|
Першага сьнегу
Мяккі змрок,
Сьмелага сьмеху
Ціхі крок.
Лесу маўклівасьць,
Цнатлівасьць гурб.
Губ сарамлівасьць,
Гарачых губ.
Сьціхлы, сьсівелы
Зімовы сьвет.
Уцэла,
Уцэла –
Глыбокі сьлед...
|
450
Петрусю Броўку
Што хукаеш, раніца,
рукі пакрэплі?
Ачахлым вугальлем
на бальшаку
Сьнег лёгка вызвоньвае.
Крэкчацца грэблі
Смачна,
як свацьці пасьля першаку.
Аглухлі бары
ад зімовай сумоты.
Кігіканьне кнігаўкі
сьніць сенажаць.
Алешнік?
А можа, аленяў сумёты
Прыспалі?
З’інелыя рогі дрыжаць.
Збляднелы, стаміўся
ў набегах на бераг
Завеі ўчарашняй
адчайны прыліў.
Дымяцца вярбіны
на вогнішчах белых,
Нібыта іх заяц-бяляк падпаліў.
Як зарыва ўспыхне,
на вуліцах белых
Міліцыянэра
барвовы твар.
Спавіты вяроўкамі,
белы кубелак
На белых развалках
вязуць на базар.
Валёнкі ня грэюць.
Кажэрка злубела –
На торг сабіралася
цётка да дня.
Хоць вочы заплюшчы –
так холадна-бела,
I белыя-белыя
вейкі ў каня.
Пытаецца аб надзеле ў нядзелі,
Ці многа ёй выдзеляць сонца, зямля.
На яблынях галкі
азябла датлелі.
У чорных праталках
бяроз аральля.
Базар не чакае –
пасёлку ня сьпіцца,
Дзень ціха ступае
сьцяжынай глухой.
I ластавак гнёзды,
нібы рукавіцы
Забытыя,
стынуць пад белай страхой.
Пад полазам белым,
з’інелай падковай
Галінкай азяблаю
крохне –
хрусь,
Як яблык, крамянае
і хрупаткое
Слова марознае:
«Беларусь».
|
Завеі зьнясіленай
млявы лёт.
Ахрыплае рэха
прасторы ня мае.
Застогне ў адчаі
на возеры лёд,
Заные ад холаду
ціша нямая.
Мядзьведзямі – борці.
Сьняць медазбор.
Сьлед палазьні
прыцярушана коўзкі.
Далёкія зоры
слухае бор,
Аглухлы і чуйны.
Як Цыялкоўскі.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У лес прыціхлы
ноч уваходзіць зноў,
Вядзе за сабой
страх паганскі і лесуноў.
Возера на прагаліне
па вачох разане –
Ад зары гарачае,
дагарае на кожнай сасьне.
П’яны ад багуну,
ступаю за страхам усьлед.
Можна на момант забыцца
на сьвет
Далёкіх планет.
...Бары зьнікаюць,
уцякаюць вадзянікі.
Бабры ўцалелыя плачуць
ля перасохлай ракі.
У дубоў векавых
адстае ад цела кара.
I поўня на небе стыне
апошняй сьлязой бабра.
Планета над прорвай сусьвету
вісіць, як над студняй вядро,
Ад адчаю ядзернага
халадзее ядра нутро.
Я запаведнік зрабіў бы,
дзе б жылі вясновыя сны,
Вадзянікі і чэрці,
русалкі і лесуны.
Нашчадкі некалі вернуцца
з самых далёкіх шляхоў,
Чыстыя ад пылу зямнога
і ад зямных грахоў, –
Ім будзе незразумела,
што такое зялёная цішыня,
Адкуль была ў сэрцах прапрадзедаў
наіўная дабрыня?..
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У доўгіх і змрочных сукнях
(Век – сьвёкар:
«I сам ня гам...»)
Панура было і сумна
Вясёлым дзявочым нагам.
Бярозкамі маладымі
Высьвечвалі змрок стажкоў
I гасьлі ў завейным дыме
На ботах у парабкоў.
Пад хмараю сукні –
сумна.
Ласкавы які мурог!
I век малады галасуе
За эмансыпацыю ног.
Ня хоча спыніцца катрынка
Пра той сівы запавет.
Ды ўрэшце зірнулі з хітрынкай
Каленькі
на белы сьвет.
За модай пасьпець –
не спазьніцца!
Салодкі хлапечы спадман!
Угору ўсплываюць спаднічкі,
Нібы на дасьвецьці туман.
Ня мейсца тут кіслай міне.
Як сам сабе ні мані,
А ножкі ў спаднічцы-міні
Ты паспрабуй
абміні.
Здаецца,
сяджу на міне.
Тралейбус
у космас ляціць.
На абдзіманчык-міні,
Дальбог жа, дыхну –
абляціць.
Ну як абысьці стараною –
Няблага на грэшнай зямлі!
Паэты і астраномы
Ад неба пагляд адвялі...
|
Націньне трашчыць, як супоня...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Упала з пагорка,
галавою на захад,
і асірацела
роднае котлішча –
Верасовачка.
Патухла
майго маленства
зялёнае полымя.
Калі я ў калысцы плакаў,
прынёс яе зь лесу бацька
і папрасіў,
каб шумела
мне
ля вакна.
Ня стала хаты,
бацька дамоў не вярнуўся,
а яна
так і не зацьвіла
ні разу.
Вартавала маё гняздо,
стамлёныя выраі
адпачывалі ў яе на плячы.
I толькі зусім нядаўна
паспытаў я першы гарчак
(ня быў і ўспамін салодкі).
...Я так хацеў сёньня
ўчуць яе шум.
Няма ігрушыны –
упала галавою на захад.
Жыта пажалі:
куды ні зірні –
іржышча,
сарамлівыя пчолкі,
нахрапісты сьвінакроп,
бясьсьмертнік (яго бабуля Маланьня
звала хораша «цьмян»),
пад галінамі некалькі каласкоў
(ледзь дакрануўся – пырснулі сьлёзы)
і засохлыя гарчакі.
Начлежнікі некалі
разводзілі вогнішча,
і ня вытрымала сэрцавіна.
Здымаю шапку
перад патухлым
полымем.
Адзін валун у латоцы
даляжыць да другога
ледавіка.
Калі ён і зазелянее,
дык толькі ад моху.
Бывай, ігрушына,
бывай,
зялёнае полымя...
|
Калдычэва...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хаця ў азёр
ня просіць неба просіні,
Ды ў сьпелым жыце
ўжо відаць здалёк,
Нібыта ў кнізе года,
васілёк
Паміж старонкамі
вясны і восені.
|
За гарадской прапіскаю
Вы ідзяцё у нянечкі.
Вас у пад'ездах ціскаюць,
Салдаты просяцца ў наначкі.
Вас на алейках сватаюць,
Кахаюць у сьціхлых скверыках.
Сьмяюцца піжоны цыбатыя
З «произношения скверного».
Дзябёлыя вы, як пранікі.
Цьвітуць вашы вочы лубінам.
Вясною, як бульбінкі раньнія,
Насы кірпатыя лупяцца.
I песьню, што жала, бабіла,
Ішла басанож за баронамі,
Удовіны ночы бавіла, –
Ціха сьпяваеце, нібы забаронена...
|
Уладзімеру Журовічу
Пускай свабодна лейцы,
Пэгаса распражы –
Навошта каля Лельчыц
I лейцы, і гужы?
Ласі далёка трубяць.
Мядзьведзь ілбом у борць
Бабах
і ў рэчку Убарць
Ахаладацца – боўць!
Пахілых дрэў задужжа
Над змрокам быстрака –
Нясе пяску задужа
Старанная рака.
Як нудных кавалераў,
Мяняе берагі.
Відаць, ніхто ня верыў
Вірам яе тугі.
Нам цэлы луг паслалі
Гасьцінныя дубы,
Хоць гавары з бусламі –
У іх мудрэц любы.
Вячэра пад дубамі.
Бязь юшкі – не яда.
Заскрэбчаш дно – дабавяць:
Ёсьць рыба, ёсьць вада!
Спачатку, на паспытак
(Аж сэрца пах заскроб!),
Ідзе сельгаснапітак,
Што ад усіх хвароб.
Над ціхімі дымамі,
Над Убарцю
Бяз слоў
Тост першы падымаем
За лельчыцкіх буслоў.
Вясной,
Зімой,
Увосень
Па даўняму шляху
Тут кожны бусел носіць
Пад кожную страху
Палешучкоў крыклівых
З высокага гнязда.
Для самых сарамлівых
I двойні не шкада!
Шафёр чытае вырак
Інспэктарам ГАІ.
I п’е падпольны лірык
За салаўя ў гаі.
А я – каб у мядзьведзя
Зь ілба сышоў гузак.
Памалу вечар едзе,
Як стомлены вазак.
Пяецца ўсёй бяседзе.
Даўно заход пагас.
Пасецца вольна недзе
Над Убарцю Пэгас.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У жонкі
ахвотна камандзіроўку
Бяру я ў нядзелю
на Камароўку.
Вароты склыгочуць.
Ні шуму, ні даўкі.
Яшчэ заінелыя,
стынуць прылаўкі.
На іх дагараюць
пад стогн галубіны
I кропу прадвесьне,
і прыпар рабіны.
Агонь языкаты
у бочках жалезных.
Люблю, Камароўка,
тваю незалежнасьць!
Тут з даўніх часоў
аддаецца даніна
Законнай павагі
рукам селяніна.
...Таргуюцца зь дзядзькам,
гуркі паспытаўшы,
Манумэнтальныя капітаншы.
Паважная дама,
На ўсьмешкі скупая,
уважліва бульбіну калупае
Ў чарзе неспакойнай
становіцца першай,
Забыла, што сьніла сябе
міністэршай.
I лысыя двое,
былымі чынамі,
Стаяць за лабатымі качанамі.
На качарэжцы
дзяўчына так лоўка
Цану вызначае
хімічным алоўкам,
Нібы ў працьвярэзніку
нумар на пятцы.
Чарга падыходзіць –
няма чаго пяцца.
Кавун нападоймішча –
хлопаюць хлопцы,
Ну як пасьля ванны малому
па попцы.
Старая мяняе
рубля каляжанцы.
Тавар свой расхвальваюць
азэрбайджанцы.
Гранаты ляжаць сьцежалела,
барвяна,
Нібы капшукі,
што грашыма напханы.
На Ўсходзе
нялёгкая праца ў мужчыны –
Не разагнеш над прылаўкамі сьпіны.
Успыхвае шалік
у негра на шыі
Агнём,
што на дрэве не датушылі.
...З Малдовай
іскрыстая дружба старая!
I я ў мітусьлівым натоўпе
ныраю.
З дарогі знаёмай
нікуды ня збочыш.
Густое, заспанае,
цэдзіцца з бочак
Бычынай крывёю
віно маладое.
Хвала
вінаграднаму сырадою!
Манеты высьлізгваюць
хітрай лускою,
Кішэнь стала лёгкай,
а шклянка – цяжкою.
Каторая шклянка,
ніхто не пазнае,
Ня выдасьць ні бочка,
ні восень пазная.
Нясмачная бульба –
куплю ў магазіне.
Чаго баклажан
нос паказвае сіні?
Прапала кароўка –
навошта вяроўка?
Нашто мне авоська,
скажы, Камароўка?
...Праспэкт павузеў,
ды адбыта радоўка,
На сёньня
закончана камандзіроўка.
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Неба спахмурнелае крамсаюць...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Незалежна, смуглянка, ступаеш...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Можа й добра...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Хоць зь любой гарой
туман жані!
Мутная,
бяжыць рака Калдобня.
Прашчурам пастой у цішыні
I адчуй –
сьвет сустракае добра.
Хай шумяць высока трысьнягі.
Ліўні йшлі –
спаўзае бераг стромкі.
Ліўні шчодрыя,
нібы багі
(Хмарам незнаёма слова
«стронцый»)
Ластаўка ля самае вады.
Б'ецца рыба
сьлізкая, цяжкая
(Тол глухі,
з капрону невады –
Гэта ўсё яшчэ яе чакае).
Студзіць ногі ранішняя твань.
Расхінай трысьнёг заспаны,
млявы, –
I сустрэнеш сонца шчодры твар
(Потым і на ім заўважаць плямы).
Лесуном далёкім
ходзіць грэх.
А зямля зялёна-маладая.
(Шар зямны,
як грэцкі той арэх,
Скальпаваць ніхто шчэ не жадае.)
Вырай скінуў мокрае пяро.
Як Адам,
чакаю, перазяблы,
Ну калі Ўсявышні мне рабро
Выламіць?
Калі ж дасьпее яблык?..
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Паказала гай малады
I ня хочаш мне адгукацца.
Як па першапутку сьляды,
Па паляне лісты акацый.
Па паляне ходзяць лісты,
Па паляне ступае трывога.
Мы ўтраіх –
восень,
я і ты.
Пачакае да заўтра дарога!
Неспакойны заход ачах.
Не ад вечара стала золка.
Зазьвінелі ў тваіх вачах
Цені дрэў і нясьмелая зорка.
Ці ня блізкія ўчуў халады,
Што пачаў маладзік заікацца.
I дрыжаць над намі сьляды
Ацалелых лістоў акацый.
Хай за Донам шумяць лясы.
Дзелім мы свой жаданы сорам.
...Пахлі вечарам валасы
I падміргвалі грудзі зорам...
|
Сярдзітыя, стамлёныя...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
На выстаўцы
мастака Зэберыньша
Адчынены дзьверы ў адрыне.
Вячэрняя ціш прыдрамала.
На прызьбе сядзяць старыя.
Заходзіць сонца памалу.
Прыціхлі вязы ў пашане
Зялёнаю талакою.
Кот, растаўсьцелы птушатнік,
Ступае па частаколу.
Галовы задралі сьвіньні:
Чакаюць, а ці пяройдзе?
Пасьвіцца прыцемак сіні
На перасьпелым гародзе.
За дзень жываты угрэлі
У цёплых барознах, дыні.
...Высока ўзьляцелі арэлі –
Са сьмехам лятуць маладыя.
Унізе і вяз караністы,
I прызбы смалістая тоўшча.
А певень, як захад агністы,
Удумліва курыцу топча...
|
Як мужа выбірае...
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
470
Любе Грынчык
#I
Эстрадная рэспубліка
Усіх бярэ ў палон.
Для сэксуальнай публікі
Рыдае саксафон.
А няўжо гітара –
Музычная тара
I гі-
тару – вон?..
#II
Патомнай цыганцы
Не прывыкаць па сьвеце цягацца,
Варажыць,
тугу варушыць
I – нічога ня вырашыць.
Спрадвеку зь ёй поўня ня спала.
Ёй маліліся чорныя ліўні –
юначыя грывы.
Пальцы лічылі
медныя шпалы
Чорнай чыгункі грыфа.
Падалі зоры на шпалы роўныя,
Зьвінеў нябесны дах, –
Закаханыя пальцы сіваваронкамі
Дрыжэлі на правадах.
#III
Чырвоны гальштук павязаны
Гітары,
як піянэрцы.
Шэпт чую пад вязамі
Па інэрцыі...
Шэпт абарваўся ў міг рыўка –
Нэрвы пацягнула рука:
З гітары сем яе
I зь мяне – усе мае.
Чарка прытанцоўвае,
Каб застольле заваражыць.
Гітара – цыганка мясцовая,
Па-тутэйшаму пачала варажыць:
– Піце, людзі, гарэліцу,
А вы, гусі, воду.
Тай ляцеце, шэры гусі,
Аж да майго роду...
Не варажба –
харашба!
Вольны голуб –
голас
Ляціць за Шчару,
Яго даганяе гітара...
Я ня зводжу вачэй, раячы:
– Адпачы!
Дзе там!
– Дзед сеў на печы, на пячы,
Бабка на прыпечку, не вячэраючы,
Ашуканка-цыганка
паціхеньку ходзіць,
Памагае дзеду
бабку ўлагодзіць:
– Што ж ты сядзіш, шчабятушачка,
Чаму ж не вячэраеш, мая душачка?
#IV
Эстрадная рэспубліка,
Моцны твой палон.
Ды плёнку рве разгублена
Маг маг-
нітафон.
Плёнку,
Як стужку ў цырку, каўтае
Запісвае
гітару...
|
Рэчка з возера уцякае,
А на возеры стогне лёд.
Завіруха сьляды шукае,
Не знаходзіць каторы год.
З завірухі выходзяць коні
(Глуха стукаюць капыты).
Нахіляюцца над ракою,
Анямелай ад глухаты.
Разьдзімаюць цёплыя храпы,
Не даюць застаяцца ільду –
Быццам ім захацелася раптам
Пастудзіць густую ваду.
I таго ня ведаюць самі,
Што прыйшлі яны да ракі,
Каб напомніць
пра лёгкія сані,
Пра кажух,
пра званцы-шаргункі.
|
У зьвечарэлай цішыні
Паверыць сьнегу хрупаткому,
Глядзець на сонныя вагні –
I не зайзросьціць анікому.
Згадаць, нібы далёкі сон,
Слупоў здраньцьвелых перагуды,
Пагляд спагадлівых акон –
I не сьпяшацца анікуды.
Забыць згрызьню турбот пустых,
Успомніць,
Што табе за трыццаць,
I шкадаваць,
Што гэты міг
Ня зможа болей паўтарыцца.
|
Хай скруха самотных дзён
Нікому ня будзе вядома,
Хай будзе чужына, як сон:
Прачнуўся –
і зноўку дома...
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
|
