РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ Вобразы мілыя роднага краю,               
Смутак і радасьць мая!..
      
 
Якуб Колас
    Галоўная      Слоўнікі           Спасылкі      Аб сайце       Кірыліца      Łacinka    
Валярына Кустава
Даведка
Кантэкстны тлумачальны слоўнік
Каб неба сагрэць...
 
Вершы
 
 
 
Прастора градуса

 
 
*** Ты такі наіўны, мой Бог...
 
*** Нашто дазволіў прыйсьці сюды...
 
Замова ад Злыдухаў
 
*** Расплюшчы хутчэй вачаняты...
 
Каб неба сагрэць...
 
*** Давай пашкадуемся...
 
*** Павянчаны з каплічнай цішай...
 
*** Мне сьніцца Дыянісава цяпло...
 
*** Апякуйся, Вялес, аслані...
 
*** «Харошы мой...»...
 
*** У чароўнай краіне мрояў...
 
*** Спавітыя ў травы целы...
 
Вершасутык
 
*** Калі замерзнуць – ад каляднай сьцюжы!..
 
*** Жанчына, цяжарная сынам...
 
Здоля згубы
 
*** Лістком на стаптаны мурог...
 
*** Рыжым купалам трываліцца зара...
 
*** Прыпыніце хаду крыгаходу!..
 
*** Я магу...
 
*** Сьмягне душа па восені...
 
*** Мой бацька...
 
*** Я хачу каб Максім уваскрос...
 
*** Лячу. Хачу вышэй, вышэй яшчэ!..
 
*** Бойка крыжамі вечнасьці...
 
*** Лямантуй, Вельзевул, лямантуй...
 
Рэанімацыя
 
словы пунсовай мовы
 
Змова тугі
 
*** Я – колас жытнёвы ў полі...
 
Вышыня
 
*** Ня толькі ў час журботы смутнай...
 
Адсутнасьць цела

 
 
*** Маю мажлівасьць...
 
*** Здраньцьвеюць вусны...
 
*** Са стагодзьдзя ў стагодзьдзе...
 
*** Ці быў ты немаўлём?..
 
*** У чыёй бусьлянцы буслы?..
 
*** Кожны вечар...
 
*** Напружана...
 
*** Сказалі...
 
*** Іду...
 
*** Зімовым вечарам...
 
*** Малюся на абраз у куце пакоя...
 
*** Калі аранжавая чайка...
 
*** У садзе выкапаў парастак...
 
*** Перахрышчу прастору...
 
*** Малюю музыку...
 
*** Я ўзрашчу дрэва з болю...
 
Дарога
 
*** Апранутыя людзі на пляцы...
 
*** Жаўтароцік на дарозе ў холадзе...
 
*** Званар бачыў неба...
 
*** Дзіўная незабудка...
 
*** Навошта зьяўляцца...
 
*** Збаны...
 
*** Пад гукі афрыканскіх тамтамаў...
 
*** Калі кроплі дажджу...
 
*** Мой храм...
 
*** «Ма!»...
 
*** Вецер лашчыў...
 
*** Малеча зь вільготнымі вачыма...
 
Успамін
 
Напрыканцы
 
Потым
 
*** Божа!..
 
*** Шчасьлівыя людзі на нашай планеце...
 
Кроў Сусьвету
 
*** Белае поле...
 
*** Вагкаваты мурог...
 
*** Знаходжу зоры ў небе...
 
*** сповед вяду...
 
*** Чалавек мае назоў...
 
*** Стомлены родны голас...
 
Хайку Вербнага тыдня
 
Хайку Яблычнага Спаса
ПРАСТОРА ГРАДУСА
*  *  *
Ты такі наіўны, мой Бог, –
ты падобны крыху на дзіця.
Не маўчы, каб і я ня змоўк,
не адмоўся, каб я ня змог
адлякацца твайго быцьця.

Што Галгофа мне – што Амстэрдам,
Рым, Варшава, Мадрыд, Парыж,
Прага, Вільня...
                                    Расстрыгаў храм!..
Тут вакхічнасьць гаспод... а там?..
Там – размовы бяскроўных дам.
Ды паўсюль ты, як грэх, гарыш,
несучы тайнапісны крыж,
бы парушыў сьвяты запавет, –
ты ж ад фальшу схаваў мой сьвет,
абярог ад мастацтва зла,
аджагнаў ад нямотнага тла,
каб глыбінную зеўру дна
не спазнала мая галізна.

Ты такі недарэчны, мой Бог,
выпадковы такі ж, як я.
Што ж, – ты ўзвысіў цяпер над пасьля,
ды згубіў свой відушчы зрок.
Местачковы менскі прарок,
ілюзорны ўзвышэньня рог
твой у раструбе ўжо заглох?!.
Я ж прасіў: «Не маўчы!..» – як мог. –
«Не маўчы, каб і я ня змоўк!..»

Адступіся!.. Я сам, мой Бог!
Адступіся, мой Бог, я сам!
Я згару, ды спаліць ня дам!
Буду неслухам, як Адам!..
Адступіся!.. Мой Бог – убок!..

Зь венаў асьпіды смокчуць грог,
з пуні лезуць павук ды цмок,
з гнойнай покуці смоўж ды мыш
загаворваюць: «Цот-няцот...
Выракайся сьляпых пяшчот:
летуценьнікаў – горлам на плот,
ды ва ўсьмешцы парваны рот,
і барвяны са скроняў пот!..
І народ твой – на нуль, на лот!..
І маўчаць краты, як народ!..
Не сьвятар, не анёл, а віж
правярае магільняў ціш.
Людзі – людзі, зьвяры – зьвяры.
Марай хочаш прыйсьці? – гары!..»

Я гару на скрыжалях мар –
марна вераць, што я ўваскрэс!..
Я палаю душою спрэс,
я гару на крыжоўі крэс,
я гляджу на нябёс парэз,
а з парэзу: «Куды ж ты ўзьлез?!»
Адзічэлы і хворы ў лес
прыбягу пахаваць свой дар,
што ўпусьціў на зямлю Ўладар.

«Ты няздар, ты няздар, ты няздар...» –
з дрэваў белыя крумкачы.
«Тут капцы!.. Не тапчы, не тапчы...» –
з плітаў белыя крумкачы.
«Ты зважай, ты пільнуй, ты сачы...» –
з хмараў белыя крумкачы.
«Празь цябе прарасьлі касачы...» –
ў сьпіну белыя крумкачы.
«Прошчай цела сваё змачы...» –
зь ветру белыя крумкачы.
«Забяры!.. Ты павінен змагчы!..» –
з промняў белыя крумкачы.

«Не пярэч!.. Памаўчы, памаўчы!..» –
вязьні – белыя крумкачы...

«За табою жыве чарга,
кожны першы ў чарзе той гад –
зганьбаваць, напаскудзіць рад.
Кажа гад: «Я твой брат. Твой брат!»
А з-за слоў перагар і мат.
На Дзяды,
                      на жніво,
                                          ў час Каляд
свалата ідзе на агляд –
кожны першы лісьлівы гад
патыхае: «Твой брат я, брат!..»
І паўзуць гады ў лес, бы ў сад,
кожны першы паўзун зь іх кат –
скрасьці дар хоць празь сьмерць ён рад.
Кажа кат: «Я твой брат, твой брат!..»
 
«Забяры!.. Ты павінен змагчы!..» –
твары – белыя крумкачы...
 
...Зьнітавалася птаства ў шар –
крумкачыны дзюбаты твар,
і асьмягнуў няўпэўнасьці жах
на рудых ад крыві крыжах.
 
Дыхла сьціснула... Заняло.
Як сівой навальніцы крыло
па вачох асьляпелых прайшло!..
Я жыло... я крычала... жыло!..
Крумкачыная плойма жытлом...
Птахаў зьбеленых крылалом...
Да нябёс – галавы на злом!..
 
...Ды зьляцеў крылатвары шар
безь мяне
                        і пакінуў дар:
«Забяры яго, забяры!..
Мы табе не браты – сябры.
І ня грэбуй ты дарам век:
бо ня птах ты, а чалавек...»

«Забяры!.. Ты павінен змагчы!..» –
душы – белыя крумкачы...

Я зірнуў на свой дар – немаўля...
Гэта ж я!? Немаўлём быў я!..
Немаўлём на грудзях зямлі –
мяне птахі з сабой не ўзялі!..

Знайдам я на няспынку дарог
лашчу сьлед твой, пільную крок...
Звандраваўшы на мой парог,
папярэдзіць забыўся знарок,
што ты ў веку маім, мой Бог,
што таксама дзіцём ля ног,
немаўлём на грудзях нябёс.
Крыж – ня крыж твой,
                                                    а лёс – ня лёс...
 
Мовіў юны Бог: «Ты сурмач,
голас свой сам усім тлумач!..
Хваля ты, а сусьвет – прымач!..
Ты гулец,
                      тут гульня,
                                              твой матч!..»

Я хацеў... я ляцеў...

«Вар’яцеў!..
Час прыйшоў – ты цяпер сасьпеў!..»

І гучыць небясьпечны сьпеў:
              «Адхіснуся
                                      я
                                          ад маны!...
              Дацягнуся
                                      я –
                                              дзе званы!..» 
 
...І на гукі сівой сурмы,
як аблокі, бягуць сланы –
круглабокія, бы збаны,
ружавокія ўсе яны,
як зь дзіцячых малюнкаў сны...

Я гару за цябе, мой Бог.
Я змагу, калі ты ня змог.
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
Нашто дазволіў прыйсьці сюды –
тут толькі сьлёзы, сьлёзы, сьлёзы...
Я веру, забярэш тады,
калі залозы сточаць лёзы,
калі рачулка ўкленчыць піць,
і акіян у ёй засьмягне,
і дух праскону будзе віць
туманам
і аблокі сьцягне
з блакіту, каб чысьцейшым быць.
 
Я памятаю – быў я мніхам,
і валацугам быў і вокам
трохкутным,
быў калісьці ўздыхам
найпершым
і апошнім Богам...
...Быў енкам, хрыпам, крыкам, рыкам...
 
«У час, вядзьмак, у час, расстрыга!»
Крок у прастору крок з планеты,
крок у касьмічнасьць... Шал уздыху
млынарыць вадаспады Леты,
узбуджанай адзінай крыгай,
што з крылаходу Іпакрэны
на Лету пляц свой нахіліла...
Ўлілася Іпакрэна ў вены,
і надалася Леце сіла.
 
I спавядала рэчка рэчку,
вада – ваду, а хваля – хвалю...
 
2002
 
 
 
 
Замова ад Злыдухаў
Сыдзі, сыдзі, Злыдух, з камянёў
сыдзі, сыдзі з рамёнаў і клецяў!
I мы а трэйцяй дзядоў памянём,
і а чацьвертай – бацькоў прывецім,
а ўжо а пятай – дзяцей асьвенцім,
як хлеб і лёс,
як Хрыстос зь нябёс.
 
Мы маем мову сваіх дзядоў
і ёю мовім да вас, Злыдухі:
сваіх імёнаў, капцоў гадоў
мы не дамо вам,
мы – Белаўнукі!
 
Мы не асьлепім сваіх вачніц,
мы беладушаў сваіх ня зьнішчым,
мы заклінайма паўзьці вас ніц
лёсткай вужакай па папялішчы!
 
Мы – Белаўнукі!
Для боства ў нас
ёсьць боль і горыч – мы гэтым жывы!
А што, Злыдухі, да вас – то ў вас
няма нічога бяз боскай сілы!
Вы толькі здатны цягнуці жылы...
Бяз боскай сілы...
Бяз боскай сілы няма нічога! –
вы ля парога
пёркі на крылы
цягнулі ў Бога...
 
Сыдзі, сыдзі, Злыдух, з камянёў,
сыдзі, сыдзі з рамёнаў і клецяў!
I мы а трэйцяй дзядоў памянём,
і а чацьвертай – бацькоў прывецім,
а ўжо а пятай – дзяцей асьвецім
зіхотным днём.
 
А вы ўсе прэч, прэч адсюль, Злыдухі,
вас заклінайма мы, Белаўнукі!
 
Сыдзі, сыдзі, Злыдух, з камянёў
і мы ў спакоі дзядоў памянём.
Сыдзі!
Сыдзі!
Сыдзі!
 
2003 (а 3-й гадзіне ночы апасьля Радаўніцы)
 
 
 
 
*  *  *
Расплюшчы хутчэй вачаняты:
мы – сабачаняты,
храмабарвы – на вершапакосах.
Рэжуць варвары юныя косы,
а сівыя косы – на лірах
рвуцца самі спастылаю ношай,
непрыгожаю і маўклівай,
на крыжы маленства апошленай.
I магута і бель зацкаваныя,
і камень і крыніца асьвенчаны
ці Чарнобылем ці Асьвенцімам
і пытаньнем – каго назваць мамаю?
Ці ваўчыцаю? Ці памежніцай?..
Над узьмежкам жыцьця пацешыцца?..
 
Як няма чаго ўзяць – дык дзецьмі
забярыце апошнюю плату.
Не хачу жыць і дыхаць ледзьве,
як на шыбеніцы перад катам.
Лепш ахвяраю, чым злачынцам,
з крыжам лепш, чым крыжапраклятцам!
Нам яшчэ так доўга вучыцца,
нам яшчэ так доўга баяцца...
 
I прыкметаю сьмерці голас
загучыць. I ты ўздымеш голаў
і адчуеш, які ты голы,
калі Богам адкажа колас:
«Вы расплюшчыце вачаняты -
не мае вы зярняты, не.
Вы зусім не мае зярняты,
вы – звычайныя са-ба-ча-ня-ты,
толькі ўмееце лётаць у сьне...»
 
2002
 
 
 
 
Каб неба сагрэць...
Дзяцінства і сьмерць –
ружовы і белы...
Праскрозьненасьць мець
на правы і левы...
 
Ісьці па вадзе
да крылаў
                      і храмы,
як крыжам, прадзець
узгадкай слоў мамы.
«Каб неба сагрэць...» –
яна гаварыла.
«Каб неба сагрэць...»,
у печцы паліла
старыя анучы
і думкі-нягожы.
«Дачушка і ўнучак
жылі каб прыгожа...»
 
Каб неба сагрэць –
маліцца нам трэба,
узьняцца хоць ледзь
і ўвечніцца ў неба.
 
Каб неба сагрэць...
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
Давай пашкадуемся,
давай папяшчоцімся,
у зьнічкі зьнітуемся,
у мамы адпросімся.
Давайма сустрэнемся,
давайма абдымемся.
Давай, не старэючы,
ў нябёсы мы ўздымемся!
Давайма адмовімся
ад сьвету ад гідкага,
давайма дамовімся
ад часу ад плыткага
ўцячы...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
А. Г.
Плечы ўгарбелі бяз крылаў...
З раньніх вершаў
Павянчаны з каплічнай цішай,
ты – паломнік гатычных сьлёз,
патаемны стод юных мнішак
з каляровых крыштальных кроз.
 
Ты – бліжэйшы за адзіноту,
за спаткальны палон – далей...
У сьляпога крыла палёту
ўсё адно белата лілей!..
 
Ява тчэ, як мядота – соты,
панядзелкавы шары тлум.
Адрачыся ў імя пяшчоты
ад будзённасьці ў вербны сум!..
 
Паглядзі, як мякчэе сьвечка,
набрынялая цеплынёй.
Старажытнай катрынцы вечнасьць
выпадае, відаць, адной...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
Мне сьніцца Дыянісава цяпло –
пяшчотадакранальныя катрэны
і стомленасьць вакхічная Вэрлена
над росным целам юнага Рэмбо.
 
Нібы Эрот дзіцячых сноў – П’еро,
паэт-падлетак – вучань у пасьцелі.
Ды фарбай наймякчэйшае пастэлі
майстэрска словы лягуць на пяро...
 
...а з крылаў – на паперу – апякуць!..
...як семем! – цішыню гук абцяжарыў!..
...і жарсьцямі аплодненых пажараў
цалункаў крозы сьвежыя саткуць!
 
«Давай жа, Поль!.. На вуснах нашых соль!..
Для юру мне патрэбны сто Вэрленаў!..
Для вершаў – дзесяць тысяч Мэльпамэнаў!..»
Экстазны, дзёрзкі ўскрык: «Давай жа, Поль!..»
 
«Душа, Арцюр, – абсэнтавы накцюрн!..
О, ўсіх містэрый лозы ў вашым целе!..
Я так хачу, каб вы мяне хацелі,
як я хачу вас... Любы мой, Арцюр!..
 
Мне ваша дакрананьне, як татэм, –
таўро аховы ў шэпце гасканадным.
Зьнясілены, я ценем каланадным
над вашым ценем высьпелю: «Je t’aime...»
 
Мне сьніцца Дыянісава цяпло
ў мілосным меласе, у чуйным спасьціжэньні,
у плоці і паэзіі сьцяжэньні...
Цудоўна-жорсткае юначае цяпло...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
360
Мне пякло сядло, мне пякло,       
пада мной жарабец скакаў,           
быў пазначаны грэцкім таўром, 
поўны жарсьці, яго запал.               
#Замест эпіграфа

 
Апякуйся, Вялес, аслані
не выгнаньне сваё з Пантэону,
а трызьненьне маё – барані,
як Барысавы камяні,
вырачэньне:
«Каханьне да скону...
...не прымаю – баюся прыняць,
бо занадта, замоцна кахаю.
Я – няздар, я ня здолею ўзьняць
на вышыні, зь якіх узьлятаю,
кожны ўздых, што з табой памятаю...»
 
Смык ідзе па вадзе ў чарадзе
белых лебедзяў хвалі руйнуе -
вагкаватасьць ірве чарадзей,
ён, марнуючы радасьць, балюе.
 
Ў хвалях пенных стаіць жарабец,
хвалі словам мустанга туруюць.
«Dolce, dolce...» – туруе й галец –
хваляў зьбеленых верны ганец.
 
Тут вызвольныя стогны палююць
на ружовыя россыпы зор,
на пясчаныя насыпы ветру,
на шыкоўны разораў узор,
і трымаюць-нясуць свой дазор,
і віжуюць маленькую Герду.
 
«Дзе мой братка, мой братка дзе?» –
я, зь ільдзінкамі ў горле, завею
запытаюся і захварэю.
«Дзе мой братка, мой братка дзе?» –
я азёрную краску лілею
ачмурэла ўдыхну й захмялею.
«Дзе мой братка, мой братка Кай?
Адкажы мне, нямотная постаць!
Я ня здолею ўзяці пострыг –
цацкі-шыбенікі востраць
лёзы-дзіды ў мой небакрай...»
 
«Сьціхні, сьціхні... – шапоча гай. –
Ты, ня зьведаўшы расчараваньня,
хочаш у наркатычным тумане
з братам, з цацкамі жыць – ня далей?...
I сьцішаць, і заглушваць дазваньня
сьлёзны водар дарослых лілей?!.»
 
«Я ня здо...»
«Ты ня здолееш болей
жыць чужою сям’ёю і воляй!»
«Тата, мама...»
«Ты ўжо не дзіця!
Ты шукаеш, глядзі, адкрыцьця», –
гай зьнямеў.
I кентаўр прамовіў:
«Пры ніякай іншай умове
я ня стану тваім, ты – маёй.
Застануся адзін, ты – адной.
На выгнаньні мы будзем сам-насам
і ня спраўдзімся так раз за разам
у дурное дзіцячай самоце,
у тваёй і маёй адзіноце».
 
«Я каха...»
«Ты ня здо... ты ня здо...
Ты ратуеш чужое гняздо.
Досыць мо?
Досыць мо?
Досыць мо?
Можа, час?!
Ужо час даўно!»
«Так, я здо... Я каха...
Но!.. Но!»
 

Р. S.

 
Мне пякло сядло, мне пякло...
Пада мной жарабец скакаў
быў пазначаны грэцкім таўром,
поўны жарсьці, яго запал.
 

*

 
Расчашу жарабца грэбнем я,
валасы нацягну на смыкі:
адзін чорны, другі – такі
ён сівы, але грае як!
«Dolce, dolce...» – ядвабны акорд.
«Presto, presto...» – блазнуе струна.
«Dolce, dolce...» – пяшчоты код.
«Presto, presto...» – ажно давідна.
 
2003
 
 
 
 
*  *  *

Ой, сівы конь бяжыць – на ім бела грыва...
Ой, спанаравілась,  ой, спанаравілась               
мне тая дзеўчына...                                                       
#Зь беларускай народнае песьні

 
«Харошы мой...» –
прамоўлю мройна, ціха,
крыху зьбянтэжана...
Устанеш спакваля,
абдымеш
і з усьмешкай д’ябла-мніха
прамовіш ты: «Харошая мая...»
 
І асьмялеўшы,
я праверу: «Мілы...
навек ты малады, а я – твая!..»
Ты пажартуеш:
«Паглядзі, я сівы,
як конь з той песьні, мілая мая».
 
Павесялеўшы,
я паверу: «Любы, –
як добра! –
заручыла нас зямля!..»
Мае ў краёчак пацалуеш губы,
пасьля – у вусьце.
«Любая мая...»
 
«Каханы мой...» – палёт самотнай кані.
«Ці ведаеш ты, што ў мяне сям’я?..»
«Сям’я?.. І я пакуль жыву з бацькамі...»
«Бог зь ёй!.. Грашым, каханая мая!..»
 
Аксюмаран каханьня на зьмярканьні –
юначы сьпеў сівога салаўя...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
У чароўнай краіне мрояў,
у цудоўнай краіне мараў
заблукалі мае гэроі,
заблукалі мае харалы.
 
Дакрануўся да зоркі ветах
і зазьзяў ’шчэ ярчэй, а вецер
удыхнуў дух і веліч лета
ў маладое зялёнавецьце.
 
Усьміхнулася зорцы рэчка
крышталёвай сваёй усьмешкай
і спазнала сінечу ўрэшце,
паяднаўшыся з млечнай сьцежкай.
 
Сівізна пракаветнай белі
туманамі зьляцела долу –
пухам пёраў сьнягі аселі
ў сьпёку сонную без дазволу,
 
захінуліся ў срэбны вэлюм
твар і косы паломнай ночы.
Месяцовай поўні арэлі,
расьсякаючы сум прарочы,
 
зьзіхацелі блакітным лёдам
(а ліхтарні значнелых вуліц,
як маленькія поўні зь мёдам,
люстраваньні вялікай туляць).
 
У чароўнай краіне мрояў,
у цудоўнай краіне мараў
пасівелі мае гэроі,
пасівелі мае раманы,
 
дзе сагрэта ў далонях неба,
высьпяваюць, як смоквы, сонцы,
дзе капцамі мудрэе глеба,
выпраўляючы ў шлях бясконцы;
 
дзе апальваюць чалавека,
як гладыш зь мяккацелай гліны,
і зьбіраюць аскепкі ў рэха,
акрапляючы боскай сьлінай;
 
дзе ня зьведалі птахі вырай,
не сплылі рыбы ў чужарэкі,
пчолы не прыхавалі вырак
вырачэньня на вульляў стрэхі...
 
У чароўнай краіне мрояў...
У цудоўнай краіне мараў...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
Спавітыя ў травы целы
мкнуцца пад адхон
дарогамі ценяў.
Ацяжэлыя павекі –
на кожнае па веку –
цэляцца зрэнкамі
у шнараваны
ацалелы скон.
Аксамітны барытон
тонікамі
мінорыцца,
цацкаецца з памфлетамі.
Флейтамі іх,
флейтамі!
Лірамі іх,
лірамі!
Міфамі іх,
міфамі!..
 
Прасьпявай, Эрата,
антычнасьць!.. –
лера на гарышчы
дагарае...
Ларошфуко,
Эдгар По,
Дарыо Фо,
куды вам да
Сапфо?..
 
2002
 
 
 
 
Вершасутык
У цішыню бягу
гукам
з розных бакоў
лёснага шляху.
Хукаю на вастрыню.
Нюхаю
лёду
абвостраную смагу
Гумнамі рыкаю.
Каюся
сенам і травою
вагкаватаю.
Таю ў даляглядзе...
Дзе мне да нябёсаў!..
Саўю гняздо
досыць птушанят
выкідваць
даваць зязюлям
лёгкія
лямантавыя.
Выявы з абразоў
зорацца між дрэў
чужынскіх.
Скінуцца б долу
лугамі і жыцьцямі...
Міласьці і мілосьці
цікаваць даводзіцца...
Царыцца астральнасьць духу.
Хутчэй на дахі
хібы выправіць
віць гняздо!..
До!
До... До. До!..
Досыць птушанят
выкідваць...
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
Калі замерзнуць – ад каляднай сьцюжы!
Калі натхнёным быць – сваёй зямлёй!
Калі кахаць – наросхрыст, да парожняй,
да дна, да шчасьця быць заўжды з табой,
мая зямля, мой вырай вечны!..
Я адлятаю да цябе ізноў.
У снох, Славяншчына мая, гарыш сланечнікам,
аскепкам сонца, глыбінёю зор!..
Калі паверыць – то купальскай ночы!
Калі ўваскрэснуць – побач зь Ім, з Хрыстом,
і шлях абраць самотны і прарочы,
жагнуцца тройчы – выпусьціць боль-стогн –
ў нябёсах Дух малітваю натоліць,
як каласы спатольваюць свой сум;
і права Духа гэтага адстойваць
ў бяздушшы і ў выгнаньні спраў і дум.
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
Жанчына, цяжарная сынам, –
Жанчына, цяжарная Богам.
Не
      чапайце
                          Жанчыну,
якая носіць малога!
Чэрава маці – заслона,
ахова дзіцяці сьвятога.
Айчына, цяжарная сынам, –
Айчына, цяжарная родам.
Не
      чапайце
                          Айчыну,
якая носіць народы!
Зямліца, цяжарная сынам, –
Зямліца, цяжарная воем.
Не
      чапайце
                          Зямліцу
якая выношвае волю!
Сьцябліна, цяжарная сынам, –
Сьцябліна, цяжарная плёнам.
Не
      чапайце
                          Сьцябліну
якая носіць імёны!
Ральліна, цяжарная сынам, –
Ральліна, цяжарная лёнам.
Не
      чапайце
                          Ральліну,
што носіць урод зялёны!
Сьцяжына, цяжарная сынам,
Сьцяжына для пакаленьняў.
Не
      чапайце
                          Сьцяжыну,
якая носіць каменьне!
 
2002
 
 
 
 
Здоля згубы
380
Па аблоках бягу без адзеньня і босы,
а за мной уздымаюцца крылы-нябёсы... 
#З раньніх вершаў

 
Я аднойчы стаяў на даху
аб суцешнае трызьніў сьмерці,
і я прагнуў яе, як дзеці,
для бацькоўска-сяброўскага страху
і любові, уздадзенай з гакам.
Я хацеў каб на белым дасьвецьці
апраўдалі маё адлецьце,
каб адным-адзінюткім махам...
Каб па мне галасілі сілы,
каб мяне абдымала мама,
каб мяне не пускала брама
залатая, дзе Божа мілы,
калі цела адчуе паветра,
калі сьвечкі запаляць каштаны
у аздобе нябеснае манны,
калі ветах прастудзіцца ветрам,
калі вежы апусьцяць голаў
калі юды юдолі ўкленчаць,
калі іх, як прасьвіры, асьвенчаць;
і скрыпач заіграе сола,
і струна затрыёліць: «Досыць!..»,
і паўстане лугамі ганьба,
калі будзе ўздадзена даньба, –
па вадзе Езус прыйдзе босы;
калі смык парве каляіны,
калі колы зацягнуць аблокі
і плугі пазнаюць аблогі,
а зьняважнікі – вырай асіны;
і застогнуць сумоўныя сосны,
і зьяднаецца дождж у грымоты,
каб самотай апошняй ноты
акрапіць небаболь мой росны.
 
Як агмень, запякуць папругі,
напаўзуць на ногі, на рукі
гнаявыя князёўны – мухі,
калі схочаш зьмяніць свае рухі,
калі схочаш парваці з хеўрай,
што ахвярнасьць прарокаў пляжыць
на дняпроўскім і нёманскім пляжы
мо’ саўюцца ў спружыны нэрвы,
не ўгняздуюцца ў словах думкі?..
Заручоны з пустэльнай цішай,
не прамоўлю ні клятвы лішняй:
гукі – як маўчаньня рабункі,
цішыня - як спынак у вершах,
цішыня – амінь між малітваў
і магута Віленскіх Літваў
а сьцішэласьць – юдоль няпершых.
 
Неба глуха губляе зоркі,
не пасьпеўшы ўзгадаць жаданьне,
і гавее сасьпелае раньне
спачуваньнем за лёс іх горкі.
Галізною чарнеюць клёны,
прыспусьціўшы цені з галінаў, –
ну зб якіх галівудскіх кінаў
мы ўсе ўбачым на дрэвах імёны?..
Ці мы ўгледзімся ў твары-дрэвы,
ці спазнаем, што дыхаць трэба,
ачышчаючы бездань неба,
спавядаючы плач залевы,
памятаючы толькі сэрца,
ўзгадаванае едным сумам, –
каб ня сплавіцца ў шарасьць тлумам
і сьцяжынаю, што парвецца,
не прадоўжыць свае зародкі,
калі нават удар з-за сьпіны
і паўсюдныя зьдзекі-кпіны?!.
Мы ж таксама чыесьці продкі!..
 
...Я аднойчы стаяў на даху
трызьніў пра немінучасьць сьмерці
й палюбіў я жыцьцё, як дзеці...
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
Лістком на стаптаны мурог,
золкам празь небасхіл
апошні раблю я крок.
Нікчэмнасьць... За што любіў?..
Божа, за што пакараў
Ты сваё «Я» ў грамадзе?..
Божа, за што Ты аддаў
сьвету мане, барацьбе?..
 
1998
 
 
 
 
*  *  *
Рыжым купалам трываліцца зара,
туманы ўліваюцца ў разоры,
хустку досьвітку накідвае гара,
маналёг апошні шэпчуць зоры.
Напаўзае цёплы ранак на крыжы.
У траве з дрыготкаю расою
ловіць лугавыя міражы
сьветлы хлопчык бацькавай касою.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Прыпыніце хаду крыгаходу!
Пагляджу я між крыг у ваду.
Апантаны зямною свабодай,
па вадзе да Ісуса прыйду.
 
Напішу запавет я свой новы –
запаветам мне стане верш.
З далягляду я вызвалю словы:
Бог жыве, покуль Ты жывеш!..
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Я магу
              чакаць без сканчэньня
покуль зьнікнуць
                                      словы і ноты.
Абмяжоўвае
                            летазьлічэньне
маладосьць
                          маёй адзіноты.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
550
А. Г.

 

Як па-дзіцячы: «Я кахаю!»     
Як па-старэчы: «Не магу...» 
#З раньніх вершаў

 
Сьмягне душа па восені
і па зжаўцелым лісьці,
сочыць за рухам просіні
на небасхоўным выйсьці.
 
Сьлёзы-мужчыны шчырыя,
сьлёзы-мужчыны ўпотай.
Сьлёзы-жанчыны ў выраі
сьлёзы-жанчыны потым.
 
Казкаю казка жывіцца,
дбае аб веры сповед.
Бездапаможна сіліцца –
правіць працяг аповед...
 
Лірнік змаўкае сьпевамі,
струны на ліры сівеюць...
І пад аблокамі шэрымі
зманы зямныя грэюць...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
500
А. С.

 
Мой бацька,
мой браце,
мой стомлены талентам хлопчык,
наіўны і шчыры
да самых сівых валасоў.
Пан Лёс варожыць:
«Уздыміся,
ачуйся, малойчык!
Бразготкай сваёй
разбудзі,
разбурлі
вершасон».
 
*

 
А мо’ насамрэч адзіны
ў краіне маёй прарок
і той сканаў ад Радзімы,
забыўся на свой парог.
 
Напэўна, забыліся людзі
на мову прарока свайго.
Бяз мовы прарока ня будзе!
Бяз словаў патухне сьвятло...
 
Ён п’е за яе, Айчыну
як п’е за сябе віно.
I варты Радзімы, магчыма,
адзін ён – усё адно.
 
I топіць свой боль без спачыну
ў самоце, у варажбе,
зь нейкай прарочай прычыны,
як п’е за Яе – за сябе.
 
2000
 
 
 
 
*  *  *
Я хачу каб Максім уваскрос,
каб прайшоў па травіцы роснай,
каб валошкай ручнік прарос,
калі зорны гукае россып.
 
Прагну ўбачыць, як вучыць сына,
зь ім гуляючы ў сьветлых гаях,
скажа: «Сынку твая Радзіма –
шматпакутная гэта зямля».
 
У расстаньні зірне на Венэру –
юнай зоркай уздымецца ўсьлед.
А зямлю маладою верай
ён надзеліць, пакінуўшы сьлед.
 
Хай па гонях нясуцца коні...
Страцім-лебедзь – як здань вышыні.
Багдановіч – вершнік Пагоні –
мы нашчадкаў тваіх абаронім,
бо нашчадкі твае – гэта мы.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
360
Насьледаваньне С. С.-В.

 
360
Сабяру мой народ я па частках –     
Па фрагмэнтах сафійскай фрэскі!..   
#З раньніх вершаў

 
Лячу. Хачу вышэй, вышэй яшчэ!
Загад: «Уніз!» Ляжу зьнямела.
Ня стала ад нябёсаў мне лягчэй,
гавее зганьбленая вера.
 
Ня суд прысуд людзям нясе,
а нелюдзь-паняверца.
Цячэ са скроняў веліч пакрысе.
Харугвай над народам рвецца сэрца.
 
I песьня парываецца – ў адчай,
а я, сьляпы, хачу намацаць
адвагу – не пакору – у вачах,
з багніны ўзьняцца я хачу ў семнаццаць.
 
Нікчэмнік мне крычыць: «На дол! Маўчаць!»,
і я маўчу на роднай мове.
З апошняй моцы буду паўтараць:
«У брудзе твар, ды я над вамі ў Слове!»
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Бойка крыжамі вечнасьці
будзе ў бялюткім садзе.
Стане душою літасьці
вера, якую мы скрадзем,
сьцягнем, зачынім у сэрцы,
бо даражэй нам за долю
думка, якая імкнецца,
прагне пяшчоты і волі.
 
1998
 
 
 
 
*  *  *
Лямантуй, Вельзевул, лямантуй,
бо касар мацыёлу катуе!..
Уратуй з-пад ляза, уратуй
леўканічнасьць усходнюю тую!..
 
Адкажы, Вельзевул, адкажы,
як лягчэй – на крыжы ці пад крыжам,
на жэньшэневым жыльным нажы
ці пад панствам гарчычнага віжа?..
 
Будзь са мной, Вельзевул, будзь са мной,
покуль сем жэрміналяў надыдзе,
і на вочы кіянаў, як Ной,
не пускай ні на дзень, ні на тыдзень!..
 
Узрасьці, Вельзевул, узрасьці
не аліву – алісум жаўцюткі!..
I дазволь басанож прайсьці
па вачніцы патопу паўнюткай...
 
Затрыёль, Вельзевул, затрыёль,
роўны д’яблу, на пекнай віёле,
каб мінор скавытаў быццам боль,
зьнемагаючы як ніколі!..
 
Не засьні, Вельзевул, не засьні,
карануючы хвалі ў адлігах,
і чуйнуй, і сачы дзень пры дні,
як жагнаюцца душы на крыгах!..
 
2002
 
 
 
 
Рэанімацыя
На мэдычных сталах раскрыжаваныя,
адбітыя ў люстраных столях,
лятаюць у пакоях шпіталя,
незаўважныя для навакольля,
акрыленыя адсутнасьцю цела,
звар’яцелыя ад асалоды,
душы дзівакоў-філёзафаў.
 
Нерухома глядзяць істоты
на досьвітку ў ложках габляваных –
па-гаспадарску складзеныя рукі,
прыгожыя стомленыя твары
ад чаканай спатольнай разлукі.
 
2001
 
 
 
 
словы пунсовай мовы
коцяцца коцяцца словы
на словы ідуць ловы
ловы – галосяць удовы
ва ўдоў не стае мовы
мовы захад пунсовы
пунсовы – драпежныя совы
совы ў крыві пунсовай
пунсовы камень новы
новы прамовіць умовы
умовы замест мовы
мовы маёй паловы
паловы – на прошчы змовы
змовы натхняюць галовы
галовы лятуць на дровы
на дровах – чорныя бровы
бровы сівой каровы
каровы рыкаюць замовы
замовы рыкаюць каровы
на словы ідуць ловы
коцяцца коцяцца словы
 
2002
 
 
 
 
Змова тугі
Зьдзічэла мая туга...
Ёй прыкра, ня ў змогу болей
спатольвацца на адзіноце,
не давяраць пяшчоце,
і жалем высьпельвацца, болем,
і патураці няволі,
і ад яе люцець,
і ценем нямым вар’яцець,
і крыўды чакаць,
і юдолі шукаць...
 
Зьдзічэла мая туга...
I зруйнавала міфы,
і зружавела фарбы,
і раскапала скарбы
заклятыя,
як Эмілія Плятэр
у празе знайсьці клады
памяці і жуды,
што мацавалі ўспаміны,
быццам галінкі алівы.
 
Зьдзічэла мая туга...
Я – знайда ў сваім Сусьвеце,
маленькім скразным сусьвеце,
меншым за кожнае «я»,
што празь мяне жыве.
Я акрыяю ў Леце,
верце мне, птахі, верце,
я ажыву апасьля –
покуль ’шчэ сьлёз не стае
крылы ўкрыліць свае,
покуль жыцьцё не дае...
 
Зьдзічэла мая туга...
Як Сьвіслач згубіла вены,
нібыта Няміга – гены,
бы Троя, – спакой, – з-за Алены.
Як мы ўсе ў чаканьні зьмены,
зьдзічэла мая туга.
 
Зьдзічэла б мая туга,
калі б не маё маленства...
 
2003
 
 
 
 
*  *  *
Я – колас жытнёвы ў полі,
Я – птушка ў высокім палёце,
Я – кропля расы на ніве,
Я – чаша паветра бяз донца,
Я – сонечны промень у горы,
Я – той дзень апошні,
што так неабходны
табе.
Я – тое,
чаго не стае.
 
1996
 
 
 
 
Вышыня
Пралячу над полем,
лесам і лугамі,
сінявокай рэчкай,
шэрымі гарамі.
У паветры чыстым
шчасьце я адчую,
вышыні празрыстай
я жыцьцё пачую.
А палёт птушыны –
быццам чалавечы.
I сьляза дзіцяці,
як жыцьцё, – навечна.
 
1996
 
 
 
 
*  *  *
Ня толькі ў час журботы смутнай,
але і ў дзіўнае імгненьне
ты ў сэрцы памяці пакінь
крыху сьвядомасьці і мары.
Жыцьцё ня будзе аднастайным,
бы шкло забытага вакенца,
бы ліст, які ляжыць у шафе,
пакрыты пылам, як і сэрца...
Зрабі жыцьцё квітучай ружай,
зрабі яго сьлязою шчасьця,
агнём, палаючым вясною
у сэрцах юных закаханых,
і муравой зрабі з расою,
якая зьзяе на ўзыходзе.
Зрабі такім, як хочаш ты,
а не такім, як хоча хтосьці.
 
1998
 
 
 
 
АДСУТНАСЬЦЬ ЦЕЛА
*  *  *
Маю мажлівасьць
                                        не захлынуцца ў натоўпе.
Маю сілы
                      ня стаць натоўпам.
Выпраўлю хібы гравітацыі –
                                                              уздымуся над...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Здраньцьвеюць вусны –
буду вачыма
гаварыць.
Выкажу вочы –
буду рукамі
глядзець.
Прагледжу рукі –
буду сэрцам
вітацца.
Разьвітаю сэрца –
буду душою
біцца.
Разаб’ю душу –
буду...
Буду.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Са стагодзьдзя ў стагодзьдзе
                                                                зьмяняюць правілы,
з году ў год
                          паляпшаюць законы,
з дня ў дзень
                            усталёўваюць парадкі –
з часоў Стварэньня Сьвету
                                                          заганяюць прастору ў рамкі
Утапічнае наватарства!
Калі Я – мяжа,
Я – ваша
                    памылка.
Выпраўце правапіс!
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Ці быў ты немаўлём?
Дзе тваё маленства?
 
            Буду, буду!
            Яно прыйдзе, прыйдзе!
 
Ня веру сваім абяцаньням –
Нарадзіўся хрышчоным.
I нясу тры крыжы:
            асінавы – на шыі,
            зямны – на плячах,
            нябесны – у сэрцы.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
У чыёй бусьлянцы буслы?
У маёй – вецер.
У чыёй калысцы дзіця?
У маёй – бразготка.
 
У чыёй печцы агонь?
У маёй – вугольле.
На чыім стале хлеб?
На маім – каменьне.
 
У чыёй рэчцы вада?
У маёй – бруд.
На чыім полі калосьсе?
На маім – галасы
галосяць:
адбудуйце гнёзды для буслоў
адшукайце ласку для дзяцей,
прынясіце крэсіва для агню,
ачысьціце плёс для вады.
 
Нямыя – нямыя...
 
На чыім полі калосьсе?
На маім – галосяць...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Кожны вечар
малюся,
уздымаючы вочы,
то на абразы,
то на нябёсы.
На каленях...
шырэй далягляд,
далей небакрай,
вышэй небасхіл.
Шукаю адказаў –
прагну пытаньняў
у цудатворнай сінечы,
у збавіцельным блакіце.
А знаёмыя сузор’і
жартуюць з пачуцьцямі,
высьвечваюць маё імя –
ВАЛЕРЫЯ...
Неба таксама цікавіцца:
хто я?
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Напружана
ўглядаюся ў люстэрка:
хачу ўбачыць
сваю сутнасьць-душу.
А па-за люстэркам
б’ецца аб шкло
мая душа –
імкнецца ўбачыць мяне.
 
2000
 
 
 
 
*  *  *
Сказалі:
«Ты – суквецьце
маладой прыгожай кветкі».
Мне падалося:
«Я – парастак
ад крывога старога карэньня».
 
2000
 
 
 
 
*  *  *
Іду.
Са мною чатыры цені –
Сучаснасьць, Магчымасьць,
Забытасьць, Істотнасьць.
Першы – поруч –
                                      крок у крок з гаспадаром,
другі – наперадзе –
                                          падбягае, сьпяшаючыся,
трэйці – ззаду –
                                  зьнясілены валачэцца,
чацьверты – па шашы –
                                                    скалечаны коламі.
Я – пасярод –
                                разгублены і незапатрабаваны.
Іду.
За мною чатыры цені –
Сучаснасьць, Магчымасьць,
Забытасьць, Істотнасьць.
 
2000
 
 
 
 
*  *  *
Зімовым вечарам
сяджу і п’ю гарбату,
гарачую салодкую гарбату.
Мой пакой адлюстроўваецца
па другі бок шыбы,
дзе кружыць вецер,
неўтаймаваны халодны вецер.
Такі ж Я-цень
у фальшывым люстэрку –
на іншым баку паралельнага часу
чужой рэальнасьці–
сядзіць і п’е гарбату
бяз смаку і паху.
 
У задуменьні адводжу погляд
ад самога сябе.
Мой цень устае
і выходзіць за дзьверы,
таксама забыўшыся
на мяне.
 
2000
 
 
 
 
*  *  *
Малюся на абраз у куце пакоя –
сповед лунае ў нябёсах.
Удыхаю аблокі гару і пылу –
дыхаю іншым слоем атмасфэры.
З паштоўкай зямному сябру шлю прывітаньне -
кожны дзень пішу лісты на адрас Сусьвету.
Я жыву ў двух вымярэньнях
на мяжы зямной абалонкі,
што адлюстроўвае Планэту і Бязьмежжа.
Не магу ўсьвядоміць:
па які бок Планэта...
па які бок Бязьмежжа...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Калі аранжавая чайка
кружыць над ярка-чырвоным акіянам
з бэзавымі крыстамі хваляў,
калі птушка мае чатыры крылы
і ня мае вачэй,
калі праз ваду
відаць ядро планэты і магма,
што пульсуе і абвівае
падводныя
гарача-барвовыя
і лядова-сінія рыфы,
утвараючы рознакаляровыя крыжы,
а белы-белы да зьнікненьня,
я не адчуваю цела –
бачу толькі адлюстраваньні
ў сваіх зрэнках...
Не будзіце мяне –
мой найшчасьлівейшы сон...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
У садзе выкапаў парастак,
паставіў у шклянку з вадой.
З паперы зрабіў
белую кветачку-арыгамі.
 
Лілея, народжаная прыродай,
ахінула цудным пахам пакой.
 
Расклаў лісткі
штучнага двайніка,
напісаў на іх
верш пра каханьне –
пачуцьце, створанае мной.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Перахрышчу прастору
Дакрануся даланёй да паветра -
забяру хрышчэньне.
Пакладу крыж на сябе –
мяне перахрысьціць прастора.
На скрыжаваньні крыжоў
раскрыжуюць паходняй
і панясуць штандарам
над зямлёю.
Не, не панацэя я,
                                      не сакрамант.
Маю душу напялі
замест харугвы.
Сьцягам імкнуся ўгару –
неба чакаю.
Змагары нацкоўваюць вецер.
Вецер у твар –
                                апраўданьне.
Думаюць – я сьцяг пераможны,
а я неба чакаю...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Малюю музыку...
адкінуўшы на падлогу
лісты з нотнымі лінейкамі-радкамі
Пашэнціла ствараць мэлёдыю
каляровымі фарбамі
але больш чорнай...
 
Запальваю музыку...
скінуўшы долу
пэндзьлі...
Мяккія васковыя сьвечкі
няроўна гараць
але больш сьветлым...
але больш чыстым...
 
Дыхаю музыкай...
забыўшыся на ноты –
маленькія чорныя плямкі
Прыхільнік нябёсаў і руху
кумір зьняволеных
вечны свавольнік вецер
губляе акорды ў небакраі
разгублена сьвішча-гукае
але больш сьвежым...
але больш бязьмежным...
але больш зорным...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *

Ажывіць –  узяць   
частку іншага...       
#Замест эпіграфа

 
Я ўзрашчу дрэва з болю –
угнаеньнем стане планэта,
асуджаная мая планэта
Настрадамусам й бабкай Вангай.
Карані прарастуць у падмурак –
старажытны разьбіты цьвінтар,
стромкі гнуткі ствол,
разрываючы тканкі аблокаў,
памкнецца ў космас...
Але, зразумеўшы,
што неба – далёка і для дрэва,
нахіліцца пад вагою
сусьветных пладоў.
 
Маёй панацэяй
стане яблык.
 
2001
 
 
 
 
Дарога
Ахвярую загінулым на Нямізе
 
Сяджу ў вагоне мэтро,
які едзе праз час
бясспынку, бясспынку, бясспынку...
Завешваю баваўняным швэдарам вокны,
празь якія бачу халодныя рукі,
што намагаюцца ўчапіцца ў мяне.
Праязджаючы загнаную Нямігу
болей ня ў стане трымацца за паветра –
усе пасажыры і рэчы зьнікаюць –
я сам-насам
з настылымі пальцамі.
Не стае моцы...
Заплюшчваю вочы –
праходжу празь сьцены
ў трубы скаванай ракі.
 
Не маё цела
ўспамінае боль.
Не маё сэрца
моліць аб спакоі.
Не мая душа
стогне пра сьвятарні.
Я – рака...
Вакол вільготныя істоты
зьліваюцца ў апантаны вір...
 
Мой дух уздымаецца
над плёсам Нямігі.
Па берагах мае продкі
падаюць на калені,
моляць-просяць аб нечым
на знаёмай мове...
Не магу зразумець –
усё вышэй і вышэй
уздымаюся над вадой,
ператвараючыся ў белую пару.
 
Пачынаю лічыць услых –
спрабую стварыць час.
Бездапаможна...
Я – воблака...
Не адчуваю сябе –
ува мне толькі памяць.
Я – памяць...
Губляю сябе пакрысе –
хачу вырвацца і аб’яднацца...
з маланкай...
Я - дождж...
Кропля за кропляй
падаю на зямлю,
якая ўсмоктвае мяне.
Я – зямля...
У мяне ўваходзяць
нечыя калючыя абцасы.
Я – сьлед...
На мне ўзрастае парастак,
высмоктваючы маю ўпэўненасьць.
Я – кветка...
Я жыву.
Я жыву цэлую гадзіну
кветкай
каля Катэдральнага сабора...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Апранутыя людзі на пляцы:
сябры і ворагі.
Першыя крычалі:
«Ён зьняў зь сябе шэрасьць».
Друтія шапталі:
«Шэрасьць распранула яго».
Ні ў ворагаў, ні ў сяброў
не хапіла духу сказаць,
што Ён голы.
 
А Ён зірнуў вышэй за плынь...
Хвалі люду...
Дзе бераг?..
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Жаўтароцік на дарозе ў холадзе...
Адагрэю,
адпушчу ў неба,
можа, калі ўбачу магутным птахам?..
 
Праз гады на дарозе той жа жаўтароцік...
Адагрэю:
няхай жыве...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Званар бачыў неба –
пераліваліся літургічным напевам званіцы
Скрыпач чуў людзей –
захлыналася рэквіемам скрыпка
Сьляпы жабрак
глуха стагнаў пра сыноў
 
Пілігрым дайшоў да далягляду
Звон трэснуў...
Струны парваліся...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Дзіўная незабудка
прывабіла рамантыка.
Ён зрабіў крок –
і застаўся зь ёю назаўжды.
 
1998
 
 
 
 
*  *  *
Навошта зьяўляцца
людзьмі на сьвет?
Калі можна птушкай...
Калі можна кветкай...
 
Парушым законы Сусьвету –
прыйдзем чыстымі!
Прыйдзем чыстымі?..
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Збаны
з рагвалодаўскім росьпісам
разьбіваюць –
вострыя аскепкі
 
Ручнікі
з народным узорам
ірвуць –
крывавыя палосы
 
Манерныя штукары
на сцэне
трызьняць
упэўненасьцю
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Пад гукі афрыканскіх тамтамаў
на гразкай глеістай глебе
пад пякучымі прамянямі Сьвятарнай Зоркі
моляць-шаманяць дзікія людзі
з маністамі на шыях,
дзякуюць...
і просяць долі,
як і мы прасілі,
маюць памяць,
як і мы калісьці мелі...
Вераць у Далёкае Сьвятло,
як нашыя продкі верылі
ў ласку ўладарнага Ярылы.
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Калі кроплі дажджу
                                          перасталі сыпацца на зямлю,
а маланка яшчэ адлюстроўвалася ў розных
баках неба,
па халоднай сьцежцы,
                                                  што вяла ў знаёмае,
але негасьціннае мейсца,
у цёмную далячынь вольнага ветру
ішоў чалавек.
Ён быў не адзін.
Зь ім было жыцьцё...
 
1998
 
 
 
 
*  *  *
Мой храм,
дзе з лыжкаю кагору
прымаюць годнасьці гены.
Мой храм,
дзе сьвятароў
дзеці спавядаюць.
Мой храм,
дзе ў чужых тварах
губляеш сябе цалкам
і знаходзіш дарэшты.
Мой храм,
дзе блакіт душу захінае,
калі зь нябёсамі раісься.
Мой храм,
дзе шчырасьцю і праўдай
ачышчаюцца.
Мой храм,
дзе каханьнем вышыням ахвяруюць,
каб німбы захаваць.
Мой храм,
дзе роднасьці ворагам
не шкадуюць.
Мой храм,
дзе пацалункі
на крыжы Прадславы
пакідаюць.
Мой храм,
дзе росы дыхаюць
і зоры гавеюць.
 
Мой Храм...
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
«Ма!» –
пракрычыпь дзіця.
забыўшыся на яшчэ адно «ма».
«Ма...» –
прастогне салдат,
не пасьпеўшы дагаварыць апошняе «ма».
«Ма», –
даскажа за яго першаклясьнік
першае сваё стова «Радзі...».
«Ма!» –
я паўтару тройчы
за тых, хто не пасьпеў:
«Ма... Ма...
Ма! Ма!
Мама...»
 
Няма, ня-ма... ма, ня-мама... немама...
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
Вецер лашчыў
смоль густых валасоў
зеленавокай прыгажуні.
Празь імгненьне
з такой жа лёгкасьцю
ён бесклапотна гушкаў
вяроўкі шыбеніц
і лётаў
між калючага дроту.
 
1999
 
 
 
 
*  *  *
Малеча зь вільготнымі вачыма
колеру канцэнтраванага аквамарыну
пазірала долу зь нябёсаў.
Бог сказаў:
– Я спашлю цябе на зямлю
камусьці на радасьць.
– Не, – прамовіла малеча. –
Я не хачу туды –
я не цярплю вайны...
 
...I не нарадзілася
яшчэ адно дзіця
зь непрадвызначаным лёсам.
 
...Усё роўна
дадому вяртацца...
 
...Гісторыя ідзе паступова...
назад...
 
2002
 
 
 
 
Успамін
Ля апошняй кветкі лётаў трапяткі матылёк.
Ён нават не спрабаваў сесьці на яе:
пэўна, баяўся зламаць кволую сьцяблінку.
Раптам неба ўздыхнула – і пайшоў дождж.
Адна буйная кропля зьбіла зьнясіленага матылька...
 
Вольны восеньскі вецер перакочваў лісьце,
сярод якога нельга было заўважыць
крылаў маленькага вартаўніка.
 
1998
 
 
 
 
Напрыканцы
Прыгажосьць.
                              Што засталося ад яе?
                              Успамін...
Чараўніцтва.
                              Што засталося ад яго?
                              Позірк...
Прывабнасьць.
                              Што засталося ад яе?
                              Абыякавасьць...
Твар зрэзалі
                                шнары шалёнага часу.
Квецень вачэй
                                зьмяніла бясколерная ўсьвядомленасьць.
Сьвятло,
                  чысьціня
                                          і мара
                                                        зьніклі.
Нікчэмная рэальнасьць...
 
1998
 
 
 
 
Потым
Зямля,
я пакідаю цябе,
я пакідаю сваіх родных і блізкіх...
Але я абавязкова вярнуся да цябе.
Можа, я вярнуся дрэвам.
можа, я вярнуся птушкай,
можа, я вярнуся рэчкай,
а можа, чалавекам...
Але вярнуся.
 
1994
 
 
 
 
*  *  *
450
Бабулі Валі прысьвячаю

 
Божа!
Зрабі нас вольнымі,
                                            як птушак,
каб адчуць
                        вецер цёплы
                                                      і мора халоднае,
каб зразумець,
                              як жыцьцё
                                                      над краем прадоньня
                                                                                                      вісіць.
Божа!
Зрабі нас шчасьлівымі,
                                                  як малых дзяцей,
каб ня ведалі жаху,
                                          пакутаў
                                                            і злосьці.
Божа!
Зрабі нас бязгрэшнымі,
                                                    як ты сам.
 
1988
 
 
 
 
*  *  *
Шчасьлівыя людзі на нашай планеце –
дзеці, дзеці, дзеці.
Сумныя людзі на нашай планеце –
дзеці, дзеці, дзеці.
Вясёлыя людзі на нашай планеце –
дзеці, дзеці, дзеці.
Дарослыя людзі на нашай планеце –
таксама дзеці.
 
1988
 
 
 
 
Кроў Сусьвету
Бачу белае поле –
                                        усё ў чорнай крыві.
Бачу белае поле –
                                        у чырвонай крыві.
Бачу белае поле –
                                        і няма там крыві.
На першым полі
                                      памёр Сатана –
хай ня ўстане ніколі,
каменем у сэрца сваё
                                              забярэ ўсе грахі.
На другім полі
                              памёр Беларус –
можа, устане калісьці
                                              Беларус і Радзіма –
ён прамовіць адзіна
                                              і для нас, і пра нас.
На трэйцім полі
                                  памёр Гасподзь.
І ўваскрос Ён.
І прыйдзе да нас.
 
1995
 
 
 
 
*  *  *
Белае поле,
а над ім – белы галуб...
Ідзе па полі белы чалавек,
а за ім сьлядоў няма.
Я клічу яго:
– Паслухай, чалавеча,
што ж ты такое зрабіў,
што за табою сьлядоў няма?
А ён ідзе, ідзе,
а ў канцы азіраецца,
ідзе да мяне
і пытае:
– Чаго табе, сапраўдны чалавеча?
Я кажу:
– Дык чаго ж за табой сьлядоў няма?
У яго на вачах
зьявіліся буйныя сьлёзы.
І адказаў мне ён:
– Вунь бачыш, нада мной
                                                          белы галуб ляціць
і ні на крок не адстае –
гэта
ўспамін
майго каханьня.
 
1993
 
 
 
 
*  *  *
Вагкаваты мурог
падкупляе вока
цяжарнасьцю-расой.
 
*

 
Пачварныя шнары
на каласах жыта
і сьцяблінах лёну.
 
*

 
Шчырасьцю не гандлююць -
ашчадна выдаюць
па квітках.
 
*

 
Магілы даглядаць перасталі,
і ў дрэваў нарэшце
зьявіліся падмуркі – дамавіны.
 
*

 
Лушпайкі гісторыі
націраюць мазалі сумленьню.
Сьмецьце выкінуць можна.
 
*

 
У бяздомнікаў –
і ў людзей, і ў жывёлаў
прадонныя вочы.
 
2002
 
 
 
 
*  *  *
Знаходжу зоры ў небе –
спрабую ўбачыць між людзей.
 
*

 
Хачу ў сьвет:
быць сьвятлом
дзеля сьвету.
Жыцьцё чакае..
 
*

 
Абуджаная крыніца зазьвінела.
Абуджанае сэрца зачынілася.
 
1999
 
 
 
 
*  *  *
сповед вяду
празь люстра стагодзьдзяў
чую: memento mori
мэнтарскі шлях
зьмяню на манаскі
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Чалавек мае назоў...
Ці мае абавязак
аднакаранёвы
чалавечы:
быць чалавечным?..
Ці гэта
выключна
права нябёсаў?..
Зважай!
Аняго ж...
 
2001
 
 
 
 
*  *  *
Стомлены родны голас
папросіць вады.
Зязюльчына доля:
цярпець смагу.
 
2001
 
 
 
 
Хайку Вербнага тыдня
* * *

 
Падпальшчык заснуў.
Папялішча чакае,
каб згарэць ізноў.
 

* * *

 
Вынайшлі вабік
для людзей – паляўнічы
сэзон адкрыты...
 

* * *

 
У чужых тварах
губляеш і знаходзіш
сябе пакрысе.
 

* * *

 
Паміж альфай і
амэгай – амальгама
золата і ртуць.
 

* * *

 
Чарнобыльскі дождж.
Духам Марыі Кюры
вярнуўся радый.
 

* * *

 
З хаўтураў іду...
Перада мной, як птушка,
здань праляцела.
 
2002
 
 
 
 
Хайку Яблычнага Спаса
* * *

 
Прасьцяг скончыўся,
і няма куды ісьці.
Гляджу на зоры.
 

* * *

 
Дождж закіпае.
Сьлед пільнуе крок. Зямлёй
бот прычмяквае.
 

* * *

 
Цьвітуць каштаны...
Каля могілак думкі
расцугляліся.
 

* * *

 
Сырная поўня.
Сузор’ям у нябёсах
дазваньня мігцець...
 

* * *

 
Сьцюжа, сувоі.
У завірусе жыцьцё
заблыталася.
 

* * *

 
Вецер. З лужыны
бяздомны сабака п’е.
Душы няўтульна.
 

* * *

 
Кусты засохлых
парэчак на ферумных
парэнчах вісяць.
 
2002
 
 
 
 
Падабаецца     Не падабаецца
2009–2020. Беларусь, Менск.