|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хаджу па нівах, па лугох азёрных, Начую летуценна ў будане I думаю, чаму мне так прасторна? I песьня прылятае да мяне. Прыносіць мне дары свае дуброва – То верас, то крыніцу, то грыбок. Ўліваецца, нібы ручай, у мову Палескі нетаропкі гаварок. Зьлятае на дасьвецьці галубіным То рыжы ліст, то жоўта-залаты. Упалі задуменна на платы Дасьпелыя ружовыя рабіны. Хаджу па нівах, па лугох азёрных, Начую летуценна ў будане. Я думаю, чаму мне так прасторна? I песьня прылятае да мяне
|
Напэўна, шчасьце ў мяне не па ўзросту. Хістаецца ў руках чаша зь бяросты, Чаша, поўная вясной і табой. Многагалосаю песьняю захлынаецца бор. Прабіваецца празь першае лісьце Празрыстасьць думак і гукаў празрыстасьць... Сонца высока. Блізка да маю. Сама сябе на сьвятле адчуваю. Адчуваю калючую адзіноту, I давер дзіцячы, і сталую цноту, Навальніцу ўдач, крыгалом бяды, Ля пралесак нясьмелых – твае сьляды. Ты адыходзіш сьвяточна і проста. Забіраеш радасьць і сон. Да захмяленьня пахне табою чаша бяроставая, У якой недапіты бярозавы сок...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Чаму ніколі не баюся я Апусташэньня галавы і сэрца? Ёсьць у мяне зялёная зямля, Яна магутней слабасьці і сьмерці. Ёсьць у мяне глыбінная туга Па далавых і ціхіх берагах. Ёсьць у мяне на пальцах мазалі – Таксама ад любові да зямлі.
|
Рана ўсталі маладзіцы... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Да сустрэчы. Да сустрэчы. Белы вецер. Сіні дзень. Ходзіць сонца па зарэччы Па калені у вадзе. Над ракою дзьве вярбіны – Дзьве журботныя сястры. Па-над цёплай лугавінай Ноч запальвае кастры. Старажытных соснаў веча. Птушак грай і сьмех людзей. Да сустрэчы. Да сустрэчы. Сіні вецер. Белы дзень.
|
Ты мне патрэбна, як жыцьцё, як сонца... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Даль паднімуць, сон разьвеюць. Разьбірай, лугі, касцоў! – У бабулі Паланеі Пяць асілкаў-малайцоў. I ў сьпякоту і ў завею Кліча вуліца хлапцоў – У бабулі Паланеі Пяць асілкаў-малайцоў. Віктар, Косьця, Пеця, Дзіма, Самы меншанькі – Назар. ...На пажоўклы фотаздымак Пакацілася сьляза. А чаму – пытаць ня сьмею. Для бабулі сьвет ня міл – У бабулі Паланеі Пяць сыноў і пяць магіл.
|
Долу далонь. Дарога крутая... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Прыедзь у край мой ціхі, Тут продкаў галасы, Тут белыя бусьліхі I мудрыя лясы. Хапае на Палесьсі I сонца, і вады. I што ні двор – то песьня, Што вёска – то сады. Па травах сьветла-шызых Мы пройдзем ля ракі, Дзе, мыючы бялізну, Вядуць сваё жанкі. I будзе песьня сьпета Пра шчасьце і бяду, І будзе падаць лета Ў гульлівую ваду. Прыедзь у край мой ціхі, Тут продкаў галасы. Тут белыя бусьліхі I мудрыя лясы.
|
– Пра атаву напомніць прасіла?.. – Голас дзеда цячэ ў цемнаце. – Маладую даўно пакасілі, А старая... Няхай пацьвіце! Не сьпяшаюцца дужа з атавай, Добры сёлета быў сенакос... Крочым летам. Высокія травы Пад цяжарам нахлынуўшых рос. Зьлева – рэчка. I домік направа. Выглядае прыветна з акна Цётка Клава. Клава – атава, На чатыры пакоі адна. Можа, ўспомніць пра нашу размову, Па гадох, як па снох, прабяжыць. I прывычна пагоніць карову На атаву, што буйна шуміць. Мне ж успомніцца досьвіткам сінім Голас дзеда глухі ў цемнаце: «Маладую даўно пакасілі, А старая... Няхай пацьвіце!..»
|
Мне па душы глухія пушчы, Лістоты замець на дварэ. Я непрыручанаю птушкай Жыву між сполахаў і дрэў. Каторы дзень настрой губляю I зноў па-новаму люблю. Бягу, гукаю, выглядаю, Шукаю, думаю, ня сплю. О, людзі! – Вечныя пытаньні, Вытокі мудрасьці і зла. Нясу ў сваё сьвятое раньне Любоў і гнеў на паўкрыла. Мяне ў палёце не скарылі. А будзе што ня так – малю: Скруціце стомленае крыльле I кіньце ў родную ральлю.
|
Хвіліны пройдуць дарагія, Як пышнае цьвіценьне траў. I зьменяць дні зусім другія Той дзень, што шчасьце абяцаў. Так адплывае ўдалеч неба. Бывай, адзіная з уцех! Сьмяюся, калі плакаць трэба. Журба – калі на вуснах сьмех. За што, скажы, твой вобраз мілы Насіла ў сэрцы, як магла? I разьлюбіць – не разьлюбіла. I зьберагчы – не зьберагла.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Будуць вёсны і пралескі, Будзе радасьць і туга. Адцьвіце вясна на ўзьлеску, Пабяжыць за сіні гай. I хваёваю ігліцай Адзавецца лета звон. Толькі мне не паўтарыцца Ні вясною, ні зімой. Столькі думак самых шчырых! Сьветлы шлях мне пажадай. Заўтра будзе гулкі вырай I бясхмарны небакрай. Будзе лета з навальніцай I вясёлка над ракой. Толькі мне не паўтарыцца Ані летам, ні зімой.
|
Звонка плешчуць вясной крыніцы... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
«Чысьціні... Адкрыцьця... Дабраты...» Голас продка прарос зь нематы. Захлынаюцца ў гуле вякоў Тайна гукаў і музыка слоў. Чысьціні... Адкрыцьця... Хараства... Нам яшчэ з гэтых слоў вырастаць. Адчужэньне, I здрада, I страх Паляваньне вядуць давідна. Палымнелі на смольных кастрах Адкрыцьцё, Дабрата, Чысьціня. Праз глухія стагоддзі жыцьця – Чысьціні, Дабраты, Адкрыцьця. «Адкрыцьця! Дабраты, Чысьціні!..» Паўтараюць ля ног камяні...
|
Сьмерць Максіма Багдановіча
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Горкі пах палыну, Не зап’еш, не засьнеш. Забягу, загляну, Як і чым ты жывеш. Водар сьвята ў лясах, Адступаецца сьнег. Знаю, гэта вясна Разбудзіла мяне. I канчаецца сон Бесклапотных начэй. Маладых маіх дзён Звоніць першы ручэй.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Мы сустрэчы выдумалі самі... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хто забраў мой самы сьветлы сон, Што цяпер ня сьпіцца мне начамі? Распусьціла жнівень валасоў Над вачыма, поўнымі адчаю. Помніла імя ня так даўно... Вецер ціха зачыніў акно...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Пасьля наведаньня Баянскага сабора
|
Табе ў вяках наканавана Узвысіць слаўную зямлю. Люблю багоў тваіх, Баяна! I грэшнікаў тваіх люблю! З бародамі і без барод, Жанатыя і халастыя, На гулкіх вуліцах Сафіі Яны жывуць каторы год! Нібы вясноваму сьвітаньню, Гасьцям далёкім кожны рад. I я ў адказ на запытаньне Кажу балгарам «хубав град!», Букетам з руж і васількоў Ясьнеюць словы блізкіх моў. Сафія летняя ў гуморы: Увіты лозамі парог. I галава яе сабора – Над лябірынтамі дарог. Багі ня хочуць знаць тугі, Багі завуць на пірагі. I сёньня у начной Сафіі Яны з гасьцямі заадно Запаляць сьвечкі несьвятыя I вып’юць даўняе віно.
|
Некалькі радкоў у Балгарыю
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Б’ю чалом, зялёны краю, Дзе ў славянства ад душы З рук у рукі адплываюць Перавозчыкі-каўшы. Разматаўся ручнікамі Ўсіх дарог маіх клубок, I цяпер я разам з вамі У калядны вечарок. Вось і гукі уваскрэсьлі. Не Бэтховэн і ня Бах – Зацьвітаюць буйна песьні У сялянак на губах... Ад таго і я, напэўна, Летуценная, пішу, Што глыбока вашы песьні Мне запалі у душу.
|
Боль перасіліў немату, I яркіх фарбаў мне ня шкода, Бо і сама я, як прырода, То ападаю, то цьвіту. Яшчэ зямлі мяне вучыць Любві штоночна і штодзённа. I верш цячэ па целе сонным I новай музыкай гучыць! Сьвятлом і цішаю сагрэта, Перабіраю валасы. Ва мне зімы, вясны, і лета, I лістападаў галасы Зьвіняць, гудуць наперабой I нараджаюцца нанова. Я прачынаюся вяснова, Нібы загон перад сяўбой...
|
Ты пакліч мяне. Пазаві. Там заблудзімся ў хмельных травах. Пачынаецца ўсё зь любві, Нават самая простая ява. І тады душой не крыві На дарозе жыцьця шырокай. Пачынаецца ўсё зь любві – Першы посьпех і першыя крокі. Прыручаюцца салаўі, І зьмяняюцца краявіды Пачынаецца ўсё зь любві – Нават нéнавісьць і агіда... Ты пакліч мяне. Пазаві. Сто дарог за маімі плячыма. Пачынаецца ўсё зь любві. А інакш і жыць немагчыма.
|
У цішы трывожна вясной... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Дай яшчэ раз усьмешкай тваёй сагрэцца... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Прыплыву да цябе аднойчы... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Разлука ўпала на траву Апошняй пазалотаю. Пакуль жывеш – і я жыву Сьвятлом і адзінотаю. У добры шлях! У добры час! Трывога адкалосіцца. Сьмяесься ты – і я ў адказ, Хоць сьмех на сьлёзы просіцца. Журбу на лісьце раскладу (Хай зь ветрам разьлятаецца), Пакуль ідзеш – і я іду, I шлях мой не канчаецца. I хай зьлятае на траву Разлука пазалотаю. Пакуль жывеш – і я жыву Любоўю і пяшчотаю.
|
Я хварэю дальлю сьветла-сіняй... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Упала слова, быццам мячык... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я вырастаю ў зацішшы... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Сябе нанова адкрываю. Выношу з шуму свой пратэст – Пустых размоў не пераймаю. Ёсьць у маўчаньні іншы зьмест. Ёсьць у маўчаньні гнеў, і згода, I глыбіня, і вышыня. Ёсьць у маўчаньні асалода Яшчэ няпройдзенага дня. Свае ў маўчаньні ёсьць граніцы, Свая бяда, свае масты. Ёсьць у маўчаньні таямніца Ад мудрасьці да прастаты.
|
Зь велічыні гасьцінай... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Я дзяліць не перастану... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Праняслася дзіўна песьня... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Забыць на момант дробязі і гора, I сьвет чытаць нанова, па складах, I ў непагадзь шукаць сабе надвор’я У музыцы, у людзях, у радках. Зьліюся непадзельна з мовай ночы Далей ад чутак і перасьцярог, Аж цемната пакуль ня выесьць вочы I першы промень выдаць не захоча Па-здрадніцку – ад галавы да ног. Ну, а пакуль дыктуе сябра-вечар Мне лініі няўлоўных часам рыс. I вобраз нада мной ужо трапеча Адноўлена, нібы вясновы ліст. Сама ў сябе як сьлед яшчэ ня веру. Ды словы распускаюцца, як мак. I падае на белую паперу Насьпеўшай думкі старажытны знак.
|
Там лістапады выпалі, Там выплылі плыты I зоры воду выпілі З азёраў залатых. I зноў лячу дадому я, I ўжо на схіле дня Мне штось даўно вядомае Сьпявае цішыня. I адчуваю вечнае У мове нематы – Зьвіняць лугі надрэчныя, Шапочуць чараты. Як нейкі дар, як пошліну Лаўлю наперабой Тугі лісты апошнія Асеньняй галавой.
|
Іду і ў застарэлай цішыні... ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Ты ляжыш не на ложку, а ў жытневым полі. Мама! Так мне рукі твае не балелі ніколі. То пасланы ў пакоі ня ходнікі – саматканыя сьцежкі-дарогі. Мама! Так ніколі твае не балелі мне ногі. Я прыйшла, як заўжды, цішынёю тваёю сагрэцца. Мама! Так ніколі тваё не шчымела мне сэрца. I ружовіцца дзень. I жыты ўжо чакаюць за хатай, А табой за паўвека так многа жытоў перажата!.. Ты на ложку ляжыш, А здаецца, што ў сонечным полі. Мама! Так ніколі твая не балела мне доля. Ты на ложку ляжыш. I прыціхла за хатай дуброва. Мама! Так ніколі, як сёньня, Тваё Не балела мне слова.
|
Не шукаю гаманлівай славы I вучуся сьціпласьці ў кабет. Для мяне з лугоў надрэчных травы Лепшы ў сьвеце вынесьлі букет. Сонца зачапілася за стрэхі, Акрапіла мёдам верасы... «Я люблю-ю!» – панесла ўдалеч рэха. «Я люблю-ю!» – азваліся лясы. «Я люблю-ю!» – пацьвердзілі дубровы, Сьветлыя, як лебедзя крыло. I для песьні падказала словы Роднае палескае сяло. У грудзёх прачнулася натхненьне. I дыханьне заняло. «Люблю-ю!» I душа, як чуйнае карэньне, Зноў адчула родную зямлю...
|
|
|