|
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
Жалейка
(Дудка2,
Пішчык2,
Ражок,
Чаротка)
|
Старажытны духавы язычковы музычны інструмент. Канструкцыя Ж. пры захаванні вызначальнай адзінкі – адзінарнага язычка – пішчыка – дапускае варынтнасць інш. элементаў. Мясцовыя разнавіднасці Ж. адрозніваюцца матэрыялам (дрэва, саломіна, гусінае пяро, чарот, рог), колькасцю адтулін (4 – 12, ёсць і без іх), адсутнасцю або наяўнасцю раструба, прынцыпамі вырабу і мацавання язычка (бывае наразны або прывязаны), памерамі (100 – 360 мм ). Гучанне моцнае, рэзкае, круху гугнявае. Ігралі на Ж. сола і ў ансамблі са скрыпкай, цымбаламі, гармонікам паасобку або ў розных камбінацыях, часам далучалі і барабан. У рэпертуары жалеечнікаў песенныя і танцавальныя мелодыі, вясельныя маршы, часам пастухоўскія сігнальныя найгрышы. Інструмент быў пашыраны па ўсёй Беларусі ў музыкантаў – прафесіяналаў і пастухоў; дзеці выкарыстоўвалі Ж. для забавы. З сярэдзіны 19 ст. інтэнсіўна выцясняецца кларнетам. У наш час трапляецца рэдка. Ж. апета ў бел. нар. песнях і ў прафесійнай паэзіі (упамінаецца ў ананімнай паэме 1-й пал. 19 ст. “Тарас на Парнасе”; першы зб. вершаў Я. Купалы названы “Жалейка”). Ж. – важны канструкцыйны элемент дуды.
Пішчык – лакальная назва адной з раднавіднасцей жалейкі, што вырабляецца са сцябліны спелага жыта. Вызначаецца характарам гучання – вібрыраванага, пранізліва рэзкага, моцнага. Зафіксавана ва ўсіх раёнах Брэсцкага Палесся.
|
|
|
Крыніца:
Этнаграфія Беларусі. Мінск. 1989. Рэдактар: Шамякін I. П. Выдавецтва: БелСЭ. 575
с.: іл.
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|