Мы – нязьдзейсьненых казак няшчасныя пасербы будзем. Мы – палоньнікі часу, мы – дзеці паданьняў старых. * Мы – галінкі яліны, якая стаіць пад адхонам... * Мы – глухія каменьні дарог брукаваных сваіх...
|
Як сьвяткавалі ’шчэ Купальле На берагах ракі маёй З усходу воі прыскакалі Смуглявай хіжаю гайнёй. Я доўга чула віск і лямант – Захопнікаў усе клялі. Ды людзі ўпэўніліся самі, Што крыкам не вярнуць зямлі. Мацьнейшыя пабралі зброю, Сплылі – куды чаўны нясуць. Другія ж – пераймалі строі, І мову прыхадняў, і суд. Там, на гары, стаяў будынак - Лічыла нават я – сьвяты. Плыў па вадзе яго адбітак, Нібыта ветразь залаты. Каб коса не глядзеў чужынец, Туды баяліся хадзіць, Пакуль тутэйшы баязьлівец Не загадаў той храм спаліць. Часала косы я ў чароце, І чула чыйсь дрыжачы шэпт Аб ваяўнічым злым народзе, Які скарыў цалюткі сьвет. Яны яго хвалілі талент І моц, дурныя пячкуры! Бо іх майстроў найлешых бралі Сабе захопнікаў цары. Цячэ вада... Чарот гайдае, І зоры зьзяюць скрозь чарот. І ўжо іначай называе Сябе зваёваны народ. І на Купальле не лунаюць Дзяўчыны ў лозах ля ракі – Прабабкі іх даўно аддалі Чужынцам белыя вянкі...
1988
|
Я не хачу ні з кім спрачацца – Хай кожны маецца, як хоча. Бог блаславіць любую црацу, А сьмерць любыя выесьць вочы. Мы на зямлі жывем часова, Свой час атручваючы звадай. Мяне ратуе толькі слова, Цябе – віно і стол багаты. Ды ў Храм ня ходзяць пад прымусам, Дабро ня робяць без жаданьня. Не заклікаю беларусаў Быць беларусамі дазваньня – Хто стаў чужым – чужым і будзе, А свой – і так сваё шануе Хай Вавілон будуюць людзі. Я – з тымі, хто яго зруйнуе.
Красавік, 1990
|
Над Радзімай – хмары, над Радзімай – вечнасьць, Зрэзаныя косы падаюць на плечы. Грэх за грэх ня лічыцца. Не сьвятыя словы Закруцілі, звабілі бедныя галовы. Кожны мае рацыю, кожны ў нешта верыць. І агульных могілак больш не перамераць.
Верасень, 1990 г.
|
Мы – маленькія людзі, Людзі крыўды вялікай. І няма, і ня будзе Нашых прозьвішчаў у кнігах, І няма, і ня будзе Нам ні славы, ні ўлады. Нас вялікія судзяць, Нам шпурляюць загады, І баяцца заўважыць, Што між нас прыхаваны Гнеў – вялікі і страшны, Гнеў - сьляпы і заганны. I вялікіх і мудрых, Далікатных і тонкіх Наша чорная бура Белым жахам затопіць, Бо ніколі ня будзе Нам прыніжанасьць – звыклай. Бо маленькія людзі Ненавідзяць вялікіх. Бо маленькія людзі Забіваюць вялікіх.
|
Гэта цікава: Калі пад царквой – мэтро, Пад правадыром - шлюха, Пад нагам і – атрута, Дзе пекла? Гэта сьмешна: Шляхціц з вырваным вусам, Міністр без гальштука, Міліцыянт у шортах, Актывіст палітасьветы ў замежнай краме... Што будзе таму, хто гэта пабачыць? Гэта немагчыма: Зайсьці ў Дом урада на шклянку кавы I нікому нічога не паказаць. Напіцца са Сьвіслачы і паздаравець. Зрабіцца агульнавядомым і беларускамоўным. Добра, калі ёсьць сапраўдныя мары!
|
Ноч. Вуліца. Ліхтар. Аптэка. #А. Блок
Мокры асфальт. І ляжыць пад нагамі горад, Жоўтымі лісьцямі да цішыні прыбіты. Толькі дажджынкі нешта пра боль гавораць, Як разьбіваюцца аб манумэнт гранітны. Горад чужынцаў. І горад варожых дурняў. Як раздражняю я іх хадой нетаропкай. Людзі бяз душаў, нібыта жывыя труны, Душы – бы храмы дзе больш не начуюць богі. А па праспэкце ня можна ісьці калекам, Страшна дзяўчатам прыгожымі быць адкрыта. Як у Расеі – такія ж «ліхтар, аптэка», Ад Беларусі – адны радыёнукліды. Мокры асфальт, і блішчыць пад нагамі неба. Слова «часопіс» ня ведае кіяксёрка. Шыльда двухмоўная крывіцца над аптэкай. Плача ліхтар. Ноч і вуліца. Вецер горкі.
|
Натоўп наталяўся чужою пакутай. Дзяцей падымалі на плечы бацькі. А грэшнік, канчыны пазбаўлены лютай, Ступаў на травінкі, нібы на цьвікі. Яшчэ не ўсьвядоміў раптоўную волю, Праз тлум прабіваўся, сусьвету чужы. Але – азірнуўся, як выйшаў у поле, І ўбачыў цяжкія ад целаў крыжы. Паветра ліловым было ад сьпякоты, І пыл залацісты стаяў над гарой. Варава, забойца і грэшнік, ды хто ты, Што Божаю сьмерцю купляеш спакой? Вядома, ты мужна і горда трымаўся, А той, на крыжы, не саромеўся сьлёз. Ты моцны і злосны і тым спадабаўся, Ня тое што ўсёдаравальны Хрыстос. Цяпер жа – чаму, ледзь прыпомніўшы гэта, Ужо не ад шчасьця ты плачаш, гэрой, І ўбачыўшы крыж, што ляціць над сусьветам, Шкадуеш раптоўна – чаму ён ня твой?
|
Дарогі – і вецер, і злая казацкая песьня. І крыж праваслаўны на вершніку кожным, і грэх. Анёл праляцеў праз блакітнае неба Палесься, Засталася толькі сьцяжынка на хмарах гарэць. Прыглушана б’юць капыты па зямлі беларускай. У вольніцы – вольныя шаблі, пустыя мяхі, У вольніцы – вольнае сэрца і прагныя рукі, І воўку галоднаму лёгка махнуць за сьцяжкі. Ня ўсё маскалі ў гарадох папалілі, пабралі. Казацкім братам засталося паесьці, папіць... І скажуць: «Мы вас ад касьцёльнага зла ўратавалі», І пойдуць, п’яныя, мясцовыя цэрквы паліць. І – попел на вецер, накормлены конь – у дарогу. Казацкая песьня, і плач беларускіх жанок... Забыцца? Забудзем. І перад выкладчыкам строгім Пра казачных вольных казакаў паўторым урок.
|
Крыж за зорку вышэй назаўжды, Ён – як зорка з абсечаным промнем Нахіліўся над горадам сонным, Дакрануўся да срэбнай вады. Ён ня можа, ня лёс – пуставаць. Ён жа створаны для выкупленьня. Бог ці раб, дасканалы ці дрэнны – Нехта мусіць на ім паміраць. І загрукаў пад зорамі дах – Сьвята зброі вянчаюць салютам. Не знайшлося на сьвеце Хрыста – Не знайшлося работы і Юдам. І сьвятлее пахілены крыж, Растае ў раўнадушнай прасторы. Я вітаю прывычнае гора. Божа, Божа, чаму ж ты маўчыш?
|
Дрэва, што вырасла на магіле, Дрэва – ці не? Воі – гэроі ці толькі забойцы Ёсьць на вайне? Шчасьце, аплочанае крывёю, Шчасьце – ці не? Людзі, што гэтага не пытаюць, Людзі – ці не?
|
Мастацтва робяць гастралёры. Ня верыце? На сорам, так. Бо нам анёл тутэйпы горай Забеглых д’яблавых сабак. Іх поўсьць агнём пякельным зьзяе, У шал прыводзіць іхні роў. А як анёлы у нас сьпяваюць – Спытай заморскіх жыхароў. А наша доля – гастралёры. Нам прысылае іх падчас З вампірам тлустым сходны горад, Што таленты высмоктваў з нас. ...І зноў у шлях сьпяшаюпь дальні Анёлы – да чужых крыніц... ...Народаў лёс правінцыяльны, Правінцыяльны лёс сталіц.
|
Нам ілгалі бессаромна доўга, Хітра і бязьлітасна манілі. Сьлепату душы лічылі доўгам, Тупасьць – дабрачыннасьцю лічылі. А цяпер яны прызналі сьціпла, Мудрыя настаўнікі і судзьдзі: «Мы ня так, як трэба, вас вучылі. Самі перавучвайцеся, людзі.» Што ж, магчыма, мы спазнаем самі, Як лячыць абсечаныя крылы. Ды бязьвер’е – наш паганскі камень – Нам насіць з сабою да магілы. А былы настаўнік ці прафэсар Перад намі не апусьціць вочы – Ён маніў таму, што быў «пад прэсам», А цяпер таксама праўды хоча. Што ж, за ўсё нябожчыкі адкажуць, Панясуць яны віну любую... Хутка ў школу пойдуць дзеці нашы, «Добры дзень» ці «Здравствуйте» пачуюць?
|
Віншую вас, мы выміраем! Цяпер ня доўга ўжо цярпець. Край зробіцца сапраўдным раем, Калі яго ачысьціць сьмерць. І застануцца толькі душы Сярод нябачаных расьлін. Тутэйшы люд сьціхае мужна, Як жук, што ўпаў у фармалін. І ад зьдзіўленьня пакруглелі Разважлівыя вочы зор. Жыць годна мы, браткі, ня ўмелі. Так церпіць, толькі хто памёр. А навалач, што нас зьнішчае, «Прабачце» скажа – і на дне. Зьбірайцеся! Харон прычаліў На цермаядзерным чаўне.
|
Гэты вецер – апошні мой вецер, апошні мой дзень. Заўтра ператваруся ў істоту з праграмаю «Выжыць». Колькі можна аплакваць бяздушша, бязьлітаснасьць бліжніх І мяне не пазнае назаўтра уласны мой цень. Я ня буду стаяць убаку ад гарластай чаргі. Я на брудную лаянку стану нарэшце адказваць. Я зраблюся вясёлай, апранутай добра, рухавай, Гэта буду ня я – але тут не патрэбна такіх. Вецер, вецер, заплаканы вецер, апошні сьвяты... Як душа памірае пакутна – і вольнае цела. Я зьмяшаюся заўтра з натоўпам людзей азьвярэлых. Не, найлепей зраблюся асеньнім лістом залатым.
|
Людзі лёзныя, Сьцежкі росныя, Ногі босыя, Словы – сьлёзныя, Ну а песьні нашы – разбойныя, Ну а вочы нашы – пагрозныя. Добрай раніцы, слаўны Полацак! Будзе вечар твой – сумнаваценькім. Не Сафіі госьці памоляцца, Божы страх намоляць багаценькім. Добры вечар, Менск, гандляроўскі край! Прадамо табе сваё гора мы. Бо кірмаш. заўжды валацугам – рай. Плакаць будзеце цэлым горадам! Нам кароль казаў на вайну ісьці, Нам закон казаў гарады мінаць. Добры дзень, Гародня! Табе – плаціць, Што схацелі госьці заначаваць. Людзі лёзныя, неработныя Да спажывы лёгкай ахвотныя, Каб нашчадкі нашы багатыя У гарадох, адкуль праганялі нас, Кіраваць маглі магістратамі, З гарадоў зрабілі разваліны! Людзі лёзныя, Сьцежкі росныя, Ногі босыя, Сны пагрозныя.
|
Зямное шчасьце – гэта толькі цень, Калі сьвятло чужое люстра зычыць. Над Менскам – дзень, і над Масквою – дзень, І ў беларусаў – быццам два абліччы. Браты, браты! Па веры, па зямлі. Нашто сабе прыўлашчылі старшынства? Нашто свой сьцяг над намі прыўзьнялі? Паблажлівасьць – любоў ня будзе чыстай. Палякаў-продкаў нам прыстойна мець, А рускіх – вельмі выгадна... Мой Божа? Жанчыне мала трэба – не старэць, Кахаць і быць каханай, род прадоўжыць. Але такога шчасьця цёплы цень Па твары сьлізгануў – і зьнік на сонцы. У Менску – дзень, і ў Масковіі – дзень, Але між імі – ноч і ноч бясконца.
|
Мы – нязьдзейсьненых казак няшчасныя пасербы будзем. Мы палоньнікі часу. Мы – дзеці паданьняў старых, Беларусы – ці проста цяпер – жыхары Беларусі. Мы – глухія каменьні дарог брукаваных сваіх. Толькі ветах – над возерам, а над душой – толькі помнік, Толькі кнігі у кватэры, для вечнасьці – толькі дзіця. Мы жывем – і ня помнім. Ні мовы, ні продкаў ня помнім. І дамы эакрываюць крутымі плячыма прасьцяг. Зноў раса ападзе на траву, на малыя балконы, На магілы, на цацкі, забытыя дзецьмі ў траве. Мы - галінкі яліны, якая стаіць над адхонам, І чарнобыльскі дождж на сьсівелай яе галаве.
|
Новыя прозьвішчы вуліц. Тыя ж пляўкі жыхароў. Так юбілеі сьвяткуюць Бедных праданых майстроў. Так аднаўляюцца сьвяты – Песьні пяюць давідна, Добра, каб не за зарплату, Весела, каб безь віна. Цёпла было б – каб ня вецер, Мове бацькоўскай бы жыць, Каб не ўладарылі ў сьвеце Тыя, каму не баліць. Што не шукаюць на небе Тое, што ўзята зямлёй. Куля запечана ў хлебе Белай Айчыны маёй.
|
Трохі душы пазычыла мне дарога. Трохі крыві пазычылі мне суніцы - Вось я – амаль жывы – перад панам Богам, Прывід, агонь і сьмерць – для заўзятых біцца. Прагу чужой крыві я чытаю ў людзях, Так, як старыя людзі – аблокі і зоры. Звабны агонь дрыгвы – як дынары ў грудзе, А пад дрыгвой дрыжыць смаляное мора. Хто я? Забыты бог ці вядзьмак забіты? Вечна гару і вечна ў смузе блукаю. Трохі жыцьця магільныя вашы пліты, З моху і раскі пліты, мне пазычаюць.
|
Хай на мове чужой нас чыталі бы болей, Хай на мове чужой мы лягчэй бы пісалі, Толькі Бог цераз нас не дазволіць ніколі Свой закон запісаць на чужыя скрыжалі.
|
|