Колькі б народнасьцяў там ні жыло і колькі б дыяспар там ні было. Гэта ўласьціва Еўропе, дзе цяпер адбываюцца складаныя працэсы.
Еўропа стараецца вельмі ашчадна ставіцца да ўсіх, хто туды прыязджае, каб кожны чалавек меў магчымасьць выказвацца на сваёй мове, падтрымліваць нейкія свае традыцыі.
Мяне, напрыклад, у Швецыі вельмі зьдзівіла, што дзяржава выдае гранты на патрыманьне культуры дыяспар, якія не ўласьцівыя былі культуры Швецыі як такой. Людзі, якія прыехалі ў Швецыю з іншых краін, маюць права мець сваю газету на роднай мове, яны нават маюць свае невялікія літаратурныя часопісы. Прынамсі, нам так казалі.
Але ёсьць яшчэ момант менавіта людскі. Самі людзі, якія жывуць у краіне. Я ня ведаю, я зь імі не размаўляла. Таксама магу казаць толькі з чыіхсьціх словаў.
Аднак, калі меркаваць па газетах, што выходзяць у замежных краінах, там культура адна з галоўных тэм. Бадай, у кожнай нацыянальнай штодзённай газеце ёсьць немалы культурніцкі дадатак, што выходзіць штодня і робіцца вельмі канцэптуальна.
Гэта мяне радуе як журналіста, бо мы пакуль што толькі спрабуем ствараць падобныя дадаткі альбо культурныя палосы ў штодзённых газетах і, магчыма, калі-небудзь нашыя спробы дасягнуць вяршыняў, калі мы зможам сказаць, што культура ў нас займае пачэснае месца на газетных палосах.
Ася Паплаўская: Будзем, натуральна, да гэтага пачэснага месца імкнуцца. Мы са спадарыняй Ларысай вернемся да размовы пра асаблівасьці разьвіцьця журналістыкі ў Швецыі пасьля эксцэнтрычнай і непрадказальнай Lady Gaga.
“…не вынаходзіць ровар, а сядаць і ехаць”
Ася Паплаўская: Мы вяртаемся ў “СучБелЛіт”. З вамі Ася Паплаўская і журналіст, загадчык аддзела “Культуры” у газеце “Звязда” звязда Ларыса Цімошык.
Ларыса Цімошык: Гэта вельмі гучна. Я такую назву пакуль не заслужыла (сьмяемся). Я проста журналіст. Звёзды – гэта не пра нас, гэта пра зорак…
Ася Паплаўская: Пра тых, аб кім мы пішам.
Ларыса Цімошык: Так, аб кім пішам.
Ася Паплаўская: Спадарыня Ларыса, давайце вернемся да абмеркаваньня журналістыкі ў Еўропе і ў Швецыі, у тым ліку. Нядаўна вы былі ў Швецыі, сустракаліся з рэдактарамі і журналістамі шведскіх выданьняў. Распавядзіце, што гэта была за паездка?
Ларыса Цімошык: Гэта была паездка тых, хто выкладае журналістыку. Менавіта культурную. Паездка была ад Інстытута журнлаістыкі БДУ. Мне здаецца, што гэта абсалютна абгрунтавана, бо культурніцкая журналістыка – вельмі перспектыўны напрамак. З улікам таго, што нам яшчэ ў нашай краіне можна зрабіць.
Іншы вопыт, ня толькі шведскі, для нас вельмі карысны у дадзеным выпадку: калі мы будзем глядзець і разумець, як разьвіваецца і робіцца культурніцкая журналістыка ў іншых краінах, нам не давядзецца штораз вынаходзіць ровар, мы будзем сядаць і ехаць.
Спроба падрыхтаваць журналістаў, абазнаных у культурным канктэксьце, дасьведчаных у тым, што як і на якім узроўні ім трэба рабіць – першы крок да таго, каб у нашай краіне была прафесійная, якасная культурніцкая журналістыка. Я не магу сказаць, што яе няма зараз. Яна ёсьць. І мне здаецца, што нашая беларуская культурніцкая журналістыка ў нейкіх момантах перасягае ўсякую іншую, бо ў нас ёсьць людзі, якія сапраўды любяць нашую культуру і пішуць пра яе часам вельмі ўзьнёсла, магчыма, вельмі самаахвярна, бо тэма лічыцца ў нас ня вельмі пачэснай, хоць я ня ведаю, чаму.
Бо культура лічыцца акурат грунтам краіны, на якім стаіць усё грамадства.
Еўрапейскі падыход мне падабаецца тым, што ён разглядае ўсё чалавечае грамадства як культуру, ён не вылучае культуру толькі як мастацтва, бярэ шырэй. Еўрапейскі вопыт глядзіць на чалавека, на яго асобу, на тое, што яму патрэбна. А чалавеку патрэбнае нейкае наталеньне душы, нейкая думка – нават калі гэтая думка не пра мастацтва, усё адно гэта думка культурная.
Культура – больш шырокі панятак, чым мы яго па звычцы ўспрымаем.
Усё, што створана чалавекам і дзеля чалавека – і ёсьць культура. Мне падабаецца, што ў Швецыі любы артыкул пра грамадства можа патрапіць на паласу культуры. Яны лічаць, што гэта правільна, бо гэта пра людзей.
Нам не хапае пакуль што гэтага шырокага падыходу, які, напэўна, новая сьпецыяльнасьць журфаку здольная выпрацаваць у будучых пакаленьняў журналістаў.
Ася Паплаўская: Пра якую сьпецыяльнасьць вы зараз кажаце?
Ларыса Цімошык: Я ня ведаю, сьпецыяльнасьць гэта ці не, але напрамак культурніцкай журналістыкі мяркуецца разьвіваць. На маю думку, гэта правільна.
Ася Паплаўская: У мяне пытаюцца, чаму ня ўключаная вэб-камера і мы ня можам паглядзець на госьця? А не працуе пакуль што нашая вэбка. Таму я зараз закідваю вам у чат спасылку на фотаздымак Ларысы Цімошык…
Ларыса Цімошык: Не-не! Гэты фотаздымак мне падаецца няўдалым: я была недаспаўшая, у мяне быў складаны дзень (сьмяецца). Лепей не глядзець…
Ася Паплаўская: Я ўжо закінула спасылку. Мне падаецца, што фотаздымак вельмі нават удалы. Гэта спадарыня Ларыса праз жаноцкае какецтва так пра сябе гаворыць.
А тым часам Ku_palinka пытаецца: “Вы толькі што вярнуліся са Швецыі. Скажыце, калі ласка, што канкрэтна з набытага там досьведу вы зьбіраецецся ўжыць на практыцы? Ці зьменіцца канцэптуальна асьвятленьне культуры ў газеце “Зьвязда” Якім чынам? Чаго чакаць чытачам?”
Ларыса Цімошык: Шведскі вопыт карысны для мяне асабіста. Я ня езьдзіла туды ад “Звязды” і для “Звязды”. На жаль. Я ня ведаю і не магу ведаць пакуль што, ці будзе атрыманы мной вопыт выкарыстаны нейкім чынам у газеце. Пакуль што гэта не абмяркоўвалася, але, мне здаецца, тое-сёе ўвесьці ў жыцьцё можна нават зараз. І самае дзіўнае, што “Звязда” мае магчымасьць гэта рабіць: у нас ёсьць культурная паласа “Жырандоля”, якая зараз выходзіць ня вельмі часта, але магла б выходзіць часьцей. Яна выходзіць не ў нейкім канцэптуальнам, распрацаваным аднойчы выглядзе, як гэта звычайна робіцца, але нам ёсьць над чым працаваць.
Істотнае тое, што ў “Звяздзе” ёсьць людзі, якія могуць пісаць пра культуру з розных бакоў, з розных пунктаў гледжаньня: адны з задавальненьем пішуць пра нейкія забаўляльнія рэчы і зьявы, другія пішуць пра літаратуру, трэція – пра архітэктурнае багацьце краіны…
У “Звяздзе” кожны журналіст мае права напісаць пра культуру, калі яму захочацца. Гэта правільна. Гэта значыць, што ёсьць патэнцыял.
Якім чынам гэты патэнцыял выкарыстаць – пакажа жыцьцё. Проста трэба сесьці і падумаць. Пакуль што такой магчымасьці не было, але тое кіраўніцтва, якое ў газеце зараз, можа прыслухацца да нейкіх такіх момантаў і тое-сёе нават узяць на заметку.
Ася Паплаўская: Можа, у вас ёсьць нейкая ўлюбёная тэма ў сьферы культуры, пра якую вы пішаце ахвотней, чым пра іншыя?
Ларыса Цімошык: Ой, я ня ведаю. Я шматстаночнік: пішу пра ўсё, пра што трэба, і больш няма каму. Так склалася, што рэдактар аддзела павінен забіваць тыя дзіркі, якія няма каму забіць. Калісьці ў той жа “Звяздзе” я вельмі актыўна і, мне здаецца, добра пісала пра беларускі рок, потым я з задавальненьнем перайшла на больш сур’ёзную музыку і мне вельмі падабаецца пісаць пра сур’ёзныя філарманічныя канцэрты, калектывы.
Я наагул люблю музыку. Слухаць.
Я пішу і пра тэатральныя пастаноўкі (сьмяецца), і пра кніжкі, і інтэрв’ю раблю і з акторамі, і з літаратарамі, калі трэба… Гэта акурат той недахоп, які прыйдзецца ліквідаваць беларускай культурніцкай журналістыцы, бо такое памнажэньне адразу на ўсе напрамкі, вядома, ня лепшым чынам уплывае на чалавека, які ў іх працуе: журналіст можа апынуцца падарваным і сказаць: усё, хопіць, не хачу больш пісаць ні пра што.
Натуральна, у ідэале трэба, каб чалавек, які любіць музыку, пісаў пра музыку, чалавек, які любіць тэатар – пісаў пра яго і гэтак далей. Для гэтага ў штаце газеты трэба мець шмат працоўных адзінак. Але мы наўрад ці дасягнем такіх штатных раскладаў, як у той жа Швецыі.
Ася Паплаўская: У чаце – абмеркаваньне вашага фотаздымка. Chern піша: “Прыгажуня”. Destman: “Ужо трох дзяўчат, што па-беларуску размаўляюць, ведаю. Усе вельмі прыгожыя. Можа, гэта якая-небудзь заканамернасьць?..” Мо, і так. Балахонаў піша: “Харошая!” Канечне, харошая, што ўж тут.
Ларыса Цімошык: Беларускія дзяўчаты вельмі прыгожыя. У гэтым няма ніякіх сумненьняў нават.
Ася Паплаўская: Chera піша ў чаце: “Закахаўся…” Ну, можа быць толькі платанічнае каханьне ў цябе, Чера, таму што спадарыня Ларыса даўно і пасьпяхова замужам.
Чароўны пытаецца: “Ці прыйдзеце заўтра на “Парадак словаў?”
Ларыса Цімошык: Ня ведаю. Калі пасьпею, бо ёсьць у мяне праца, якую я не пасьпела зрабіць за тыдзень, нават за два тыдні. Паспрабую патрапіць. Хацелася б.
Ася Паплаўская: Давайце мы зараз перапынімся на песьню гурта IQ 48 “Выйсьце”, а пасьля вернемся ў “СучБелЛіт”…
“Мой муж зрабіў з беларускай мовы мову майго жыцьця…”
Ася Паплаўская: Вяртаемся ў “СучБелЛіт”. З вамі па-ранейшаму Ася Паплаўская і журналіст, загадчык аддзела культуры ў газеце “Звязда” Ларыса Цімошык.
Чароўны пытаецца: “Ларыса, ці часта вы гутарыце па-беларуску ў сямьі?”
Ларыса Цімошык: Тут усё проста насамрэч, бо
мой муж беларускамоўны. Ён і быў тым чалавекам, які прывіў мне беларускую мову не проста як працоўную, але зрабіў зь яе мову майго жыцьця.
Ася Паплаўская: Ваш муж таксама журналіст, так?
Ларыса Цімошык: Так.
Ася Паплаўская: А дзе ён працуе?
Ларыса Цімошык: Ён журналіст замежнага агенства. Гэта цяжкая праца.
Ася Паплаўская: Як вы пазнаёміліся?
Ларыса Цімошык: Мы пазнаёміліся ў інтэрнаце БДУ: я прыйшла ў госьці ў пакой, дзе ён жыў. А потым ён прыйшоў да нас на практыку ў “Звязду”. Я там ужо працавала, а ён яшчэ вучыўся.
Ася Паплаўская: Ці часта вы дапамагаеце адно адному ў журналісцкай працы?
Ларыса Цімошык: Я думаю, што без ягоных парадаў мне было б вельмі складана. Заўсёды патрэбны погляд збоку, і добра, калі побач ёсьць чалавек, зь якім можна параіцца па нейкіх складаных ці спрэчных пытаньнях.
Калі мне патрэбны адваротны бок нейкай сітуацыі, альбо адваротны погляд на яе, і я ведаю, што яго трымаецца мой муж, я правакую яго на спрэчныя размовы, якія запісваю на дыктафон. Потым выбіраю галоўнае і ў мяне атрымліваецца два погляды на адну падзею.
Ася Паплаўская: Ці часта ён пытае вашай парады ў сваёй працы?
Ларыса Цімошык: Яму складаней пытацца ў мяне, бо праца ў інфармацыйным агенстве вымагае тэрміновасьці. Мяне ў патрэбны момант можа ня быць побач. Таму ён прымае рашэньні сам, але пасьля бывае, мы абмяркоўваем тыя зьявы ці рэчы, пра якія ён пісаў.
Ася Паплаўская: Скажыце, звычайна вашае першае ўражаньне пра людзей, зь якімі вы сутыкаецеся, супадае з вашым меркаваньнем пра іх пасьля пэўнага тэрміну знаёмства?..
Ларыса Цімошык: Ведаеце, я ўвогуле не люблю мець меркаваньня пра людзей. Мне здаецца, што ў чужой душы ўсё роўна ніколі да канца не разбярэсься, яна будзе загадкай, якую ты будзеш разгадваць увесь час. Іншая справа, што новая інфармацыя пра людзей, якіх ты ўжо ведаеш, можа дапамагчы ў стасунках зь імі…
Я не задумваюся пра гэта, а проста ведаю, што чалавечая істота – вельмі складаны космас, дзе не заўсёды адразу разьбярэсься. Аднак нейкія важныя для мяне пункты я ўсё ж такі ў людзях адзначаю. Для мяне вызначальныя – 10 біблейскіх запаветаў.
Ася Паплаўская: У чаце Чароўны пытаецца, ці шмат супрацоўнікаў “Звязды” гутарыць ў рэдакцыі па-беларуску?
Ларыса Цімошык: Ведаецца, як у жыцьці. “Звязда” – не выключэньне. Ёсьць людзі, якія гутараць, ёсьць людзі, якія ня гутараць, але пішуць па-беларуску і вельмі добра ставяцца да беларускай мовы, а ёсьць людзі, якія пішуць на ёй, хоць гэта нават ня іх родная мова.
У “Звяздзе” ёсьць людзі, якія калісьці прыехалі з Расіі, паступілі на беларускі журфак, прыйшлі працаваць у беларускамоўную газету і пасьпяхова асвоілі беларускую мову.
У мяне няма ніякіх падстаў не паважаць іх. Яны паважаюць мяне, маю культуру, мой народ, маю краіну і працуюць на яе. Мне здаецца гэта нашмат больш істотным, чым тое, ці размаўляе чалавек па-беларуску ў жыцьці.
Ася Паплаўская: Вось такое пытаньне ад Чароўнага. Ён сёньня вельмі актыўны ў нашым чаце. Дзякуй за такую зацікаўленасьць. “Хм… Ці можаце вы ўзяць інтэрв’ю і потым крытычна напісаць пра гэтага чалавека?”
Ларыса Цімошык: Здараліся ў мяне такія выпадкі.
Ася Паплаўская: Ці крыўдзіўся той чалавек, аб якім вы пісалі крытычна?
Ларыса Цімошык: Я не пыталася ў яго. Але мы можам і паразмаўляць, і я нават магу ўзяць каментар у яго, калі трэба. Гэта праца журналіста. Мне здаецца, што нават у крытычным матэрыяле можна знайсьці нейкі правільны тон і сказаць усё, што ты хочаш, не пакрыўдзіўшы пры гэтым чалавека.
Мне здаецца, выбар тону – гэта вельмі важна. Асабліва ў Беларусі сёньня, бо ня так шмат людзей, якія штосьці ствараюць, і іх трэба берагчы, зь імі трэба насіцца, да іх трэба ставіцца вельмі пяшчотна. Я так думаю.
Асоба стваральніка – вышэй. Хоць, натуральна, бяз крытыкі стварацца нешта вартае ня можа. Іншая страва, гэта справа тону.
Ася Паплаўская: І апошняе пытаньне, якое я задам сёньня, бо да канца эфіра застаецца ўсяго 4 хвіліны… Спадарыня Ларыса, кажуць, што кожны журналіст марыць напісаць кнігу. Ці ня хочаце вы напісаць кнігу?
Ларыса Цімошык: Я ня ведаю, як мне пасьпець напісаць усе матэрыялы ў “Звязду”, якія на мне вісяць, якія я хацела б напісаць. Я тэм сабе прыдумала шмат. І часам вельмі крыўдна, калі проста не даходзяць рукі, бо звычайная штодзёнка, інфармацыя адымае ўсё, што можна: і сілы, і час, і думкі, і розум нават адымае. Ты адчуваеш, што ператвараесься ў робата, які выдае радкі.
Я ня думала напісаць кнігу. Я хацела напісаць кнігу ў дзяцінстве, але цяпер, калі я пішу артыкулы, у мяне такой думкі няма. Мне здаецца, што пісаць кнігі – справа літаратараў. Хоць зараз ёсьць блогавая журналістыка ці блогавая літаратура нават, калі людзі пішуць нешта ў свой блог, а потым гэта досыць пасьпяхова выкарыстоўваецца ў газетах. У нас ёсьць такія выпадкі, і такія аўтарскія рубрыкі ёсьць. А пасьля гэтыя рубрыкі нават зьяўляюцца падставай для выданьня кнігі. У Адама Глобуса нядаўна выйшла такая кніга.
Я не літаратар, не творца, я хутчэй крытык, журналіст.
Ася Паплаўская: Спадарыня Ларыса, дзякуй вам вялікі за такі цікавы эфір! Што вы хочаце пажадаць нашым слухачам?
Ларыса Цімошык: Усім людзям, хто слухае творцаў, далучаецца да іх твораў, я хачу пажадаць умець слухаць і ўмець разумець тое, што схавана, ўмець бачыць тое, што на глыбіні. Тым хто далучаецца да культуры, я хачу пажадаць такога глыбокага погляду.
Ася Паплаўская: Дзякуй вялікі, спадарыня Ларыса! Дзякуй вам, дарагія слухачы, за вашую актыўнасьць і цікавасьць да нашай сёньняшняй госьці – журналіста Ларысы Цімошык.
Пачуемся праз тыдзень. Пакуль-пакуль!
Падрыхтавала Ася Паплаўская.
Фота аўтара.
© сайт “Родныя вобразы”.
