РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ Вобразы мілыя роднага краю,               
Смутак і радасьць мая!..
      
 
Якуб Колас
    Галоўная      Слоўнікі           Спасылкі      Аб сайце       Кірыліца      Łacinka    
Максім Танк
Даведка
Кантэкстны тлумачальны слоўнік
Перапіска зь зямлёй
*  *  *
Ах, чаму я, калі нарадзіўся,
Чараўніцтву ў бабулі ня ўчыўся!
 
Не падгледзеў, якою вадою
Акрапляла яна ўсё ліхое;
 
Чым акурвала хату і сені,
Адганяючы змрочныя цені;
 
Скуль прыносіла траваў дрымучых,
Каб вярнуць сон спакойны, гаючы;
 
Што прыкладвалі яе рукі
Ад сьмяротных укусаў гадзюкі
 
I абводзіла крэйдай якою
Сьвет ад злыбеды, ад непакою...
 
А мо' гэта – і лепш. Бо, ніколі
Не спытаўшы ні гора, ні болю,
 
Не адчуўшы ні жару, ні лёду, –
Што сказала б ты, песьня, народу?
 
1964
 
 
 
 
Бібліятэка
Багатая бібліятэка
Была ў бацькі майго старога:
Пад асецьцю – саха-недарэка
З вышчарбленым нарогам,
Барана,
                  калёсаў зьвеньні,
Каля клеці –
                            каса і лапці,
На дрывотні –
                              кладня паленьня,
Дратаванка зь сякерай – у хаце...
Можа і ўспамінаць бы ня варта
Кнігі гэтыя, што назалілі,
Ды яны, шмат раней за буквар той,
На сьвет белы мне
                                          вочы адкрылі.
Хоць ніколі ня быў стараверам,
Але нават і сёньня, прызнацца,
Усе вартасьці,
                                ісьціны
                                                  меру
Я мужыцкім аршынам – працай.
 
1964
 
 
 
 
Бусел
Выйшаў бусел пагуляць.
Зьеў рапухаў дваццаць пяць.
Дваццаць пяць ці дваццаць шэсьць?
Зьбіўся зь ліку і ня есьць.
На адной прыстаў назе
I на пальцах лік вядзе.
Ды як зьлічыш? У яго
Восем пальцаў усяго.
Вёў ён лік і так і сяк,
Потым вырашыў, басяк,
Да рапух пайсьці спытаць:
– Дваццаць шэсьць ці дваццаць пяць?
Толькі штось рапухі ўсе
Пахаваліся ў лазе.
Скуль ім знаць – чаго ізноў
Бусел з клёкатам ішоў.
 
1966
 
 
 
 
Вёска мая
Вёска мая невялічкая,
Але гэта ня значыць,
Што празь яе можна
Хутка прайсьці і праехаць.
Калі вы прыпыніцеся
На хвіліну ля студні,
Або прыкурыць,
Або пра дарогу дазнацца,
Вас так не адпусьцяць
Цікаўныя аднасяльчане мае,
Пакуль не распытаюцца:
Хто вы, адкуль,
Што чутна ў вакольлі,
Які дасьпявае ўраджай,
Ці годзіць пагода
I колькі згулялі вясельляў.
А потым пачнуць варажыць,
Якой лепш ісьці вам дарогай:
Ці кладкамі, ці нацянькі,
Ці сьцежкай грыбной,
Ці гасьцінцам.
Таму, калі дужа сьпяшаецеся,
Я раю ісьці вам ня вуліцай нашай,
Але – загуменьнем, аселіцай.
Там хоць макравата бывае,
Затое нікога ня стрэнеце,
Апроч буслоў.
А я, хоць і часу ня маю,
Яшчэ раз сягоньня
Па вуліцы гэтай прайду.
 
1966
 
 
 
 
Вясной
Першай прачнулася вярба –
Руплівая маладзіца,
Пачуўшы, як верхаводка
Казыча ногі.
Верхаводка,
Абліскавічаная бліскавіцай,
Агромленая
Громам крутарогім.
 
Расплюшчыла свае вочы –
Коцікі шэрыя –
I ўбачыла жаўрукоў,
Што зьвінелі над берагам.
 
Перш хацела з навіной гэтай
Бегчы да сонных
Кучаравых бяроз,
Да рабін і асін на адхонах;
Але покуль касу расчасала
Крыгай – грэбенем срэбным
I ўпрыгожыла плечы
Хусткай – золакам зрэбным, –
Верхаводка паднялася
Па калені,
                      па пояс.
Толькі крыкнуць сяброўкам
Змагла на ўвесь голас:
– Вясна!
 
1966
 
 
 
 
Голас
Голас незнаемага можа зьдзівіць,
Голас друга – на хвіліну спыніць,
Голас любай – сагрэць сонцам лета,
Голас маці – вярнуць з таго сьвету.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Думаў, што жыцьцё падобна да скарбонкі,
Да мядзьведзіцы глінянай, у якую
Дзеці кідаюць мядзяныя капейкі,
Каб за іх купіць дарунак імянінны.
I я кідаў, толькі дні заместа грошаў.
Сёньня хворая ты. Я хацеў прынесьці
Свае годы замест кветак ці лякарства,
Ды ў мядзьведзіцы разьбітай не знайшоў іх.
 
1964
 
 
 
 
Жалезныя кветкі
Якія прыгожыя жалезныя кветкі!
Яны нават пахнуць фарбай, тубярозай,
I ня сохнуць, сарваныя, ўлетку,
I ня мерзнуць пад сьнегам марозным,
I не асыпаюцца ад жальбы гарачай.
Толькі чамусьці, несучы іх, людзі плачуць.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
З кожным днём усё больш
Дасьпяваюць пад вокнамі яблыкі.
Вось яны на галінах гараць,
Быццам чырванагрудыя зяблікі,
 
Зь верасьнёвых лістоў
П'юць расу, быццам сон, густую
I, здаецца, пяюць,
Калі ты мяне імі частуеш.
 
I таму, праз сады
Ідучы з табой раніцай слаўнай,
Я шкадую заўжды,
Што на год восень толькі адна ў нас.
 
1965
 
 
 
 
Затока
Такой затокі пашукаць:
Вада зацягненая цінай,
Нібыта сьмецьце ўсё рака
Сюды сваёй сагнала плыньню.
 
Тут плойма страхацьця, рапух,
А на зьмярканьні, ў час вячэрні,
Ад камарыных завірух
Зьвініць, калышацца мячэўнік.
 
Сюды ніхто век не пранік,
Бо ля зары, што ў тоні тлее,
Сядзіць зайздросны вадзянік –
Пільнуе белыя лілеі.
 
1964
 
 
 
 
Зацьменьне сонца
Казалі: поўнае зацьменьне сонца, 
Казалі: змрок зямлю ўсю атуліў. 
Казалі, зоры былі бачны ў небе.
 
А мы з табою гэтага чамусьці 
I не заўважылі,
                                  хоць і глядзелі пільна 
Празь невялічкае закуранае шкельца, 
Што я прынёс табе
                                          і на якім
Астаўся, помню, нашых пальцаў сьлед, 
Адбітак нашых вуснаў і насоў, 
Якія потым не маглі адмыць.
 
Ты не цікавілася часам,
Калі настане новае зацьменьне?
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Зваліўся б камень з плеч,
Каб знаў, што можаш
Прыйсьці ты ў дом
Ня толькі ў дзень пагожы,
Але і ў навальнічны
Час трывожны,
Калі дажджы ўсе
Ў дождж адзін зьбяруцца,
Калі ўсе цені
Ў ноч адну зьліюцца,
Калі ўсе беды
З ланцугоў сарвуцца.
 
1966
 
 
 
 
*  *  *
Здавалася, што на ўсё жыцьцё хопіць
У мяне расплачвацца:
За дабро – дабром,
За забыцьцё – памяцьцю,
За абыякавасьць – цеплынёй,
За жорсткасьць – ласкай.
Але ўчора, калі захацеў
За начлег заплаціць,
У кішэні знайшоў
Толькі горкі сьмех –
Манету, якую і сам не любіў
I за якую, уручаючы,
Перапрошваю кожнага.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Зоры – раскіданая сейбітам пшаніца,
Каб, летучы ў далёкі вырай позьні,
Было чым пералётным птахам пажывіцца,
Не апускаючыся на зямлі барозны,
Дзе не заўжды дадуць на'т і вады напіцца
Падарожным.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Іржышчы, як рыжыя вожыкі.
Ня дзіва, цыганка-восень
Параніла імі ножанькі,
Сьцяжынкай ідзе, галосіць.
 
За рукі яе ўзяў нясьмела я,
Кажу, адпачні на парозе.
Прынёс ёй антонаўку сьпелую.
Гляджу – сьмяецца празь сьлёзы.
 
– За ласку, – гаворыць, – дзякую.
Хочаш, твой лёс адгадаю?
Ды, глянуўшы ў карты, заплакала
Ізноў, як дзяўчынка малая.
 
А карты ў яе незвычайныя:
Зь лістоты бяроз і клёнаў –
Барвовыя, разнастайныя,
Зь верасьнёвым звонам.
 
Як ні раскладзе іх – усё яны
Пра восеньскае варожаць,
Пра нейкія страты, запоіны,
Пра хмары, дажджы, падарожжы.
 
1965
 
 
 
 
Каб дайсьці да казкі
Каб дайсьці да казкі,
Трэба разьвітацца
З дарогамі езджанымі,
Дарожкамі ходжанымі,
Дарожанькамі грыбнымі
I ягаднымі...
А даверыцца – сьцежкам
Ласіным і заечым,
Мураўіным і яшчаркавым,
Сьлімаковым і вожыкавым...
I даверыцца –
Карчам асінавым,
Сьвятаянскім агеньчыкам,
Вачам савіным,
Сьлязам жывіцы,
Што ў змроку цепляцца...
I даверыцца –
Травам непрымятым,
Галасам няпуджаным,
Шорахам неразгаданым...
I даверыцца –
Зелені найзелянейшай,
Цемені найцямнейшай,
Цішыні найцішэйшай,
У якой нават сэрца стук
Громам здаецца.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Калі б вы паслухалі
Просты расказ маёй маці,
Як на дываны
Трэба ніткі кужэльныя прасьці,
 
Потым сукаць, фарбаваць
У вясёлак адценьні,
Потым снаваць, укідаць
У ніты іх зь цярпеньнем,
 
Потым – як ткаць на ставах,
Панажоў, можа, дваццаць,
Быццам бы струны цымбальныя,
Перабіраць, не мыляцца, –
 
Можа тады вы, сябры,
Дагадаліся б, зналі б,
Як у маім краі
Некалі песьні складалі –
 
Песьні суровага
I незайздроснага лёсу,
Але якія ня ведаюць
Старасьці, зносу.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Калі б мы так абсьледавалі, зналі
Падуладныя сэрцу глыбіні,
Як зямныя прасторы і далі,
Як звычайную грудку гліны,
Або з ластаўкамі свой падстрэшак,
Або скібіну хлеба ці нож...
О, на колькі мільёнаў усьмешак
На Зямлі было б знойдзена больш!
 
1966
 
 
 
 
Калі б я забыў
Калі б я забыў тваёй песьні гук,
Спагаду і ласку, цяпло тваіх рук,
Захоплены нейкай красою уяўнай, –
Са сьпіска жывых мяне выкінь сама,
Каб я не вярнуўся, як сын марнатраўны,
Якому ў жыцьці дараваньня няма.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Калі парою лістападу
У вырай адлятаюць птушкі,
Яны ў дубровах пакідаюць
Свае вясновыя напевы,
Каб не згубіць іх недзе часам
У хмарным небе на чужыне.
Таму ўсе дрэвы на галінах
Заўсёды беражна гайдаюць
Пакінутыя гнёзды птушак,
Дзе, быццам у калысках, ціха,
Закалыханыя, сьпяць песьні,
Усе трэлі, сьвісты, перасьвісты,
Куваньні, звоны, перазвоны,
Куганьні, гуды, перагуды,
Лясныя шумы, перашумы.
 
1965
 
 
 
 
Лясная быль
Усе гавораць, што адзін
Хоць зьеш вала – адна хвала.
Знайшла вавёрка між ляшчын
Арэх і па гасьцей пайшла.
 
Пайшла. А цёмны бор высок.
Няма яму канца нідзе.
А ў тым бары адных сарок
Не пасклікаць за цэлы дзень.
 
Адных зайцоў ды барсукоў,
Ласёў сахатых ды лісіц,
Адных мядзьведзяў-пчаляроў –
Не абысьці, не палічыць.
 
Пакуль наведала яна
Знаёмых і сяброў сваіх –
Мінула восень не адна
У царстве нэтраў баравых.
 
Калі ж зазваныя прыйшлі,
Стаяў у лесе гул і сьмех,
Бо пачастунку не знайшлі –
За гэты час прарос арэх.
 
Прарос, шуміць сярод ляшчын,
Адкуль, відаць, у сьвет пайшла
I гэта прымаўка: адзін
Хоць зьеш вала – адна хвала.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Магло б усё іначай быць зусім,
Каб не яго ты, а мяне любіла;
Маглі б ня знаць сьцюдзёных, лютых зім,
I адзінота ў сэрцы не гасьціла б.
 
Магло б і сонца штодзень усхадзіць
Над іншым полем, іншым небакраем...
Якому дурню сьвет далі зрабіць,
Які мы ўсё жыцьцё перарабляем!
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Можа быў бы асьцярожны,
Дзьверы ў хату зачыняў,
Засланіўся б агарожай,
Сіл сваіх не марнаваў,
I ўсе злыбеды, напасьці
Абыходзіў бы я век –
Каб ня знаў, што наша шчасьце
Пераходзячы жыве.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Можа таму, што ў маладосьці
Часта прыходзілася даношваць
Нечыя боты,
Нечую вопратку,
Якія заўсёды былі
То завялікія,
То замалыя, –
Я цяпер асьцерагаюся
I чужых думак.
 
1966
 
 
 
 
На кірмашы
На кірмаш ты сягоньня прыехала зноў.
Можа пройдземся разам, дзе іскрыцца шоўк,
Дзе пярсьцёнкі, і пацеркі, і грабяні –
Ўсё, што трэба нявесьце. Ты толькі зірні!
А далей – бубны, скрыпкі, жалейкі ляжаць,
На якіх можна сёньня вясельле сыграць.
Побач – лыжкі, збаны, палуміскі, нажы –
Ўсё, патрэбнае, каб гаспадаркаю жыць.
Тут жа – забаўкі, нават калыскі стаяць,
У якіх калыханкі, здаецца, зьвіняць...
Не адкладвай, прашу, ад вясны да вясны
Ты ўсе гэтыя нашы пакупкі і сны,
Покуль на кірмашы хто іх не разабраў,
Покуль з гора я грошыкаў не прагуляў.
 
1965
 
 
 
 
На пахаваньні жаўрука
Магчыма, што крылы яго не ўтрымалі,
Калі ён налітае песьнямі сэрца
Да сонца вясновага нёс, а магчыма...
Адным словам, дзеці знайшлі яго ў полі.
I так іх уразіла гэтая страта,
Што на пахаваньні ніхто ня мог нават
Прамову сказаць аб жыцьці жаўруковым,
Аб тым, як зямля безь яго пацямнела,
Звон неба глухі стаў, нібыта разьбіты.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Намалявалі дзеці
Дрэва,
Якое каранямі ў сонца ўрастае,
Кветку,
Якая і ў сьне не прысьніцца,
Птушку,
У якой крылаў трыццаць
I кожнае – іншым апярэньнем зьзяе;
Намалявалі домік,
Які калышацца на павуцінцы,
Да вясёлкі падвешаны,
I чатырохвухага зайца,
Які на сьцяжынцы
Прылёг пад арэшынай...
 
Успомніў:
Гэткі ж і мой сьвет калісьці быў –
Казачны,
                    неверагодны,
                                                  стракаты, –
Пакуль не набыў
Фотаапарата.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Напэўна, нашым песьням лёс падараваў
Вітальную, сваю няўрымсьлівую сілу,
Настоеную на цяністым шуме траў,
На водары малін, крушын і жывасілу.
 
Таму няма патрэбы ў звон набатны біць,
Калі пасьля грымот і навальніц прадвесьніх
Пабачыце ўзарваны брук ля камяніц
Жывымі, маладымі парасткамі песьні.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Не спытаўшыся згоды, прыдумалі імя
Кожнай зорцы, кожнай планэце,
А яны, пэўна, імёнамі другімі
Пераклікаюцца ў Сусьвеце.
Ік алі, пралятаючы міма
Палярнай ці нейкай Вячэрняй,
Назавём іх імёнамі чужымі –
Мо' на нас і увагі ня зьвернуць.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Некалі суцішалі жазлом неспакойныя хвалі,
Але чым мне суцішыць у сэрцы тугу?
Ерыхонскія сьцены ад трубаў грымучых упалі.
А я песьняй разбурыць ніяк не магу
Сьцен маўчаньня, якія цябе сьцерагуць.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
О, як лёгка ісьці,
Адчуваючы матчыны рукі,
Адчуваючы крылы юнацтва,
Адчуваючы плечы каханай!
 
I як цяжка цягнуцца,
Ў далонях трымаючы толькі
Кульбаку ўспамінаў.
 
1965
 
 
 
 
Павуціньне бабінага лета
Павуціньне бабінага лета –
Павуціньне бабіных сноў
Серабрыцца на ўсіх палетках,
Між бярэзьнікаў і верасоў.
 
Толькі дзе ў ім былая сіла,
Што аблытаць магла, затрымаць?
Зараз і матыліныя крылы
Могуць лёгка яго парваць.
 
Толькі тлее, загнанае ветрам,
У ім зарава позьніх лістоў...
Павуціньне бабінага лета –
Павуціньне бабіных сноў!
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Парог, вычасаны з успамінаў,
Астаўся за мной;
Дзьверы, на завесах цвыркуновай песьні,
Асталіся за мной;
Вокны, зашклёныя вачамі блізкіх,
Асталіся за мной;
Хата, пакрытая крыламі ластавак,
Асталася за мной, –
 
Як жа мне не азірнуцца назад,
Нават калі б я застыў
Слупом солі?
 
1965
 
 
 
 
Пасьля вясельля
Што ж, госьці, нешта сьцішыліся?
Можа яечня зьедзена ўся,
Можа ў біклагах скупа віна,
Ў латках мачанка вымачана,
На палумісках мала кілбас,
Ці караваем абнесьлі вас?
Тры дні, тры ночы быў гул і звон,
Покуль гасьцей ня змог усіх сон.
Хто сьпіць на лаве, хто – пад сталом,
Хто – разам з чаркай, хто – са збаном.
Нават і сонца штось не ўстае,
Хоць галагуцкі певень пяе –
Певень, які адзін ацалеў,
Ад паварыхі ўцёкшы на хлеў.
 
1964
 
 
 
 
Пасьля сваркі
Пасьля сваркі апошняй, гарачай
Зьнішчыў пісьмы твае без астачы,
 
Перабраўся ў пасёлак далёкі,
У хаціну з горным патокам,
 
У якой ключом зашыфраваным
Я замкнуў свае дзьверы нанач.
 
На дварышчы аўчарку пакінуў,
Каб ты не завітала ў гасьціны!..
 
Аднаго не прадбачыў, прызнацца,
Што ў сьне прыйдзеш зь мяне пасьмяяцца.
 
1965
 
 
 
 
Пах баравіковы
Дык, значыць, восень зноў брыдзе разлогамі.
Ля печы сушацца з цыбуляй разам
Вянкі грыбоў – лясныя анталёгіі
Неверагодных, фантастычных казак.
 
Вось гэты баравік рос там, дзе забалаць
(Пад лён зязюльчын нават шапкі колер).
Ён можа расказаць, як шуміць папараць
I ваўчанят вядзе ваўчыца борам.
 
А гэты жыў, дзе ягаднікі сінія.
Прапах увесь п'янічнікам, ядлоўцам.
Ён знае закуткі цецеравіныя,
Нябачныя для воч людскіх і сонца.
 
А гэты быў прысыпаны ігліцаю
На верасам расквечаным пагорку.
Ён знае баравыя таямніцы ўсе
Пра барсука, пра дзятла, пра вавёрку.
 
Я іх зьбіраў. I мо' таму да раніцы
Прыпамінаюцца мне ўсе грыбныя сховы.
Дык, значыць, восень зноў, калі ўрываецца
I ў сон і ў сэрца пах баравіковы.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Пах такі ідзе ад жывіцы,
Што аж кружыцца галава,
Вар'яцеюць зязюлі, сініцы,
Жарам зелені тлее трава.
 
Ты ідзеш, апусьціўшы вочы, –
Можа, гэтак і лепш, –
А то, глянуўшы, знаю – сурочыш,
А я ўміг бы асьлеп.
 
Немагчыма вясной на зьмярканьні
Блукаць па барам,
Дзе ўсе дрэвы – дрэвы пазнаньня
Зла і дабра.
 
1966
 
 
 
 
*  *  *
Паэзія!
Я цябе знаю,
Гарэзьлівая маладзіца
З пасёлка майго,
Якая крычала ня раз,
Заманіўшы ў маліны:
– Хутчэй дагані!
 
Крыху сэнтымэнтальная,
Як усе жанчыны,
Што любяць дзяцей
I часта цяжарныя ходзяць.
 
Вось і сягоньня –
Сядзіш ты пад бабкаю жыта,
Грудзьмі загарэлымі
Корміш малога,
Які хоча сонца злавіць.
 
Ніхто не ўгадае,
Куды пойдзеш вечарам,
Дзе твой прыпынак,
Хоць я адчуваю,
Што недзе жывеш ты
Між полюсамі майго сэрца –
Маўчаньнем і крыкам.
 
1965
 
 
 
 
Перад расстаньнем
Я хацеў бы ў хаціне тваёй нагасьціцца,
Каб ніколі яе не патрапіў забыць я;
Да таго пра ўсё нагаварыцца з табою,
Каб твой голас і сьмех быў заўсёды са мною;
Да таго на тваё хараство наглядзецца,
Каб ня сьцерлі твой вобраз часы ліхалецьця;
Да таго насьвятліць свае вочы тваімі,
Каб знайсьці мог цябе і начамі глухімі.
 
1965
 
 
 
 
Перапіска зь зямлёй
Я пісаў зямлі многа лістоў
Пяром, якім пішуць лірычныя песьні,
Гімны розныя,
                                  маніфэсты;
Пісаў я смыкамі ўсіх скрыпак,
Якія сьмяюцца і плачуць;
Пісаў сьпіцамі дрогкіх калёс,
Якарамі і мачтамі караблёў,
Штыком
                    і сапёрнай
                                            лапатай;
Пісаў кубкамі, зь якіх п'юць
За здароўе і вечную памяць, –
Але пакуль што
Адказ атрымаў я
Толькі на ліст мой,
Напісаны плугам.
Вось ён.
Парэжце на скібы яго.
Частуйцеся.
Ешце.
 
1964
 
 
 
 
Першае паляваньне
Як толькі ўсе на паляваньне пайшлі
У белыя ў полі сумёты маўчаньня,
У змрочныя хвоі прыгод незвычайных,
У рэха разбуджаных гонам далін, –
 
I я са сваім лапавухім Жучком,
Узброіўшыся ядлаўцовым кійком,
За хатай знайшоўшы сьлед нейкага барса,
Па нэтрах прысадаў за зьверам пагнаўся.
 
I хоць гэты зьвер аказаўся катом,
Што разам са мной потым грэўся на печы,
Мне сьніўся ў зімовы той памятны вечар
Рагоў паляўнічых раскацісты гром.
 
I бачыў пад выварацьцю расахатай,
Калі расхінуў хмызьнякі, дзеразу,
Як у сваім логвішчы ваўчаняты
Буквар мой дакучны, падзёршы, грызуць.
 
1966
 
 
 
 
*  *  *
Растуць на радзіме маёй небасяжныя дрэвы.
Кожнае зь іх мае крону з шумлівых галінаў.
Кожная з гэтых галінаў – зялёны прамень.
Кожны прамень – гэта некалькі звонкіх жалеек.
З кожнай жалейкі, калі заіграеш,
То салаўі вылятаюць,
                                                то кнігаўкі,
                                                                        то жаўрукі.
О, не сячыце дрэў гэтых пявучых,
Калі свае любіце песьні.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
Сівы рыбак.
                            Ён любіць мора
За неабсяжныя прасторы,
 
За шум прыбою неўгамонны,
За подых штармавы, салёны,
 
За сеткі, поўныя здабычы,
Прасмаленыя лодак днішчы.
 
Але найбольш за тое любіць,
Што загарэлых, белазубых
 
Расьціць унукаў памагала
I лёгкую сьмерць абяцала.
 
1965
 
 
 
 
Сьвітаньнем
Хто столькі фарбаў марнуе
Кожны дзень, выліваючы іх
На траву лугавую,
На нэтру лясную,
На шыр небасхілаў марскіх!
 
Пафарбаваў бы імі
Усе вокны і дзьверы,
Усіх скептыкаў шэрых
З ухмылкамі кіслымі, злымі.
 
I яшчэ асталося б
На лета і восень,
На ўсе твае сьцежкі,
Сукенкі, усьмешкі
I песьні.
 
1964
 
 
 
 
Сьцікс
Ёсьць рака,
Якая плыве праз жыцьцё.
Яна не бурлівая, мелкая.
Яе ўброд усе пераходзяць.
Яна не шырокая.
Але колькі ні клікаў –
Ніхто з таго берага
Не адклікаецца,
Нават тыя,
Якія яе перайшлі,
Каб даведацца,
Што за прычына.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Толькі перад зярном,
Што прагне каласіцца,
Перад жалезам,
Што жыць на зямлі памагае,
Перад калясом,
Што развозіць песьні і гасьцінцы,
Перад іголкай,
Што мяхі і дружбу сшывае,
Перад дарогай,
Што вядзе да сонца,
Перад птушкай,
Што помніць дрэвы свайго гаю,
Перад вадой,
Што не замярзае ў палонцы,
Перад чалавекам,
Што праўды шукае, –
Будучыня.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Ты дзівісься, як ноччу месячнай
На твой балькон я трапіў зноў?
Прызнаюся: залез па лесьвіцы
Табой начараваных сноў.
 
А вось як непрыкметна раніцай
Мне зноў вярнуцца на зямлю –
Я і хачу з табой параіцца.
Адно – ня гневайся, малю.
 
1964
 
 
 
 
У аптэцы перад Новым годам
На скрыжаваньні вуліц
Пройдзенай зь Невядомай,
Якія раней называліся
Зямной і Нябеснай, –
Аптэка.
На паліцах – лацінскія назвы
Лякарстваў,
Якія, калі перакласьці на мову жывую,
Азначаюць:
Дзьве мінуты жыцьця...
Тры...
Чатыры...
Я стаю ў чарзе і падлічваю:
Колькі трэба,
Каб дажыць да сустрэчы
З табой.
 
1965
 
 
 
 
*  *  *
У кожным сэрцы
Гнязьдзіцца птушка –
Зязюля, чайка,
Жаўрук ці пліска, –
А ў маім – фенікс,
I я штодзённа
З агнём сьмяротным
Мяжую блізка.
I ўсё ж, калі ён
Дзе замарудзіць,
Не прылятае
З-за небакраю, –
Ня сплю начамі,
Яго вяртаньня,
Занепакоены,
Я чакаю.
Бо ён заўсёды
З сабой прыносіць
То водбліск сонца,
То вецер весьні,
То бліскавіцу,
Тугу і радасьць,
Зь якіх я потым
Складаю песьні.
 
1966
 
 
 
 
У ноч дзядоў
У гэту ноч дзядоў
                                      для ўсіх памёршых
Застаўлены стол пакідала маці,
Каб душы іх, да сваякоў прыйшоўшы,
Маглі пагрэцца і пасілкавацца.
 
Але пакуль знаёмых круг быў шырак
I захаду ня бачыў маладосьці,
Не набліжаўся мой апошні вырай –
Мне не было каго чакаць у госьці.
 
Цяпер жа ў памяці маёй бяссоннай
Ўсе ажылі таварышы, іх справы...
Не прыбірайце са сталоў сягоньня
Куцейных лыжак, і пітва, і стравы.
 
Мо' нехта зь іх блукае ў навальніцы,
Знаёмай хаты і сьвятла шукае?
Ноч завывае за сялом ваўчыцай.
Ідзіце спаць, а я іх пачакаю.
 
1964
 
 
 
 
У час касьбы
Калі зацьвітаюць надрэчныя лукі,
Калі набліжаецца час сенакосу –
Гудзець пачынаюць і плечы і рукі,
У снох маіх конікі звоняць і косы.
I на'т электрычныя ўспышкі начамі
I рознакалёрнай рэклямы праменьні
Здаюцца агеньчыкамі-сьветлячкамі
У гмахах-стагах нарачанскага сена.
 
1965
 
 
 
 
Ударыў гром
Ударыў гром на голы лес.
Гавораць, цяжкі будзе год:
Зярна і пошару – ў абрэз,
Грыбоў і ягад – недарод;
Скупей шмат будзе ўзятак пчол,
Мяльчэй – у завадзях вада,
Пыльней – шляхі праз сухадол,
Драбней – сялява ў невадах.
 
Ударыў гром на голы лес.
Ударыў бы ў мяне ён лепш.
 
1964
 
 
 
 
Хусткі
Хусткі дзяўчат на галовах цьвітуць.
Калі ж адцьвітуць – маладзіцы нясуць
У іх, завязаўшы крыж-накрыж рагі,
Зязюльчыны песьні зь цярністага бору,
Вячэрнія росы,
                                  паўночныя зоры,
Цяжар свайго шчасьця,
                                                    каханьня,
                                                                          тугі.
 
1964
 
 
 
 
*  *  *
Я помню крылы вашых рук,
Сукенку з воблакаў лятучых
I басаножак гулкі стук
На лесьвічнай бэтоннай кручы,
Свой страх, калі прынёс букет:
Хаця б ніхто ня мог дазнацца,
Што закахаўся ваш сусед.
О дні далёкага юнацтва,
Калі лічыў кіёк мячом,
Шчытом – звычайны ліст паперы,
Калі вада была віном,
А вы – міфічнаю Вэнэрай.
 
1965
 
 
 
 
Як ручнікі
З поўначы на поўдзень
Кожны год, адлятаючы, птушкі
Нацягваюць аснову
Сваіх паднебных блакітных дарог.
А вятры шпуляюць
З захаду на ўсход
Чаўнакі з утокам
Шэрых дажджоў,
Золатам лістоў,
Серабром павуціньня
I прымаразкаў.
Як ручнікі ці як дываны –
У восем,
                  дванаццаць,
                                              шаснаццаць нітоў –
Тчэцца беларуская восень.
 
1966
 
 
 
 
Падабаецца     Не падабаецца
2009–2022. Беларусь, Менск.