На гасьцінцах бярозы
Зусім пачарнелі ад ветру.
Дзіч і глуш безнадзейная,
Бураломныя хвояў кражы,
На лясным раздарожжы капліца
Праткнулася ў нэтрах,
І Хрыстос сем стагодзьдзяў
Вісіць на пахілым крыжы.
Праз вакенца сьляпое
Шэры дожджык глядзіцца у хату,
У якой дагарае,
Бы ў небе асеньнім зара,
Непатрэбная старасьць
Адстаўнога паўстанца-салдата,
Невядомага гэнія,
Беларускага песьняра.
Дагарае жыцьцё.
Хто на ўлоньне старому прытуліцца?
Ні дзяцей, ні нашчадкаў,
Даўно праляцела вясна,
Прагрымела паўстаньнем,
Прайшла празь зялёную вуліцу,
Згасла ў цяжкай салдатчыне...
Мусіць у рабстве сканаць.
Мог бы славай грымець
Сярод годных паэтаў Эўропы, –
Гвалтам спуталі ногі,
Трымалі ўвесь час за руку.
Што пакіне ён?
Вершык у памяці хлопаў,
Кандэлябру ў касьцёле
Ды кроў на гарачым пяску.
А ў краіне так цяжка
(Асіны ад ганьбы палаюць),
І над ёй фанабэрыцца
П’яны, разбэшчаны гун.
Як пры князю Ўсяславе –
дзень вялікі, а луста малая.
Як пры князю Ягайле –
На кожную сьпіну бізун.
Абжыраюць удоў,
П’юць з гарэлкай сірочыя сьлёзы,
Тлустым задам расьселіся
На паднявольнай зямлі,
На шлагбаумы мёртвыя
Пасьсякалі жывыя бярозы
На шпіцрутэны гнуткія
Запаветныя вербы зьвялі.
Беларусь мая, сонца,
Дарагая і родная маці!
На якіх раздарожжах
Згубіла ты шчасьце сваё?
Ці удасца хоць дзецям
Шчасьлівага дня дачакаці
Пасьля мужнасьці гэткай,
Пасьля столькіх крывавых баёў?
Цень паўстаньня народнага,
Дзень сьветлай волі Крашына!
Я таксама пакутваў
За гэту зямную юдоль...
О, чаму ты, кажан,
Не крануў мяне ў годы дзяцінства,
Каб ня вырасла сэрца,
Каб вочы ня бачылі боль?
Мы чакалі свабоды,
І касілі нас кулямі роты,
Ў ланцугі нас кавалі,
Каб пад палкай нам быў карачун.
Узялі мае вершы,
Ўзялі маіх дзетак гаротных.
Вершы, бедныя вершы
Пад чырваньню сургучу!
Край сагнуўся ў сьпіне,
Край баіцца размовы пра волю,
Край згубіў сваю мову
І матчынай песьні напеў...
Нельга верыць у Бога,
Калі ён такое дазволіў.
Цяжка верыць у люд свой,
Калі ён такое сьцярпеў.
І няўжо не ўваскрэсьне
Забытая родная мова
Не на тое, каб енчыць,
А каб крыкнуць да ўсіх на зямлі:
«Ўстаньце, хлопы, да зброі!
Ліце кроў для вялікай любові,
Каб на гэтай крыві
небывалыя кветкі ўзрасьлі!»
Не учуем адказу,
Усё больш нахіляюцца хаты,
Ўсе маўчаць ад пялёнак:
Мужыкі, дзецюкі і дзяды...
Пройдзе некалькі месяцаў –
Прах самотны старога салдата
Хапатліва зьнясуць
На глухія, старыя клады.
О, як хочацца волі!
Жаданая воля, ты чуеш?
Асьвяці мне усьмешкай
Апошнія дні у жыцьці.
Ты маўчыш?
Ты ня чуеш?
Можа, ў дзень, калі ты запануеш,
Верас будзе стагодзьдзі
З разьбітага сэрца расьці.
Беларусь, прачынайся!
Я цябе абуджаю!
Ты павінна прачнуцца,
Не прасьпі сваё шчасьце ўначы,
Я гукаю цябе,
Дарагая, сьвятая!
Адкажы ж, мая родная,
Не маўчы!..
Паміраю і веру:
Калісьці над сьветлымі водамі,
Над свабоднай зямлёю
І над Белай Русьсю маёй
Шчасьце сонцам зазьзяе,
І слова нашчадка свабоднага
Мае раны загоіць
Гаючай жывою вадой.
1958
|
|
