 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Так над вежай даўняй славы
Быў пастаўлен чорны крыж.
I
Дзе сьпіць у курганах былая любоў,
Замкнуўшы мінулыя дзеі, –
Калісьці ў кароне расейскіх цароў
Хадзіла распусная дзева.
З вачэй яе беглі у даль туманы,
А вусны?! Вужачыя вусны...
Пад тонкім адзеньнем сусьветнай маны –
Адбітак сусьветнай распусты.
Дзе пройдзе, дзе ступіць – там праўды няма,
Там нельга чагосьць дамагацца...
Паўстане там зьнекуль царква і турма,
Паўстануць палацы, палацы.
Там чорныя здані на белай сьцяне
Зьбіраюць людзкія пакуты...
Там людзі будуюць карчму на карчме,
Бяду разбаўляюць атрутай.
Так доўга, так доўга, штоноч і штодзень
Хадзіла яна, вандравала.
Праводзіў жанчыну дзяржаўны партфэль,
Капэлюш, сурдут, акуляры.
Казалі адны, што дзяржаўны сурдут
Насіў «чалавечак» нянаскі,
Другія казалі – партфэль і сурдут
Дык проста хадзіў самапасам.
Ці быў там калі і які чалавек,
Ці проста сурдут пры партфэлі,
Ня гэтыя дзеі цікавяць мяне,
Цікавяць інакшыя дзеі...
Магутнай рукой чалавечы парыў
У час найвышэйшай пакуты.
Праз краты няволі у кубак наліў
Жанчыне віна і атруты.
Ў муках канаў заміраючы дзень,
Замкнуўшы ўчарайшыя дзеі...
Там бачылі людзі, як крыўджаны цень
Пакінуў руспусную дзеву.
На мутнай вадзе задрыжэлі агні...
Трашчэлі, ламаліся краты...
Над чорнай магілай сьмяртэльнай маны
Салют аддавалі гарматы.
Ад жаху, бы ліст, «чалавек» задрыжаў,
Аж выскачыў нават з сурдуту...
З рукі паміраючай моўчкі прыняў
Нявыпіты кубак атруты.
Ішоў «чалавек» ад жахлівых падзей,
На момант ўчыніўшы павекі,
А мёртвай царыцы асьвістаны цень
Праводзіць пайшоў «чалавека».
Так было, калі цэлы сусьвет
Слухаў рытмы змаганьня і сьмерці.
II
Ашчэрыла зубы халодная сьмерць.
Павісла туга над сусьветам...
I чуліся словы:
– Змагацца!..
– Гарэць!..
У рытмах раз’юшаных ветраў.
Гарэла у жылах бунтарская кроў;
Над сьветам рыпелі марозы...
Плылі ў далячынь мармуровых сьнягоў
Абозы, абозы, абозы...
Кудысьці абозамі бавілі хлеб,
Вінтоўкі, гарматы, патроны,
Адтуль жа прывозілі енкі і стогны,
Жахлівыя енкі бязногіх калек.
I бацька і сын апранулі шынэль,
I дочкі, і сёстры з абозам...
Ня страшны нікому штылет і шрапнэль,
Ня страшны марозы, марозы...
А там на арэне крывавых падзей,
Дзе журацца сосны аб некім,
Блукае-вандруе зьбянтэжаны цень
I белая здань «чалавека»...
Дзе пройдуць, дзе ступяць – там енкі і стогн
Ды зыбухі грозных гарматаў...
Там каркае, кружыцца стада варон,
Сьвяткуючы чорнае сьвята.
Там кружацца, каўкаюць каўкі аддаль,
Ім так жа чамусь не сядзіцца…
Загадна махае ім белая здань,
I цень нежывое царыцы:
– Сьвяткуйце, сьвяткуйце – ня скора канец,
Эўропа дашле нам патроны.
Шчэ чорных мужыцкіх, нікчэмных касьцей
Паляжа тут шмат эшалонаў.
Ашчэрыла зубы халодная сьмерць...
Павісла туга над сусьветам...
I чуліся словы:
– Змагацца!
– Гарэць!
У рытмах раз’юшаных ветраў.
Хоць многа лілося людское крыві,
Народны парыў не зламалі
Ніякія танкі суседніх краін,
Ніякія «белыя здані».
Замоўклі гарматы...
I вольнасьці сьпеў
З грудзей міліёнаў паліўся...
Ад жаху, бы ліст, «чалавек» задрыжэў,
У цень між руінаў стуліўся.
Так памірала здань мінулага
Ў прадсьвітальных рытмах дня.
ІІІ
Усхвалёнымі крокамі
Хтосьці мерыць цішыню...
А за вокнамі, за вокнамі
Кліча кот сваю радню.
Крыху жудасна... Узрушаны
Ўсе пачуцьці у кагось...
Хтосьці кашляе прыдушана,
Захаваўшы ў сэрцы злосьць.
– Хто прыціх там, быццам мумія?
Хто падпёр пануры дах?!
– «Чалавек» і цень мінулага,
I бяскрайняя жуда...
– Што згубілі птахі дальнія –
Праўду, веру ці закон?!
– Мы шукаем косьці даўняга
На руінах даўніх дзён.
Мы шукаем чорнай спадчыны,
Тыя чорныя сьляды,
Дзе жуда нямымі пальцамі
Разбурала гарады.
Там захован сэкрат роспачы...
Мы замкнем надоўга зноў
Чалавецтву шлях да росквіту,
Праўду, веру і любоў.
Зноўку пойдзем з тэй царыцаю
Расьсяваць тугу і дым...
Зараз ноч... А нам?! Ня сьпіцца нам!..
Чуеш, шэпчуць правады?!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Над бясільлем сьвету нашага,
Чуеш, зьдзекуюцца зноў...
Асінбудаўскімі маршамі
Сапсуюць дазваньня кроў...
Чуеш радыё-пульсацыі...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
А знаходкі ўсё няма...
Недалёка, мабыць, раніца –
Ад ракі плыве туман.
* * *
Зноўку ходзяць... Зноў узрушаны
Ўсе пачуцьці у кагось...
Зноўку шэпчуцца прыдушана,
Захаваўшы ў сэрцы злосьць.
Зноўку мары грэюць марамі
Цені вуліц і жуды...
А ў паветры стройнай арыяй
Заміраюць правады.
I гудуць слупы дарожныя
У цьмяна-дымную пустош.
Здэцца, шэпчуць сэрцу кожнаму
Правады ў такую ноч:
– Грамадзянін, гестам воіна
Разгані тугу-бяду,
Слухай рытмы працы вольнае,
Загартуй свой вольны дух.
Хай ідуць там сьцежкай чорнаю
У рамантычнасьць туманоў...
Наша радасьць незьлічоная,
I няма ёй берагоў.
Хай на «срэбранікі» Юдавы
Хтось будуе «белы рай»...
Тут пад сонцам «Асінбудаўскім»
Загамоніць кожны гай.
Будаваць той храм патрапім мы,
Дзе пад сонцам сінявым
Міліёны новых трактараў
Запяюць жалезны гімн.
* * *
Усхвалёванымі крокамі
Хтосьці мерыць цішыню,
А за вокнамі, за вокнамі
Кліча кот сваю радню.
Зноўку мары граюць марамі
Цені вуліц і жуды...
А ў паветры стройнай арыяй
Заміраюць правады.
Ноч праходзіць...
З чорнай стомаю
Хтось ідзе як сам ня свой...
Вось і золак гоніць гоманам
Туманы на вадапой.
Чорнай сьцежкай цёмнай вуліцы
Цені месячных прыгод
Папаўзьлі шукаць прытулішча
На руінах даўніх год.
Гэта тое магутнае новае,
Гэта нашае моладзі твар.
IV
А хто гэна?!
Хто гэны?!
Хто гэна
З творчым выразам гордых павек?
Гэта эра радзіла Бэтховэна, –
Гэта творца, гэрой, чалавек.
Гэта вера народаў і нацый,
Гэта промень зямлі і нябёс,
Гэта ён і сымфонію працы
Нечуваныя рытмы прынёс.
Гэта ён,
Гэта ён над сусьветам –
Новы сымбаль імкненьня людзей.
Гэта – даль чалавецкае мэты, –
Рэчаіснае сонца надзей.
Ад Эўропы, Кітаю і Турцыі
Гэта – рэха стралы пяруна.
Гэта – гром і пажар рэвалюцыі,
Лёдаход, будаўніцтва, вясна.
Гэта тое магутнае, новае,
Гэта новых падзей уладар...
А між тым,
Гэта рысы знаёмыя,
Гэта нашае моладзі твар.
1.II.1929 г.
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
