РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ Вобразы мілыя роднага краю,               
Смутак і радасьць мая!..
      
 
Якуб Колас
    Галоўная      Слоўнікі           Спасылкі      Аб сайце       Кірыліца      Łacinka    
Рыгор Барадулін
Даведка
Кантэкстны тлумачальны слоўнік
Неруш
 
 
Начныя азярыны

 
 
Вечнасьць
 
Мая бацькаўшчына
 
*** Плывуць плыты...
 
Верасовачка
 
Год
 
*** Маторы наклюнулі...
 
Белыя ночы
 
*** «На Беларусі...
 
Камяні Брэсцкай крэпасьці
 
Арцель інвалідаў
 
*** Паката дах апусьціў плячо...
 
Шапка
 
Дзятлінка
 
Партызанскія котлішчы
 
Неруш
 
Кашуля Паўлюка Труса
 
*** Шыбы рады...
 
Дуброўка
 
Стары лясьнік
 
Мая мова
 
Партызанскі край
 
*** Прачынаюся ад клёкату...
 
*** Ішла над ціхім лесам поўня...
 
*** Птушкамі колісь былі цыганы...
 
Зямля
 
*** Надта заядлы рыбак Адвячорак...
 
Зазімак
 
Лісток ушацкай восені
 
Памяці А. В.
 
*** Ліст высах, ззалелы...
 
Лясная дарога
 
Паэма жытняй скібе
 
*** Удары перуна...
 
Лесьнічоўка Вэлдзіс
 
Рыжскія рукавічкі
 
Еўразiя

 
 
Чалом табе, Енісею!
 
Усінскі тракт
 
Маралу зразаюць панты
 
*** Як лёгкую лодку...
 
Расказ начальніка будаўніцтва
 
Падплывагачы да Дудзінкі
 
Талнашка
 
Тува
 
Каргыраа
 
*** Пашой сапе...
 
Адам і Ева
 
Порт
 
Вясёлка
 
Ураджай
 
Гаспадары
 
Дом на сопцы
 
Цішыня
 
Дзед і мора
 
Карэянка
 
Ціхі акіян
 
Бузкашы
 
Экспромт
 
Дзівоснае імгненьне
 
Рута – мята

 
 
*** Ад...
 
*** Яшчэ гетэры старажытнай Грэцыі...
 
*** Надта доўга зь люстэркам ня раяцца...
 
*** Клён зьвешваў над намі рудыя патлы...
 
*** Праходзім лесам...
 
Пацеркі
 
Русалка
 
Угаманіўся бор

 
 
*** Ты...
 
*** Угаманіўся бор...
 
Каляндар
 
Лясныя клады
 
*** На правадах ціхутка...
 
*** Нават вечнасьці памяць сьветлая...
 
Шчыравала пчала...

 
 
Вяртаньне ў першы сьнег
 
Праз чараты штыкоў
НАЧНЫЯ АЗЯРЫНЫ
Вечнасьць
Мне ясным сонцам лёс наканаваны –
Ня ведаць змрочных лёхаў нематы.
З табою кожным нэрвам зьнітаваны,
Не, Вечнасьць, я ў цябе не паняты!
Зязюлямі гадоў пракукаваны,
Бор галавы маёй асьнежыш ты
I ўладна пакладзеш на лоб круты
Зямныя ўпартыя мэрыдыяны, –
Мяне ня ўстрашыць захад залаты.
Да зор скірую думак караваны,
Арлы іх прывітаюць, як браты.
Ня зьнікну так, як цень, як гук пусты.
Не адцьвітуць вачэй маіх паляны,
Прабіўшы жвіру мокрага пласты.
 
 
 
 
Мая бацькаўшчына
З суседзямі падзелішся скарынкаю.
Адно ня ўмееш з торбаю прасіць.
Як ластаўка,
                          з падстрэшша рук Скарынавых
Тваё крыляла слова па Русі...
 
Ты бласлаўляла даланёй кляноваю
Сваіх сыноў.
Сьлязамі дабяла
Бяліла лён на сьвітку Каліноўскаму
I ў сны Ўрублеўскага ты Нёманам плыла...
 
Зеленакосымі, тугімі сеткамі
Злавіла Сьвіцязь юнакоў спакой.
Хоць ён пабраўся зь песьняю суседскаю,
Але вясьнянкі не забыў тваёй...
 
Люблю цябе
                            у веснавых праталінах,
У белай хустцы маладых сьнягоў.
Як на грыбы,
                              багата ты на таленты –
Пільней глядзі і нерушы знаходзь.
 
Радзі, зямля, ты –
                                      шчодрая і сьціплая.
Каб толькі маразоў ня знала рунь!
Імя тваё нашчадкам з нэтраў выплыве –
Сівых стагоддзяў рэха:
                                                  – Бе-ла-русь!..
 
 
 
 
*  *  *
Плывуць плыты...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Верасовачка
Іду. Лагчынка перасохлая
Ледзь папярхнулася расой.
Ці прымеш госьця,
Верасовачка –
Дачка вясёлых верасоў?
 
Тут, помніш,
Нам ва ўсім паверыўшы,
Жылі суседзямі лясы.
Цьвілі у бацькі вочы верасам
Ад слова ранішняга – «сын».
 
Прыйшла пад хату грушка дзікая,
Ледзь я свой год другі сустрэў.
А ходзікі на сьценцы цікалі,
I падалі дажджы са стрэх.
 
Тут, як у казцы, ў лядах восеньню
Карову пасьвіў кот Мірон,
Лісіца пеўня з дому зносіла
I вечар глух ад камароў.
 
Мяне купалі у ліповачках,
У бацькаў торкалі рукаў.
Калыску маладзік да поўначы
На вострых рожках калыхаў.
 
Ноч, як малога, хутар хутала
Аўчынай жнівеньскай імжы.
...А сёньня грушына бяз хутара
Стаіць бабылкай на мяжы.
 
А сёньня зацьвіла ігрушына
За трыццаць год упершыню...
Чым гэта вока запарушана?
Хто там парушыў цішыню?..
 
Схіляю галаву з пашанаю,
Адсюль нясу ў трывожны шлях
На кожнай далані па жаўранку
I па хмурынцы
                                  на плячах...
 
 
 
 
Год

Анатолю Вялюгіну

 

#I
Заспаныя прачнуліся грымоты –
I кнігаўкай сьпявае лазіна,
Самлелая ад леташняй сьпякоты,
Абложная дыміцца баразна.
Шчэ гнёзды стылыя, пустыя соты,
А ўжо ад слоў хмялее давідна
I ні пра што ня думае вясна –
Дачка гарачай ласкі і пяшчоты.
 
У вочы зазірні – ня ўбачыш дна.
Далёка недзе прыпар і турботы.
Гуляе дзеўчына, пакуль адна...
Цяжарнее калосьсем цаліна.
З гнязда глядзіць пухнацік жаўтароты –
Клапоты ад цямна і да цямна.

 

#ІІ
З далёкага цяплыньскага павета,
Пакінуўшы ржавець з’араны плуг,
Спатнелае расхрыстанае лета
Прыйшло – і луг ад конікаў аглух.
Смугою ахінулася планета.
Займае дых гарачы кменны дух.
Дзе воблачка, дзе дзьмухаўцовы пух?
I просінь просіць шырыні ў прасьвета.
 
Ад завірух калючых пацярух
Наскрозь дарога ўезджаная ўгрэта.
Шчырэе летні дзень адзін за двух.
Пал воч вясновых чыстых не патух,
Нібы агонь далёкіх зор Сусьвета,
Падлётак над стагамі робіць круг.

 

#III
У Белавежы – лосьна, язьна ў Шчары.
Зь лясной крыніцы агнявы глыток.
Узважлівая яснасьць дзёрзкай мары
I стрыманасьці першы халадок.
Сягае ястраб думкі праз гушчары
Над збросьнелаю зацішшу заток.
Перакідае восень жоўты ўток
I, па традыцыі, згушчае хмары.
 
Разблытаць хоча бліскавіц маток
Рабінавая ноч. Рабін стажары.
Лядком на лузе шкліцца капыток.
Сівее ржэўе. Звонка стыне ток.
Пяро раняе вырай на абшары.
Рунь прагавіта цягне зябкі сок.

 

#IV
Зажмурылася смачна аканіца.
Сьпіць на пярынах белых цішыня.
Ад сіверу сьсінелая сініца
Ніяк ня можа дачакацца дня.
Рацэ, як рыбаку старому, сьніцца
Прыцмок саміны, стылы лёд ліня.
У дуба-ведуна з-пад караня
Прабілася бруістая крыніца.
 
Ляціць адліжны каркат вараньня
Зь яліны, што стаіць, нібы званіца.
Сядлае ўсход гарачага каня,
Штораз вышэе ў сонца вышыня.
I першапутак неба рэжа ніца
Палосак рэактыўных палазьня.
 
 
 
 
*  *  *
Маторы наклюнулі...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Белыя ночы

#I
Пошчак ушчэнт пашкуматаў
Сонную млявасьць спакою.
Коньнік скача наўскапыта –
Кохкаюць лёгка падковы.
Мядзьведзь абнюхвае
                                                  чалавечы сьлед,
Ашчэрана пашча
                                      багны іржавай.
Коньнік сьпяшаецца
                                              апавясьціць сьвет
Пра маладую дзяржаву.
Зямлі не кранаюцца
                                            капыты –
Вякоў абагналі многа.
Коньнік,
                  хачу папрасіць,
                                                      каб ты
На міг суняў
                            варанога...

 

#II
Атланты –
                      інваліды
                      Вялікай айчыннай вайны –
Аднарукія,
                      аднаногія.
Даўно
              на заробкі ў горад
                                                      прыйшлі яны
З-пад Полацка,
                                  з-пад Ноўгарада.
У кружалах
                          разьвязвалі торбы цішком,
Вячэралі
                    прадубленай саланінай.
Шукалі работы
                                  самай цяжкой
Ільновалосыя
                              Селянінавічы.
Аднавяскоўцы
                                касілі густы мурог,
А яны 
              ў маўклівай згодзе
Падставілі плечы
                                      пад глыбы муроў
У тысяча семісот
                                      далёкім годзе.
Паспрабуй
                        на плячах
                                              горад трымаць.
Не дачакалі падмены.
Каменная
                      не адпускае турма,
Самі сталі
                      каменныя.
Маўкліва церпяць
                                        парабкі вякоў –
Ні продыху, ні адхланьня.
Я пазнаю
                      сваіх землякоў.
Ну хто іх назваў
                                    атлантамі?

 

#ІІІ
Чэрвень
                  баіцца ступіць на пракосы,
Зламаныя падымае званочкі.
Дзяўчаты на Белай Русі
                                                      чэшуць русыя косы.
У Ленінградзе
Белыя ночы!
Белыя ночы!
                          Беглі ногі,
Пакуль масты не разьведзены.
Ад любага
                        шлях дадому доўгі –
Дабраліся ледзьве...
Белыя ночы, –
                                  ці гэта блукае
Белы мядзьведзь
                                      на полюсе?
А можа, сьвятло вачэй,
                                                  што патухлі ў блакаду,
Асьвяціла раптоўна
                                            Марсава поле?..
Ты не сьпяшайся,
                                      румяны ранак!
А летняй ночанькі
                                          не надточыш...
Вачэй каханай
                                сіняе зьзяньне.
Белыя ночы,
                            белыя ночы...
 
 
 
 
*  *  *

Міколу Прашховічу

 
«На Беларусі
Пчолы, як гусі», –
Прыгадваў зямляк
                                          у выраі.
Зоры сьпелі,
                          зоры гасьлі,
мох зязюльчын
                                  рос на вываратнях.
«Ем сырую зайчыну
Ды люблю Айчыну!» –
Прысягаў паўстанец
                                              нябёсам.
Дзьверы
                    дню маладому
                                                    расчынены –
Расой ішла песьня босая:
              «Я здыму парчу,
              Ножкі абвярчу...
              Песьню азяблую
              Сагрэць хачу...»
Торкнецца ў крыгу
                                          лыч карасіны,
Сонную роўнядзь усьпеніць.
Згару я
              на вейцы тваёй
                                                  расінкай,
Беларусь –
                      мая мова
                                              і песьня.
 
 
 
 
Камяні Брэсцкай крэпасьці
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Арцель інвалідаў
Нож спатыкаецца. Малаток картавіць.
У пярэстрыкі ходзіць дратва.
Арцель інвалідаў у кожным квартале
Перавышае графік.
 
Прысьмерклі вочы. Скручэлі пальцы.
Некалі сумаваць за работай.
Успаміны «казіную ножку»
                                                            прыпальваюць,
Выціраюць сьлязіну ўпотай.
 
За вокнамі ходзяць цыбатыя ліўні,
Град буйнакаліберны шчапае гонту.
Прыхваткамі шые бацька шчасьлівы
На абедзьве нагі
                                  сыну
новыя боты.
 
 
 
 
*  *  *
Паката дах апусьціў плячо.
Ня можа ўсё грыбасей спыніцца.
Субота.
Падлогу мые дзяўчо,
Падторкнуўшы так, як мама, спаднічку.
 
Пярэвісла бразгае па вядры.
Масьніцы просьбу сваю прарыпелі:
«Дзеркачом нас,
                                  жвірком нас
                                                                тры,
                                                                тры,
                                                                тры!
Узад-уперад,
                            узад-уперад...»
 
Лакцём валасы адкінь ды адкінь.
У вадзе дажджавой заходзяцца пальцы.
Затое ўжо гэтак гараць сучкі, –
Здаецца, падлогу наскрозь прапаляць.
 
Гараць і падэшвы – нельга трываць.
На ганку топчацца прысьмерак сонны...
I звонкія ногі студзіць трава,
Як дзьве асмужаныя сасёнкі.
 
 
 
 
Шапка
Усю зіму з апраткаю забытай,
Як у глухім бярлогу, ў шафе сьпіць –
Не маладая ўжо аладка-шапка,
Саперніцу вушанку ненавідзячы.
I толькі аднаго яна баіцца,
Каб гаспадар вясною не надумаўся
Аддаць яе вароне на гняздо, –
Не паўтарыць бы сумны лёс бабулі.
 
...Зайшоў з марозам гаспадар у хату
I моўчкі, стомлены, за стол садзіцца.
 
Калі, бывала, летам ён палуднаваў,
Ляжала на краі шырокай лавы,
А гаспадарскі сын яе прымерваў.
 
З-пад доўгага брылька ружовашчокі
Глядзеў малы, як яблык з-пад лістка.
Сьвяціўся бацька ўсьмешкаю шчасьлівай.
 
Чаму брылёк так напал надламаны?
На золку гаспадар устаў, каб сеяць.
Шчырэў уночы дождж – і, як вашчыны,
У соты ўсю ральлю парашаціў.
Было на ўскоце сонца. У кішэню
Яе паклаў таропка гаспадар
I прывітаў з пашанаю Ярылу
Ды папрасіў, каб ярыне спрыяў ён.
 
А што вушанка? Апусьціўшы вушы,
Усю зіму праходзіць. Незайздросна!
Лютуе Люты, сьцюжыць Студзень. Сьнежань
I той гады ў рады бывае ціхі...
 
Зух-Сакавік яе цярпець ня можа,
Хоць ён падыме вушы гэтай соні.
Ледзь сонца ласкавейшым вокам гляне,
Аладку-шапку ўсторкне на хапку.
 
Ну, а ў Красавіка па-кавалерску
Яна ляжыць – на чубе і на вуху.
 
Май ветраны – штоноч чакай у хаце,
Пакуль яму кудлаціць чуб каханка.
 
...Выходзіць гаспадар, і дзьверы ціўкаюць.
 
Ну, як ня ўспомніць Чэрвень загарэлы!
Дакошвае лугі – знаходзіць гнёзды,
Кладзе ў яе цяплюткіх птушанят.
 
Брылёк
                сасьмяглы Ліпень перакручвае
I нагінаецца крыніцу выпіць.
Ня сьпіць у шапку, носіць яе радасны
Вусаты Жнівень ледзь не на патыліцы.
 
Праводзячы вачыма вырай сумны,
Яе рукой прытрымлівае Верасень,
Нідзе не забываецца Кастрычнік,
Нацягвае на вушы Лістапад.
 
Яна прапахла вапнай і зямлёю.
Зрабілася ад ліўняў і ад сонца
Якраз як сівагракава крыло...
 
Што апроч сьнегу бачыла вушанка?
 
Апошні раз ішлі з гаспадаром
I на яе лісток чырванацыбы
Апаў, як той падлётак на бусьлянку,
Азяблы, кволы і такі дурненькі...
 
Апрыкла ўсё, хутчэй бы Сакавік,
I, безумоўна, ён па даўняй дружбе
Гаспадару напомніць пра яе.
Якія ж дні ў вушанцы непаваротлівыя!
 
 
 
 
Дзятлінка

Уладзімеру Караткевічу

 
Дасьвецьце займаецца ціхае.
На лістах раса халодае,
Узьбегла на ўзьмежак,
                                                  задыхалася
Дзятлінка белагаловая –
 
Пляменьніца дзятла белагрудага,
Унучка завеі ўскудлачанай.
Сукню, што зелянеецца рутаю,
З канюшынай купіла ў складчыну.
 
Ля дзяўчынанькі шчырэюць з раніцы
Чмялі –
                сваты басавітыя.
Адвячоркам туман стараецца
Ногі ухутаць сьвіткаю...
 
Навальніца прасторы вымые –
I дзятлінка зноўку клявае.
На чужыне асьветліць сны мае
Сваёй галавой бяляваю.
 
Дзятлінка сьнежнарутая,
Як сьляза па Радзіме,
                                              чыстая...
Таксама і Беларусь мая
На ўзьмежках цьвіла
                                              і выстаяла.
 
 
 
 
Партызанскія котлішчы
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Неруш
Неруш ранішні –
                                      роднае слова,
Мне шукаць цябе,
                                        покуль гляджу,
Пад зялёным крылом верасовак,
Пад крысом
                          і сьпякоты й дажджу.
Слова,
              што як нарог для ратая,
Як для ластаўкі –
                                      стромы вільчак,
 
Ад якога на небе сьвітае,
Ад якога ясьнее ў вачах.
А пашчасьціць – натрапіцца неруш,–
Зазьвіняць недзе промні наўзбоч.
Неруш свой
                          панясу я аберуч,
Як сьлязіну з матуліных воч.
 
Ад абразы,
                        ад позірку злога,
Шлях заблытаўшы для насланьня,
Неруш ранішні –
                                      матчына слова,
Мне, як бору,
                              цябе засланяць!
 
 
 
 
Кашуля Паўлюка Труса
Чырвоныя ружы,
Чорнае лісьце...
Няўжо гэта праўда:
«Насіў калісьці...»?
 
Як туман на дасьвецьці, сьвятлее кашуля –
Здаецца, мурог з Паўлюком кашу я.
Расхрыстаныя, ступаем поплавам,
Нам фыркаюць ветры храпамі цёплымі...
 
Маці кужаль прала пры лучыне,
На расе маёвай палатно бяліла.
Паўлюка чакала,
Дні лічыла,
Сустракаць выходзіла ў даліну.
 
А пасьліся ветры буйныя ў зялёнай,
Балаболкай рэха білася на шыях.
«Зазьвіні, сыночак, жаўранкам залётным!» –
Маці ўпрыхваткі касаваротку шыла.
 
Песьню родную гукала чарнабрыўка,
Па далёкім сумавала доме,
Адгукалася з дняпроўскага абрыву:
– Ой, не світи, місячэньку,
Не світи нікому...
 
I кашулю вышывала рупна
Чарнабрыўка ў інтэрнаце вечарамі.
I, як сонца,
Ёй заходзіла на рукі
Галава паэта кучаравая...
 
Чорнае лісьце,
Чырвоныя ружы –
Крумкач жалобы
Над радасьцю кружыць...
 
 
 
 
*  *  *
Шыбы рады...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Дуброўка
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Стары лясьнік
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Мая мова
Сьцьвярджаюць гісторыкі і мовазнаўцы,
Што паступова сьціраюцца грані нацый
I, нібыта як перажытак,
                                                    аджыць павінна абавязкова
Мова маці маёй – беларуская мова,
Што мне, як імя ўласнае, блізкая і знаёмая,
Што па жылах маіх цячэ
                                                      і сонным Сажом і Нёманам.
Я чакаю часіну сябрыны людской,
Але не згаджуся, што родныя мовы луской
Былі на рыбіне чалавецтва,
Якая ў вечнасьць плыве акіянам вечнасьці.
Галеюць увосень гаі-касмачы,
Па вясьне расьціскаюць лісты
Свае кулачкі маладыя.
I калі нават мова мая замаўчыць,
То ня зробіцца мёртвай латыньню.
Словы, дзе кожны гук
Азяблай сініцай цінькае,
Ня стануць тэрмінамі мэдыцынскімі.
Гэтыя словы
Павінны вывучыць будуць нанова,
Каб даведацца,
                Як Русь мая, белая
                Ад вясновай наквеці
                I касьцей няпрошанай набрыдзі
                З-пад чарапастых свастык,
                Вольнай воляй сваёй даражыла,
                Як з братамі і сёстрамі
                Шчыра дружыла.
                Калі мова мая
                Уліецца ў агульны людскі акіян –
                Пацячэ ў ім, стрыманая,
                Цёплым Гальфстрымам.
                I будзе мне сэрца грэць
                Кожным ашчаджаным словам,
                Бо, як жыта, спрадвечная
                                                                          Беларуская мова!
 
 
 
 
Партызанскі край
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
*  *  *
Прачынаюся ад клёкату...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
*  *  *
Ішла над ціхім лесам поўня.
Расы чакалі верасы.
Пад вербамі ў нагрэтым чоўне
Дзяўчына мыла валасы.
 
Яшчэ худзенькімі рукамі
Вязала, мокрыя, вузлом.
Усьмешка на вадзе блукала.
Хмурынкі возера вязло.
 
Прасілася у косы стрыжка.
Шаптала зь берагам карма.
А косак не хапала крышку,
Каб дзьве лілеі утрымаць.
 
Ледзь-ледзь хавалі зайздрасьць хвалі,
Аж закіпелі у трысьці, –
Мяне і човен падмывалі
Далёка зь юнай заплысьці...
 
 
 
 
*  *  *
Птушкамі колісь былі цыганы,
Лёталі ў вырай,
Ды вольлі
Неяк наелі,
I ў неба яны
Узьняцца ня здолелі болей.
 
Ах, цыганы...
Возьнішчы, таганы,
Перамяняныя коні.
Толькі грывастыя табуны
Скачуць па снох неспакойных.
 
Да скону бясконцы
Шляхоў сувой.
Зялёная хата – дуброва.
Толькі цыганскае
Над галавой
Вечнае сонца вандровак.
 
Дзе ні прыстаў – абжывайся наноў
I зноў
За стары занятак.
Калі не пакрыўдзіў Бог цыганоў,
Дык гэта на цыганятак.
 
Ад вогнішчаў смуглыя, як жалуды,
Сьняць яны цёплы кухан.
Вырай курлыча пра халады
Небу на самае вуха.
 
I цыганам,
Сынам зямным,
Боязна сытых вольляў.
Колішнім птушкам,
Дорагі ім
                    песьня,
                    дарога,
                    воля...
 
 
 
 
Зямля
Люблю твой нораў, сьцішаны і грозны.
Таксама промню кожнаму жадзён.
Ты павядзеш плячом – шчабечуць вёсны,
Другім – завеі капыцяць загон.
 
Сама спаткала поўдзень высакосны
I мне паслала шчодры вырай дзён.
Хай будзе на лугох тваіх відзён,
Дыміць не аддыміцца сьлед мой росны.
 
Я слухаю з табой пчаліны звон.
Дзевятым валам узьняла барозны
I сына сейбіта ўзяла ў палон.
Абрусам руні маладой здавён
Заслана ты, як круглы стол шырозны, –
Для ўсіх павінен быць ня цесным ён!
 
 
 
 
*  *  *
Надта заядлы рыбак Адвячорак,
для прынады ў раку накрышыў
дробных зорак.
Слуп тэлеграфны,
што стаяў на беразе,
нажывіў ён, як чарвяка.
Ды пакуль што
нічога ня берацца
ў вясёлага рыбака.
Сонца дрыжыць паплаўком.
Рака ўся да дна
відна.
I Адвячорак крадком
сочыць за чарвяком.
Чарвяк пачынае зьвівацца,
раптам нырнуў паплавок, –
і Адвячорак,
шчасьлівы, радасны,
на бераг выцягнуў
                                          змрок...
 
 
 
 
Зазімак
А вецер вуліцы расчысьціў.
Бухматы,
                    пухкі сьнег пасыпаў,
I кулачкі засохлых лісьцяў
Сьціскаюць маладыя ліпы.
 
Застылі ясені ў палоне,
Ды толькі дворнікі ў адчаі.
Сьнег саграбці у дзьве далоні
Сьпяшае сьнегаачышчальнік...
 
Мароз здароваецца палка –
Зіма ўжо тупае старая.
На Сьвіслачы праныры-галкі
Трываласьць лёду правяраюць...
 
 
 
 
Лісток ушацкай восені
Раўчук заспаны вёў лагчынкай,
Залелі камянькі на дне.
Павесялеў мой шлях.
                                              Ляшчыньнік         
заднеў у сінім тумане,
Расой, раскідзісты, апырскаў –
Злую.
            Ды тут, як сябруку,
Лісток
              цялячай мокрай пыскай
З даверам торкнуўся ў руку.
Раўчук
              ужо зьвініць рачулкай,
Дарую мокрым верасам.
Так па-цялячаму
                                      расчулены,
Што замычу, здаецца,
                                                  сам...
 
 
 
 
Памяці А. В.
Белая завіруха
ломіць зьніцелыя рукі,
галосячы,
                      ходзіць па Менску.
 
Чорная скруха
                                правіць памінкі
па сьмеху майму
з тваімі вачыма.
 
Я пасынкам стаў
у лёса-айчыма,
пасынкам
                      у зямлі-мачыхі,
на якой я драбней
                                        за зярнятка макавае.
 
Чакаць мне няма чаго,
чакаць мне няма калі.
Я –
      колас пахілы,
                                      горам наліты.
Рухаюцца ліфты –
бачу
          рухомыя дамавіны...
 
Лёд апошні выдзёўбваюць пешкі –
ручныя дворніцкія гракі.
Зіму за горад вывозяць сьпешна
Грузавікі.
А хто маю зіму вывезе?..
 
 
 
 
*  *  *
380
Я, малада, ня ведала,               
Ці было лета,  ці не было?.. 
#З народнае песьні

 
Ліст высах, ззалелы, –                             
Бляшаны скрогат.
              Бабіна лета,
              Белыя скроні.
 
Касу на атаву
Памалу клепяць –
              Касьба ня тая.
              Бабіна лета.
 
Застылая кропля
Ліпнёвага воску –
              Лета кароткае,
              Лета – ўвосень.
 
Далёка ліўні,
Шаленства залевы.
              З жалем шчымлівым
              Маміна лета...
 
 
 
 
Лясная дарога
А лес туманом затоплены.
Ня дужа сьпяшаецца дзень.
Рэха ў мяккіх пантопліках
Падмоклым мохам ідзе.
 
Рабынечка-арабіначка,
Нібы з падлёднага тхла,
З заглушы летняй прабілася,
Вырвалася да сьвятла.
 
Сівер здалёку дыхае,
Ашчэрыў сто дваццаць зяп.
Стынуць выбоіны ціхія,
I ліст перажоўклы азяб.
 
Дарога зьнянацку заломіцца,
Выгнецца палазком, –
Дрыжыць на яловай далоні
Саломінка
З абмалочаным каласком...
 
 
 
 
Паэма жытняй скібе

#I
Мой дзед,
                      рыжанін Галвіньш,               
Механік па млынах,
На грошы быў
                                ня галы
I выпіць –
                      не манах.
Яго прываражылі
Азёры
              ці ільны?
Зрабіўся старажылам
Ушацкай стараны.
Прынамсі,
                      не малая
Заслуга той
                          адной,
Якую зваў
                      Маланкай,
З касою ільняной...

 

#II
Кугікала малое –
Мне большала радні.
А камяні малолі,
Сьпявалі камяні.
 
Каціўся верасамі
Вясельны каравай:
– Ой, дзеўка,
                            абрусамі
Застольле накрывай!..
 
Ішоў праснак
                              у прымы
Да бульбы нацянькі.
Андрэева чупрына
Бялела ад мукі.
 
А на млыны куліўся
Коўш зорны з-за сяла.
Вясёлая Кулінка
«Латышачкай»
                                была...

 

#III
Радні і год нямала
Забыўся наш парог.
Адно
          «латышкай» маму
Яшчэ завуць парой.

 

#IV
Латышскі стол гасьцінны
Наноў
              сяброў сабраў.
Як на старым гасьцінцы,
Завозна тут ад страў.
Бі,
    піва,
              п’янай пенай,
Крышы дубовы склеп.
Кляновым лістам,
                                        кменам
Запах уладна хлеб.
...Над ціхаю сядзібай
Сярпок маладзіка.
Чаму ж ты
                      з жытняй скібай
Дрыжыш, мая рука?..

 

#V
Над ціхаю ракою
З далёкай цішыні
Забыты млын грукоча,
Сьпяваюць
                          камяні...
 
 
 
 
*  *  *
Удары перуна...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Лесьнічоўка Вэлдзіс
А пад вясёлкай-восілкай,
Як баравая пчолка,
У ясеневай восені
Зблудзіла лесьнічоўка.
 
Галіны па-над сьцежкамі
Па сажаню ў размаху.
У лесьнічоўкі ўцешнае
Імя –
          «Прагоніш смагу».
 
На тое воля восені
I залатой завеі,
Што Ручайком –
                                      Авоціньшам
I гаспадар завецца.
 
Каля гасьцей расчуленых
Ды каля песьні ціхай
Плыве-плыве рачулкаю
Шчыруха-лесьнічыха.
 
А ручаінкай з возера
Іскрыцца лесьнічоўна, –
За ёю нашы позіркі,
Як Даўгаваю чоўны...
 
Тут студня знакамітая
I ўсім вада да смаку,
Ды болей акавітаю
Мы праганяем смагу...
 
Выходжу ў ноч спакойную,
Ваду знаходжу неяк.
На дне халоднай конаўкі
Травінка зелянее...
 
Падушкі ўзьбіла белыя,
Жадала: – Лабу накты!
Мне ж, як салдату бегламу,
Ня сьпіцца доўга надта.
 
А лесьнічоўне хораша
На мурагу на вышках.
Мне ў хаце нешта горача,
Я зноў да студні выйшаў.
 
Сябе я пераконваю,
Тут нечая правіннасьць:
Тры ў небе поўні –
                                          конаўкі,
На дне па тры травінкі...
 
Гайдалася-
                        гайдалася
Вядро –
                  і ў студню села.
Чаму ж не здагадалася
Паслаць і мне на сене?..
 
Ня яблынька лясовая –
Ты злая асачынка...
Мяне старымі совамі
Тры поўні асачыла.
 
Іду сабе бяссоньнікам,
Ня знаю сам кудою,
Сасоньнікам, сасоньнікам,
Палянкай маладою.
 
Дах туманоў залатаны
Змакрэлым
                          жоўтым лістам.
I просяць пеўні Лацьвіі
У неба дзень нямглісты.
 
Пацягваецца соладка
Дня маладога пахмур.
На золаку,
                      на золаку
Мурог трывожна пахне...
 
Да ясеневай восені
Я не забуду сьледу.
Налета да Авоціньша
Касіць мурог прыеду.
 
Я ж не такі няўдаліца,
Ня зломкава нясеньне.
Няўжо не здагадаецца
Тады паслаць на сене?..
 
 
 
 
Рыжскія рукавічкі
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
ЕЎРАЗIЯ
Чалом табе, Енісею!
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Усінскі тракт
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Маралу зразаюць панты
Дрыжыкі па целе,
            Марал пацее
            У тры паты.
Панты
Зразаюць
Нажоўкай.
            Капыты
            Б’юцца на жоўклай
            Траве...
Трывае...
Рэжце ж!
            Ці нажоўка тупая?!
Нарэшце!..
            На сьвежым пяньку выступае
            Жывіца чырвоная...
Выпусьцілі
З загона!
            Грукнулі
            Усе закладзіны суха.
Рвануўся...
Замёр...
Прыслухаўся...
            Страх яшчэ казыча
            Пахвіны.
            Трасянуў галавой па звычцы,
            Што рогі там быць павінны, –
Няма іх!
            На міг
            Нямая
            Цішыня.
            Толькі кедры шумяць.
Больш
Не суняць!
            Раскручваецца спружынай напятай
 
Увесь балючы,
Безабаронны,
Лабаты...
            Ад абразы заб’ецца
            Пад кедры густыя.
            I покуль
Боль не
Астыне –
            Не зварухнецца, ня тропнецца,
            Каб ня ўпала
            На сьвежы пянёк ані кроплі...
Адстоіцца
Сум у вачах,
            Як змрок у цесных прагалах.
            Нават пысы гарачай
            Не астудзіць вадою крыніц...
            А побач
Яго сябры
З маладымі
Рагамі
            будуць гнаць маладых аляніц...
 
 
 
 
*  *  *
Як лёгкую лодку...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Расказ начальніка будаўніцтва
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Падплывагачы да Дудзінкі
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Талнашка
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Тува
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Каргыраа
Уласны голас гучыць незнаёма –
Боязна рэху ў гарах начаваць,
Чуваць,
Блукае
              са стромы
                                      на строму...
 
Мядзьведзю старому,
Як грузнаму ламу,
Нязручна ступаць па ламу –
Яшчэ заколеш лапу
На сваю галаву.
Пасварыўся, відаць, зь сябрукамі.
                                                                          Рыкае...
Ля абрыву лёг
На сьпякоце.
У гулкі лёх
Камяні коціць.
Пацягне лапай,
Зьвесіць вуха –
                                  водгульле доўга вухкае...
Настылымі грукаючы кіямі,
Здалёку ідзе,
Пакланіўшыся акіяну,
                                              сівы сівер...
Цішыня.
Чую,
Як у падхмарным чуме
Зайчаняткі грызуць
Верхавінкі тальніка...
– Я песьню так зразумеў? –
Пытаюся.
Суседка вясёла глянула,
Ад усьмешкі ня тоіць вачэй.
– А песьня простая:
«Ехаў-ехаў,
Шлёгнуў буланага
I паехаў хутчэй...»
 
 
 
 
*  *  *
Пашой сапе...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Адам і Ева
Пакуль далёка сьпіць залева
I сопкі песьцяцца ў смузе,
Яны ўдваіх,
                            Адам і Ева,
Капаюць бульбу
                                      у тайзе.
Конь пасьвіцца,
                                    бялее грыва
Зь перастаялае травы.
Спрадвечны сум
                                      апаў тужліва –
Лятуць у вырай журавы.
Усьлед махаюць
                                      крыльлем кволым
Кусты, лімоньніцы, чмялі.
Спрадвечных дрэў
                                          спрадвечны кворум,
Спакой спрадвечны на зямлі.
На момант
                        сэрца ён асіліць,
I здасца,
                    што няма трывог,
Што зь недалёкай Хірасімы
Не паскубуць вятры мурог,
А толькі ціхія павевы
Хвалююць ільмакі ў тузе.
Яны ўдваіх,
                          Адам і Ева,
Капаюць бульбу
                                      у тайзе.
 
*

Сюды,
              ў дажджы,
                                        ў мароз сіберны,
Аратаі і кавалі,
З-пад Вільні,
                          зь Віцебскай губэрні
Гадамі
              землякі брылі.
Над імі
                выраі ляцелі
Дамоў,
                да веснавых грамоў,
I хмаркі плавалі,
                                    як цені
Дымоў
              з астылых каміноў.
Ад роднага стала,
                                      ад бульбы
Дарогі розныя вялі:
Адных –
                    даўгі рубель
                                                і булкі
Завабілі на край зямлі.
Тых –
              залатая ліхаманка
Занесла ў непралазь пургі.
Ня горача пад лахманамі
Было ад вогнішчаў тайгі.
Ну а каму саболі пасьвіць
Давер’е аказаў урад.
Лёс –
            конь натурлівы –
                                                  да шчасьця
Ня вёз:
              быў час, як канакрад.
 
*

А раніцай
                      туман над сопкай –
Густая пара
                          над катлом:
Знаёма пахла
                              бульбай сопкай,
Сялом,
              пакінутым жытлом.
Там
        на страсе пяе салома,
Як чарацінка ў крыгаход.
I песьня родная
                                    і слова
Былі раднейшыя штогод.
Вякі...
Прыморскія размахі...
Забыўся чорны хлеб,
                                              але,
Як незабыўныя прысмакі,
Гасьціла
                    бульба на стале.
I зазімкам,
                      калі на тоні
Ішло дасьвецьце ў туманах,
Яна
          згрубелыя далоні
Кабетам халадзіла ў снах.
Хаціны,
                  што ў лясных паветах
Замёў каторы ліставей, –
На шчодрай далані планэты
Былі
          ад бульбінак драбней...
 
*

Ня хвалімся
                          часінай тою,
Калі яе –
                  усім на страх –
Палілі
              з прастатой сьвятою,
Як ерэтычку,
                              на кастрах.
Ды ў прыску
                              бульбу ўгледзеў продак,
Калі карчы зглыдаў агонь,
I, нібы ўзважваў самародак,
З далоні кідаў на далонь.
Яна –
              ня майце бульбу ўлегцы –
З усімі стравамі
                                  на «ты».
Гурок, каб зь ёю поплеч легчы,
Дае нырца ў расол круты.
I смагне селядзец у лёку,
I ў лютай пары
                                  млее кроп.
Яна сюды прыйшла здалёку –
У баразьне
                        па трыццаць коп...
Дыміся бульбай,
                                    край маленства.
Яе стварала спакваля
Па вобразу і падабенству
Свайму
                  карміцелька-зямля.
 
*

Крычу на ўсё Прымор’е:
                                                        – Бульба!
Прымі паклон
                                ад земляка.
Расьці,
              з гарачых сьнежак гурба,
Што маці сыпле
                                  з саганка.
Ні дождж,
                        ні град цябе ня песьціць,
Надзейны хлеб
                                  маёй зямлі.
Ня грэбвалі
                          табой і песьняй –
З сабою землякі ўзялі.
А покуль
                    недзе сьпіць залева,
Тайфун
                вятры ў мяхах вязе, –
Яны ўдваіх,
                            Адам і Ева,
Капаюць бульбу
                                    у тайзе...
 
 
 
 
Порт
Уладзівастоцкія нявесты
Сустрэнуць ветла
                                          і няветла:
Ты не рыбак,
                              не кітабой,
Праходзь спакойна, сам сабой;
Паплаваў досыць
                                      у «загранцы»,
Хай не хапаеш зь неба зор, –
Пяшчотай позіркі ўзгарацца,
Ідзі на іх, як на касьцёр.
Год палюляла
                                у Брыстолі –
Жаніх ужо зусім прыстойны.
Ці кітабой ты, ці рыбак,
Сьпяшайся заказаць
                                              «кабак» –
Тут рэстаран завецца так,
Прывыклі дзьверы да атак –
Гуляй, рыбак, куляй, рыбак,
Шыкуй,
                  шчырэй кладзі «на бак»!
Забудзь на час
                              тугу кают,
Пуцінным грошыкам –
                                                  каюк!
...Упарта
                    позьнія нявесты
Чакаюць
                    норда,
                    оста,
                    веста.
Усе вятры
                        з усіх шляхоў
Для іх прыносяць жаніхоў.
Не з карабля –
                                дык топай міма,
Хоць паравозам галасі.
...Глядзяць
                        зялёнымі вачыма,
Як незанятыя таксі...
 
 
 
 
Вясёлка
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Ураджай
Яшчэ нямая
хвіліна адна...
Трал падымаюць
са дна марскога.
Лябёдкі жаласны скогат...
Кухталі –
костачкі прыгаршчаў трала,
                                                              шкляныя,
балюча занылі:
рабрыну борта лічыць пачалі.
Тралмайстра –
імгненным рухам! –
хапае крукам...
Льецца вады блакіт.
Бы загарпунены кіт,
сейнер кідаецца ў бакі.
I –
рыбакі
дыханьне перавялі шчасьліва.
Над палубай хмара парыпвае
зь ліўнем
                      рыбным...
Вока ў пулятага мінтая,
нібыта
планэта жаху,
сыходзіць з арбіты...
Шчэлепамі разьбітымі
пакутліва кратае
камбала, бездапаможна пляскатая.
Як яна глянуць хоча,
ды –
перабеглі на сьпіну вочы.
Рот замалы – не спытацца,
ліха адкуль...
Акунь
              падласы
на ўвесь акіян бы зароў,
ды –
папярхнуўся уласным
пузыром.
Зьлязае,
сыплецца расплюснутымі сьлязамі
непатрэбная болей луска.
У адчаі траска
сківіцы,
                  быццам рукі, заломвае.
Сівеюць косы
ціны зялёнай.
Чапляецца неба
за водарасьці, карчы.
Нема
          рыба крычыць...
 
 
 
 
Гаспадары
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Дом на сопцы
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Цішыня
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Дзед і мора
Пахне далонь
                              Залатога Рога
Нафтай,
                  далёкімі катастрофамі.
Змоўк акіяна насьмешлівы рогат.
Цішыня тут,
                          як дзеўка-пярэстарак,
                                                                            строгая.
Быццам на кухні агульнай,
                                                            грызуцца
Хвалі –
                таксама з племя жаночага.
Глянеш:
                  Нептун пасівелы
                                                        з трохзубцам
Выйшаў на бераг,
                                        гнецца пад ношаю, –
Гэта ловіць багром аскабалкі
Дзед,
            што разлучаны з морам зьнямогаю.
Ўсё ж каля мора
                                      старому забава.
Цягне дадому дровы намоклыя...
Дошкі цяжкія,
                                мачтаў абломкі,
Будуць трашчаць яны
                                                  ноччу завейнаю.
Спусьцяцца нізка
                                        ўспамінаў аблокі,
Дні маладыя на момант вернуцца.
Зноўку тайфунам
                                      насунуцца бровы,
Борт затрашчыць –
                                            грукне хваля шалёная...
Салёныя дровы...
Сьлязіна салёная...
 
 
 
 
Карэянка
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Ціхі акіян
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Бузкашы
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Экспромт
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Дзівоснае імгненьне

...радасьць галавой да неба
даставала.
#Амар Хаям

 
На поўнач лячу,
                                  на поўнач –
Штоміг
              ад цябе далей.
Мяне, завіруха, напоўні,
Лютуй ува мне,
                                  шалей!
Аблогі
              перамятае,
Аблокі
              перамяло.
Няўжо
              і хвіліна тая,
I ты –
              гэта ўсё было?..
За бортам зіма неспакойна
Сярдзітай суседкай сапе.
Вязу я на поўнач
                                      сьпякоту,
Нібы кантрабанду, ў сабе.
Сьпякоту тваю мне можна
Правезьці –
                          хай сьнег растае, –
Паветраныя таможні
Ніколі ня знойдуць яе.
Да холаду белы,
                                  курыцца
Ад сьнежнага полымя дым.
Агонь гарачэй не ўгарыцца,
Ня зойдзецца дымам густым...
Ідзем на зьніжэньне –
                                                  на поўнач.
Маўчаньня настылага сум.
Я клічу цябе на помач,
Я выдыхаю:
                          – Ханум...
 
 
 
 
РУТА – МЯТА
*  *  *
Ад
      «ня трэба, ня трэба»
Да
      «сьвятло патушы»,
Як да сёмага неба,
Як да шчырай душы,
Як ад бліску маланкі
Да абложных грымот...
Зь вёрасьнёвай палянкі
Хмеліць верасьнем мёд.
Ліўнем стомленым стыну
На захмарнай градзе...
Прага
              смаглай пустыні,
Сьпёка
                сьпелых грудзей.
Толькі змроку густога
Захмялелы мурог,
Толькі сьветлая стома,
Толькі месячка рог...
Ціха досьвітак глянуў –
Стой,
              імгненьне,
                                      замры!
Не сьпяшайся, бяглянка,
Мы адны на зямлі.
Можа, дзень пачакае.
Маладзік, пасьвяці...
Ноч бывае такая
Толькі раз у жыцьці...
Зьнелюбелы, нямілы
Дзень з-за мора ўстае.
Мне б вякоў не хапіла
Слухаць вочы твае...
 
 
 
 
*  *  *
Яшчэ гетэры старажытнай Грэцыі,
З начнога промыслу прыйшоўшы ўраньні,
Хацелі ціхай калыханкай грэцца,
Хоць трошкі хатняга хацелі раю.
 
О мацярынства мацярык нязнаны:
Як ні гукай – ніхто не адгукнецца.
Яго заўсёды адкрываюць занава,
Калі пад сэрцам нешта зварухнецца.
 
А ў сэрцы страх і слодыч тлеюць вугалем –
Усходзіцца пажар з малой іскрынкі.
У млоснасьці саскі цяжэюць, смуглыя,
Гатовыя пупышкамі раскрыцца.
 
І зацьвілі пралескі вачанят,
Зазелянела лісьце ручанят...
 
О мацярынства мацярык нязнаны.
Яго заўсёды адкрываюць занава.
 
 
 
 
*  *  *
Надта доўга зь люстэркам ня раяцца
Маладыя жанчыны
                                          раніцай.
На вуснах смага,
Пад вачыма –
                                смуга.
Маладыя каханкі,
                                      абраньніцы,
Іхняя зразумела туга...
Ходзяць сьцішаныя,
                                            заспаныя.
На дасьвецьці ж яшчэ былі
Недзе ў небе
                            капрызнымі паннамі,
Ну, прынамсі,
                              не на зямлі!
Выгіналіся лозамі ніцымі,
Свой салодкі палон ірвучы.
У вакно залатымі начніцамі
Зоркі біліся
                        уначы.
Азярынай зьнямогі
Лёгкія
Адплывалі паромы сноў.
Дзень пагрукаў
                                  няпрошаным лёкаем,
Непадступныя панны
                                                  зноў
Сталі хатнімі гаспадынямі –
Трэба ім
                  гатаваць, цыраваць,
Над каструлямі дымнымі
Цараваць...
У блакітныя шыбы раніцы
Б'ецца клопатаў мітульга.
I туманіцца,
                          не адтуманіцца
Пад вачыма смуга...
 
 
 
 
*  *  *
Клён зьвешваў над намі рудыя патлы...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
*  *  *
Праходзім лесам...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Пацеркі
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Русалка
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
УГАМАНІЎСЯ БОР
*  *  *
Ты –
          мой трывожны успамін,
Шчыміш і не даеш спакою,
Нібыта ўдар тугіх галін,
Адпушчаных чужой рукою...
 
Наноў не зашумець лясам,
Туга на лядах гаспадарыць.
Я дрэвы ўсе павысек сам –
Галіны больш
                              ня ўдараць.
 
 
 
 
*  *  *
Угаманіўся бор...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Каляндар
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Лясныя клады
Галін старэчыя рухі.
Глушэюць у лесе клады.
Крыжы распасьцерлі рукі –
Заўчасна ня пусьцяць сюды.
 
Павук нешта тчэ на кроснах.
Маўчыць цішыня штодня.
I толькі ў борцях на соснах
Прамыслых пчол сумятня...
 
 
 
 
*  *  *
На правадах ціхутка...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
*  *  *
Нават вечнасьці памяць сьветлая...
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
ШЧЫРАВАЛА ПЧАЛА...
Вяртаньне ў першы сьнег
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Праз чараты штыкоў
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙   ∙
 
 
 
 
Падабаецца     Не падабаецца
2009–2022. Беларусь, Менск.