Даруйце!
Паэма віны
|
Даруйце, даруйце!..
Даруй, мая мама!
Так многа быў вінен,
зрабіў жа так мала.
Здавалася, ёсьць
нешта важнае болей
за матчыну радасьць
і матчыны болі,
за матчын спакой
і матчыны ласкі
і – за сыноўнія абавязкі.
Даруй мне!
Так мала
табой даражыў я!
Так мала табе, мая маці,
служыў я!
Так мала зрабіў!..
Узяў жменю гліны
і кінуў на века
тваёй дамавіны.
Даруй мне,
даруй мне!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Даруй, мая вёска!
Старая хаціна і бярозка!
Даруйце, адвечныя каменьні!
Даруйце, вытокі! Даруйце, карэньні!
Карэньні! Як тужыць
мая істота:
я – толькі галіны,
я – толькі лістота.
Мне б стаць перад вамі на калені,
мне б вас любоўна
дагледзець, карэньні.
Мне б з глебы той чэрпаць
і мудрасьць і сілу...
Даруй, мая вёска,
мне, блуднаму сыну!
Даруй мне,
даруй мне!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Даруй мне, жанчына!
Ня трэба глядзець
такімі вачыма.
Даруй мне!..
Як доўга
мы поразь блукалі!
Як доўга адзін аднаго
мы шукалі!
Як бегла насустрач!
Як бегла ка мне ты!
Так ветры імчацца,
ляцяць так каметы.
Як ежу давала
зь пяшчотнай далоні!
I як давярала
сваё мне улоньне!
Даруй мне!..
За тую наіўнасьць,
зь якой абяцаў табе шчасьце.
За тую няўхільнасьць,
зь якой пакідаў цябе часта.
Даруй свайму Толю,
якога ты звала харошым.
Які быў харошым,
а потым быў злым і варожым.
Даруй свайму Толю
за долю сваю і нядолю.
Даруй мне, жанчына!
Даруй свайму Толю!
Даруй мне!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Даруй, мой Яўгенчык!
Мой Жэнік,
мой жэўжык,
мой ясны агеньчык!
Даруй мне, мой хлопчык!
Даруйце усіхнія дзеці!
Нам жыць бы, як Корчак.
Ды Корчакаў мала на сьвеце...
Даруйце! Мы часта
ўрываемся ў вашыя гульні,
у вашае царства,
і топчам яго мы,
як гуны.
Ваш казачны топчам агонь,
кідаем варожа
мы вас у дарослы загон,
у наша пракрустава ложа.
Так, любім мы вас.
Любоўю сьляпой вас тыранім.
I лупім мы вас,
і душы маленькія ранім.
Ад вашага плачу маё разрываецца сэрца.
Як многа ён значыць,
як многа ў ім
горкага сэнса!
Даруйце, прашу!
Прашу за сябе, за дарослых –
занадта дарослых,
занадта цьвярозых і косных.
Даруйце!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Даруйце, мае дарагія!
Даруй мне,
мой дружа!
Сягоньня – другі я.
Сягоньня такі я,
якім я хачу сябе бачыць!
Быць можа, змагу
я сябе перайначыць.
І будзе мне боль твой
куды балючэй, чым ўласны.
I шчасьцем тваім
я больш за цябе
буду шчасны.
I будзе ўзаемна ўсё,
і будзе ўсё двуадзіна.
Нібыта ў жыцьцё
нас маці адна нарадзіла,
дала нам на двух
яна двуадзінае цела,
дала адзін дух.
Такую кашулю надзела,
якая ўжо не бліжэй
да цела майго,
майго духа,
зь якою за ўсё даражэй
жыццё майго друга.
Даруй мне,
даруй мне!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Зь віною хаджу,
як з гарою.
Даруйце, гэроі!
Даруйце, усе змагары
і спадзьвіжнікі!
Быў цяжкі,
быў трудны,
быў горкі
той крыж, які
Вы несьлі –
сумленныя,
мужныя,
ўпартыя.
Вы кроў пралілі.
Ці варты, ці варты я?!
Ці варты я вашай веры і мары?
Ці варты вялікай вашай ахвяры?
Вы кроў пралілі.
З крыві той ўзыходзяць гвазьдзікі.
А побач растуць, як расьлі,
быльнёг і дзядоўнік дзікі.
Вы прыклад высокі далі.
Успыхнуў ваш подзьвіг.
А колькі яшчэ на зямлі
нас, пошлых і подлых!
Даруйце,
даруйце!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Даруйце, ахвяры!
Па небе маім плывуць,
нібы хмары,
маўклівыя вашы сілуэты.
Плывуць вашы цені
ў чужыя сусьветы...
Дзе вашы целы,
дзе вашы твары?
Плывуць вашы цені...
Ахвяры, ахвяры!
Ахвяры вядомыя і невядомыя.
Ахвяры сьвядомыя і несьвядомыя.
Ахвяры павінныя і нявінныя.
Плывуць вашы цені ананімныя...
А можа, агонь, што спаліў вас,
сьвяшчэнны?
А можа, і трэба гарэць дашчэнту?
А можа, і трэба жыць нам ахвярна?
А можа, ўсё гэта і ня марна?
А можа, ў гэтым гарэньні-мучэньні
наша вышэйшае прызначэньне?
Ахвяры! Плывуць вашы цені,
як хмары.
Ніяк не разгледжу я вашыя твары.
Даруйце,
даруйце!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Віна пячэ грудзі.
Даруйце, даруйце!
Даруйце мне, людзі!
Мне будні ня будні
і сьвяты ня сьвяты.
Я так вінаваты!
Я чую, як недзе грукочуць гарматы.
Я так вінаваты!
Хто ваша гняздо разбурыў,
птушаняты?
Я так вінаваты!
Ня ў глебу – на камень упалі зярняты.
Я так вінаваты!
Даруйце, даруйце...
|
* * *
Даруйце, даруйце!..
Я так вінаваты.
Маўчыце вы лепей,
мае адвакаты!
Ня трэба тут
доказаў вашых разумных.
Сумленьне –
заўсёды
на лаўцы падсудных.
Само сябе садзіць,
само сябе судзіць.
Тым самым ратуе яно
сваю сутнасьць.
Сумленьне, якое даводзіць алібі,
тым самым сябе асуджае на гібель.
Усе мы за ўсіх і за ўсё у адказе,
і ўсе вінаваты ва ўсякім разе.
Раскайся, злачынца!
Забойца, раскайся!
Я каюся з вамі –
за вас я ў адказе.
I вы ўсе –
судзьдзя,
пракурор,
адвакаты, –
за ўсё, што здарылася,
вінаваты.
I ты,
херувімчык ружаваты,
за ўсё і ва ўсім вінаваты.
I ты,
задаволены абывацель,
за ўсё і ва ўсім вінаваты.
А болей за ўсіх
я сам вінаваты.
За ўсе нашы ганьбы,
пакуты і страты.
За ўсё вінаваты.
Нашу я пад сэрцам
твой попел, Асьвенцім.
Я ў роспачы б’юся бясьсільна,
я гіну з маёрам Ізерлі.
Даруй, Хірасіма,
за боль твой бязьмерны.
Вось-вось звар’яцею...
I – будзь я пракляты!
Я так вінаваты!
Я так вінаваты!
Я так вінаваты!
Даруйце, даруйце!..
|
* * *
Даруйце, даруйце!
Даруй, мая маці!
Даруй мне, мой сынку!
Даруй мне, мой браце!
Даруй мне, жанчына!
Даруй мне, мой дружа!
Даруйце, гэроі!..
Віна мяне душыць,
Даруйце, ахвяры!
Даруй мне, мой сьвет чалавечы!
Даруйце! Віна
прыгінае мне плечы...
Даруйце, даруйце!
Яшчэ ёсьць надзея,
што лепшым я буду,
жыць буду чысьцей я,
жыць буду сьвяцей я.
Я з пошласьці,
з бруду
няўмольна, няўхільна
цягнуць сябе буду.
Я буду ісьці.
Карабкацца буду па схілах.
Я буду паўзьці.
Зраблю,
што ў маіх будзе сілах.
Зраблю, што вышэй
за сілы маёй, маёй меры.
Я буду да іншых стражэй,
таму што мы – людзі, ня зьверы.
Віну я павінен скупіць.
Я так вінаваты!
Я буду вас верна любіць.
Я вашай любві буду варты.
Даруйце, даруйце!..
|
|
|
|
