RODNYJA VOBRAZY Vobrazy miłyja rodnaha kraju,               
Smutak i radaść maja!..
      
 
Jakub Kołas
    Hałoŭnaja      Słoŭniki           Spasyłki      Ab sajcie       Кірыліца      Łacinka    
Etnahrafija
Kantekstny tłumačalny słoŭnik
Žorny
Pryłada dla pamołu ziernia; ručny młyn. Byłi kamiennyja i draŭlanyja. Kamiennyja Ž. ŭ St. Rusi ŭžyvałisia paŭsiudna. U Paŭd. – Zach. i Paŭn. – Usch. Rusi ich rabiłi z piasčaniku, bujnaziarnistaha hranitu, vapniaku, dyjarytu. Składałisia Ž. z kamiennych dyskaŭ dyjamietram 35 – 50 sm, taŭščynioju 10 – 13 sm, pastaŭlenych u skrynku ci stanok. Kab muka lepš ssypałasia, pavierchniu nižniaha kamienia rabiłi trochi vypukłaj, a vierchniaha – uvahnutaj, dla lepšaha razmołu ziernia rabočaja pavierchnia mieła nasiečki. Pazniej majstravałi bolš masiŭnyja, udaskanalenyja Ž. z kamianiami dyjamietram 55 – 70 sm, vyš. 15 – 20 sm. Nižni nieruchomy kamień zvyčajna byŭ taŭsciejšy, vierchni (vierchavik) – bolš lohki; jon mieŭ u siaredzinie adtułinu dla zasypki ziernia, macavaŭsia, padnimaŭsia i apuskaŭsia pry dapamozie paŭprycy – žaleznaj kryžaviny abo płasciny, jakaja kruciłasia na špiani, zamacavanym u nižnim kamieni. Kamień pryvodziŭsia ŭ ruch pry dapamozie doŭhaha kruhłaha kija (mlona), vierchni kaniec jakoha ŭstaŭlaŭsia ŭ belku ci ŭ adtułinu spiecyjalnaj płanki, prybitaj da sciany, a nižni – u žaleznuju skakbu na krai vierchniaha kamienia. Sustrakałisia Ž. z karotkaj ručkaj. Špień prymacoŭvaŭsia na spiec. padstaŭcy, jakuju padnimałi i apuskałi kłinam, kab mianiać vyšyniu stajannia vierchniaha kamienia i rehulavać młiva. Pry adsutnasci kamianioŭ ci piasčaniku žarnavyja pastavy rabiłi z dubovych kałodak, na rabočuju častku jakich nabivałi viejerapadobnymi radami kavałački čyhunu abo žaleza. Takija Ž. sustrakałisia pieravažna na Palessi, bolšasć z ich nie miełi paŭprycy. Formy i pamiery stanka byłi roznyja: čatyrochvuholny – 80*80 ci 90*90 sm (pašyrany pa ŭsioj Biełarusi), kruhły – dyjamietram da 80 sm ( sustrakaŭsia na Palessi i Centr. Biełarusi), u vyhladzie počvaŭ (va Usch. I Paŭd. – Usch. Biełarusi). Jašče ŭ kancy 19 – pač. 20 st. Ž. byłi nieabchodnaj prynaležnasciu amal kožnaha sialanskaha dvara. Stajałi jany zvyčajna ŭ siencach, radziej u chacie abo varyŭni. Za dzień na kamiennych Ž. možna było zmałoć 2 – 3 pudy ziernia. Da 1920-ch h. značnuju častku ziernia bieł. sialanie małołi ŭ Ž., bo płata za młiva składała dziesiatuju častku pryviezienaha ŭ młyn ziernia, što dla biedniakoŭ było nie pad siłu. Va ŭžytku zachavałisia da 1950-ch h.
Krynica: Этнаграфія Беларусі. Мінск. 1989. Рэдактар: Шамякін I. П. Выдавецтва: БелСЭ. 575 с.: іл.
2009–2020. Biełaruś, Miensk.