I. ЛЕСНІКОВА ПАСАДА

РњРѕР№ СЂРѕРґРЅС‹ РєСѓС‚, СЏРє ты РјРЅРµ мілы!..  

Забыць цябе РЅРµ маю сілы!  

РќРµ раз, утомлены дарогай,  

Жыццём РІСЏСЃРЅС‹ мае убогай,  

Рљ табе СЏ Сћ думках залятаю  

Р† там душою спачываю.  

Рћ, СЏРє Р±С‹ СЏ хацеў спачатку  

Дарогу жыцця РїР° парадку  

Прайсці яшчэ раз, азірнуцца,  

Сабраць Р· дарог каменні тыя,  

Што губяць сілы маладыя, –  

Рљ РІСЏСЃРЅРµ Р± маёй хацеў вярнуцца.  

Р’СЏСЃРЅР°, РІСЏСЃРЅР°! РЅРµ для РјСЏРЅРµ ты!  

РќРµ СЏ, табою абагрэты,  

Прыход твой радасны спаткаю, –  

Цябе навек, РІСЏСЃРЅР°, хаваю.  

Назад РЅРµ прыйдзе хваля тая,  

Што Р· быстрай рэчкай уплывае.  

РќРµ раз СЏРЅР°, зрабіўшысь парам,  

РќР° крыллях сонца РґРѕР№РґР·Рµ Рє хмарам  

Ды Р№Р·РЅРѕСћ дажджом РЅР° рэчку сыдзе –  

Ніхто Р· граніц сваіх РЅРµ выйдзе,  

Р— законаў, жыццем напісаных,  

РђР±Рѕ РЅР° РґРѕР» спадзе Сћ туманах.  

Але хто нам СЏРµ пакажа?  

РќР° РґРѕР» вадой ці снегам ляжа?  

РќРµ вернешся, СЏРє хваля тая,  

РљР° РјРЅРµ, РІСЏСЃРЅР° ты маладая!..  

Р’РѕСЃСЊ СЏРє цяпер, перада РјРЅРѕСЋ  

Ўстае куточак той прыгожа,  

Крынічкі вузенькая ложа  

Р† елка Сћ пары Р· хваіною,  

Абняўшысь цесна над вадою,  

РЇРє маладыя Сћ час кахання,  

РЋ апошні вечар расставання.  

Р† бачу лес СЏ каля хаты,  

Дзе колісь весела дзяўчаты  

Спявалі песні дружным хорам,  

Р— работ ідучы РїРѕР·РЅР° борам.  

Нясліся зыкі песень здольных,  

РЋ лясах раз-пораз адбівалісь,  

Р† С–Рј СѓР·РіРѕСЂРєС– адклікалісь,  

Р† радасць біла Сћ песнях вольных.  

Рђ С…РІРѕС–, елкі векавыя  

Пад зыкі песень маладыя  

Маўчком стаялі Сћ нейкай РґСѓРјРµ,  

Р† Сћ С–С… ціхусенечкім шуме  

Няслось вячэрняе маленне  

Ўгару, святое аддаленне.  

Каля пасады лесніковай  

Цягнуўся гожаю падковай  

Стары, высокі лес цяністы.  

РўСѓС‚ верх асіны круглалісты  

Сплятаўся Р· С…РІРѕСЏРјС–, Р· дубамі,  

Рђ елкі хмурымі крыжамі  

Высока Сћ небе выдзялялісь,  

Таемна Р· С…РІРѕСЏРјС– шапталісь.  

Заўсёды смутныя, Р±С‹ СћРґРѕРІС‹,  

РЇРЅС‹ найбольш адны стаялі,  

Р† так маркотна пазіралі  

Іх задуменныя галовы!  

Лес наступаў С– расступаўся,  

Лужком зялёным разрываўся;  

Рђ РґР·Рµ прыгожыя загібы  

Так міла йшлі каля СЃСЏРґР·С–Р±С‹,  

Што проста С–РјС– Р± любаваўся.  

Рђ Р·РЅС–Р·Сѓ гэты лес кашлаты  

Меў зелянюсенькія шаты  

Лазы, чаромхі ці крушыны,  

Алешын ліпкіх, верабіны.  

Глядзіш, бывала, С– здаецца,  

Што СЃРєСЂРѕР·СЊ сцяну галін жывую,  

РЎРєСЂРѕР·СЊ гэту тканку маладую  

РќС– мыш, РЅС– пташка РЅРµ праб'ецца.  

Цякла тут Р· лесу невялічка  

Травой заросшая крынічка,  

РђР±РѕРґРІР° берагі каторай  

Лазняк, ракітнік абступалі;  

Бруіліся Сћ цяньку С–С… хвалі  

Р† Сћ луг чуць значнаю разорай  

Ішлі спакойна РјС–Р¶ чаротаў,  

Рабілі РјРЅРѕРіР° заваротаў,  

РђР¶ РїРѕРєС– Сћ Нёман РЅРµ ўцякалі.  

Зялёны луг, СЏРє скінуць вокам,  

Абрусам пышным С– шырокім  

Абапал Нёмна рассцілаўся –  

Р—Р° хатай зараз пачынаўся  

Ды йшоў квяцістай раўніною  

Р— мурожнай слаўнаю травою  

Р† Р·Р·СЏСћ РЅР° сонцы Сћ пералівах  

Пяшчотных тонаў. РЇРє РЅР° нівах  

Жыта збажынкі лёгка гнуцца  

Р† людзям радасна смяюцца  

Сваім прыемным, мілым спевам  

Пад лёгкім ветрыку павевам, –  

Так гнуцца, гойдаюцца травы,  

РЇРє РїСЂРѕР№РјРµ ветрык С–С… ласкавы,  

Р† пойдуць хвалі травяныя  

Р— прыемным спевам чарадою,  

Зашэпчуць краскі РјС–Р¶ сабою,  

РќС–Р±С‹ дзяўчаткі маладыя.  

Р­С…, луг шырокі! РЇРє жывы, ты,  

Праменнем сонейка заліты,  

Увесь стаіш перад вачыма,  

РўС‹ РјС–Р» С– смуцен, СЏРє радзіма,  

РЇРє наша ціхая старонка,  

Дзе СЃРјСѓРіС– СЃС–РЅСЏСЏ пялёнка  

РЈ летні час дымком звісае  

Р† даль задумай спавівае.  

Хоць СЏ няволяй цяжка змучан  

Р† Р· родным берагам разлучан,  

Ды СЏ душою ажываю,  

РЇРє вокам мыслі азіраю  

Цябе, РјРѕР№ луг С– бераг СЂРѕРґРЅС‹,  

Дзе льецца Нёман срэбраводны,  

Дубы РґР·Рµ дружнай чарадою  

Стаяць, СЏРє вежы, над вадою  

Даўнейшых спраў вартаўнікамі  

Р† ззяюць РіСЂРѕР·РЅР° жараламі.  

Р† толькі тут, пад С–С… чародкай,  

Улетку, добраю пагодкай,  

Касьбой утомлены, спачынеш  

Р† РґСѓРјРєС– клопату пакінеш,  

Заснуўшы РєСЂСЌРїРєР° С– салодка.  

РўСѓС‚ так прахладна, так прывольна!  

Рђ пташкі голасна С– здольна  

Смяюцца мілым шчабятаннем  

Р† поўняць луг сваім спяваннем.  

Рђ РЅР° дубах, СЏРє шапкі тыя,  

Чарнеюць гнёзды буславыя.  

Буслы клякочуць, бусляняты  

Пішчаць жалобна, СЏРє шчаняты,  

Насы закідваюць СѓРіРѕСЂСѓ  

Р† просяць есці Сћ сваю РїРѕСЂСѓ.  

Рђ там, РґР·Рµ буслікі ўздужалі,  

Іх пачынаюць вабіць далі;  

РЇРЅС‹ пачулі Сћ сабе сілы,  

РЇРЅС‹ разводзяць ужо крылы,  

Ўгару РЅР° локаць падлятаюць,  

Паветра ловяць, заграбаюць  

Р† неуклюднымі нагамі  

Танцуюць смешна над дубамі.  

Там, Сѓ падсуседзях Р· бусламі,  

Р† вераб'С–, шпакі вядуцца;  

Клапотна шчэбеты нясуцца  

Р† моўкнуць РїРѕР·РЅР° вечарамі.  

РЋ дубах крычаць сіваваронкі,  

Р† СЃРІС–СЃС‚ над лугам СЂСЌР·РєС–, Р·РІРѕРЅРєС–  

Каршун маркотна так раняе  

Р† нейкі смутак закідае.  

Р­С…, луг шырокі! РЇРє жывы, ты,  

Травой мурожнаю закрыты,  

Стаіш зялёны прада РјРЅРѕСЋ  

Р† ззяеш дзіўнаю красою!  

РЇРє РґР·РІРµ старэнькія кабеткі,  

Рљ каторым старасць неўзаметкі  

Падкраўшысь злодзеем СЃСЂСЌРґР·СЊ ночы,  

РЇРє смачны СЃРѕРЅ змыкае вочы,  

Красу С– крэпасць забірае  

Р† СћСЃСЋ С–С… жывасць выкрадае  

Ды РєС–РЅРµ С–С… адных, старэнькіх,  

Адных, СЏРє перст, С– чуць жывенькіх  

Р† непатрэбных анікому  

РќР° цягасць жыццю маладому, –  

Так каля хаты, Сѓ садочку,  

Схіліўшысь ціхенька Сћ куточку,  

Стаялі РґР·РІРµ РІСЏСЂР±С‹ старыя,  

Рђ навакола маладыя  

Дзярэўцы пышна красавалі,  

РќР° свет вясёла пазіралі.  

Галлё спусціўшы над парканам,  

Расла тут грушка Р· тонкім станам;  

РџР°-над парканам пышным валам  

Стаяў вішняк густы, прыўдалы.  

Садок быў, праўда, невялічкі:  

Дзве верабіны РґС‹ тры дзічкі  

Ды РјС–Р¶ верб ліпка маладая,  

Бы С–С… унучка дарагая.  

Але СЏРє весела С– міла  

РўСѓС‚ пчолка Сћ вуллях гаманіла!  

Р† СЏРє прыемна пахла мёдам!  

Пладзілісь пчолкі Р· кожным годам:  

Штолета вулляў прыбывала –  

РќР° пчолкі вельмі шанцавала.  

Гул С–С… стаяў С– ўдзень С– ўночы.  

Бывала, ўлетку, Сћ час рабочы  

РќРµ раз там чуўся крык вясёлы:  

– Го, тата! РґР·СЏРґР·СЊРєР°! выйшлі пчолы!  

РќР° вішні селі каля плоту!  

Мужчыны кідалі работу,  

Касьбу над рэчкай Р·Р° кустамі,  

Р† беглі шыбка, каб часамі  

РќР° лес РґР·Рµ пчолкі РЅРµ зляцелі,  

Дык С–С… там пільненька глядзелі.  

РќР° прыгуменні, РїРѕСЂСѓС‡ Р· садам,  

Павець Р· РіСѓРјРЅРѕРј стаяла радам,  

Рђ пад паветкаю прылады:  

Вазок, калёсы, панарады,  

Старыя сані, РІРѕСЃС–, колы  

Р† вулляў некалькі РЅР° пчолы,  

Яшчэ някончаных; СЃСѓРґР·С–РЅР°,  

Стары цабэрак, паўасміна  

Р† СЂРѕР·РЅС‹ хлам С– лом валяўся,  

РђРґ сонца, дожджыку хаваўся –  

Патрэбны рэчы, ёсць РІСЏРґРѕРјР°!  

Гуменца, крытае саломай,  

РђРґ РґРѕСћРіС–С… часаў пасівела;  

Салома кудламі вісела,  

РЇРµ вятры параздзімалі,  

Рђ трохі хлопцы пасцягалі,  

РќР° стрэху лазячы, бывала, –  

Іх гэта забаўка займала.  

Рђ пад шчытом РЅР° павуціне  

Нішчымны колас-сіраціна  

РЋ зацішку лёгенька гайдаўся;  

Р— СЏРєС–С… ён часаў там трымаўся,  

РўРѕ Бог СЏРіРѕ святы ўжо знае!  

Будоўля, больш яшчэ старая,  

Р— гнілой, вагнутаю страхою  

Стаяў хлявец якраз напроці  

Р† чуць ліпеў, СЏРє Р±С‹ РЅР° плоце  

Гаршчок, разбіты качаргою.  

Стары, паедзены чарвямі,  

Набок пахілены вятрамі,  

Глядзеў хлеў гэты старычынай,  

Пахілай доляй жабрачынай;  

Рђ Р·Р±РѕРєСѓ, Сћ полі, недалёка  

Стаяў прыгрэбнік адзінока,  

Пахілкам, РіРѕСЂРєС–Рј сіратою,  

РЈ РґРѕР» упёршыся страхою.  

РЋ глыбі двара стаяла хата  

Р† выглядала зухавата  

Паміж запушчанай Р±СѓРґРѕРІС‹,  

РЇРє Р±С‹ шляхцянка засцянкова,  

Што Сћ дзень святы каля касцёла,  

Чуць-чуць падняўшы край падола,  

Так важна ходзіць Р· парасонам,  

Спадніцай верціць, СЏРє агонам,  

Р— дарожак пыл, РїСЏСЃРѕРє зганяе  

Р† Сћ вочы хлопцам заглядае.  

Р—Р° хатай поле пачыналась,  

Дзе жыта хораша гайдалась  

Р† СЂРѕСЃ авёс, ячмень С– грэчка, –  

Было прытульнае гняздзечка!..  

РњРѕР№ СЂРѕРґРЅС‹ РєСѓС‚, лугі, крыніца!  

Цяпер для вас СЏ – чужаніца.  

РўРѕР№ самы лес, палеткі тыя,  

Ды людзі там жывуць РґСЂСѓРіС–СЏ.  

РњРЅРµ душу смуткам напаўняе,  

Што Сћ прошласць канулі гадочкі,  

Мае шчаслівыя дзянёчкі, –  

Прайшла, РІСЏСЃРЅР° ты маладая!  

Цяпер разгорнем часаў шаты,  

Бліжэй прыгледзімся РґР° хаты,  

Да Міхася С– РґР° Антося,  

Як там вялося, як жылося.