 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Дарога, закалыханая жытам
Вершы
|
Звычайна сур’ёзныя людзі,
Калі будуюць дом,
Перш закладаюць фундамэнт,
Потым узводзяць сьцены,
Ставяць кроквы.
Крыюць.
У мяне ж – наадварот:
Я пачынаю з мары,
З дыму над комінам,
З бусьлінага гнязда,
Якое прымацоўваю да страхі,
Страху кладу на латы,
Латы – на кроквы,
Якія асаджваю на плечы сьцен,
I ў вокнах – яшчэ не зашклёных –
Стаўлю кветкі.
Некаторыя сьмяюцца.
Хоць – як ня дзіва! –
Дом гэты выстаяў
Пад громам навальніц.
12.I.1973.
|
Помню: маці заўсёды клалася спаць
Толькі пасьля таго, як засыналі
І дзеці ў запечку,
І куры на куросаднях,
І косы, заточаныя пад страхой,
І агонь у задымленай печы,
І вілы з памялом у качарэжніку,
І яблыня, загледзеўшыся ў студню,
І аблокі над страхой бусьлінай,
І палявая дарога,
закалыханая жытам.
Як жа мне сёньня заснуць,
Калі, яе прыгадаўшы,
Усё ня сьпіць,
І ня сьпяць мае думы.
3.I.1972.
|
На шыбе марознай узорам застыў,
Раскінуўшы крылы, асьнежаны голуб.
Магчыма, ён нёс ад цябе мне
пасланьне,
Ды я не пачуў, як ён біўся ў завею
Ў паўночныя шыбы,
у сон мой трывожны.
Стаю зараз, адаграю яго крылы
Дыханьнем надзеі, адчаем сваім.
15.IX.1972.
|
Зараз мала хто помніць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Каб хлеб, як сонца, палымнеў
У кожным нашым доме,
Каб сэрцы грэў і ў жылах пеў
Вясёлым летнім громам –
Пад ветру сіні перасьвіст,
Шум вербалозаў ніцых
Кляновы ліст, асеньні ліст
Зьбіраюць маладзіцы.
І колер хустак і спадніц
З барвовасьцю прысадаў
Імпрэсіянісцкім зіхаціць
Шаленствам лістапада.
19.X.1972.
|
Калі завеш мяне
I не адразу адклікаюся, –
Ня гневайся.
Часта на маіх плячах
Адпачываюць змораныя птушкі,
I я асьцерагаюся будзіць іх.
Часта ў вачах маіх
Ўваскрасаюць цені сяброў
I я бяседую зь імі.
Часта прага песьні
Скоўвае мае вусны,
I я не магу
Тваё вымавіць імя.
Гэта – нічога,
Што плашч мой і шапку
На вешалцы бачыш.
Я часта начую і днюю
Ля сосен сваіх
Нарачанскіх,
Дзе ўсе беды мае,
Дзе ўсе радасьці мае,
Дзе ўсе думы мае.
20.X.1972.
|
Ня раз уладары,
Шчасьлівыя і закаханыя,
Спынялі час.
I ў мяне ня раз
Зьяўлялася спакуса
Спрабаваць зрабіць
Нешта падобнае.
Але, адчуўшы,
Як пад нагамі
Прабіваецца сьвежая трава,
Убачыўшы,
Як апяраюцца
Маладыя птушаняты,
I пачуўшы,
Як нараджаюцца
Новыя песьні, –
Я свае рукі, узьнятыя,
Каб сонца затрымаць,
Зноў апусьціў
На плуг.
7.XI.1972.
|
Безь цябе ўсе мае дні –
глухія і будныя.
Хоць надзею пакінула б
ты мне на сьвята.
Безь цябе ўсе вятры –
колкія і паўночныя.
Хоць адзін зь іх
дыханьнем сваім ты сагрэла б.
Безь цябе ўсе дажджы –
шэрыя і маркотныя.
Хоць адзін зь іх
ты апаясала б вясёлкай.
Безь цябе
ўсе дарогі вядуць на выгнаньне.
Хоць бы нітку дала мне
з клубка Арыядны.
Безь цябе
мае песьні адлятаюць у вырай,
I ня знаю,
вяртаньня іх ці дачакаюся.
7.XI.1972.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калі трэба была песьня –
Ні ў чые ня грукаў дзьверы.
Я яе знаходзіў дома,
Як пад лаваю сякеру,
Як у прыпечку – цяпельца,
У сальніцы – жменю солі,
На дрывотні – кій дарожны,
Жаўрука – на родным полі.
А калі зноў песьні буду
Я патрэбны, добра знаю:
Мяне знойдзе яна ў хаце
Ў тым жа нарачанскім краі
Ці за плугам, ці ў дарозе,
Ці ў дуброве рана-рана,
А ня знойдзе – хай пакліча.
Я і з-пад кургана ўстану.
13.XI.1972.
|
Гэты пэйзаж...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Самыя балючыя раны ў дзяцінстве
Перастаюць ныць ад пацалункаў
маці.
У юнацтве –
самі зажываюць да вясельля.
У сталасьці – загойваюцца
Ад спагады сяброў, ад чаркі віна.
I толькі пазьнейшыя раны
Ніхто і нішто не залечыць,
Апроч зямлі.
3.I.1973.
|
Чуваць, галяктыкі разьлятаюцца...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Памяць мая –
Бяздонная
Тонь.
Я часта зь яе
Вылоўліваю скарбы.
Работа гэта
Такая ж небясьпечная,
Як і работа
Шукальнікаў пэрлаў.
Праўда, да гэтага часу
Я шчасьліва вяртаўся
З уловам.
Да гэтага часу...
3.I.1973.
|
Дарога была маёй песьняй...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Дзявочы голас зьвініць над полем
I маладосьцю і свавольлем;
Зьвініць і заклікам, і каханьнем,
I шчасьця зманлівым абяцаньнем.
Стаю і бачу перад сабою
У зелянеючым полі весьнім
Цябе, ахопленую зарою,
Вычараваную рэхам песьні.
На'т не дзіўлюся, што не кранула
Цябе мінулае ліхалецьце.
Бо ты, як песьня зь вясновым гулам,
Што над зямлёю калыша вецер.
10.I.1973.
|
Сонца
з вочапам апала ў вечар студні.
Зоры п'юць ваду зь бярозавай дубіцы,
З-пад духмяных ядлаўцоў
імгла марудна
Пасівелай падкрадаецца ваўчыцай.
Тут калісьці да кастра майго
зь імшараў,
Непраходных,
непрабудных нэтраў наскіх
У адведзіны прыходзілі ўсе чары,
Маладосьці неразгаданыя казкі.
Я і сёньня распаліў касьцёр начлежны
I гляджу, як скача полымя жывое
Басаногаю цыганкаю гарэзнай,
Бубен месяца падняўшы над сабою.
Потым
карты разлажыла на сьвітанні.
Ды навошта варажыць, калі я знаю,
Што ўсе збудуцца
цяжкія прадказаньні,
А на добрыя – ўжо часу не хапае.
17.I.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Нікому, як табе,
Столькі ня хлусілі.
Калі гаварылі, што ты – прыгожая,
А сьмяяліся з тваіх чорных,
парэпаных рук;
Калі гаварылі,
што ты – справядлівая,
А вінавацілі цябе ў паслужніцтве;
Калі гаварылі аб тваёй чуласьці,
А зьнеслаўлялі цябе за жорсткасьць;
Калі гаварылі аб тваёй сьціпласьці,
А ганьбілі цябе за распусту;
Калі кляліся табе ня здрадзіць,
А адмаўляліся ад цябе
Раней, як прасьпявалі тройчы пеўні.
I я хлусіў, калі заракаўся
З табой сустракацца
I на гэтым і тым сьвеце.
Бо зноў, як блудны сын,
Вяртаюся да цябе, паэзія.
20.I.1973.
|
– Званалітнікі, скажыце,
Ці вы зможаце званочак
Выліць гэткі, які звоніць
На канваліі вясной.
Або гэткі, якім рана
Будзіць жаваранак поле,
Або гэткі, які грае
Пад вясельнаю дугой,
Або гэткі, што нас кліча
Сваім голасам набатным,
Або гэткі, што праводзіць
На спачын жалобным днём?
– Мы адліць усё патрапім,
Апроч звону векавога,
Таго звону, які ўсе мы
Роднай моваю завём.
21.I.1973.
|
Яны не хацелі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Цябе не віню,
Што гарэзьлівая ты такая.
I на'т не кляну,
Каб мне паспачувала, бо знаю:
Маланка аднойчы, жартуючы,
Клён апаліла,
Вярнулася перапрасіць –
I дашчэнту скрышыла.
23.I.1973.
|
Калі гора сагне,
Запалоніць тугой,
Не лякуй ты мяне
Больш спагадай сваёй,
А травой баравой,
Сьвятаянскай расой,
Ранішняй сінявой,
Песьняй маці маёй.
Песьняй той, ад якой
У былыя гады
Зноў вяртаўся спакой
Ў маё сэрца заўжды.
23.I.1973.
|
Як прыйшло, так і пайшло,
Ціха, непрыкметна,
За палеткі, за сяло
Залатое лета.
Як прыйшло, так і пайшло
I маё юнацтва,
Буйным цьветам адцьвіло,
Адзьвінела птаствам.
Як прыйшло, так і пайшло...
Восень дагарае,
Лістападаўскім крылом
Сэрца абвявае.
28.I.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ўсё ня можам вырашыць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Часамі задумваюся...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усе гіпотэзы...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калісьці за дождж...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У кожнай песьні ёсьць свая
Матульчына калыска:
У баравой – зялёны цень
Зь верасавішчам нізкім;
У салаўінай – зорная
Зь перазіхценьнем месяца;
У ветравой – з тых жэрдачак,
Што на скрыпучых весьніцах;
У дажджавой ці грамавой –
Зь сінеючых абшараў.
Яна і ў песьні ёсьць маёй,
Хоць з полымя пажараў.
13.II.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пяюць дзяўчаты «Рэчаньку»,
I аж да небакраю
Мільёны сонц-сланечнікаў
На полі расьцьвітаюць.
Ад іх сьвятла пявучага,
Ад поўдня залатога
Аж вочы мы заплюшчылі
I зьбіліся з дарогі.
Ідзём у даль барвовую.
За ёй – ізноў такая ж.
Смуглянка чарнабровая,
Скажы мне, ці кахаеш?
Дарма нас песьня «Рэчанька»
Шукае з жаўрукамі –
Мільёны сонц-сланечнікаў
Калышуцца над намі.
23.II.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Асеньнія ночы ўсё больш дакучаюць
Бяссоннымі думкамі.
Полымя ў грубцы,
Нібы кацянё, нагуляўшыся ўдосталь,
Зарылася ў попел.
Гараць толькі вочы.
Знаць, вецер дужэе,
што ў коміне чэрці,
Якія ізноў пачалі свае гарцы,
I груша, як бабка цікаўная вельмі,
То ў шыбу адну, то ў другую
загляне.
Ад брэху заходзяцца ў вёсцы сабакі,
Знаць, месяц ікласты
дзіком ізноў з пушчы
Паласавацца на бульбянішчы
выйшаў.
Ізноў я пішу неадкладныя пісьмы
Пра тое,
што жыць безь цябе немагчыма.
На пошце купляю дзівосныя маркі:
Калі не пісьмо – мо' яны зацікавяць.
I весьніц на вуліцу не прычыняю,
Бо ўсё спадзяюся,
што прыйдзеш наведаць.
1973
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Трое было нас неразлучных:
Бацька, я і піла.
Гэта могуць пацьвердзіць
Вуглы зрубаў,
Стрыжняватыя пні,
Лежакі, як мядзьведзі,
Залеглыя ў пасецы,
Цэбры з-пад агуркоў,
Вёдры – калыскі з вадой,
Да вочапаў прымацаваныя,
I цымбалы, якія вандруюць
Ад хаты да хаты,
Ад вясельля – да вясельля,
Ад сьвята – да сьвята.
Таму мне і сёньня здаецца,
Што мы ўтрох зноў пілуем,
Хоць зь пілой гавару я адзін:
Адзін на сталюгі ўздымаю калоду,
Адзін б'ю круглякі,
Адзін нясу дровы,
Адзін іх распальваю ў печы
I адзін грэю зяблыя рукі свае.
19.III.1973.
|
Мог, змораны, часам не пачуць,
Як зарападам зоры ў шыбы б'юць,
Як атрасае вецер з дрэў расу,
Як бусел клепіць раніцай касу,
Як гром грукоча весьняю парой...
Але калі б і ценем нада мной
Ты ні схілілася, любоў мая,
Беспамылкова прачынаўся я.
Знаць, безь цябе я быў бы небыцьцём,
I сон мой быў бы непрабудным сном.
22.III.1973.
|
Спазьніцца можаш ты
на стрэчу з сонцам –
Яно паўторыць свой кругазварот;
Спазьніцца можаш ты
на стрэчу з морам –
Яму грымець, шумець мільёны год;
Спазьніцца можаш
з каменем сустрэцца –
Яму няма чаго ў жыцьці сьпяшыць,
Але са мной на стрэчу не спазьніся,
Бо ад яе залежыць:
Жыць? Ня жыць?..
23.III.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
– Чаму, груган, чорны
Ты ўзімку і летам,
Як вечар бяззорны,
Туга без прасьвету?
– А як жа быць белым,
Калі мой прыстанак
На полі зьмярцьвелым,
Вайной узараным.
Дзе чутна заўсёды
Журбота пад жвірам,
Як гул непагоды,
Галошаньне сірат.
19.V.1973.
|
Я – ня з тых...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Табе, кажаш, пісалі
Многія славутыя паэты.
І я, напэўна,
Напісаў бы табе верш,
Калі б я быў
Такім жа, як яны,
Або такім,
Якім мяне хацелі бачыць,
Або такім,
Якім мне не ўдалося стаць.
20.VI.1973.
|
Не шанцуе, не ўдаецца
Нам з табой сысьціся блізка.
Пры сустрэчы ты ўцякаеш,
Быццам спуджаная пліска.
I пагаварыць няма як
Нам сур'ёзна, без пасьпеху,
Бо заўжды заняты вусны
Твае песьнямі і сьмехам.
I заўжды ты палахліва –
Ці то ў леце, ці то ўзімку,
Ці то ў полі, ці то ў танцы –
Вырываесься з абдымкаў.
З рук ты выпырхнеш, пташына,
Толькі не з маіх сноў-мараў,
Што трывожаць, непакояць,
Апякаюць сэрца жарам.
26.VI.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Камень камню скардзіўся аднойчы:
– Вось прыступкаю ляжу на ганку –
I ніякага пакою з ранку
Аж да ночы.
Камень камню адказаў: – Табе што?
Я вось на пагосьце век марнею
I ад цішыні, знаць, звар'яцею
Дарэшты.
12.VII.1973.
|
Чаркай віна
Адзначаецца дзень нараджэньня
I дзень разьвітаньня.
Розьніцы, пэўна, між імі
Ніякай няма,
Калі не лічыць
Розьніцы ў смаку віна.
14.VII.1973.
|
Каторую ноч
Варажу з рамонка месяца:
Любіць – ня любіць?
Ветах.
Апошні пялёстак ляціць
У цень салаўінай песьні,
У тонь майго смутку.
14.VII.1973.
|
Нешта сягоньня
Лясная зязюля
Мне скупа гадоў адлічыла.
Добра. Другая, з гадзіньніка,
Пракукавала дванаццаць.
Поўнач.
Каторая ж праўду сказала?
16.VII.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Не хачу сьпяшацца пакідаць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хай сабе ён будзе лепшы,
Спакайнейшы, патульнейшы,
Больш, як я, з табой рахманы,
Больш цярплівы, паслухмяны.
Толькі знаю: немінуча,
Што табе самой дакучыць
Жыць зь нявольнікам, скаваным
Ўладай неабмежаванай,
Тваёй ўладай незямною –
Ўсемагутнаю красою
I спакусай, на якую
Я штодня замах рыхтую.
7.VIII.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ганчар змушае гліну
Ператварацца ў збаны,
Маляр – сьмяяцца сьцены
Колерамі вясны,
Шавец – бычыную шкуру
Надзейнымі ботамі стаць,
Араты – зямлю-карміцельку
Жывучы хлеб нараджаць.
Каваль – агонь і жалеза
Пад молатам грукацець,
А я – змушаю словы
Пра гэта квітнець і пець.
16.VIII.1973.
|
Так і не пасьпеў наезьдзіцца
Ў ахвоту на кані драўляным,
Так і не пасьпеў нацешыцца
Хараством тваім непараўнаным,
Так і не пасьпеў нахадзіцца
Па дарогах, далінах і скалах...
Праляцелі хутчэй бліскавіцы
Дзяцінства, юнацтва, сталасьць.
17.VIII.1973.
|
Хоць на край зямлі заехаў,
Ды не ўратавала далеч –
Я цябе ўсё сьню і сьню,
Бачу пурпур твайго сьмеху,
Сіні колер твайго жалю,
Белы колер твайго сну.
18.VIII.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Аб нашых стрэчах да зары
Ўсе знаюць: ночка-змоўшчыца
I зоры, што ў крутым віры
Крынічанькі палошчуцца,
Цяністы сад за хатаю,
Дарога ў полі жытняя,
Трава ў лугу прымятая,
Ад рос густых абітая.
Таму хаваць няма чаго
Свайго нам шчасьця зь бедамі,
Калі аб ім ужо кругом
I вераб'і ўсе ведаюць.
25.VIII.1973.
|
У наш час...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Гэта – агонь. Гэта – вада.
Зь імі ня знайся. Асьцерагайся.
Гэта – любоў. Гэта – бяда.
Іх абысьці стараной пастарайся.
Хутка закончу дарогу сваю
Празь перавалы, адхоны, абрывы.
Сёньня настаўнікі не пазнаюць:
Такі я паранены ўвесь і... шчасьлівы.
16.X.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Нічым не пацешу нашчадкаў сваіх
У час разьвітаньня астатні.
Атопкі дзіравыя ведаў маіх
Да іхніх дарог не прыдатны.
Ёсьць песьні.
Яны ці патрэбны сябрам,
Якія забудуць з гадамі.
Таму я і іх да апошняй аддам
Зямлі, што шуміць каласамі.
Зямлі, якой я вінават за цяпло,
За хату зь бярвеньняў сасновых,
За гора і радасьць, за цень і сьвятло,
За родную матчыну мову.
Я знаю,
бо сейбітам быў з малых год:
Ў зямлі не змарнуецца зерне,
I песьні мае, калі варты таго,
Зноў людзям калосьсямі верне.
4.XI.1973.
|
У тоні фантана
Сузор'яў гараць сьветлякі,
Варожаць русалкі:
На хвалі пускаюць вянкі,
Танцуюць, дурэюць,
Ныраюць адна за другой
I ластаўкамі ўзьлятаюць
Над звонкай вадой,
I вабяць усьмешкай, спакусай,
Абдымкамі рук.
I зьзяе над імі фантана
Нацягнуты лук.
I песьню сьпяваюць,
Якую пачуўшы, заўжды
Ты, як заварожаны,
Будзеш прыходзіць сюды.
Паслухаць з Купалам,
Як аж да сьвітальных зарніц
Аб папараці расьцьвітаючай
Песьня зьвініць.
5.XI.1973.
|
Гарачыня. Ледзь разаднее –
Трава на сенажаці млее.
У дзюбах птушак сьмягнуць песьні.
Гараць зь лістотаю чарэшні.
Ад пылу і сьляпнёў сьляпая,
Дарога ў возера нырае.
А поле прысакам дыміцца.
Замёршы, вецер не павее.
Ля студні – ты.
– Дай мне напіцца
Або схавай у засень веек.
6.XI.1973.
|
Пракладаючы новую дарогу,
Я ўсё зьбіраюся прайсьці
Праз пушчу сваіх вершаў
I пакінуць толькі тыя,
На якіх шчэрбіцца
Сякера часу.
6.XI.1973.
|
|
Элегія аб чацьвёртай бярозе
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Усё часьцей шкадую
змарнаваных дзён,
Калі ня мог
папоўніць памяці сваёй
Аблокамі,
што праплылі калісьці нада мной,
Вятрамі, што лістотаю шумелі,
Людзьмі,
што па дарогах некуды прайшлі,
Іх словамі, што прагулі бяз рэха,
Іх крокамі, што змыў асеньні дождж,
Іх думамі, што адляцелі ў вырай.
Таму я і трывожуся:
Ці хопіць матэрыялу
Для завяршэньня небасхілу
Над маім жыцьцём.
3.XII.1973
|
Калі б хацела зноў мяне наведаць,
Не перашкодзілі бліхія злыдні,
Неспадзяваныя турботы, беды.
Знайшла б і час –
дзень восьмы ў нейкім тыдні, –
Усіх дамашніх вартавых прыспала б,
Цікавых сьведак зьбіць магла б
са сьледу,
Сьвітальнай зоркай
ў сэрца мне запала б, –
Калі б хацела зноў мяне наведаць.
7.XII.1973.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Нерастуе ў рэчцы рыба...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Эх, каб знаць-дазнацца,
Што за лесам-гаем,
За зялёным лугам
I за небакраем,
Што за тваім сьмехам,
Чорнымі брывамі,
Жартамі, уцехай,
Марамі і снамі, –
Мо' тады ўдалося б
I мне песьню скласьці
Не пра сум і восень,
А вясну і шчасьце.
5.I.1974.
|
Пытаюся: куды падзеўся лес?..
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Аднойчы бедаку прысьніўся пір,
Ды лыжкі не было. А калі ён
Паклаў з сабою лыжку –
Сон не паўтарыўся.
Так і ў мяне. Сустрэў у сьне цябе.
Каб не ўцякла, ключ ад дзьвярэй
Штоноч кладу я пад падушку.
Але – ці здагадалася сама,
Ці нехта папярэдзіў –
I ў сьне асьцерагаесься зьявіцца.
20.I.1974.
|
А хто гэта на сьвітаньні
Ў засень, цемень гаю
Чарнабровую Алёнку
Кліча, заклікае?
Можа, ясень шумналісты,
Ці паток ля кручы,
Ці зязюля-варажбітка
Ў гушчары дрымучым?
Можа, там яе чакае
У цемені маўклівай
Соннай папараці кветка
Або шчасьце-дзіва?
Можа, лекаў там шукае
Ад тых сноў спакусных,
Што агнём пякуць ёй грудзі,
Сушаць прагай вусны?
I таму, хоць б'ецца сэрца
Палахліва, звонка,
Кожны дзень у засень гаю
Ўсё ідзе Алёнка.
23.I.1974.
|
Поле ўздыхнула
Сьвітальнай песьняй,
Якая разгарэлася зарой
I разбудзіла вочап студні,
Пара ўставаць.
А я ўсё слухаю,
Як зьвініць у маім юнацтве
Звон кропляў зь вядра.
Звон кропляў.
Звон...
3.II.1974.
|
Зноў я на тых сьцежках,
на якіх калісьці
З пастуховай торбай бегаў басанож.
У апошні вырай адлятае лісьце
Верасьнем апаленых бяроз.
Як даўней,
грыбамі вышчадрыла восень,
I знаёмых сосен чуецца напеў,
Хоць у даўнім лесе мала засталося
Дружбакоў юнацтва –
аднагодак-дрэў.
Я на'т не пытаю пра іх лёс нялёгкі,
Так, як не пытаюць і ў мяне яны.
Рады мы сустрэчы і што зноў аблокі
Праплываюць мірна ў сіняй вышыні.
Я на'т не абняў іх, каб старыя раны,
Хоць смалой заліты,
не разьверадзіць.
Пахне муравейнікамі, дурнап'янам,
Водарам маліньнікаў, брусьніц.
Што ж мяне заўсёды кліча
ў край юнацтва,
Да сваіх сьцяжынак, векавых бароў,
Да лагоў зьвярыных,
да гняздоўяў птаства,
Да бацькоўскай прызбы
з шэрых валуноў?
Знаць, у іх жыве тут казачная сіла,
Безь якой бы гэта пушча не гула,
Безь якой
і ў песьні не ўзьняліся б крылы,
Безь якой
і ў сэрцы не было б сьвятла.
20.II.1974.
|
Як хутка нехта нябачны
Мой каляндар лістае!
Заўчора быў час юначы –
Мая пара веснавая,
А ўчора – зьвінела лета
Вясёлкамі і калосьсем,
А сёньня – сьцюдзёным ветрам
Мяне абдымае восень.
Калі і далей так пойдзе,
Магчыма, і не заўважу,
Як праляціць стагодзьдзе
I камень на сэрца ляжа.
I зноўку трава густая
Зазелянее ў полі –
Трава, якая ня знае
Ні шчасьця жыцьця, ні болю.
23.II.1974.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Асьлепшы,
Яшчэ можна з кульбакай
Дарогу дадому знайсьці.
Аглухшы,
Яшчэ будзеш чуць
Скрып дзьвярэй сваёй хаты.
Анямеўшы,
Зь сябрамі бяседу вясьці
Ва ўспамінах.
Толькі страціўшы Радзіму,
Будзеш, як камень,
Сьляпы, і глухі, і нямы.
15.III.1974.
|
Каб стварыў такую песьню,
Што няўцешлівых пацешыць,
Што сьляпым зазьзяе зоркай,
Што глухім іх голас верне,
Што ў сухмень расой напоіць,
Што ў мароз акрые сьвіткай,
Што ў галодны час накорміць,
А параненым – залечыць
Незагоеныя раны, –
Найшчасьліўшы быў бы ў сьвеце
I спакойна ў час апошні
Я закрыў бы свае вочы.
10.III.1974.
|
Я помню, калі быў сьлязой
дажджавой
На чэрствай шчацэ валуна,
Калі быў звычайнай травой-муравой,
Якую збудзіла вясна;
Я помню, калі пад сьвінцовай пургой,
Прыпаўшы грудзьмі да зямлі,
быў зямлёй,
Ня ведаю толькі, ці ўспомняць яны
Мяне калі-небудзь і гэтыя дні.
11.III.1974.
|
Час – непадкупны
I справядлівы судзьдзя!
Даруй старэйшым,
Якія асуджалі мяне за маладосьць,
Бо самі да яе
Ужо не маглі вярнуцца.
Даруй і маладзейшым,
Якія асуджаюць мяне зноў
За старасьць,
Забыўшыся, што зь ёй
I ім не разьмінуцца.
26.III.1974.
|
Я табе паслаць хацеў бы казку
Са сваёй вандроўкі – кедр саянскі.
Толькі як змагу паслаць яго
Без асьнежаных вяршыняў гор,
Без тайгі дрымотнага маўчаньня,
Без паўночных воблакаў і зьзяньня,
Без чарод птушыных і зьвяроў,
Без супольных нашых дружбакоў,
Без чаго і ён – малая ўцеха.
Лепш да нас табе самой прыехаць.
26.III.1974.
|
Хтось падстаўляе драбіну...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Асеньні вечар гасьне ў хаце.
Пляце, задумаўшыся, маці
Вянкі цыбулі залатой.
А з успамінаў перад ёй
Жыцьцё ўстае, што праляцела
I непагодай прашумела
Над гэтай хатаю старой,
Над яе доляй, над зямлёй...
Цыбуля ж горкая такая,
З вачэй аж сьлёзы выціскае.
4.IV.1974.
|
Часта ў бяседнай гамонцы...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Зноў я іду, як калісьці,
За адыходзячым летам,
За адцьвітаючым небам,
За песьняю недапетай.
Толькі цяпер ня знаю,
Ці прывядзе дарога
Зноў да майго юнацтва
I да майго парога.
А прывядзе – знаць, доўга
Буду я грукаць у дзьверы,
Бо хто безь цябе, маці,
Ў вяртаньне маё паверыць.
11.VI.1974.
|
|
Сустрэча зь Янкам Купалам
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я не чакаў, што самі словы
Ў напевах зьявяцца суровых.
Мо' і зьявіліся б, як мары,
Але калі іх чуць ня буду.
А мне яны патрэбны зараз.
I я шукаю іх усюды:
Сярод людскіх клапот і спраў,
Сярод сузор'яў, дрэў і траў,
Там, дзе ніхто іх не шукаў.
25.VI.1974.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ты помніш зь летняю смугой
Наднарачанскія лугі,
Дзе конікі ў траве начной
Нас закавалі ў ланцугі?
Нас закавалі аж да дня.
I хоць мінула ўсё даўно,
Ты чуеш, конікі зьвіняць
Наднарачанскія ізноў.
Знаць, па начы блукае хтось,
Як мы, да раньняга сьвятла.
А можа наша маладосьць
Туды другі раз забрыла?
26.VI.1974.
|
|
Роздум аб касьмічных палётах
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я не прашу немагчымага.
Зьлітуйся толькі, прышлі мне
Ў замеці подыху зімняга
Прыгаршчу весьняга ліўня
Або галінку арэшыны,
Што дзесь шуміць на памежку.
Калі ж ня можаш – пацешыла б
Хоць абяцаньнем усьмешкі.
2.VII.1974.
|
Хто разьмеркаваў так на сьвеце...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Закалыхваючы,
Пэўна, стомленая,
Памылілася маці:
Не на верацяно,
А на сэрца маё
Сваю песьню
Навіла.
Я і сёньня асьцярожна,
З хваляваньнем
Разматваю
Клубок песень,
Каб хаця не парваць
Яе нітку.
18.VII.1974.
|
Меў я калісьці!
Безьліч кірункаў сьвету,
Як маюць іх
Вецер вясновы,
Аблокі і птушкі.
Потым сам я ня знаю,
Калі іх і дзе разгубіў.
Засталіся чатыры:
Поўнач і поўдзень,
Захад і ўсход.
А сёньня,
Калі цябе ўбачыў,
Ня стала і іх.
Застаўся толькі
Кірунак адзін –
Да цябе.
30.VII.1974.
|
Я ў сваё шчасьце
гатоў быў паверыць,
Але ў люстэрка выпадкова глянуў
I ўбачыў, чаго перш не заўважаў:
Там быў – ня я,
а нехта зусім іншы.
Мяне ты ў правую шчаку
пацалавала,
А ў яго сьлед на левай палымнеў.
Не пераконвай,
што гэта ўсё – памылка.
I не шкадуй разьбітага люстэрка.
I не звані нікому. I ня плач.
30.VII.1974.
|
Падаць вады?
Выбачай, што шклянку не ўтрымаў.
Ня можаш
свой пантофель зашпіліць?
Ня злуй, што не адразу дапамог.
Букет ад некага.
Даруй, што абгарэлі кветкі
У маіх пальцах,
Калі да іх
Неасьцярожна дакрануўся.
1.VIII.1974.
|
Абяцаў мне, што ў нядзелю
Мілы будзе.
Нешта доўга панядзелак
Замарудзіў.
Нешта спозьнена ў аўторак
Сонца ўстала;
Нешта ў сераду павольна
Пагасала.
Нешта з чацьвярга на пятніцу
Такая
Ночка выдалася доўгая,
Глухая.
А субота – як нудота,
Як маркота,
Аж успамінаць яе мне
Неахвота.
Казаў мілы, што ў нядзелю
Ў госьці прыйдзе.
Ой, чаму ж такі бясконцы
Ў мяне тыдзень!
5.VIII.1974.
|
Ёсьць у сусьвеце планета Зямля...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Колькі навыдумлівалі...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хаця над табой і ўладару,
Але я прашу цябе, слова,
Выраслае ў пакутах,
Вынашанае пад сэрцам, –
Не паддавайся спакусам
Славы пустой, марнатраўнай,
Помні заўжды аб зямлі той,
Што нарадзіла цябе,
I не мяняй свайго зьместу,
Водгаласу, зіхаценьня,
Не бранзавей, не сьцірайся,
Пайшоўшы ў шырокі сьвет.
Пылам пылі з-пад калёсаў,
Плач на цымбалах і сьмейся,
Ліся віном у біклагі,
Вусны і рукі злучай,
Будзь запарукаю дружбы,
Голубам добрай надзеі,
Плугам, што рыхліць глебу,
Ножам, што кроіць хлеб.
3.X.1974.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
І радасьць – ніякая радасьць, а горыч,
I песьня – ніякая песьня, а скарга,
I страва – ніякая страва, а камень,
I брага – ніякая брага, а сьлёзы,
I сонца – ніякае сонца, а крыга, –
Калі ты на сьвеце ўсім гэтым
Ня маеш з кім падзяліцца.
28.X.1974.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Магчыма, таму...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Раней ніякі дождж
Цябе ня мог спыніць:
Ні той, што зіхацеў
Сярпамі бліскавіц,
Ні той, штод рэвы гнуў
I грэблі размываў,
Ні той, што да касьцей,
Да сэрца прабіраў.
Чаму ж сягоньня ты
Забыла, не прыйшла
На мейсца нашых стрэч –
На ўскраіну сяла?
Няўжо асеньні дождж,
Які ледзь-ледзь імжыў,
Мацьнейшы быў за ўсе
Ранейшыя дажджы?
22.XII.1974.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Глухая партызанская дарога...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Час! Для мяне ён не існаваў на'т,
I не цікавіла яго сутнасьць.
Я толькі сёньня яго заўважыў,
Неспадзявана, ў тваю адсутнасьць.
Ты толькі выйшла за дзьверы хаты,
Як раптам ён да мяне ўваліўся.
Аж затрашчалі падлога з лавай,
Калі на покуце ён садзіўся.
А потым мне пачаў дакучаць ён,
Вярэдзіць раны згрызоты воцатам,
I з жахам чую: сівеюць скроні
Сярод бязьмежнага адзіноцтва.
Каб як хутчэй мне яго пазбыцца,
Паставіў чарку. Ня п'е, пракляты!
Марудзіць толькі ды пазяхае.
Знаць, дамагаецца большай платы.
Хацеў яму на'т жыцьцё аддаць я,
Каб толькі болей мяне ня мучыў.
Але прыйшла ты і ўратавала,
Калі стаяў над бяздоннай кручай.
4.I.1975.
|
Дыміць-курыцца
Хмара, як прысак.
Ой, там – ня хмара,
Пыл закурыўся.
Ой, ня пыл гэта,
А дым над хатай,
У якой стары Бай
З катом кудлатым
Дзьве люлькі смаляць
Ды байкі баяць.
А байкі – цуды.
Хоць за сьвет пойдзеш –
Нідзе ты іншых
Такіх ня знойдзеш.
Калі іх чуеш –
Ад сьмеху скачаш,
Хоць і ад дыму
Ня раз заплачаш.
5.I.1975.
|
Як доўга вучыўся
Я ў песьні лавіць
Птушыныя трэлі
I зьзяньне зарніц,
А потым – людскія
I мары і сны
Ў бязьмежнай і бурнай
Жыцьця глыбіні.
А трэба ж яшчэ
Ў песьні мне дасягнуць:
Нябачнае бачыць,
Нячутнае чуць.
6.I.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Можа, і ўсе колеры ўжо адкрыты –
Мне засталіся яшчэ спалучэньні.
Можа, і ўсе людзі маюць імёны –
Толькі памылкі
яшчэ трэба выправіць.
Можа, і ўсе гукі сьвету вядомыя –
Мне яшчэ хопіць,
што ў сэрцы я чую.
Можа, і ўсе подзвігі ўжо апеты –
Толькі я знаю,
што дзьве трэці айсбергаў
Мора жыцьця ў глыбіні сваёй тоіць.
10.I.1975.
|
Мы, пахаваныя на зямлі,
Вечна будзем зайздросьціць тым,
Што – на зорах.
Няўжо і яны нам таксама
Будуць зайздросьціць, зямлянам?
11.I.1975.
|
Калі б'е, захлынаючыся,
ў шыбы дождж,
Калі птушкі ў палёх
ручаі адмыкаюць,
Пах зямлі ачмураючым ветрам плыве,
Звон вядра ля калодзежа
будзіць сьвітаньне –
Гэта значыць: вясна...
І пара маёй песьні
Зноў зьбірацца ў дарогу.
12.I.1975.
|
Я даўно з табой, Нёман,
Пагутарыць марыў.
Не асьмельваўся толькі
Дакучаць, як іншыя,
Рамантычна-гульлівым
Сваім уздыханьнем,
Меркантыльна-турысцкім
Сваім захапленьнем.
Ды і часу твайго
Шкадаваў, хоць ты маеш
Не стагодзьдзі,
А тысячагодзьдзі ў запасе.
Але маеш і працы
Клапатлівай нямала:
Раніцой – напаіць
Табуны імглы шэрай,
Памагчы пабяліць
Ручнікі маладзіцам;
Днём – плыты гнаць,
Рыбацкія лодкі гайдаць,
Бліскавіцы крышыць
I турбіны варочаць,
З палахлівымі чайкамі
Пераклікацца;
Ноччу – зорнае неба
Трымаць у абдымках.
Я хацеў бы ў цябе
Запытацца, мой Нёман,
Умудронага бачаным
I перажытым,
Што за далечынёю гадоў
Нас чакае
З той сасной, над якой
Бусел крылы раскінуў,
Зь песьняй роднай –
Маёй спадарожніцай вечнай –
I нязьменнай,
Як матчына вернасьць, зямлёю?
Не таму я пытаю,
Што няпэўнасьць трывожыць.
Як калісьці ў маленстве,
Заглянуць я хацеў бы:
Што – за громам і рэхам,
Што – за казкай і сонцам?
Можа, сёньня ў цябе
Многа спраў неадкладных,
Каб са мною пагутарыць?
Я пачакаю
Ля вогнішча,
Водсьвет якога гуляе
Шчупаком сярод хваль,
Ацяжэлых ад змроку,
Ці дамовімся, што
Сам мяне ты паклічаш.
Толькі не адкладай
Нашай стрэчы-бяседы
Аж да грэцкіх календаў,
Калі вогнішча згасьне.
13.I.1975.
|
Сосны! Вас дакараў я,
Што ўзьняліся вы рана
На акопах –
Зямных незагоеных ранах,
На сьцяжынах-шляхах,
На прасторах краіны,
На галошаньнях сірат
I на іх успамінах.
Вы даруйце, ня знаў,
Што зь імглы небыцьця
Вы ўздымаецеся
Вартавымі жыцьця.
13.I.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Мяне цікавіла алхімія калісьці
Ня тым, што абяцала скарбы.
За іх ня купіш сонца ў сіняве,
Сьвітальнага напеву жаўрука,
Бярозавага шэлесту пад вокнамі
Ці ветру нарачанскага, зь якім
За плугам я хадзіў
I грэўся ля начлежнага кастра.
Таму я, вывучаючы алхімію,
Найбольш увагі аддаваў сакрэтам:
Як здабываць зь зямлі хлеб і віно,
А з хлеба і віна – дружбу,
А з дружбы – любоў,
А зь любові – песьню.
14.I.1975.
|
Ніколі, як у гэты дзень,
Не прыбіралі цябе, маці,
Так сьвяточна,
Нібы на кірмаш
Ці да радні ў адведзіны.
Ніколі,
Як у гэты дзень,
Так высака
I ў такой славе
Ты ня ехала.
Сустрэчныя спыняліся,
Здымалі шапкі.
I на'т машыны грузавыя
З дарогі саступалі.
Ніколі,
Як у гэты дзень –
Хоць сонечны і людны, –
Так сьцюдзёна,
Так цёмна,
Так сіратліва не было
У нашай хаце.
14.I.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
І я паверыў быў аднойчы
У раўначаснасьць дня і ночы.
А потым, вымераўшы іх
Сваёю рэўнасьцю, чаканьнем
Гарачых вуснаў, рук тваіх,
Тваіх вачэй блакітным зьзяньнем,
Пераканаўся, што яны –
Не раўначасныя ніколі,
Залежаць, як і мае сны,
Ад тваёй ўсемагутнай волі.
Ты можаш найдаўжэйшы дзень
Зрабіць кароткім, як імгненьне,
Або прадоўжыць ночы цень
Аж да канца майго ісьненьня.
12.III.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Першая лыжка за маміну ласку,
Другая – за татавы гушканьні-гулі,
Трэйцяя – за бабуліны казкі,
Чацьвёртая – за жалейку дзядулі,
Пятая – за пеўніка чубатага,
Шостая – за коціка-дуроніка,
Сёмая – за жаўрука над хатаю,
А восьмая – за наша сонца-сонейка,
Дзевятая – за веснавую раніцу...
Ну вось і каша ў місачцы канчаецца.
2.IV.1975.
|
|
Наведваньне дома Якуба Коласа
|
Зноў асьцярожна
па маўклівых сходах
Заходжу ў яго дом. Стары кажух –
Як зборнік прыказак
і прымавак дзівосных.
Забіўшыся ў куток, стаяць валёнкі,
Пра даўнія дарогі ўспамінаюць
I дзівяцца, чаму пра іх забылі.
Чарнее трубка тэлефонная, як шпак,
На ворыве пісьмовага стала,
Дзе недакончанага пісьма
Чарнеюць першыя барозны.
Неспадзявна, пэўна, госьця-сьмерць
Аклікнула яго. I ён адклаў пяро,
Зь якім, як з цудадзейным талісманам
Непадуладны быў нікому.
Адклаў пяро і на сустрэчу выйшаў.
На'т дзеці не пасьпелі папярэдзіць.
А можа не пазналі, бо яна да кожнага
Зьяўляецца пад выглядам інакшым,
З другой,
загадкавай усьмешкай па абліччы.
I да яго магла прыйсьці
сястрою мэдыцынскай,
Суседкаю, прасіцелькаю нейкай
Ці паэтэсай пачынаючай, якая
Пачуць хацела свой прысуд ад Зеўса.
Адклаў пяро... Нашто яго адклаў?!
3.IV.1975.
|
Сапраўды, знаць,
зваліўся я зь Месяца,
Бо ў маёй галаве шмат ня месьціцца
Апрабаваных і даўніх ісьцін.
То ілбом разьбіваю сьцяну я
Там,
дзе можна было б знайсьці выйсьце,
То ваду сітам пераношу я,
То імкнуся ў нябачныя годы,
То вяртаюся да дзён колішніх,
То чакаю ля мора пагоды
Ці калі рак у завадзі сьвісьне.
Нават песьні пачаў свае пець я
У няпесеннае ліхалецьце
I ў цябе закахаўся бяз памяці,
Быццам вецер у сьнежаньскай замеці.
3.IV.1975.
|
У часы шматсэрыйных фільмаў...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Зямлю пачаў араць я –
Няма канца барознам;
Пачаў хмель-брагу піць я –
Няма дна ў бочках вінных;
Пачаў дзяўчат любіць я –
Ды ўсіх не пералюбіш;
Пачаў складаць я песьні –
Ды дзе перапяеш іх!
Чаму ж жыцьцё такое
Кароткае, малое,
Жыцьцё на белым сьвеце,
Май ў салаўіным цьвеце?!
4.IV.1975.
|
Прызнаюся – мая віна,
Што ў дом прабраўся скрыта,
Ды не такая ж правіна –
Дзень цэлы быць сярдзітай.
Сама ты знаеш, што за хмель,
Калі глынеш жытнёўкі,
Пасьля якой сваю пасьцель
Зусім знайсьці нялёгка.
Ды незакончаных яшчэ
У нас было спраў многа,
I, апрача тваіх вачэй,
Ня бачыў я нічога.
6.IV.1975.
|
Ну што пажадаць чалавеку,
Які на сьвет гэты зьявіўся?
Высокага мірнага сонца,
Бясконцых дарог і напеваў,
Нянавісьці да ліхадзейства,
Любві да свабоды і праўды,
Сяброў у цяжкую гадзіну,
Бо ў добры час – многа іх будзе,
Нялёгкага шчасьця і хлеба,
Каб знаў іх сапраўдную вартасьць,
I лёгкай зямлі на спачынак,
Як матчынае блаславеньне.
17.IV.1975.
|
Мне сьмешна, калі гавораць,
Каб я адпачыў,
Бо для мяне
Найлепшы адпачынак – праца.
Злосьць бярэ, калі раяць
Паехаць куды лячыцца.
Быццам недзе ёсьць зямля
Больш лячэбная,
Як радзіма.
Мне сумна,
Калі мяне хваляць,
Бо, сьляпцы, ня бачаць
Сапраўды вартых пахвалы.
I радасна,
Калі мяне забываюць,
Бо толькі тады
Я магу сустрэцца
Са сваёю сяброўкаю –
Песьняй.
18.IV.1975.
|
Я пытаўся ў сустрэчных:
Можа яны цябе бачылі?
Пытаўся ў дрэў:
Можа віталася зь імі?
Пытаўся ў прыдарожных валуноў:
Можа адпачывала ля іх?
Пытаўся ў крыніц:
Можа прыхарошвалася
Ў іх люстры
Ці чэрпала прыгаршчамі зь іх
Весьні звон?
Ды ніхто мне нічога
Ня змог адказаць.
Але скуль жа тады
Дотык ценю твайго?
Значыць, недзе ты блізка прайшла
Паміж маім быцьцём і небыцьцём,
Паміж мінулым і будучым,
Паміж сумам і радасьцю,
Паміж маім сэрцам
I сонцам.
18.IV.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Тут заблудзіцца можна...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Што найсумнейшае ў сьвеце?
Восеньскі дождж несьціханы?
Можа, лістоў ападаньне,
Крык журавоў разьвітальны?
Можа, скрып весьніц, зь якімі
Толькі бяседуе вецер,
Скарга самотная скрыпкі,
Плач немаўля на дасьвецьці?
Можа, чаканьне таго, чый
Сьлед перамецены пылам?
Можа, старэньне жанчын,
Тых, якіх зналі, любілі?
Не шкадаваў бы нічога:
Ні маладосьці гарачай,
Ні сваіх сіл,– каб на сьвеце
Гэта ўсё змог перайначыць.
11.V.1975.
|
Даўно – яшчэ ў юнацтве –
Дамовіліся з доляй
Сустрэцца на дарозе,
Што пралягае ў полі.
Каторы раз іду я
Мясьцінай запаветнай
Празь перазвон птушыны,
Барвовы золак летні.
Ды не ўдаецца стрэцца,
Мо' зьбіліся з дарогі
Ці мо' не пазнаём мы
Ужо адно другога...
Яна – праходзіць побач.
I я – праходжу міма...
I толькі вецер вее
У вочы жытнім дымам.
14.V.1975.
|
Не пішы мне чорным ды па беламу –
Не гасі ты радасьці маёй.
Пасланцом пашлі да мяне голуба,
I па тым, што прынясе з сабой –
Мёртвы ліст ці ліст,
расой асьвежаны, –
Я пра лёс даведаюся свой.
20.V.1975.
|
Перапрашаю,
Што памыліўся
I пералавіў твой позірк
I тваю ўсьмешку,
Якія ты ня мне паслала.
Ня злуй!
Я ўжо выпусьціў
Гэтых матылёў,
Што полымем
Сваіх крыл
Мяне апалілі.
5.VI.1975.
|
З кожнай далёкай вандроўкі
Я табе пасылаю паштоўкі,
Каб, вярнуўшыся, палюбавацца
Хараством і экзотыкай іх.
Бо калі безь цябе я вандрую
Па шыротах палярных і тропіках,
Дык, прызнацца, нічога ня бачу,
Апроч зор, што гараць над табой.
5.VI.1975.
|
|
Пісьмо, вылаўленае ў моры
|
Калі ў пракляты трапіў шторм, –
Я асушыў з бутэлькі ром.
I ты, пісьмо знайшоўшы ў ёй,
Пашлі яго ў пасёлак мой
Ды за спачын маёй душы
Сам чарку рому асушы.
Хай не чакаюць больш сябры
Мяне ў таверне «Дзьве зары»;
Хай не ўглядаецца Сальвейг
Дарма і ў непагадзь і ў сьнег,
Не прыслухаецца, як шторм
Грыміць у свой чартоўскі горн,
I не гаруе лішне там.
Лёс рыбака я выбраў сам.
Дзён і начэй недасыпаў,
Дзяцей з Сальвейг нагадаваў –
З Сальвейг, якую выкраў я
У акіяна, каб зямля
I вусны чорствыя мае
Сагрэліся цяплом яе.
I ён, знаць, мне не дараваў –
I гэты шторм за мной паслаў.
6.VI.1975.
|
Яна даўно, кастлявая,
За мною ходзе ўсьлед.
Я толькі,
Як Шахразада казкамі,
Адкупаюся ад яе песьнямі.
Слухае іх.
Часам удаецца мне
Яе расчуліць,
Часам – расьсьмяшыць так,
Што забываецца,
Чаго прыйшла.
Я ўжо
Тысячу і адну ноч
Адкупаюся так ад яе.
Што ж мне сёньня сьпець,
Калі ў адведзіны
Зноў прыйдзе?
6.VI.1975.
|
Ты не хавайся, не ўцякай
За цень начны, за небакрай,
За дождж абложны ці за сьнег,
За жарт, за песьню ці за сьмех, –
Бо як, асьлеплены табой,
Змагу знайсьці прыстанак свой.
7.VI.1975.
|
Мы зьвязаны з табой
Вузламі ўсіх дарог,
Вятрамі і дажджамі,
Галінамі ўсіх дрэў,
Сьцяблінамі ўсіх траў,
Надзеямі і снамі,
Быцьцём і небыцьцём,
Таемнасьцю начэй
I на'т выгнаньнем з раю...
Мы злучаны з табой,
Як цеціва з стралой,
Што сонца дасягае.
8.VI.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Завяралі старэйшыя,
Што імі
Ўжо вырашаны праблемы
Праўды, няпраўды,
Дружбы, каханьня,
Жыцьця і сьмерці...
I я быў засумаваў,
Што мне яны
Нічога не пакінулі.
Але аднойчы, усумніўшыся
У нейкай дробнай ісьціне,
Я пачаў правяраць,
I аказалася:
Усё – ад альфы да амэгі –
Трэба мне вырашаць
Нанава.
I гэта быў
Мой самы шчасьлівы дзень.
16.VI.1975.
|
Знаць, калі плыў ён лодкай Харона
З краю выгнаньня ў ценяў краіну,
Гэтым далінам, адхонам
Ліру сваю пакінуў.
Бо на'т і сёньня, калі растае
Прысак сузор'яў, перагарэўшы,
Дыхае далеч марская
Авідзіянскім вершам.
Часта паслухаць песьні ягонай
Намармуровым плячы садзіцца
Сонца ці змораны голуб,
Хмара ці бліскавіца.
16.VI.1975.
|
Дзесь голуб хукае на полымя зары,
Пакуль яна расою не скраплілася,
Савой сярод гушчару не зашылася
Ў бары.
Завуць, каб адпачыў пасьля дарог.
І я з трывогай сына марнатраўнага
Пераступаю зноў дзяцінства даўняга
Парог.
О, каб сустрэць мне тых,
хто б дараваў
Мае грахі нявольныя і вольныя!
Апала зорка за пагоркі польныя
Ў дым траў.
16.VII.1975.
|
Партрэт зьбіраесься,
мой дружа, напісаць.
Лепш пачакай. Яшчэ ня ўсе вятры,
Ня ўсе прыгоды, мары, сны, надзеі,
Жыцьцёвыя і радасьці і смуткі
Пакінулі свой сьлед на маім твары.
Магчыма, што такога, якім буду,
Пісаць ты не захочаш, а ў такога,
Які сягоньня, сам я не паверу.
17.VI.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я заўсёды выходжу
Ў палявое раздольле,
Калі месяца човен
Выплывае паволі.
Выплывае аднекуль
З хваляў сьпелага жыта,
З успамінаў далёкіх,
З перапеваў забытых.
Я з надзеяй чакаю:
Мо' вяртаюцца гэта
Дружбакі баявыя
Ці мінулыя леты.
Ды чакаю дарэмна.
Хлешча зор сініх лівень.
Зноў плыве жытнім полем
Ў чаўне месяца жнівень.
19.VII.1975.
|
Жыцьцё –
неаплатны і спадчынны доўг:
Разьлічысься з чортам –
пакрыўдзіцца бог,
А богу аплоціш пакутай, сьлязой –
Чорт ногі табе пераб'е качаргой.
Шкада, што раней крэдыторам усім
Я не абвясьціў аб банкроцтве сваім.
31.VII.1975.
|
Спытаўся бог у грэшніка:
– Чаму шмат піў віна?
– У гэтым, – кажа, – не мая віна.
Сам знаеш, з гліны ты мяне стварыў,
I каб мне не рассыпацца – я піў.
1.VIII.1975.
|
Гатоў я ўсё ў жыцьці аддаць табе,
Нічога не пакінуўшы сабе:
Ні крошкі хлеба, ні крупінкі солі,
Ні сну, ні шчасьця, ні людской патолі,
Ні песьні, што пранесла маладосьць, –
Каб толькі ты была такой, як ёсьць.
1.VIII.1975.
|
Узышло сонца –
Раскрыла вочы кветка,
Праляцеў вецер –
Узьняў хвалі,
Дагарэла зара –
Настаў вечар...
Вось толькі я
Не магу прыпомніць:
Што я яшчэ
Павінен быў зрабіць
На гэтым сьвеце.
1.VIII.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Як Ганульцы быць суровай,
Як маркоціцца ці плакаць,
Калі да яе ружовых
Вуснаў, як пялёсткі маку,
Адусюль лятуць упарта,
Быццам пчолы ранкам весьнім,
Хіхі, рогаткі і жарты,
Ўсьмешкі, паўсьмешкі і песьні.
Як ад іх адбараніцца –
I сама яна ня знае,
Калі гэтак весяліцца
Ў яе сэрцы поўдзень мая.
28.III.1975.
|
Даўней
Забівалі паслоў,
Якія прыносілі
Дрэнныя зьвесткі.
Вазьмі кінжал, царыца!
Я – твой верны
Здраджаны слуга,
Прынёс табе
Страшную зьвестку:
Да твайго парога
Набліжаецца старасьць.
29.VIII.1975.
|
«Сон шкодзіць» –
Заўсёды напаміналі,
Будзячы мяне на паству.
А да мяне
Ніяк не даходзіла
Гэта мудрасьць старэйшых,
Бо часта,
Калі адна мая рука
Вызвалялася ад сну,
Другая – не магла вырвацца
Зь яго павуціньня,
Калі адна нага
Ступала на парог сонца,
Другая – чаплялася
За валуны ночы
Ці правальвалася
Ў яе бяздоньне.
I толькі з гадамі,
Калі столькі маіх сяброў
Заснула непрабудным сном
На дарогах,
На брустверах акопаў,
На барознах ральлі,
На вяршынях гор,
На хвалях акіянаў
I нават на далёкіх зорах, –
Я пачынаю думаць:
Знаць, не дарма
Мяне папераджалі
Аб небясьпецы сну.
29.VIII.1975
|
Знайсьці падкову – шчасьце,
I я знайшоў падкову
Жалезнага каня –
Трак танка.
Хацеў прымацаваць
Да весьніц,
Але раптам
Абудзілася мінулае
Ў агні і дыме.
I я хутчэй
Занёс да каваля
Сваю знаходку,
Каб перакуў яе ён
На лямех.
2.IX.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
Прызнаньне, выразанае на клыку маржа
|
Калі будзеш
I далей ты жартаваць:
Мне штодзень
Зацьменьне сонца учыняць,
Давядзецца вандраваць
За сотні рэк,
Пашукаць выратавальных
Нейкіх лек.
Кажуць, дзесь
За Індзігаркай ёсьць шаман,
Што закляцьцем
Разганяе ноч, туман.
Я аддам яму
Аленяў і пясцоў,
Каб мне сонца
Тваіх воч вярнуць ізноў.
6.IX.1974.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Калі Зямля
Са сваімі акіянамі і гарамі,
Шматмільённымі гарадамі,
Трагедыямі і непаладкамі –
Невялічкі яблык
На дрэве Галяктыкі,
Ды як можа быць
Велізарнай віна,
Што я на сустрэчу з табою
Спазьніўся?
9.IX.1975.
|
Дарога ад лавы да парога –
Падзея ў сяле.
– А Домчын сын пачаў хадзіць, –
Абменьваліся навінамі
Суседкі ля калодзежа.
А потым працягнулася
Гэта дарога
Ад парога да варот,
Ад сяла – да сяла,
Ад сэрца – да сэрца,
Ад песьні – да песьні,
Ад зоркі – да зоркі...
I нашто я
Так далёка завандраваў,
Што на'т не чуваць,
Аб чым сёньня гавораць
Ля дамашняга калодзежа.
10.IX.1975.
|
Кропля дажджу
Апала на зямлю.
Зямля напаіла зярно.
Зярно стала хлебам,
Хлеб стаў песьняй.
А да гэтага часу
Ім не паставілі
Ніводнага помніка,
Хоць якіх толькі помнікаў
Не сустракаў я
Ў жыцьці.
10.IX.1975.
|
Люблю я
заглыбляцца ў нашу пушчу –
Спрадвечна зелянеючую кнігу.
На кожным лісьце ў яе –
песьня песьняў,
На кожным лісьце ў яе – казка казак.
Пісалі іх вятры, дажджы і птушкі,
Пісалі іх праменьні сонца, зары,
Пісалі іх зьвяры, чмялі, мурашкі.
I запісы іх прачытаць нялёгка,
Бо кожная – на непаўторнай мове.
Дык вось чаму
прыходжу з пушчы позна
Зь бярэмам новых сваіх песень, казак.
Таму і непакоіцца ня трэба,
Калі там назаўсёды застануся,
Каб час не марнаваць на пераходы.
12.IX.1975.
|
– Мая сьняжынка!
– Мая сьняжынка! –
Крычаць-спрачаюцца дзьве Ірынкі,
Сьняжынкі ловячы, якія
Лятуць, як матылькі жывыя.
Пайшлі да зайчыка дзьве Ірынкі,
Каб рассудзіў ён: чые сьняжынкі?
А зайчык кажа: – Ну, пакажыце,
Хутчэй далонькі свае раскрыйце!
Раскрылі. Дзівяцца дзьве Ірынкі:
Куды падзеліся іх сьняжынкі?
12.IX.1975.
|
|
Ля падножжа Охас-дэль-Салады
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
I я знаў тых...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
О, часы неверагодныя...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Спрачаюцца: Кучак які
Стварыў айрэны на вякі,
Ці той, што родам быў з Вана,
Ці той, што родам з Акіна.
Тут толькі гурыі маглі б
Загадку гэту разгадаць,
Праверыўшы, хто на зямлі
Зь іх гарачэй мог цалаваць.
8.XI.1975.
|
Прайшоў міма
Прыдарожнага камня,
Ды вярнуўся,
Каб даведацца,
Каго ён чакае.
Можа аблокаў,
Што лятуць на стрэчу.
Можа весьняй
Лістоты бяроз,
Можа першых плугоў?
А можа – мяне,
Каб расказаць пра тых,
Хто прайшоў
Па гэтай дарозе.
21.XI.1975.
|
|
Калі ідзе зьезд камуністаў
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сярод асеньніх хмар і загонаў...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ападаюць яблыкі:
То іх атрасае вецер,
То зьдзьмухвае кажан,
пралятаючы міма,
То сажне іх серп месяца,
То скосіць позьняя бліскавіца,
То дождж адшчыкне сваімі
Дрыготкімі пальцамі,
То ведзьма саб'е,
зачапіўшы памялом,
То мая суседка іх згубіць,
Выбіраючы самыя сьпелыя.
I таму гэтыя апалыя яблыкі
Самыя салодкія і спакусьлівыя.
15.XII.1975.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
На пагоду рукі дыму
Цягнуцца да сонца,
I раса гарыць на кожнай
Рабінавай гронцы.
На гасьцей крычаць-пляткуюць
Дзьве сарокі з ранку,
I кот мые сваю пысу,
Седзячы на ганку.
Маці выйшла за прысады
I чакае стрэчы.
Дождж пачаў крапіць памалу,
Наступае вечар.
А яна сыноў чакае,
Дзівіцца: – Чаго ж бы
Так падводзіць яе сталі
Даўнія варожбы.
18.XII.1975.
|
Мая дарога дамоў
Даўжынёй на адзін дзень,
I яшчэ на адзін сон,
На адзін папас
I на адну песьню.
Я і сёньня яе вымяраю
Гэтай даўняй мерай,
Хоць мог бы скараціць
Пры сучасным транспарце
Да трох гадзін.
Але я тады
Бяднейшы быў бы ў жыцьці
На столькі незабыўных дзён,
Сноў, папасаў, песень,
Што аж страх падумаць.
19.XII.1975.
|
Лячу Млечным Шляхам
I чую: нехта плача.
Прыслухоўваюся.
А гэта – скардзіцца Зямля
На свайго сына – чалавека.
Прачнуўся і падумаў:
Трэба перапрасіць яе,
А то і я за сваё жыцьцё
Нямала прычыніў
Ёй гора.
28.XII.1975.
|
Міхасю Лынькову
– Міхась!..
Зачынена акно.
Няўжо ён яшчэ сьпіць?
Хаця ў чаўне зары
На бераг наш
Ужо вяслуе ранак.
– Мі-хась!..
Няўжо забыўся ён,
Што сёньня меліся
Рыбацкае мы шчасьце
Паспытаць?
Ці, ноч правёўшы
З гэроямі
Сваіх апавяданьняў,
Пад дзень яго ахмарыў сон?
Але ж заўжды,
Калі зь ім дамаўляліся,
Ён загадзя
Рыбацкія прылады рыхтаваў
(Сачок і сьпінінг, блёсны і грузілы,
Сярод якіх
Былі такія мудрагелістыя –
Прывезеныя з Амэрыкі ці з Азіі, –
На якія толькі
Шчупакі дзівіліся),
Хаваў у лодцы ад дамашніх
Цыгарэты
(Дактары курыць забаранялі)
I доўга экзаменаваў
Свой лодачны матор,
Які пляваўся дымам,
Чыхаў, агрызаўся,
Як цюцік, у якога
Адбіралі костку.
А можа
Разьмінуліся мы зь ім,
I ён раней адплыў
На Гатаўскія тоні?
Яшчэ аклікну раз
I паплыву шукаць.
24.XII.1975.
|
|
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2022. Беларусь, Менск.
|
|
|
