РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ Вобразы мілыя роднага краю,               
Смутак і радасьць мая!..
      
 
Якуб Колас
    Галоўная      Слоўнікі           Спасылкі      Аб сайце       Кірыліца      Łacinka    
Ася Паплаўская
Даведка
Кантэкстны тлумачальны слоўнік
Яраслаў Іванюк: «Да 2007 году інтэрнэт бібліятэка Камунікат.org існавала “па-партызанску”»
 
Гутарка са стваральнікам Беларускай Інтэрнэт Бібліятэкі Камунікат.org Яраславам Іванюком
Уступ
        
        Неяк я ў сваім блогу падняла пытаньне наконт спыненьня дзейнасьці многіх сайтаў, што браліся займацца беларускай справай. На што ЖЖ-карыстальнік revanshist (http://revanshist.livejournal.com/) адказаў:
        “Я вопытным шляхам вымераў даўжыню нервовага імпульса у мазгах беларуса — два гады. Калі новая ініцыятыва перажыве два гады, яе нарэшце заўважаюць і пачынаюць ставіцца да яе сур’ёзна. Падцягваюцца прыхільнікі і патэнцыйныя партнёры, пачынаюць наладжвацца патрэбныя кантакты. Ініцыятыва пераходзіць на доўгатэрміновыя рэйкі. Да гэтага ты як бы ёсьць, але цябе як бы і няма ў галовах людзей. Вельмі цяжка бывае пратрымацца гэтая два гады і не згубіць імпэт. Звычайна ўжо пасьля першага года рукі пачынаюць апускаюцца. Калі не раней. Але йначай ў нашай краіне і пачынаць нічога ня варта…”
        Гэтыя словы мне падаюцца вельмі слушнымі, трапнымі. Да што й гаварыць? Доказы таму — на кожным кроку…
        Беларуская інтэрнэт-бібліятэка www.kamunikat.org, створаная як прыватная ініцыятыва на грамадзкіх пачатках, дзейнічае дзевяты год. Па сучасных мерках, ня так і мала. Праўда, дзейнічае яна не ў Беларусі, а ў Польшчы (мо, таму й пасьпяхова? ) Што дапамагае праекту пасьпяхова існаваць і разьвівацца? Ці ёсьць запатрабаванасьць у ім? Зрэшты, як стваральнік сайту не губляе імпэт?.. Гэта і многае іншае мне распавёў аўтар ідэі, стваральнік Беларускай Інтэрнэт Бібліятэкі Камунікат.org Яраслаў Іванюк.
        

        
        
Пра стваральніка
        
        Яраслаў Іванюк — выпускнік беларускага ліцэя імя Б. Тарашкевіча ў Бельску Падляшскім. Закончыў гістарычны факультэт Варшаўскага універсітэта. Радыёжурналіст. Аўтар радыё-рэпартажаў пра беларусаў Беласточчыны ды палітычную сітуацыю ў Рэспубліцы Беларусь. Рэпартажы (у сааўтарстве з Юркам Ляшчынскім) "Фэномен" пра прэзідэнта А. Лукашэнку ды "Жыве Беларусь!" пра прэзідэнцкія выбары ў Беларусі ў 2006 годзе прадстаўлялі Польскае Радыёвяшчаньне на прэстыжных міжнародных конкурсах Prix Europa’2000 ды Prix Italia’2006. Працаваў на Радыё Палёнія (1992-1996 гг.) ды на Радыё Беласток (1996-2008 гг.). З канца красавіка 2008г. – праграмны дырэктар Радыё Рацыя.
        
        
Пра першыя зярняткі
        
        Усё пачалося недзе ў 2000 годзе, калі Яраслаў вырашыў перанесьці матэрыялы з бюлетэню слухачоў беларускай рэдакцыі Радыё Палёнія (у якой ён працаваў у 1992-1996 гадах, а пасьля да 2008 году супрацоўнічаў) у інтэрнэт. Гэты бюлетэнь рэдакцыя выдавала цягам некалькіх гадоў і Яраслаў быў яго рэдактарам. У ім публікавалася шмат матэрыялаў, якія раней гучалі ў эфіры. Была рубрыка “Гістарычнае падарожжа”, вядучым якой быў Яраслаў. Рубрыка складалася з размоваў з беларускімі гісторыкамі як з Польшчы, так і з Беларусі. Аказалася, што, калі бюлетэнь зьявіўся ў інтэрнэце — менавіта гэтага рубрыка пачала карыстацца найбольшай папулярнасьцю сярод наведвальнікаў.
        “Падалося мне, што вось трапляю ў сваеасаблівы вакуўм, — дзеліцца Яраслаў. — Словам, тады такога менавіта гістарычнага матэрыялу найбольш не хапала ў інтэрнэце. Па дамоўленасьці са старшынём Беларускага Гістарычнага Таварыства, што дзейнічае ў Беластоку, Алегам Латышонкам і рэдактарам Беларускага гістарычнага зборніка Яўгенам Мірановічам, вырашылі мы выкласьці ў інтэрнэт спачатку Зборнік, а пазьней і кнігі, выдадзеныя Таварыствам”.
        Так былі кінутыя першыя зярняткі на глебу існуючага сёньня масштабнага праекту Камунікат.org.
        
        
Пра памочнікаў ды партнёраў
        
        На працягу амаль сямі гадоў напаўняньнем сайту займаўся адзін Яраслаў. “Хаця на самым пачатку не было б гэта магчымым без дапамогі двух асобаў: маёй жонкі Дануты, якая навучыла мяне як ствараецца інтэрнэт сайты з выкарыстаньнем коду HTML і Аляксандра Максімюка, які ў гэты час быў сакратаром рэдакцыі Тыднёвіка беларусаў у Польшчы “Ніва” і займаўся выдавецкай справай”, — кажа Яраслаў.
        Менавіта Аляксандр Максімюк вярстаў кнігі і часопісы, што выдаваліся Праграмнай Радай тыднёвіка беларусаў у Польшчы “Ніва”, Беларускім гістарычным таварыствам, а таксама Беларускім літаратурным аб’яднаньнем “Белавежа”. Ад яго пасьля згоды выдаўцоў і аўтараў і атрымаў Яраслаў дзесяткі (калі ня сотні) зьвярстаных беларускіх кніг і часопісаў, што выдаваліся ў Польшчы.
        Аляксандр Максімюк, дарэчы, таксама зьяўляецца аўтарам Камунікат.org у ягоным цяперашнім выглядзе з усімі функцыямі.
        У 2007-2008 гадах праект ажыцьцяўляўся ў супрацоўніцтве з рэдакцыяй часопісу "Палітычная Сфера". У бягучым годзе галоўным партнёрам праекту з беларускага боку зьяўляецца Згуртаваньне беларусаў сьвету "Бацькаўшчына".
        Зараз над сайтам пастаянна працуе некалькі чалавек. Апрача Яраслава, гэта Натальля Герасімюк, якая стварыла самую буйную – як на польскія ўмовы – бібліятэку з беларускіх кніг у Беларускім музеі ў Гайнаўцы. Натальля ў асноўным займаецца апрацоўкай файлаў, якія пазьней трапляюць на сайт. Таксама дапамагае Алесь Кушнер — ён прадстаўляе ЗБС Бацькаўшчына пры бібліятэцы і займаецца перамовамі з беларускімі аўтарамі і выдаўцамі, кнігі якіх пасьля выкладаюцца на сайце. Апроч гэтых людзей, над сайтам працуюць праграміст, людзі, якія займаюцца сканаваньнем OCR і карэкрутай тэкстаў ды перакладчыкі. Каманда праекту — ня больш за дзесяць чалавек.
        
        
Пра імпэт
        
        Калі я запыталася ў Яраслава, як ён не губляе імпэт, дзе знаходзіць сілы рухацца далей, ён адказаў: “Праца над сайтам вядзецца ў асноўным вечарам і ноччу. Часу не заўсёды хапае і, бывае так, што хочацца гэта ўсё кінуць... Але... Калі заглядаю вечарам у статыстыку, і высьвятляецца, што сайт адкрываецца амаль тысячу разоў у дзень, гэта абавязвае. Людзі, якія перыядычна заходзяць на Камунікат.org, хочуць заўсёды атрымаць нешта новае. Нам трэба старацца гэтае новае ім даць. Спыніць такую дзейнасьць было б проста несур’ёзна і неадказна. Адтуль, з жаданьня данесьці новае, істотнае да людзей, і бяруцца і сілы, і імпэт працягваць гэтую дзейнасьць.
        Вы зьвярнулі, дарэчы, увагу на юбілей Камунікат.org. :) У наступным годзе — 10 гадоў! Божа мой... гэта ўжо 10 гадоў...”

        
        
Пра дафінансаваньне ды пашырэньне дзейнасьці
        
        Паступова папулярнасьць сайту расла. Значыць, трэба было пачынаць размовы з беларускімі выдаўцамі — вырашыў Яраслаў. І пачаў. Найперш з Беларускім літаратурным аб’яднаньнем “Белавежа” ды Праграмнай Радай тыднёвіка беларусаў у Польшчы “Ніва”, а пазьней — і з выдавецтвамі з Беларусі.
        Яраслаў пачаў выходзіць і на паасобных аўтараў, якія звычайна вельмі станоўча ставіліся да ідэі разьмяшчэньня на сайце іхніх твораў. Такім чынам, сьціплы сайт пачаў паступова пераўтварацца ў сапраўдную бібліятэку.
        “Хаця трэба прызнаць, — кажа Яраслаў, — што да 2007 году бібліятэка стваралася “па-партызанску” — я рабіў яе як умеў — сам вывучыў HTML-код. Аднак калі высьвятлілася, што над васьмі сотнямі публікацый цяжка запанаваць, я пачаў шукаць нейкага фінансаваньня. Паколькі ня мог гэтага рабіць як прыватная асоба, вырашыў перадаць бібліятэку пад шыльду Беларускага Гістарычнага Таварыства, сябрам якога я зьяўляюся, і чые кнігі першымі выклаў у інтэрнэце”.
        Атрымаць фінансаваньне з польскага міністэрства замежных справаў удалося ў рамках існуючай там праграмы “Польская Замежная Дапамога”. Дзякуючы гэтай дапамозе і была створаная сучасная інтэрнэт–бібліятэка, якая ўвесь час разьвіваецца і пашыраецца.
        “Калі я першы раз пачаў шукаць фінансавай падтрымкі для гэтага праекту, мой сябра з Менску сказаў: “Даволі складана знайсьці падтрымку для праекту, які, па сутнасьці, павінен фінансавацца беларускай дзяржавай. А менавіта такім праектам зьяўляецца Камунікат.org”. Але пакуль дзейнічаем за грошы польскага ўраду і іншых замежных грантадаўцаў”, — дадае Яраслаў.
        Папаўняюцца рэсурсы бібліятэкі — пачыналі з 800 публікацыяў у 2007 годзе, а зараз на сайце 3600 беларускіх публікацыяў: кніг, часопісаў, газет, файлаў mp3... Пашыраецца таксама яе функцыянальнасьць — сёньня на Камунікат.org дзейнічаюць каталогі, што дапамагаюць знаходзіць неабходныя артыкулы, дакументы або кнігі паводле лексічнага (пошук па элементам кірыліцы, лацінцы або па лічбам) і лагічнага (артыкулы і кнігі па аўтары, па загалоўку; часопісы па загалоўку і даце выхаду) парадкаў, а таксама пошукавыя сістэмы, падпіска RSS, сьпіс топ-выданьняў. Ёсьць таксама каталог кніг, якія ў папяровым варыянце можна знайсьці ў бібліятэцы Беларускага Гістарычнага Таварыства.
        Сучасная бібліятэка, нават традыцыйная — гэта ня толькі кнігі, часопісы, газеты… Гэта таксама дыскі з фільмамі, музыкай, аўдыёкнігі… Калі гэта ўсё ёсьць ў звычайнай бібліятэцы, то ў інтэрнэт-бібліятэцы гэтага проста ня можа ня быць! Менавіта з гэтай прычыны ў бібліятэцы Камунікат.org ёсьць гукавыя файлі ў папулярным фармаце mp3, відэа (праўда, пакуль няшмат), гутаркі з пісьменнікамі, запісы радыёперадач, навіны.
        “Мы хочам, каб чалавек, які, блукаючы ў інтэрнэце, зайшоў на нашую старонку, мог знайсьці найбольш поўную інфармацыю пра беларускую літаратуру, а таксама літаратуру пра Беларусь”, — кажа Яраслаў.
        
        
Пра адрозьненьні
        
        Камунікат.org — не адзіная электронная беларуская бібліятэка на сёньняшні дзень. Чым жа розьніцца праект Яраслава Іванюка ад іншых?
        “Страемся ў нашай бібліятэцы сабраць самую разнастайную літаратуру і перыёдыку, якая ў якой-колечы ступені датычыць Беларусі ці беларусаў, — дзеліцца Яраслаў. — Тут можна таксама пазнаёміцца з навінкамі друку розных краінаў сьвету — усё, што выдаецца беларусамі і пра беларусаў: навуковыя дасьледаваньні, слоўнікі, метадычныя дапаможнікі, матэрыялы, што маюць сувязь з беларускасьцю ва ўсіх яе праявах. Іншыя бібліятэкі ўсё ж, як мне здаецца, абмежаваныя нейкай тэматыкай”.
        Бібліятэка Камунікат.org папаўняецца амаль кожны дзень. Часта бывае так, што ў адзін дзень на сайт трапляе па 10, то й 20 новых публікацый — кніг, нумароў газет, часопісаў, файлаў mp3. Гэтага нельга сказаць пра іншыя існуючыя бібліятэкі.
        Файлы mp3 — таксама адна з істотных асаблівасцей бібліятэкі. Найперш гэта беларускія аўдыёкнігі, радыёперадачы, прысьвечаныя беларускай літаратуры, кнігам, пэрыёдыцы ды й наогул — беларускай культуры, што зьяўляюцца ў эфіры Беларускага Радыё Рацыя, Беларускай Рэдакцыі Польскага Радыё для Замежжа ды Польскага Радыё Беласток.
        
        
Пра запатрабаванасьць
        
        “Думаю, што Беларуская інтэрнэт бібліятэка Камунікат.org вельмі запатрабаваная, — адказвае на маё пытаньне Яраслаў. — Калі 27 верасьня 2007 году адбылася прэзентацыя сайта ў новай форме, яго наведалі больш як дзьве тысячы чалавек! Сёньня сайт адкрываецца штодзень у сярэднім ад 600 да 1000 разоў. Прычым заходзяць тут людзі ня толькі з Беларусі, Польшчы, Украіны, Расеі ці Літвы, але таксама з бадай усіх краінаў Еўропы і нават такіх экзатычных як Тайван, Кітай ці Саўдзійская Арабія”.
        Часта людзі зьвяртаюцца з канкрэтнымі просьбамі. Просяць, напрыклад, выкласьці на сайт тую ці іншую кнігу. Калі гэта магчыма, калі Яраслаў мае кнігу, альбо можа яе здабыць, а таксама дамовіцца з аўтарам ды выдаўцом наконт яе зьмяшчэньня, то кніга адразу ж зьяўляецца на сайце.
        Пра запатрабаванасьць сайта сьведчыць і колькасьць аўтараў, якія далі правы на публікацыю сваіх твораў на сайце Камунікат.org. Варта назваць хаця б такія прозьвішчы, як Уладзімер Арлоў, Рыгор Барадулін, Уладзімер Някляеў, Вольга Іпатава, Сяргей Законьнікаў, Анатоль Вярцінскі, Леанід Дранько-Майсюк, Эдуард Акулін, Адам Глобус, Алесь Камоцкі... ды шмат іншых.
        
        
Пра праект “Беларускія аўтары”
        
        Праект “Беларускія аўтары” быў задуманы шчэ тады, калі бібліятэка ня мела фінансаваньня. Тады Яраслаў уручную стварыў больш за 10 персанальных сайтаў беларускіх пісьменьнікаў. Зараз іх — больш за 60. Сярод аўтараў як шырокавядомыя пісьменьнікі Эдуард Акулін, Уладзімер Арлоў, Рыгор Барадулін, Леанід Дранько-Майсюк, Віктар Жыбуль, так і меней вядомыя Міхась Андрасюк, Сяргей Ёрш, Ганна Кандрацюк- Свярубская, Мікалай Яцкоў...
        Праект дзейнічае на аснове базы дадзеных сайта Камунікат.org. Дзякуйчы гэтаму, на персанальных старонках пісьменьнікаў ёсьць усе кнігі і артыкулы, што іх датычацца.
        Кожны персанальны сайт утрымлівае фота аўтара, кароткую інфармацыю пра яго, а таксама пералік кніг, што знаходзяцца ў рэсурсах бібліятэкі Камунікат.org. Ёсьць таксама мажлівасьць публікаваць артыкулы і творы, якіх няма ў рэсурсах бібліятэкі.
        Прынцып праекту адзін — рабіць старонкі тым беларускім аўтарам, кнігі якіх знаходзяцца ў рэсурсах бібліятэкі Камунікат.org. Вядома ж, неабходная ініцыятыва з боку самога аўтара, які дасылае фотаздымак і біяграфію. Хаця часам біяграфія перадрукоўваецца з іншых крыніц.
        “Ніводны з пісьменьнікаў не адмовіўся, калі мы прапанавалі ім стварэньне ў рамках праекту Камунікат.org персанальнага сайту, — кажа Яраслаў. — Думаю, што прамоцыі беларускага слова ў інтэрнэце ніколі ня будзе зашмат”.
        Праект “Беларускія аўтары” карыстаецца попытам у наведнікаў бібліятэкі. Магчыма, таму, што на персанальнай старонцы аўтара наведвальнік можа знайсьці найбольш поўную інфармацыю пра яго, выйсьці праз старонку на блог пісьменьніка.
        
        
Пра праект «Беларускія выдаўцы і выдавецтвы»
        
        Ня так даўно распачаў працу новы праект — «Беларускія выдаўцы і выдавецтвы». У яго межах ствараюцца старонкі з інфармацыяй пра беларускія выдавецтвы і выдаўцоў, пра выдадзеныя кнігі (амаль ўсе знаходзяцца ў рэсурсах Камунікат.org)
        Зараз у межах праекту “Беларускія выдаўцы і выдавецтвы” прадстаўленыя 9 старонак: Беларускага літаратурнага аб’яднаньня “Белавежа”, Беларускага Інстытута навукі і мастацтва, Беларускага кнігазбору, выдавецтва “Галіяфы”, выдавецтва “Мастацкая літаратура”, выдавецтва “Народная асвета”, Праграмнай рады тыднёвіка беларусаў у Польшчы “Ніва”, выдавецтва “Pro Christo”, выдавецтва “Тэхналогія”.
        Праект «Беларускія выдаўцы і выдавецтвы» дае магчымасьць больш лёгка вандраваць па зборах Беларускай Інтэрнэт-бібліятэкі Камунікат.org ды знаёміцца з навінкамі друку, а таксама напрамкамі дзейнасьці асобных выдавецтваў і выдаўцоў.
        
        
Пра планы
        
        У бліжэйшых планах бібліятэкі — чарговы праект «Выдавецкія сэрыі».
        Як і раней, будзе папаўняцца Беларуская Інтэрнэт Бібліятэка Камунікат.org новымі выданьнямі, будуць сканавацца кнігі, якіх няма ў электронным выглядзе. Таксама Яраслаў паабяцаў імкнуцца прыцягнуць да супрацоўніцтва новых аўтараў і выдаўцоў. Акурат зараз вядуцца размовы з некалькімі беларускімі выдавецтвамі і выдаўцамі з мэтай атрыманьня права на публікацыю шэрагу беларускіх кніг, што выйшлі ў апошнія гады.
        “Планаў наагул шмат, — дзеліцца Яраслаў, — але не пра ўсе хацелася б распавядаць. Няхай хаця некаторыя нашыя дзеяньні ды новыя прапановы будуць неспадзяванкай” :).

Падабаецца     Не падабаецца
2009–2020. Беларусь, Менск.