 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Дарма
|
У пусты i халодны тралейбус увайшоў стары дзед.
Ён сеў на першае сядзенне i склаў рукi на чорнай кавеньцы. Няголены, доўгi твар старога быў хваравiты i белы. Бляклыя вочы глядзелi на свет з абыякавасцю, так звычайна людзi пазiраюць на зламаную i ўжо непатрэбную рэч.
Тралейбус ехаў па начным горадзе.
Праз некалькi прыпынкаў у тралейбус увайшоў немалады тоўсты мужчына ў шэрым палiто i шэрым, з кароткiмi палямi, капелюшы.
– О, здароў! – мужчына пакратаў дзеда за плячук.
– А, то – ты, а я, брат, не пазнаў. Акуляры не ўзяў, не бачу нiкога, не пазнаю, – сказаў дзед, прыўзняўшы руку над кавенькай, i дадаў: – А можа, не будзем вiтацца за руку? Холадна пальчаткi здымаць.
– Не будзем, – пагадзiўся мужчына i лёгенька паляпаў па дзедавай руцэ.
Тралейбус кацiўся па выстуджаным снежаньскiмi маразамi праспекце i сыпаў яркiя, пякучыя iскры.
– Ты на месцы? – спытаў дзед.
– Не. Пайшоў. Вольны чалавек я цяпер.
– Звольнiлi?
– Ды не, сам пайшоў. Яны, праўда, не надта каб i трымалi. Трыццаць гадоў аддаў i пайшоў.
– Не прасiў, каб дазволiлi яшчэ працаваць?
– Не.
– Правiльна, i я ў свой час не прасiў.
– Я помню. Я ж на тваiм месцы да канца i дабыў.
Тралейбус адчынiў дзверы, але хлопец з дзяўчынай, што стаялi на прыпынку, пэўна, чакалi iншы нумар. Тралейбус паехаў далей, паўз цьмяныя вiтрыны зачыненых гастраномаў.
– Сядай, – прапанаваў дзед.
– Пастаю, – адмовiўся мужчына.
– Ты куды ездзiў?
– Сыну мэблю дапамог пераставiць. Бацькам ён стаў.
– Хлопчык? Дзяўчынка?
– Хлопчык.
– Назвалi як?
– Нiяк не назвалi. Не паспелi яшчэ. Сын хацеў, каб маё iмя далi. А я кажу, не трэба. Пажыву яшчэ...
– Правiльна. Наступнага хай назаве тваiм.
– Во, i я так сказаў.
Тралейбус павольна i неяк стомлена ўз’ехаў на мост i шпарка пакацiў з моста.
– А ты адкуль? – спытаў мужчына.
– У сястры быў.
– Як яна?
– А нiчога яшчэ. Трымаецца. Унукi, дзецi сумаваць не даюць.
– А хiба табе даюць?
– А хто мне можа не даваць?
– А дзе твае?
– Дачка з мужыком на поўнач па грошы паехалi i дзiця павезлi, дурнi. Казаў, каб пакiнулi, дык не. А старая мая прапiску змянiла, яе ўжо няма.
– А я i не ведаў.
– Мне таксама час прапiску мяняць, а то вернуцца мае з поўначы з грашыма, а тут я – хворы i стары.
– Ну, ты кiнь. Рана яшчэ, – тоўсты мужчына хацеў збiць гутарку ў нейкi iншы бок, але не ведаў, у якi, i таму ў яго нiчога не атрымалася.
– Што тут кiдаць? Як нi кiнь i куды нi кiнь, а надышоў час, i трэба збiрацца. Я вось пацiху i пачаў.
– Другiя жывуць, – спрабаваў пярэчыць мужчына.
– Я на iх паглядзеў i на сябе паглядзеў, – у дзедавых вачах быў спакой i ўпэўненасць, ён разважаў: – Няма ў iх радасцi, брат. Пажыў, i хопiць. Пажыў, колькi мог, а болей не трэба. Нашто намаганнi, калi радасцi ў iх анiякай няма? Суцэльны боль.
– Нейкая ўсё ж ёсць.
– Нейкая ёсць, толькi гэтая нейкая – зусiм нiякая. Ды мне i не сумна. Ведаеш, брат, не сумна мне з таго, што памру.
– А што сумаваць? Усе там будзем, – мужчына паправiў капялюш.
Тралейбус не спынiўся. Шафёр бачыў, што нiхто не збiраецца выходзiць, i не тармазiў каля заснежанага прыпынку. Святлафоры адключылi чырвонае i зялёнае святло i мiргалi цьмяным жоўтым агнём.
– Ногi пачало адбiраць. З кавенькай хаджу, – дзед пастукаў у падлогу кавенькай.
– А што з нагамi?
– Хто iх ведае.
– Можа, тромб?
– Ды не.
– А што? Вены?
– Не вены.
– А ты ў доктара быў?
– А як жа ж, быў. Толькi дактары маладосцi не даюць. Паглядзеў ён, казаць нешта пачаў, толькi я не надта каб слухаў, бо сам ведаю, калi пачало адбiраць, дык пара мне збiрацца...
– Яшчэ пажывеш, нiкуды не дзенешся, – зрабiў спробу пажартаваць немалады мужчына.
– А як ты думаў, яшчэ пажыву. Трэба тое-сёе парабiць.
– Паробiш.
– Параблю.
Тралейбус iзноў не спынiўся, бо нiхто яго не чакаў i нiхто не збiраўся выходзiць.
– А ты, вольны чалавек, чым займаешся? – спытаў дзед.
– Нешта ўсё раблю, цi рамонт, цi з машынай у гаражы, нешта раблю, рукi не маўчаць.
– А з мяне работнiк анiякi, пагалiцца i тое цяжка, дажыўся во.
– А ты ў цырульню хадзi.
– Ногi адымаюцца, баляць.
– А, ногi, я i забыўся. Слухай, мо да мяне зойдзем, пасядзiм, па чарцы возьмем? – пажвавеў мужчына.
– Не, ты што, позна ўжо.
– А што позна? Куды спяшацца? На работу нам не ўставаць, – мужчына мiргнуў дзеду.
– Твае паклалiся спаць.
– Хай леглi, хай спяць, лiха iх не возьме. А мы з табой на кухнi сядзем. Успомнiм. Пагаворым. Пасядзiм.
– Не, брат, не магу. Нашто гарэлку марнаваць, калi радасцi з яе няма?
– У нас ёсць што ўспомнiць. Ты даруй мне за тое, за месца. Не па-людску тады выйшла. Я ўсё спяшаўся некуды. А куды, спытай? Нашто? Я толькi цяпер i зразумеў, што памылiўся тады. Пайшлi, пасядзiм. Грыбы ў мяне ёсць, чарка...
– Дзякуй за чарку, за грыбы. I не думай, што я не iду да цябе з-за таго месца. Я даўно табе дараваў. Позна ўжо. Проста позна, брат.
– Дарма. Дарма адмаўляешся. А што ж гэта ён робiць? Што ж ён, лiха яму, на прыпынках не спыняецца? Я ж свой праехаў, – мужчына грукнуў кулаком у дзверы кабiны.
– Што? – азiрнуўся шафёр.
– Як што! Ты ж на прыпынках не спыняешся!
– Не шумi, дзед, не шумi. Спынiмся.
– Ты павiнен спыняцца!
– Не шумi.
Тралейбус прытармазiў i адчынiў дзверы.
– Цэлы прыпынак праехаў, – злаваўся мужчына.
– Ноч на вулiцы. Спяць усе. А ты шумiш.
– Управы на цябе няма.
– Давай, дзед, сыходзь, не трымай машыны.
– Я не трымаю, – немалады мужчына паправiў капялюш, наставiў каўнер i сышоў з тралейбуса. Развiтацца са старым дзедам ён забыўся.
Тралейбус зачынiў дзверы i хутка павёз аднаго пасажыра.
|
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
