|
3 польскай – К. Уейскага
|
|
Хаўтурны марш
|
Гэтак звоняць! А так звоны
Рвуць мазгі балесьне!
А ксяндзы – куды пруць роем
3 гругановай песьняй?
Тут жа блізка, прада мною
Чорны воз туркоча...
Як мне цёмна! Воз той чорны
Зацямніў мне вочы.
Недзе ў высі крыж ясьнее.
Мігаюць паходні...
А мяне вядуць пад рукі,
Так іду выгодне:
Самі ногі йдуць, здаецца,
Скачанеўшы ногі,
Добра, што вядуць мяне так, –
Не зблуджу з дарогі.
Так іду, плыву, як сьпячы,
Без чуцьця, бяз волі;
Галаву ды сэрца толькі
Страшна мучаць болі,
Капцюры іх рвуць якіясь,
Вострыя, крывыя;
А званы тут цягам звоняць,
Вараньнё ўсьцяж вые.
Чую музыку якуюсь,
Водгульле нясецца;
Б'е з вачэй жар, а па твары
Штось зімное льецца.
На мяне глядзяць, а блізка
Падысці ня сьмеюць;
Мабыць, ё ў маім штось твары –
Што так страхам веець.
А воз цягне дзьве пар коні
У жалобным строю,
А мяне якаясь сіла
Цягне за сабою.
Ах, мой Божа! Ка мне пхнецца
Дамавіна-скрыня!
Там майго загадка быту,
Там – у дамавіне.
За што так мяне скараў ты,
Богам называны?
Ах за што, за што?
Уладар зямлі і неба,
Сонцаў і курганаў,
Згнёў мяне ў нішто?!
Дзе той Бог,
Што так змог?
Ці яго звон гэты весьціць
I той крык варон?
Хай тут стане прада мною
Ў постаці сьмяячай,
Ён страшней за ўсё!..
Бо вялікшы я цярпеньнем –
Хоць нішто ня значу –
Чымся моц яго!
Ой, злы ён!
Ой, злы ён!
Гэтым словам б'е звон, вые...
Як вароны тыя!
Як жа мучыць гэты звон,
Гэты звон! Звон!
*
На атласе заламала
Ручанькі накрыж,
Усьміхаецца спрасоньня...
Ах, ты ўжо ня сьніш!
Не ўздыхнеш па белых ружах
На вянку ў жальбе,
Пацалункамі ў галоўку
Не збуджу цябе.
Не глядзіш, што за табою
Йду я – труп бляды,
Што вяду туды з жалобай,
Скуль ня прыйдзеш ты.
Ці ж на то хавала маці
Не адну вясну
I кахаў я да астатку,
Каб клаў у труну?
Вось якое мне вясельле?
I я ў гэткі дзень
Жыці мушу? – Божа! Божа!
Што пачну я, цень?
*
Дабраты была анельскай,
А любіла як!..
Быццам песьняй, быццам казкай
Дні плылі нам так.
I пры ёй ня знаў я грэху, –
Дабрату я знаў,
Бо зь яе вачэй і ўсьмешкі
Бласлаўленьне браў.
Для мяне была скарбніцай
Творчых дум і цнот,
Вёў мяне яе стан гібкі
Да сьвятых яснот.
Дзе ж мяне завёў, урэшце,
Посьле цяжкіх спроб?
К апраметнай шоў я ў сонцы.
Праз надзею – ў гроб!
Вось якое мне вясельле?!
I я ў гэткі дзень
Жыці мушу? Божа! Божа!
Што пачну я, цень?
*
Паднялі труну на плечы,
Панясьлі пасьпешна;
Мяне ўдзержаць хочуць сілай
Ха, ха! Вось пацешна!
Прэч з дарогі, разявякі,
3 хлысцьбаю дасужай!
Бо я молад і сярдзіты,
А кулак мой дужы...
Я адзін к ёй маю права,
А вы прэч, насланьне!
Чорны збродзе! Толькі роўны
Хай да бойкі стане.
3 вас ніхто майго цярпеньня
У грудзях ня зьмесьце!..
I ўцяклі ўсе – сам іду я,
Грозны цар балесьці!
Сярод гоману і звону
Ўсіх званоў бяз ладу,
Сам іду я к дамавіне –
Да свайго пасаду.
Ты, грабар, на гэтым насьпе
Ўсьпёрты на лапаце,
За дол для цара такога
Колькі хочаш, браце?
А капай мне дол глыбока,
Бо сьвет мне – горш нетраў;
Ад тваёй цяжэй зямлі тут
Гнець мяне паветра.
Прэч з крапілам! І сьвятая
Яе капля спляме;
Я адзін тут маю права –
Пакраплю сьлязамі.
Здань-рука ка мне вылазе
З-пад манашых полаў,
Ясна-моцная такая!
Дух гняце мой кволы.
I мяне яна кранула!
Пахіліўся, ўпаў я...
І ўзялі мяне й панесьлі,
А куды – ня знаю.
Ах, за колькі капляў шчасьця
Плацяць людзі сьвету
Цэлым морам сьлёз!
Ой, дурны сьвет, і нашто ты
Створаны ў цьму гэту?
Дзе твой скон? Дзе ўзрос
Яго рух, –
То ж мой дух!
Я ж – як сэрца, што ў ім б'ецца
Ён – пусты, як звон!
Ці каго аб тым прасіў я?
Без маёй хто волі!
Мне сказаў прыйсьці?
Хоць бы там мяне скавалі –
Не сяджу ў няволі:
Маю моц пайсьці.
Ой, злы ён!
Ой, злы ён!
Гэтым словам б'е звон, вые...
Як вароны тыя!
Як жа мучыць гэты звон,
Гэты звон! Звон!
1921
|
|
