 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Старыя вершы
|
Ты сядзіш, схаваўшыся ў альтанцы,
пішаш мудрагелістыя станцы.
Вязень слова, кемлівы штукар,
апалонік, малады Ікар.
У руцэ асадка, побач пляшка –
вершаваць увогуле няцяжка,
і ня шкода, што чарговы рым
верхагляду ўявіцца старым.
У душы руплівага паэты
ёсьць напалеонаўскія мэты,
але ўверсе дах, лічы, падох –
дрэнныя альтанкі ў гарадох! –
і зь нябёсаў кроплі, кроплі, кроплі...
Ты рымуеш і глытаеш соплі.
|
АмНЕзія – амністыя начным
і дзённым вязьням духу, сумны вынік
бясконцых разважаньняў аб адным
для грамадзян псыхіятрычных клінік,
смак кавы, цыгарэтаў лёгкі дым,
у фатуму пазычаны гадзіньнік.
Спрабуючы застацца маладым,
ня ведаеш, што час – таксама цынік,
што самазахаваньне – пачуцьцё,
якое скарачае нам жыцьцё
куды мацней за кроплю нікатыну.
Агонь, вада і духавая медзь –
прыступкі да таго, каб зразумець,
што розум і вар’яцтва – ўсё адзіна.
|
Чэрап у чэраве, невычарпальны ды чэпкі,
нібы Чыпаліна ў чарзе па цыбулю.
Бітага мозгу шкляныя аскепкі
лятуць, што шалёныя кулі...
Рэчышча мёртвага рэчыва,
каляровых кавалкаў вясёлка,
пырскі сьвінцу
у праменьні барвовага сонца,
крошкі крывавага печыва –
людзі наконадні чорнага золку,
час надыходзіць канцу,
але гэта трывае бясконца.
А ў нябёсах аблокі, нібы вершаваная нізка.
Беларусь, я прыдумаў адзінку твайго атмасфэрнага ціску!
Шызабары, нібы закаханыя пары,
плывуць у паветры...
Беларусь, я люблю твае зоры і хмары,
і воды, і нетры,
і твае гарады, і вытворчасьці сродкі.
Перавернуцца ў трунах славутыя продкі,
як пабачаць у вершах
пра нівы ды пожні.
Я паэта ня зь першых.
Магчыма, апошні
папяровы пацук, канцылярская кніга,
фаліянт,
шызабармэн і шызабарыга,
шызалянт.
|
550
М. Б.
Паўлітары ў дэканструкцыйнай п’янцы
табой адкаркаваныя, ды з форсам…
Самотны русаіст на прагулянцы
ў садох вісячых з Данасьен-Альфонсам.
Ты пішаш ліст да новай Аляізы,
раман Жан-Жака ў трох радкох Басё…
Пасьля ідуць садысты і маркізы:
ў адной асобе, што хутчэй за ўсё.
Зьмест альбо кшталты, зьявы альбо іста,
адно ўяўленьні ці амаль што сэнс?
Так ці інакш, на кожнага садыста
працуе канвэнцыянальны цэнз.
Бо тое ўжо замацавалі, гэтае
зададзенае. Dura lex, sed lex.
Ракайльны век. Асьветніцтва з Асьветаю.
Скептычны розум і бясьпечны сэкс.
Ёсьць націск фіксаваны ў кожнай ўладзе,
што тлумам аддаецца ў галаве.
Сьмерць тлумача ва ўласным перакладзе
эквірытмію пульсу перарве.
Па-за мяжой канвэнцыі – вар’яцтва:
вар’яцтва як мастацкае прыймо.
На гэты конт мы рады не дамо,
бо тут, як кажуць, скончыцца мастацтва.
Ёсьць тая, што цябе не абміне, –
даніна паліглёту-моважэрцу,
каторая магутна, гучна мкне –
пакінуць рулю і трапляць у сэрцы.
|
Канібал наведвае страўню,
крывасмока наведвае донар.
Я таксама на першага траўня
ўспамінаю пра ўласны гонар.
Патаемнае ем карэньне,
што сем год сушу ў сутарэньні,
а пасьля замаўляю таксоўку,
каб наведаць адну тусоўку;
і яна прылятае хутчэй
за таксоўкі звычайных начэй.
Я сядаю і гэткім чынам
падымаюся над айчынным
краявідам, што мне зь дзяцінства
так знаёмы, – і да адзінства
ўсіх працоўных упэўнена крочу
праз паветра гэтае ночы,
што Вальпургіевай заве
той, у кім яшчэ гонар жыве.
У маіх словах няма падману:
ты спытай спадара Экермана,
бо ў справунку гэтым знарок ён
прылятае сёньня на Брокен,
каб пазьней да грэцкіх каляд
пашыраць сябром далягляд,
фармаваць з нашчадкаў карэ,
а пасьля – тэставаць на РЭ.
(РЭ – рэакцыя Экермана:
назіраецца ў бібліямана,
калі побач зьяўляюцца боты,
што калісьці належалі Гётэ.)
Пад цяжарнай поўняй на РЭ ты
можаш спраўдзіць сваё памяло:
ці ты Грэтхэн, сястра Мальгрэты,
ці ў Мальгрэты сясьцёр не было?
Гэтай ночы мы, людзі працы,
гэтаксама зьямо ананас!
Гэтай ночы таемны радца
атрымае параду ў нас!
Гэтай ночы сьвятое Вальпургіі
мы belles-lettres пазбавім цноты:
драматургава – драматургу, а
ўсё астатняе – супраць Гётэ!
|
Рызыка – страва высакародная!
#Надпіс у сталоўцы
#1
Дэкадэнт (сумесь грэкі й лаціны:
дэка – дзесяць, дэнт – дзесяць зубоў) –
гэта той, хто нястомна і нават са стомай
да агульназнаёмай і ўсім нам вядомай,
да прыгожай, пяшчотнай, прывабнай і любай,
нават дзесяцізубай ці нават бяззубай –
да апошняе ў сьвеце жанчыны
часьцяком адчувае любоў.
Totentanz –
белы танец, апошні шанц!
Не чытай Шэксьпіра і Броўкі, –
прытулі сябе да сяброўкі!
Ліхам зьзяе ліхтар уначы…
Страціў лёгкія – дыхай праз жабры,
а ня маеш сяброўкі – сябра
прытулі! Абра-швабра-макабра!
Danse macabre! Пакуль скачы!
#2
Дэкаданс (сумесь грэкі й францускай:
дэка – дзесяць, данс – танец такі) –
калі нехта з нагоды ці нат без прычыны
з выпадковай кабетай ці нават дзяўчынай,
мудрагелістым танцам партнэрку частуе
і забыўся зусім на адзіную, тую,
што ля вёскі ў сукеначцы вузкай
паласкала ў рацэ ручнікі.
Але зьмест
невядомы пакуль – замест
той Аленкі мо будзе бабуля:
косы, шыбеніцы ці кулі –
справа густу. Ідзі ў палон!
Сёньня рызыкаваць цікава,
ласуну – шляхетная страва.
Пяты акт, апошняя зьява…
Danse macabre! Заслона. Паклон.
|
460
Exegi monument (um)...
Я помнік ладжу ў кшталце манускрыпту.
Ня зьнішчыць сьцежкі да яго дзірван!
Я фін паміж пяскоў зямлі Эгіпту,
паміж калмыкаў – горды ўнук славян!
Няхай паўзуць па Беларусі чуткі,
што помнік маю, як і маю мець:
ня чэлес, пругкі і зусім ня гнуткі
(зь ім побач Аляксандраў слуп – малюткі!),
ня біцэпсы трывалыя, як медзь,
ня кудзеры, ня вочы і ня персі –
штось іншае дае натхненьню рух!
Не! Толькі дух мяне трымае ўверсе,
магутны дух, непераможны дух!
Пакуль жывем пад месяцам і сонцам,
я ўсім вам буду ксёндз, імам, равін
(ці, можа, рабін?) – усё адно ўлюбёнцам!
Мяне ўсялякі існы тут ліцьвін
пазнае й будзе шанаваць: вяліка-
й малаліцьвін, белаліцьвін і дзікі
габрэй, балотаў сябра – паляшук,
і сябра бульбы – калярадзкі жук,
мае сябры – ад Каўнасу да Коўны,
ад Брэсту аж да Берасьця – жанкі!
Шчэ маем ім на станікі бавоўны,
шчэ маем валасоў на парыкі!
Бікіні ўлетку, а ўзіму пальчаткі,
ім будзе ўсё – ядваб і аксаміт!
Дык слухайце, таварышы нашчадкі:
я ўжо не чалавек – сучасны міт!
Ніхто з палякаў, маскалёў, туземцаў
майго імя ніколі не кране.
Мяне чакае ўдзячнасьць спадкаемцаў,
вас – вечныя ўспаміны пра мяне!
|
Нібы ў адну й тую ж рэчку ўвайсьці альбо ў дзеўчыну двойчы,
двойчы глядзецца ў люстэрка адно спрабавацьмеш ты марна:
твар не пазнаеш чужы, у варожыя гледзячы вочы;
зрэнкі, як промні, адна у адной адаб’юцца папарна.
Вось палатно альбо вершы, Віткацы ці нават Гарацы,
рэалістычна на чвэрць і вар’яцтва амаль на траціну:
знаны мастак пасярэдзіне адпачывае ад працы
і Леўканоя ці нехта яшчэ аздабляе карціну.
Твар яе – быццам бы выклікам найпрыгажэйшым жанчынам.
Побач бадлераўскі кот, справа штосьці накшталт нацюрморту.
Мэтар здаволены, а на партрэце загадкавым чынам
рысы чароўныя ператвараюцца ў брыдкую морду.
Мо менавіта такая яе патаемная іста,
дбайнага плён назіраньня, паданы крыху ў іншасказе?
Мо хваравітыя сны з падсьвядомасьці сюррэаліста,
візія непераможнага зла ў наркатычным экстазе?
З гэтых прыведзеных вэрсіяў можаш абраць ты любую:
горкая казань альбо вычварэньня тыповы гатунак.
Толькі адна нечаканая дробязь чамусьці турбуе –
намаляваны мастак тут нагадвае ўласны малюнак.
Тры непадобныя вонкава й чымсьці падобныя твары:
майстар, мадэлька, выява – і дзе тут чыё люстраваньне?
Ну і, нарэшце, чацьвертай, яшчэ патэнцыйнай пачварай
твар гледача паўстае ў незакончаным покуль трываньні…
Не заняпад (дэкадэнта папхнi, як вучыў Заратустра!),
іншае штосьці жыцьцё надае жывапісным дзівацтвам.
Вонкавы сьвет – альбо майстра – ці нас адбіваць мае люстра,
што выпадкова й ня вельмі дакладна завецца мастацтвам?
|
Ты здымалася на фатастужку,
ты чакала сваю фатаптушку,
толькі птушкі пакуль не было:
яна, мабыць, зламала крыло
ці згубілася, нібы падкова,
адляцела амаль выпадкова
ў каляровы аптычны нябыт...
Добра здадзены першы іспыт:
ветразь, лодка (уключна да ўключыны),
фатаздымкі, абдымкі, заручыны…
Кожнай раніцы горкая кава –
ён сказаў, а табе нецікава.
Хлеб, гарэлка, цыбуля і лёк –
скрозь падманы ты бачыш здалёк.
Быць з табой па-дзіцячаму ўзьнёслым –
толькі спосаб застацца дарослым,
а твае патаемныя сны –
фатаптушкі апошняй вясны.
Над табою бясхмарнае неба,
пад табою вільготная глеба;
ты ня бачыла, як спакваля
пад табой высыхала зямля.
Ані хмар, ані сонечнай дымкі.
Ты рабіла свае фатаздымкі...
|
Ваенна-паветраны пёс
у тумане і сьнезе
ад восьмых з паловай нябёс
і да раньніх гадзін
у аўторак, калі ён няцотны,
снуе ў палянэзе
фігуры, заўсёды самотны,
заўсёды адзін.
Ваенна-паветраны пёс
не згубіў гімнасьцёркі;
васьмёркі і мёртвыя петлі
пляце, як лухту;
Вялікі й Малы можа Воз
без Палярнае зоркі,
як віялянчэль ад басэтлі,
адрозьніць, бо розныя маюць яны шырату й даўгату!
Ваенна-паветраны пёс –
больш ня просты сабака,
яго пераменлівы лёс –
больш ня будка-нара:
пітвом яму стала залева
сьвятла Скарпіёна і Рака
(і п’е, небарака!),
а ежай – Сусьветнага Дрэва
лістота й кара.
Лунаючы, як альбатрос,
і нястомны штогоду,
ваенна-паветраны пёс
спадзяецца штогод
на тое, што ён несумненна
сустрэне прыгоду, –
што недзе чакае ваенна-
паветраны кот.
Ваенна-паветраны пёс
праляцеў у этэры –
і ўсіх навакольных
працяла каманда „зважай!”;
а я перагортваю стос
некранутай паперы:
ваенна-паветранай поўні насеньне
для здольных –
натхненьня
ўраджай!
|
плача дзяўчынка
па сваім мячы
яе суцяшаюць
мяч у Сьвіслачы
дзеўчына плача
праз маю віну
адплывае мячык
у Беразіну
плача кабета
пэўна муж стары
не стае імпэту
мячык у Дняпры
бабулька ў горы
ўнук пайшоў на фронт
недзе ў Чорным моры
ёсьць Эўксынскі Понт
ракеце мячык
трапіў пад крыло
кірляў ані качак
быццам не было
будзе па рыбах
сумаваць Трытон
небясьпечны выбух
восем мэгатон
вораг загінуў
сьлёзы на вачох
шмат падводных мінаў
маем мы ў мячох!
|
я абіраю вольнасьць
як абіраюць бульбу
атожылак пінскай
пасьля панямонскай
нарэшце чарнобыльскай
шляхты
(што сынку дапамаглі табе
гэтыя ш-ш-шляхі?)
які атруціўшы атрамант
амаль не зважае на лямант
бо покуль ня момант
скуголіць раўці турбавацца
празь нейкія там бел-чырвона-
белыя плямы на мапе
згвалчанай колісь Эўропы
|
Я завуся Падшпарак-Пачварак,
бо паводжу сябе вельмі дрэнна.
Я аматар падступак і сварак;
не чытайце маралі – дарэмна!
Каб дабро пацярпела фіяска,
я гатовы пайсьці на злачынства...
Ах, спадар буржуін, калі ласка,
запішэце мяне ў буржуінства!
Адчуваю нашмат сябе ўтульней,
як залажу ў чужыя кішэні.
Пагуляць у дарослыя гульні
запрашаю – прымі запрашэньне!
Я юнак-падсьвінак, юны злодзей.
Спадары, пашкадуйце дзяцінства:
я з маленства жыву на балоце –
запішэце мяне ў буржуінства!
Я страшэнна хачу бочку сочыва,
я страшэнна хачу кошык печыва,
а маё сэксуальнае рэчыва
ўсё чакае чагосьці жаночага!
Вам прадамся за смачную булку
(толькі страўнік – крыніца адзінства!),
палітычнага дайце прытулку –
запішэце мяне ў буржуінства!
|
Падвойны выбух, рынуты ў паветра,
люстранасьць рэха, новае ў старым,
ты назаўсёды кутні камень мэтра,
у вірным вершаваньні – востраў Рым.
За тое, што праз рыну рытурнэлі
льлеш літры літараў на млын стары,
цябе багомяць барды, мэнэстрэлі,
трувэры альбо проста песьняры.
Патрыманыя рымы – мне падтрымкай,
рыштункам і карынкай для ўдаўца.
Паміж гандлёўцаў рымавага рынку
любы ўва мне пазнае спажыўца.
І на шляху сустрэўшы навальніцу,
я ведаю адзіны пэўны схоў:
трымаюся за рым, як за спадніцу, –
спадніцаемца ў патрымоне слоў!
Як рымару – забытая рымарня,
мне паратункам – занядбаны рым.
Складаю мінэзангі, але марна:
не апяяны спадарамі Грым.
Бо пошліну пашаны бярэ пошласьць,
і хутка кане ў пошлае эстэт:
ён проста з густу зьехаў – гэта пошасьць! –
па вушы занурыўшыся ў тандэт!
Глядзіць у кнігу – бачыць Дульсынэю,
зірне ў другую – бачыць Фігаро.
А я, бядак, з натугі пасінею,
ім носячы пясьнярскае дабро!
Хай акавіта з Гіпакрэны – вадкасьць,
якой не прапаноўваюць гасьцям,
але, пакуль рымую, мне няўцям,
што рымы – гэта зрынутая вартасьць.
Хай вершаваньне скончыцца маной,
бо іншы вынік проста немагчымы,
але рымяць няўрымсьлівыя рымы,
каб на паперу рынуцца рыной!
|
фіранкі на вокнах
сузор’і на шыбах
апоўначы вонках
астральнасьці выбух
у ноч крок за крокам
губляючы розум
навобмацак вокам
ня надта цьвярозым
сьвятоўнае ўчора
паноўнае сёньня
памкненьнямі ўгору
на небнае ўлоньне
сягае ўзрушэньне
апошняга роўню
пустыя кішэні
відзежы і поўня
астральнасьці выбух
апоўначы вонках
сузор’і на шыбах
фіранкі на вокнах
|
|
Стэфану Малярмэ, з удзячнасьцю
|
Пра блакіт і дар паэмы,
І папоўдне фаўна
Засталася у народзе
Песьня з давён-даўна.
#Семяжон-Пэрс
Шалпатаньне шчаснага шаленства,
рымаванай радасьці выток,
што на шалях краснага пісьменства
важыць дваццаць тысяч за радок –
раўналежна альбо прастастаўна
на паперу падаюць радкі:
нехта б’е ў званы, хтось сочыць фаўна,
хтосьці, зноўку робячы кідкі,
грае ў вежу із слановай косьці.
Знаўца хараства і прыгажосьці,
раніцою й нават уначы,
не пахіствацца спрабуючы,
пакідаючы кастальскі бровар,
ведае, як учыніць скандал,
сеўшы ўпотайкі на бацькаў ровар
(бацька – Гэліяс альбо Дэдал).
Вабіць caelum? Лепш застацца цэлым,
бо Пэгас ляціць наўскапыта!
Пасьля коітусу – каята;
сёньня – вэлюм, заўтра – парабэлюм!
Лепш знайсьці праўдзівую лафу:
офіс зьняць, павесіць звонку шыльду
і пяяць Крымгільду і Брунгільду,
беручы за кожную страфу.
Сапсаваць гармоніяй гармідар,
распачаць незразумелы сьпеў,
каб і Піндар, і звычайны підар
на зямлі адзначыцца пасьпеў!
Статак мрой, стракатых альбо шэрых,
на паперу гнаць ад родных ніў;
шыхтаваць па два няспынны шэраг
рымаў, покуль нехта не спыніў!
|
Нябёсаў нэйлён і аблокаў бавоўна,
вышэй – біжутэрыя зор.
Ня вельмі каштоўна –
звычайны рымовы узор.
Далёкі подых слоўнай завірухі,
круцельскі рытм, упэўненыя рухі
самнамбулы. Напэўна, штосьці мела
мне апавесьці – слушна, зразумела –
гармонія, умоўная ojczyznа
moja. Бруднаю бялізнай,
карункавай, але ж усё чужою,
мне рэшткі сэнсу бачацца за ржою
з кагосьці запазычаных мэтафар:
амаль лямбард, дзе трансцэндэнтны явар
гукае адпаведную каліну
(яшчэ Бадлер казаў пра адпаведнікі –
глядзеце адпаведныя даведнікі);
кунсткамэра, лес сымбаляў, галіны...
Галіны сьвядомасьці – зьвіліны,
вачэй назіральныя шчыліны,
халодная мова,
зімовыя ўмовы
і верш, што таксама зімовы.
А пасьля толькі боты
пазамежнай кабеты
і на сьнезе сьляды,
што вядуць назаўжды
ў пазамежжа,
мне пакінуўшы толькі крывавы адбітак абцаса:
гэта верная муза
паела ад пуза
паэтычнае ежы,
паэтычнага мяса.
|
|
Аповесьць пра сапраўднага чужынца
|
Я чужынец, які забівае раба…
#З пэўнага няўісьненага верша
Я насамрэч чужаніца й нішто насамрэчна-чужынскае мне не чужое,
ненасамрэчна-чужынскае ці насамрэч-нечужынскае ўжо я,
нібы раба, забіваю на пляжы і, быццам араба, зь сябе выціскаю па кроплі,
каб, стаючыся напраўду чужынцам ад капелюша да абцаса пантоплі,
з гонарам вымавіць: так, насампраўдзе я ўжо наўсуцэль чужаніца,
бацька і маці таксама чужынцы, чужынка мая сужаніца,
сёстры й браты, і стрыечны пляменьнік, бабуля, і дзеці, і ўнукі,
і ненароджаны праўнук ім зробіцца без аніякай прынукі,
і спадкаемцы-нашчадкі, наступнікі покуль ня страцілі шанец –
кожны – прынамсі аднойчы – адчуе, што ён натуральны чужáнец
(перапрашаю, чужынец), адчуе любою сваёю чужынскай вантробай,
кожнай чужынскай душэўнаю фібрай адчуе, што ён тут – пабочнай асобай,
ён тут сугней на самоце, мармоль у маркоце, закладнік такіх жа,
як сам ён, дзікунак:
гэткія дзеўчыны не пакладуць ні жыцьця, ні каханьня
на ўласны швайцарскі рахунак
сына сваіх марнатраўных бацькоў і намарна пусканага часу –
часу зацятых і палкіх чужынцаў, тае неўтаймоўнае, дзікае расы,
што аніколі ня будзе празь верных насьледнікаў, собскіх сыноў пераймацца
(хай ужо тыя насьледуюць і пераймаюць, калі не лякаюцца марнае працы!),
што прыбірае відзежы ў ядваб, аздабляе фантомы каштоўным каменьнем
і, імкнучы ў безназоўнай цямрэчы за пекным жаночым найменьнем,
кожнае ночы палюе на любасьць і песьціць запал запаволенай міны,
кожнага дня захлынаецца мрояй пра тое, чаго не было, але так, быццам проста
гартае ўспаміны,
кожнага вечара ведае праўду, а зраньня ізноў дае веры – канец выдае на
пачатак!
(мова мяне выдае, пане Фройдзе!) – канечне, ізноў памыляецца – дурань! Ніякі
ты мой не нашчадак! –
я ў тваім веку таксама жанчын унікаў, але гэта былі насамперш прыгажуні,
а, па-другое, сапраўдныя дзеўчыны, а не фантомы ўяўленьня –
шальбера й шыбуні:
калі ўжо грэбаваць, дык найпякнейшаю ў сьвеце істотай,
каб, карыстаючы з добрай нагоды ўглядзецца ў суладную нагасьць і ўчуць
п’яны водар лістоты,
бачыць ня плоць алімпійскай красуні, бо нат багавіца чужынцу ня роўня,
а звычайнейшыя грудзі і сьпіны, і шыі, і рукі, і ногі ў мужчынскай пароўні
(зрэшты, у сьвеце празрыстых фіранак, дзе дома і сьцены віжуюць, за сьценамі
ж – блазны і вязьні,
найпрыдатнейшае сховішча – ў пары расійскае лазьні!).
|
Суцэльная цемра – хоць выкалі вока навокал.
Ня ўгледзіш людзей, камяніцаў – нічога навогул.
Прыступнае вуху стварае далёкае водгульле
таго, што для наскага зроку няўгледнае ўвогуле.
Знадворнае цемрадзі чмур атачае крывізны:
мурынкаю ў чорных панчохах і з чорнай бялізнай
на пругкіх прывабнасьцях (звыклых, штоночных, спрыкрэлых!)
згушчаюцца гукі гурмою на хісткіх арэлях –
на гушкалцы словаў, у рухах хістальніка фразаў…
Абынач туга за абэцэдай месячных фазаў:
ні коўш-маладзік, ані поўня-малочная студня
няўгледныя сёньня, нябачныя ў сьвятдні і будні
нікому й нідзе, бы ніколі ўгары й не было
апукі паветранай, што адбівае сьвятло,
шпурляючы кроплямі зоры, нібыта вясло,
якія ад нас крумкача засланіла крыло,
па ночнай красе нам пакінуўшы тхліну і тло,
нябеснаму сонечніку прыламаўшы сьцябло,
каб сьвет пакаціўся бярвеньнем, згубіўшы шуло,
туды, дзе шыбуня, махляр, балбатун, памяло,
што, сеўшы на зэдлік, Пэгаса загнаў пад сядло,
асадку трымаючы моцна, як быццам кайло,
на шыбіну гледзячы – чорнае ночнае шкло,
нібы да Гадэсу нясе залатое жазло
(лірычны вулькан расчыняе сваё жарало,
каб выбухнуць ляваю – рымам чарговым на “ло”:
ён іх нагрувашчвае ў содні, лічы, паўкіло –
“Пятнаццатая!” – будзе шчэ! – ўсім паэтам назло
чарговы рэкорд зафіксуе папера-табло!),
сядзіць на варыльні, ад бессані змучаны Аргус,
пільнуе натхненьне, на свой касавурыцца аркуш:
яму, аркушэру й асадніку, льга спрабаваць
атрамантам сьвет зруйнаваны адрамантаваць,
і вось – ён гатуе чарговы няўежны тэрцэт,
паэт-вычварэнец, эпохі камічны фальцэт.
|
|
Пасланьне да беларускага пошт-мадэрнiста
|
Слухаў нязмоўчны я гук лацiнскае боскае мовы,
Хлопца насатага цень сэрцам зьбянтэжаным чуў.
Стала зайздросна: чаму я так не магу? Паспрабую
Я гэтаксама пяяць – мо не такi ўжо й вярблюд?
Ведаю бо альфабэт, бо я гэтаксама пiсьменны,
Бо гэтаксама магу стылем узьнёслым пiсаць!
Ведаю тэрмiнаў шмат: я з мэтадам творчым знаёмы,
I пра кiрункi, i пра плынi я маю паймо!
Ведаю рымскiх сяброў, японскiх... Дарэчы, з табою
Зьвёў я знаёмства. Чаму ж не напiсаць да сяброў?..
Склалася ўражаньне, што я ўжо дзесяць дзён у Варшаве;
Так мне, прынамсi, давёў шэраг тыповых прыкмет.
Першае: ямнiкаў больш за вельмi прыстойную колькасьць
Ямаў, а звыклых катоў, як падаецца, няма.
I па-другое: вакол сустракаю нязвыклыя шыльды
Зь лiтарай „эр” замест „пэ” ў слове „аптэка” празь „е”.
Як у сталiцы – Маскве , i што за навiны даходзяць
З пэўным спазьненьнем да вас, у места губэрнскае М.?
Тут я сустрэўся зь дзьвюма маскоўскiмi паннамi: ў польскай
Чуюцца праз МДУ лепш за мяне, дый нашмат.
Але апошнiя днi па цэнтры амаль не сумую:
З чым не знаёмы я там? Звыклых зьдзяйсьненьняў хада!
Калi пашчасьцiла ўжо ў iмпэрыi нам нарадзiцца –
Лепш у правiнцыi жыць, тут альбо ў горадзе М...
З мораку, як мае быць, прыгожая выйшла паненка,
З пальцамi, як мае быць. Я ў ёй Аўрору пазнаў
Па характэрнай крывi на яе пурпуровых пазногцях:
Звычка прывабных дзяўчат – ладзiць сабе манiкюр...
Перарываюся: трэ да тутэйшага бегчы „АВIДу”,
Каб неабходны мне штамп пашпарт мой не абмiнуў...
Твор свой апошнi стварыў: у апытальнiку без выключэньняў,
Быццам на споведзi, я шчыра на усё адказаў.
Добра цяпер на душы – сабе я сумленьне палегчыў,
Ведаю, хто я, адкуль, што мне належыць рабiць.
Час свой марную цяпер у чарзе па часовую вiзу,
Нават праз тыдзень якi маю яе атрымаць.
Так што я сёньня, на жаль, пачуваюся быццам удома;
Сумна сьцьвярджаць, але факт: розьнiцы я не адчуў.
Некалькi сьцiплых заўваг зраблю я наконт лiставаньня:
Спадчыньнiк рымскiх лiстоў, не прафануй гэты жанр!
Каб па амбiтных belles-lettres мы не атрымалi lettre morte,
Трэба ў прыватных лiстох камэнтароў унікаць.
Твой „ex infernis” – амаль што „на вёску да пэўнага дзеда”:
Хочаш адказ атрымаць – адрас зваротны пакiнь!
А рэпартажы зь пятлёй на шыi, з-пад шыбенiц пiсьмы
Твой папярэднiк табе ў горшых варунках складаў.
Для разьвiтаньня ізь сябрам (сяброўкаю?) меў ён падставы:
Дыскурс i ўласная сьмерць там азначалi адно.
Колькi нашчадкаў яшчэ ў сваiх тэстамэнтах ты ўспомнiш?
Колькi апошнiх „бывай” кiнеш сябром ты яшчэ?
Раз непазьбежна, што тэкст – адно рыхтаваньне да сьмерцi, –
Ў лялечны Тартар iдзi, нiбы праўдзiвы Арфэй!..
I па-апошняе: ёсьць недарэчнасьцi ў вершаскладаньнi.
Гучны пэнтамэтар наш, барбар, навошта псуеш?!
Страцiў павагу зусiм да скарбнiцы нашай культуры!
Лепш ужо рымы ўжывай, калi сумленьня нямаш!
Лепш раскажы пра таго багатадазнанага мужа,
Што аднавiў гарады: Трою, Пэргам, Iлiён!
Так будаваў, што цяпер усё гэта зноў не разбурыць
Шлiман цi iншы габрэй! Aere perennius, дык!
Пра будаўнiцтва калён, пiрамiд, бабiлёнскае вежы
Апавядзi мне ў лiсьце. Да будаўнiчых работ
Меў я цiкавасьць заўжды, стаць дойлiдам марыў зь дзяцiнства:
Лепш за руiны дамы, бо не страляюць ва ўпор!..
Бачу знаёмы я твар: Аўрора iдзе з манiкюрам.
Цэлыя соднi прайшлi, покуль пасланьне пісаў.
Мне засталося дадаць: Carthaginem esse delendam!
I праз чатыры гады тут расьцьвiце горад-сад!
|
У цэнтры паганскіх дасьледзінаў
з грэкі й лаціны
мяне ўласнаручна вітаў
малады й пекны рабін
і нат запрашаў на Пурымы…
Я ледзь не згадзіўся.
|
400
Кайназой… не, хутчэй кайфназой!
Ты сядзеў сабе,
а пад табою
уздымалася Джамалюнгма.
Трэ было толькі сесьці на сраку:
вокамгненьне – і ты на вяршыні.
#Лешак Энгелькінг*#Пераклад з польскай аўтара.
To belarus or not to belarus?
Тут вам не кайфназой, і землятрус
тут немагчымы, бо ляндшафт раўнінны.
А калі нават дасягнеш вяршыні –
кар’еру скончыш, быццам ліст асеньні:
у рэшце рэшт сядзець табе… на срацы!
|
|
Пасланьне да беларускага пошт-мадэрнiста
|
Слухаў нязмоўчны я гук лацiнскае боскае мовы,
Хлопца насатага цень сэрцам зьбянтэжаным чуў.
Стала зайздросна: чаму я так не магу? Паспрабую
Я гэтаксама пяяць – мо не такi ўжо й вярблюд?
Ведаю бо альфабэт, бо я гэтаксама пiсьменны,
Бо гэтаксама магу стылем узьнёслым пiсаць!
Ведаю тэрмiнаў шмат: я з мэтадам творчым знаёмы,
I пра кiрункi, i пра плынi я маю паймо!
Ведаю рымскiх сяброў, японскiх... Дарэчы, з табою
Зьвёў я знаёмства. Чаму ж не напiсаць да сяброў?..
Склалася ўражаньне, што я ўжо дзесяць дзён у Варшаве;
Так мне, прынамсi, давёў шэраг тыповых прыкмет.
Першае: ямнiкаў больш за вельмi прыстойную колькасьць
Ямаў, а звыклых катоў, як падаецца, няма.
I па-другое: вакол сустракаю нязвыклыя шыльды
Зь лiтарай „эр” замест „пэ” ў слове „аптэка” празь „е”.
Як у сталiцы – Маскве , i што за навiны даходзяць
З пэўным спазьненьнем да вас, у места губэрнскае М.?
Тут я сустрэўся зь дзьвюма маскоўскiмi паннамi: ў польскай
Чуюцца праз МДУ лепш за мяне, дый нашмат.
Але апошнiя днi па цэнтры амаль не сумую:
З чым не знаёмы я там? Звыклых зьдзяйсьненьняў хада!
Калi пашчасьцiла ўжо ў iмпэрыi нам нарадзiцца –
Лепш у правiнцыi жыць, тут альбо ў горадзе М...
З мораку, як мае быць, прыгожая выйшла паненка,
З пальцамi, як мае быць. Я ў ёй Аўрору пазнаў
Па характэрнай крывi на яе пурпуровых пазногцях:
Звычка прывабных дзяўчат – ладзiць сабе манiкюр...
Перарываюся: трэ да тутэйшага бегчы „АВIДу”,
Каб неабходны мне штамп пашпарт мой не абмiнуў...
Твор свой апошнi стварыў: у апытальнiку без выключэньняў,
Быццам на споведзi, я шчыра на усё адказаў.
Добра цяпер на душы – сабе я сумленьне палегчыў,
Ведаю, хто я, адкуль, што мне належыць рабiць.
Час свой марную цяпер у чарзе па часовую вiзу,
Нават праз тыдзень якi маю яе атрымаць.
Так што я сёньня, на жаль, пачуваюся быццам удома;
Сумна сьцьвярджаць, але факт: розьнiцы я не адчуў.
Некалькi сьцiплых заўваг зраблю я наконт лiставаньня:
Спадчыньнiк рымскiх лiстоў, не прафануй гэты жанр!
Каб па амбiтных belles-lettres мы не атрымалi lettre morte,
Трэба ў прыватных лiстох камэнтароў унікаць.
Твой „ex infernis” – амаль што „на вёску да пэўнага дзеда”:
Хочаш адказ атрымаць – адрас зваротны пакiнь!
А рэпартажы зь пятлёй на шыi, з-пад шыбенiц пiсьмы
Твой папярэднiк табе ў горшых варунках складаў.
Для разьвiтаньня ізь сябрам (сяброўкаю?) меў ён падставы:
Дыскурс i ўласная сьмерць там азначалi адно.
Колькi нашчадкаў яшчэ ў сваiх тэстамэнтах ты ўспомнiш?
Колькi апошнiх „бывай” кiнеш сябром ты яшчэ?
Раз непазьбежна, што тэкст – адно рыхтаваньне да сьмерцi, –
Ў лялечны Тартар iдзi, нiбы праўдзiвы Арфэй!..
I па-апошняе: ёсьць недарэчнасьцi ў вершаскладаньнi.
Гучны пэнтамэтар наш, барбар, навошта псуеш?!
Страцiў павагу зусiм да скарбнiцы нашай культуры!
Лепш ужо рымы ўжывай, калi сумленьня нямаш!
Лепш раскажы пра таго багатадазнанага мужа,
Што аднавiў гарады: Трою, Пэргам, Iлiён!
Так будаваў, што цяпер усё гэта зноў не разбурыць
Шлiман цi iншы габрэй! Aere perennius, дык!
Пра будаўнiцтва калён, пiрамiд, бабiлёнскае вежы
Апавядзi мне ў лiсьце. Да будаўнiчых работ
Меў я цiкавасьць заўжды, стаць дойлiдам марыў зь дзяцiнства:
Лепш за руiны дамы, бо не страляюць ва ўпор!..
Бачу знаёмы я твар: Аўрора iдзе з манiкюрам.
Цэлыя соднi прайшлi, покуль пасланьне пісаў.
Мне засталося дадаць: Carthaginem esse delendam!
I праз чатыры гады тут расьцьвiце горад-сад!
|
|
З замку ў замак
|
|
Галіцкі дывэртысмэнт
|
1.
Казімеж
Я прыходжу на Казімеж
пахіснуць свой гойскі імідж –
рыхтык кракаўскі габрэй,
што спрадвеку вёў тут рэй.
Размаўляю беларускай,
але кемлівыя ногі
крочаць вуліцаю Вузкай
да Высокай сынагогі.
Вечнасьць чуецца ў этэры,
у дамох – знутры і звонку.
Рушу вуліцай Эстэры
й раптам згадваю пра жонку:
запасочаньні на сэрцы,
цьвеліць рэўнасьць самазманам
(усе мы трохі Артаксэрксы,
справу маючы з Аманам).
На блізу музэйным бруку
ля Старое сынагогі
дзеці граюць у апуку.
Ой, ратуйце, пэдагогі!
Кожны граў, прынамсі зрэдку,
і ў міноры, і ў мэнору:
бы кампутар у разэтку,
ён улучаны ў прастору,
у кагал, то бок у гміну
запаволенага чыну;
52
покуль тахкае гадзіньнік,
але хутка будзе вынік.
Будзе тайная вячэрка
ў слыннай страўні “Арыэль”,
потым вогнішча і серка,
і гарачая купель…
Штучны рай для небаракаў.
Апантаных гояў статкі.
“Арыэль”. Казімеж. Кракаў.
Падарожныя нататкі.
Кракаў, габрэйская дзяльніца Казімеж
2.
З замку ў замак
Чарговы дзень зацяглае вандроўкі.
Аўтобус шпарка рушыць па шашы.
За шыбай мірна пасьвяцца кароўкі
і неяк пастаральна на душы.
Неасьцярожна трапіўшы на тую
сьцяжыну, дзе й ня мроіш пра спачын,
увесь час што бачу, тое і натую,
пакуль стае ў нататніку бачын.
Касьцёлы, замкі, навамодны скансэн –
уражаньні зьбіраю спакваля
і хутка, нібы Хэмуль з Тувэ Янсан,
ня буду ведаць, што рабіць пасьля.
З пасілкаў карыстаючы дармовых,
натхненьне б’е кастальскаю бруёй –
53
і я складаю вершы ў розных мовах,
дагэтуль не засвоіўшы сваёй.
Мілоскай мілавіцы ў дрэнным жарце
уголас загадаўшы “хэндэ хох!”,
занатаваў усе прыкметы жарсьці
у дзевяці з паловаю радкох.
Дзясяты пераможна накалякаў
і думаю, што гэта на вякі, –
зь “вячэраю” рымуючы “палякаў”,
з “крывёй” – “мілосьць”, з “сутоньнем” – “пазванкі”.
У словы, не пытаўшыся дазволу,
гуляю, бы з запалкамі дзіця.
З царквы ў гатэль, з музэю да касьцёлу,
із замку ў замак – формула быцьця.
Замак у Красічыне
3.
Готыка
Плынь уражаньняў сьвежых
змывае ізь зьвілінаў цьвіль.
Па байніцах і вежах
пазнаеш вялізарны стыль.
Сьвет аплатак і ружаў
сыгналы
здалёк табе шле.
Ты слухмяна напружыў
каналы
ўспрыманьня, але
недасяжныя шпілі
54
ды вычварныя вітражы –
ўсё ў вялізарным стылі
даводзіць, што ты тут чужы.
Нават замак душы
не пакіне надзей на заручыны:
ты чужынец на мшы,
недаверак, прафан, недалучаны.
На драўляным касьцёле
насеньне гвалтоўных гадоў
прарасьце, ды ніколі
ня ўгледзіш пладоў, пагатоў
без патрэбы прымус
ды прынука,
покуль хлус,
ашуканец, манюка
лухту адмыслова
вярзе, –
па-за ёю ні слова,
ні гуку,
ты Страцім-Сэнс-Санс sans paroles, балазе
з сама першага дотыку
ўсё ж адчуваеш прыемнасьць
закаханасьці ў готыку –
нават бяз мрой пра ўзаемнасьць.
Дэмбна Тарноўскае
4.
Nihil utilius sale et sole
Ані золата, срэбра ці нікель,
ані волава, мосенж ці сьпіж –
aut NaCl, aut nihil! –
55
і нясем свой штодзённы крыж
(што, дарэчы, зроблены з солі
і ніколі ня зьведае ржы),
саляныя волаты волі,
саляныя слупы мяжы.
Соль – салярнае боства ў ісьце,
ўвасабляе радасьць і боль;
па-за сольлю няма карысьці –
нат у сонцы, і ў гэтым соль.
Бо на ўсход, на захад, дзе-кольвек
шмат сустрэнеш яе імён:
ад паўночнага слова “Сольвэйг”
да паўднёвага “Салямон”;
міжнароднае “салідарнасьць”,
аргентынскае “сьмерць і бусоль”.
Страйк у страўніку – проста марнасьць,
калі побач ангельская соль.
Соль надзвычай пасуе да кварты,
бо піўны аздабляе шум,
шумавіньне начэй – ня варта
забываць пра салёныя жарты,
бо засталыя словы – тлум.
І – нарэшце ў справунку солі –
вырашальная якасьць яе:
солі шмат не бывае ніколі,
шмата сала заўжды не стае!
Вушкам голкі ня пройдзе кэмэл,
56
і, вяртаючыся ў юдоль,
патэтычны і ўзьнёслы гэйнал
абрываю на ноце “соль”.
Вялічка, саляныя капальні, 136 мэтраў пад зямлёю
5.
МытНікіфар
Ён ня граў на кіфары, ня плыў на Кіфэру (Цэтэру etc.),
на пытаньне, ці ён homo sum, без сумневаў і суму наўпрост
падсумуе “sum hetаero”;
сьціплы мытнік, службовец мастацтва – страчаюцца й тыя, што
служаць амбітней, –
ён працуе ў чаканьні на міт, занураецца ў міт, што падмуркам
ягонае мытні;
песьціць міт, што ніколі нічога нікому ні з кім і нідзе,
нейкім чынам штось пэўнае там адмываючы ў мытнай вадзе;
папярэднік прыйдучых памежнікаў Заўтра, якія пакуль –
парушальнікі межаў варожага Сёньня
і валодаюць мовай плыньней, зь нематы карыстаюцца плёньней;
вынаходнік сьвятой прастаты, чарнабожнік складанай заганы,
шанаваны паўсюдна, паўсюль плятанічна каханы;
непісьменны стары, які б мог стаць прарокам, але ж не прарок,
бо на гэта ёсьць іншыя, – ён – пераймальнік прыроды, сьпявак
кшталту боскага птаства,
не шукае пасілку: мастацтва – насамрэч вялікае княства,
прапануе пажытак ды лекуе лякі, яго пазбаўляе адчаю;
і, прасякнуты ўсім, што наўкола, усім, што яго атачае,
ён займае пачэсны пасад леваруч ад калегі з Парыжу – найда-
сьведчанейшага мытніка, фаміліянта трох дзейных асобаў
культуры (раней іх таксама хапала!):
барбізонскага Хведара, правадыра ўсіх асьветнікаў Янкі-Якуба і
Янкі-Батыста (па-наскаму будзе Купала)!
Крыніца, музэй мастака Нікіфара
57
6.
Ноч у мытні пры старым замку
Сам насам із швэдрам, што кінуты ў кут,
сам насам із страчаным часам,
сам насам з уласнай прысутнасьцю тут –
із столькім, што ўжо не сам насам, –
знадворку, бо замак замкнуты стары,
на пекную гледзячы зорку
(знадворку дачынна ўсяго, што ўнутры, –
так блізка, што ўжо не знадворку),
нарэшце стамлюся ад словаў, чужы
у некалі скончанай спрэчцы,
нарэшце спынюся на самай мяжы –
так позна, што ўжо не нарэшце.
Замак у Нядзіцах
7.
Ільвоў
Юрку Прахаську
Адапхнуцца ад Ратушнай вежы ды рынуцца ў бездань,
каб магутныя крылы паноўных над местам званоў
падхапілі, панесьлі, загойвалі даўнюю бессань,
занураючы ў фарбы ляткіх недабачаных сноў.
Бессэнсоўна лунаць, абмінаючы стрэчныя вежы,
прамінаючы коміны ў іхнай цаглянай красе.
І спачыць ад палёту, і ночныя пасьвіць відзежы
на бляшанай, старой, незнаёмай з дахоўкай страсе.
Назіраць, як у шпацырах бавяць свой час ільвавяне,
58
па сьпякотных гадзінах лагодны вітаючы змрок,
удыхаючы водар з густоўнай павохнай кавярні,
пад павекамі цемры павольна губляючы зрок.
Усьміхацца разумнаю ўсьмешкай крылатага блазна
жабраку, што пры цэрквах на вечных жабрачых правах.
А калі заманецца агледзець усё падрабязна –
і самога сябе нечакана знайсьці далавах.
Заблукаць, загубіцца, заблытацца, трапіўшы долу,
ў камяніцах, дзе genius loci дагэтуль жывы.
Із шматлікіх сьвятыняў аддаць перавагу касьцёлу –
пасьля шклянкі-другой каньяку ля армянскай царквы.
Ля муроў Бэрнардынаў піць піва зь вядомым паэтам;
калі ж зноў скалане навакольле вялізарны сьпіж,
павучынай сягнуць па-над галіцкім бабіным летам,
як паветраны зьмей, самагубна ўзьлятаючы ўвыш…
Заблукаўшы ў паветры, прасторы, няўісьненым міце,
каляровы матыль, папяровы кітайскі дракон
патанае ў блакіце, блакіце, блакіце, блакіце…
І вялізарны звон пераможна плыве наўздагон.
кастрычнік 1998, верасень 1999, Кракаў-Ільвоў
|
|
Good porning! ды іншыя антырымы
|
Даліле Самасыс прысьвячаецца
Абязьвераны
абавязковая
абэцада
абяцанак
Алегорыя
алігархія
алігафрэнаў і
алігатараў
Амалфэя
у амальгаме
амаль фэя з
амаль малаком
Апраменьваньне
апранаха
апраметнай
апрычонасьці
Атрута
атракцыйны
атрымаўся
атрыбут
61
Багацьце
1.
багаткі й
багавіньне ў
багажы
2.
багны й
багнэты
багавіцы
Вартасьці
вар’ятаў
варта
вартаваць
Вобшук
вобмацкам у
воблаку
вобразаў
Водведкі
вобласьць
водару
водарасьцяў
62
Вопратка
вопрамецьцю
вобзем і ўся
водпаведзь
“Волат”
да волава
ці волі
ні на волас
Вонках
вомрак і
вопадзь
воплескаў
Вопіс
вобмаль
воблы й
вопыту
Вербніца
вярблюдаў
вэрбуюць у
вернікі
63
Грамніца
грамадзкая
граматыка
грамленьняў
Дольмэны
дольняе
дойлідзтва
долі
Дыктоўка
дыхтоўная
дыхатамія
дыху
Ершаскладаньне
ерась
ераў і
эўразійства
Жывасілам
жыгала
жыруецца
жыгучкай
64
Змораны
змагаюся
з мроямі ў
змроку
Зьвінавацілі
звышзьвіцяжэньне
зьвілістае
звычаёвасьці
Зьдзіўленьне
зьдзіраньне
зьдзірванелае
зьдзейсьненасьці
Імкненьне
імглістае
імя
імостачкі
Казарма
казаньні
казюрак і
казлоў
65
Каралеўства
карáлі
карантыннага
кардону
Крамзолі
крамніна
крамянай
крамолы
Крывія
крывізны
крывасмокаў
і пакрыўджаных
Лекцыі
лякайся
лексычнае
ляксы
Лётнік
летаваць у
летаргічных
летуценьнях
66
Мацея, 29
маца –
маці
мацункаў
Мы
мытнікі на
мыліцах
мысьленьня
Натрапіла
насамрэч
на самца
насарога
Нашэсьце
нашыя
на шыях
нашэньнікаў
Небаракі
неба й
небясьпека
небыцьця
67
Нярэчыўнае
у нераце
нерэальная
нэрэіда
Оптымум
опэрны
опіюм
оптам
Паляваньне
палову
паліцы
на паліва
Пано
1.
паноптыкум
паноўнае
панурасьці
2.
панічы
панічнай
паняверкі
68
Пара
парываньне
поркацца ў
порах
Парада
у парась
парасон не
паратунак
Паўза
паўзь мяне
паўзе
паўзмрок
Good porning!
1.
посьпех і
поступ –
поспал
2.
попа й
попыт –
поплеч
3.
пост і
посьцілка –
69
попрыч
4.
посьмех а
потым і
пострах
5.
паралюш
парываньня –
пародыя
6.
помста й
порах і
попел
Проза
промні й
проліўні
пройшлага
Прымýс
прымаю
прымат
прыкрасьці
Прыступкі
прысмак
прысутнасьці
70
прысуду
Прыхваткамі
прыхаваныя
прыхамаці
прыхільніцаў
Пялегаваны
пялёскацца ў
пялёнцы
пялёсткаў
Рандэву
раньнія
рамонкі на
рамёнах
Раскоша
раскашляўся
расскуголіўся
раскашэліўся
Рэха
рэшта ў
рэчышчы
рэчаіснасьці
71
Салажэрца
салённы
салядын
саладзіні
Спадкаемца
спадручна
спадзявацца
спадару
In pace
спачыць у
пацалунках з
пацуком
Сутнаснае
сутарагі
сутарэнных
стрэч
Трызьненьне
трывала
трымацца
трынаццатым
72
Турботы
туляцца з
тузінам
туліпанаў
Уляганьне
улагодзіць
улюбёнае
ўлоньне
Увага
ваганты не
вагаюцца ў
вагоне
Фальклёрнае
фалянгі
фалясаў і
фальканэтаў
Харызма
харэаграфія
харавога
харчаваньня
73
Хвароба
хваткія
хвалі
хваленьня
Хораша!
хордавыя ў
хораме й
хорам
Хулахупы
хупавая
хуліганка ў
хусьці
Ценяваць!
цэннасьць
цэнтнэра
цэнтонаў
Цэнзары
цэнтурыёны
ценяў і
цэнтаўраў
74
“Чарніла”
чараваньне
чарговае
чаркі
Шпага
шпаркая як
шпацыр
шпака
* * *
шолах на
шалях
шаленства
Экзамэн
экзотыка?
экзэкуцыя?
экзыстэнцыя!
Эўфуістычнае
эўрыка:
эфэктоўны
эўфэмізм
75
Юргіні
юрысдыкцыя
юрлівага
юнацтва
Юшка
ютраня ў
юдолі
юдафобаў
“Ягня”
ягомасьць
ягліцца на
ягадку
Яснавокая
я зь мілаю ў
язычлівым
язьміне
Якасьць
яканьне
як
якабінства
|
|
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
