Рым
Выбраныя вершы: 2002 – 2010 Беларусь – Нарвегія
|
Til min Datter
Маёй дачцы Ксені
|
|
Вясна ідзе... Давайце жыць вясной! – каткамі на галінках любавацца, глядзець, як растае зьляжалы snø, і на апошнім лёдзе спатыкацца.
|
Усё, пра што ты думаеш, існуе ў тваёй галаве: высокае жыта за студняй, цэбар, вада ў ім зялёная i чорныя апалонікі — заўтра ўжо камары… …жыве ў тваёй галаве: камізэля абходчыка жоўтая, салодкі дым паравоза, рэйкі Лібава-Роменскай, дрэва лісткі маладыя прыліплі да пальцаў школьніка… … жыве ў тваёй галаве: рыжы кажух дзеда i калаўрот на гарышчы, леташнія кілбаскі сухія ў вялікім кашы, фасоліны залацістыя ловіш у малацэ, на прыпечку гостраць нож, сякера ў калодзе, строгая баба Грася на зэдліку расплятае сівую касу, тулава пеўня скача i кроў з гарляка пырскае па хларафіле дварышча i сьвежых альховых трэсках… …жыве ў тваёй галаве: рызьнік сонечным днём узьехаў на панадворак забраць старызну гадоў; белыя ізалятары часоў электрыфікацыі бацька твой б’е натхнёна, а потым крышыць курам зь вераю, што пачнуць яны несціся гарадзкімі белымі-белымі яйкамі… … усё, пра што ты думаеш, існуе ў тваёй галаве: ранкам раса першабытная, рыбіны цела пругкае, на выгане парнакапытныя, па бруку рыдван грукае, сабака яшчэ цёпленькім зайца бярэ ў гнязьдзе, i крапаюць верхнія кропелькі па ніжняй вадзе.
|
Успамінаю: плуг і лемяхі, нарог, стальвагу, лейцы і каня: ару дзірван і бачу, як з ляхі скацілася малое жабяня. Ару, а грудзі рве азон ральлі, і конскі бок дрыжыць пад лейчыной, і брат нясе падпахай хатулі — мы садзім бульбу раньняю парой.
|
Што ж адбываецца? Што? — Акупацыя! Што адбываецца? — Хам в кураже! Трашчаць у эфіры мянтоўскія рацыі і гáдзінай сыкае рускі гук “Же”.
|
Аднойчы я прайшоў яе наскрозь – Радзіму, што прысьніў у снах трывожных. І стаў шукаць зямное кулі вось далёка ад айчынных раздарожжаў.
|
О так, я вярнуся i буду, як босы на вогнішчы; о так, я вярнуся, таму што я той пралетар, хто толькі свае адзначае купальлі й вадохрышчы, і крэсівам словаў вялікі ўсчынае пажар.
|
Натальлі
Памятаеш, каханая, быў сад, i конь малады мокрымі тыцкаўся xpanaмі ў крыжык твой залаты. Яблыкі падалі. Весела елі мы сьпелы ранэт. Пасьля ты моўчкі павесіла на гронку шыпшыны берэт… Памятаеш, каханая, ты мне шаптала ў далонь, калі па зямлі неўзаранай працокаў сонечны конь.
|
Што напісаць табе, каханая, з Нарвегіі, дзе я жыву ў даліне сярод скал? Не, я не перайшоў на стансы ды элегіі, свой верш пляту я, быццам грубы трал. Я словамі прыгожымі ня сьпешчаны… Ты ведаеш, люблю я ў словах соль. Пішу я, як другія сталі першымі, а першыя пайшлі ў сівую золь.
|
Дачушцы Ксені
Насупраць маёй кватэркі жыве дзяўчынка Зэйнаб, частуе мяне цукеркамі i дзеліць на ўcix кебаб. Ёй толькі што два з паловай споўнілася. Пакуль расьце яна пад аховай ад розных шалёных куль. На рукі і з рук просіцца, вялікай цацкай грыміць — крыніца такога настрою, што хочацца жыць i жыць!
|
Калі нічога не адбываецца, тады на душы сум адбіваецца, тады нічога не прамаўляецца, i не сьвітае, i не зьмяркаецца. Калі нічога з намі ня робіцца, тады пачынаем мы хутка горбіцца, тады нам даводзіцца целам пакутваць i спадцішка дух свой прыпутваць. Калі нічога ні з кім не здараецца, тады ніхто нi ў чым i не каецца, тады імкліва сваё забываецца і ўжо ніхто нi з кім не вітаецца. Калі нічога, што ў неба іскрамі, калі ў вачах тваіх згаслі бліскаўкі, калі не агонь ты, а толькі прысачак, тады і ў мяне ня словы, а рысачкі. Ах, што ж гэта больш нічога ня робіцца: дабро ад зла нікім не бароніцца? Ня йдуць да нас ні вогнепаклоньніца, ні хітры француз, ні татарская коньніца? Hiчora з намі не адбываецца — xібa што жонка на кухні лаецца, хіба што на трох мы паспелі затарыцца, а перад тым у лазні папарыцца. Нічога з намі не адбываецца? Жывецца нам ціха i не паміраецца? Ня веру! Павінна адбыцца штосьці, як быццам у сэрца жалезныя восьці!
|
Штогод у сярэдзіне студзеня на неба над
запалярным нарвежскім гарадком Буда (Bodø)
вяртаецца свастыка адвечнага Сонца – гэта
значыць, што завяршылася Палярная Ноч i
пачынаецца Палярны Дзень.
|
|
16-ы дзень году! Вітае тутэйшы люд вяртаньне сонца на неба – прыроды адвечны цуд. Віншуюць мяне таксама: маўляў, kommer sola i dag, i я разумею саама, я кемлівы, нібы грак, які на ральлі вясеньняй чакае свайго чарвячка… О, момант прыходу трымценьня! – нібы выпадзеньне цьвічка з гнілое бэлькі цярпеньня. Адчуйце ж: ідзе вясна ў вашу душу эмігранта, у змораную душу… Не, зьехалі мы не па транты, свайго нам хапала ільну (блакітна-зялёныя мантры уквецяць любую шашу), а зьехалі мы, каб ня згаснуць парою міжчасься i страт. Дык скажам выразна i ясна: Чакайце, мы kommer snart.
|
#І Сьніцца, як часта сьніцца рознае, ды пра адно: чырвоны гіль i сініца, i студні чыстае дно, i хутар, дзе ты качаўся на ячнай саломе ў таку, за бацьку раней прачынаўся i клікаў яго на раку. У снах эмігрантаў весела, у снах ёсьць работа i дом, i маці, якая песьціла, і строгі бацька з дубцом. I сьніцца, як білі, як страшылі, як часта быў сам па сабе; змагаўся з каростай i кашлямі, баяўся, як дзед, згарбець… Усё там, у снах эмігранцкіх, а болей, а болей вясны; калготкі з дзірачкай, фанцікі, год посны i год мясны; Каляды — пара трывожная; Вялікдзень — жыцьцё на ўздым! I першыя асцярожныя абдымкі i буські, як дым.
#IІ Мне сьнілася: хутар бабы Параскі i сад, якога ў яе не было; белыя паскі, чырвоныя паскі, i што жыло, i што не жыло. Сьнілася: я на Радзіму вярнуўся, сваіх абдымаю, Жанчыну люблю, якая мяне не чакала мусіць, men#Men#нарв.#Але. я ня ганю яе, не хвалю, — маімі ейныя вусны лаўлю… Далей ня памятаю — прачнуўся i вершам выпаў на чысты ліст, волю даўшы сапраўдным пачуцьцям, з крыкамі болю чаргуючы сьвіст.
|
Нe “народны”, а толькі родны, не “заслужаны”, а слуга, я пішу пра род мой нязводны, што вядзе адлік ад плуга. Бачу ўсё: як улазяць у скуру, як аж плішчуцца вон з яе, з польскім áкцэнтам кажучы — курвы, а па-нашаму — бледаўе. Што ж вы, сукі, на целе Краю выкабельваеце кубло? У спадзеве, што вашу зграю абароняць сіла й бабло? Не, шасьцёркі пятай калоны, сыты сьмех ваш — то п’яны сон. На пахмельле ж прасіць палону цугам пойдзеце пад Закон. Вось тады вы ўспомніце “права”, “Канстытуцыю”, вашы “суды”… У турэмнай наглядчыцы Клавы канькаць станеце чыстай вады. Вось тады, калі вашы каркі ашчаперыць карцэра золь, i турэмшчык, сын чаркі i скваркі, адбярэ у вас нават соль, вось тады зразумееце рэзка вы, прарабы саюзных валют, што пагарда да времени местного — гэта шлях у тутэйшы грунт.
|
Адзінота. Адліга. Напуста пражываю гады i дні i чарнею душой, нібы луста, наша луста ў чужым aгні. Безь мяне вырастаюць дочкі, не са мной мае жонкі сьпяць, побач только нянавісьць крочыць, за сьпіною выжлы хрыпяць. Хто ж там прагне вершыкаў Славы? Хто ў эфіры мой ловіць крык? Я пicaў языкамі лавы, а ў адказ мне — зьмяіны сык? Што ж, лясы вызваленчай справы зноў нашчадкам з нуля уздымаць. Рыштаваньнямі, як аправай, хай спрабуюць наш край абняць. Там, у будучыні, магчыма, белым днём народзіцца ён, беларускі гэрой-мужчына зь пераможным словам “Рубон!”
2003
|
Усё, што напісаў, ужо пакрыта пылам. Што доктар прапісаў — душа не ацаніла. Чакаў я, што вось-вось пастукае Жанчына… Чужая маладосьць паціснула плячыма. Жанчына не прыйшла, і маладосьць мінула, i доўгая шаша закончылася шулам.
2003
|
Пісьмо з Краіны паўночнага шляху
|
Мілая, падумай, тут няма ні жытоў, ні васілёчкаў ciніx... Ведаеш, тут вельмі шмат цямна і тунэляў, і электраліній. Любая, тут холадна зімой, горы тут зусім не з даламіту, летам тут у кволы травастой шыюцца лесавічкі-рахіты. Сьмешная, тут людзі, як i мы, — белыя з зялёнымі вачыма. Праўда, ў ix драўляныя дамы, чысьціня вакол i дабрачыннасьць. Родная! Я ўсё яшчэ люблю гэны Край, дзе ты жывеш за мужам… Толью лепш свайго не пакідай i ня йдзі за іншага у сьцюжу.
2003
|
Ня вырвеш гэта зь мяне, хоць многім хацелася гэтага. Ніхто яго не кране, майго агню апраметнага. Яго не загасіш віном, халодным півам i клёцкамі. Няхай жа гарыць ён суздром, каб слабыя сталі моцнымі. Агонь мой, што срэбра вады: ён лечыць i наталяе, i мёртвыя гарады дзеля жывых спапяляе.
2003
|
Палюбоўніцы, палюбкі, пакладаначкі, Hi адну не адштурхнуў я ад сябе. Я любіў вас днём i ноччу, мае панначкі, як над вершамі, над кожнаю гарбеў. Калі ў лютым завіруха ў вокны білася, у маім пакоі жыў вясёлы май. I на белым нешта юнае храбрылася, i шаптала, i шаптала: “Не кранай…”.
2003
|
Прынцэсе Нарвегіі Марце Луізе
|
Нашчадніца суровага берсерка, прыгожая звычайнай пекнатой, прынцэса Марта бачыць у люстэрку, што хутка стане мамай маладой. Ня ў дыхавічнай плоці сьпее семя – здаровая жанчына носіць плод, каб нарадзіць агністае, як крэмень, дзіця, што прывітае свой народ. Ня бачыў я прынцэс такіх ніколі, прынцэсу Марту бачу ўпершыню: як быццам мама на вясеньнім полі кідае зерне ў цёплую ральлю. Ёсць пекната сапраўдная, зямная, ёй непатрэбны перлаў танны бляск. Такой я ўбачыў Марту i схіляю свой горды лоб ніжэй, чым ватэрпас.
2003
|
Няўжо i пра цябе, о Сандвіка, я напішу, як некалі пра Вільню: зь любоўю i жальбой, прыгожа, стыльна, i, што галоўнае, – кірылічнаю графікай? О Сандвіка! Твой край такі ж прыгожы, як Бацькаўшчына белая мая. Магчыма, сёньня ты мне дапаможаш, а заўтра я сплачу табе спаўна. Як доўга я чакаў, што на Радзіме нарэшце пойдзе спорны сьвежы дождж, а ён ішоў над Сандвікай гадзіну, а потым бліснуў жоўты сонца грош. I паплылі над ф’ёрдамі аблокі, працятыя праменьнямі сьвятла, i скальны мох тысячагодзьдзяў токі аслабаніў з каменнага жытла. * Sandvika – нарвежская мястэчка, недалёка ад Осла.
|
Калі я бачу, што бачу, я думаю: гэта канец, нічога ўжо не перайначаць нi бог, нi д’ябал, ні жрэц. I плавіцца наш палярны, тым больш – запалярны – круг, а момант расплаты астральнай пільнуе паганскі дух.
|
Да 10-й гадавіны 1 зьезду
беларускіх нацыяналістаў
|
|
Адракаюся ад запраданцаў, адракаюся ад паяцаў, ад свабодных радыёстанцыяў, ад лядова-магільных палацаў! Адракаюся ад нікчэмнасьці, апазіцый, рухаў i партыяў, ад фальшывае бурапеннасьці, i ад натаўскіх збройных гарантыяў! Адракаюся ад глабалізму, ад анархіі, ад беспарадку, ад бясплоднага аптымізму i ад слабых духам нашчадкаў! Адракаюся ад лібералаў, дэмакратаў i правых марксістаў, ад крывавых тэлеканалаў, ад царкоўнікаў i манархістаў! Адракаюся ад графаманаў, багамазаў i Мельпамены, адракаюся ад падману, дэмагогіі i падмены! Адракаюся ад свабоды жыць сярод зьмізарнелай шаці, адракаюся зьверху i споду ад паўзучых інкарпарацый! Адракаюся! Адракаюся! Адракаюся ад… каханьня! – ад таго, што хацела паюснай і шампанскага на сьняданьне. Ад “настаўнікаў” адракаюся, што вучылі казаць “плястык”… Адракаюся i ня каюся ў сьвятле сонечных свастык!
2004
|
Па Калядах – сонца на лета, мокры сьнег і кволы мароз, і аднойчы суседка Магрэта забяжыць накурыцца да сьлёз. Я скажу ёй: “Ня трэба дыму – я люблю натуральны пах, чысты позірк, усьмешку бяз грыму, і шчаслівы бляск у вачах. Распранайся і будзь як дома. Прапаную класічны набор: белы ложак, лёгкая стома, элегантна праліты кагор…”. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Газ расейскі гарыць на кухні – добра ведаць, што ўсё ж гарыць, і твае сустрэчныя рухі мне да раніцы не спыніць.
|
Успамін пра самагонаварэньне
|
Гэта калісьці было: хата, зіма і холад, у полі шмат намяло; пад ложкам бушуе солад. Сусед наш стары прыйшоў варыць самагонку з бацькам. Схаваўшы пад шапку вушшо, дастаў самагонныя цацкі. Сьпярша разьвялі агонь, паставілі трубкі і трубы, і цэбар, і цеста ў далонь уліпла, як воск у зубы… У хаце палілі печ, за садам кіпела работа… Варыць самагонку – рэч, якая робіцца ўпотай. Было гэта так даўно – пачатак сямідзесятых: лавілі дарослых, і дно выбівалі ў цэбрах мурзатых… Але самагонка – напой жытнёвы, жывы і чысты. Хто піў яго з галавой – рабіўся, як дуб вячысты. Я помню, што пасядзець бацькі маладыя ўмелі: хто голас меў – мог спець; пад закусь павольна хмялелі. А як жа елі!.. Бабуля на стол стаўляла капусту з дзежкі, грыбную поліўку і расол, мачоныя сыраежкі… З шастка даставалі пару кілбас і бондачку для малечы. Гарэлка – дарослым, а дзецям – квас і дранікі сьвежыя з печы; пяршак пілі, курэў “Беламор”, партыйных, было, згадалі, і хтосьці, на хлеб намазаўшы здор, выпіў і крэкнуў: “Дасталі!”
2005
|
Мы новае стагоддзе пачалі Ад’ездамі, уцёкамі, зьнікненьнем, – як некалі ў 13-м дзяды, а хтосьці, як Касьцюшка, паланеньнем. Краса і сіла, сьлёзы i бяда, а трэба жыць (жыцьцё праходзіць зараз!), старэем мы, як горная руда… Дык адкуем сябе ў агні паразы у помсты меч, у лёгкі спрытны корд, аздобім тронкі прагай перамогі, i сто гадоў пражыўшы, быццам год, ня выйдзем з каляі сваёй дарогі. Пры куфлі піва (а каму мілей шампан, няхай даруе мне плебея звычку) мы абмяркуем, як жа быць далей нам на чужыне: зырыцца ў кантычку, дзе словы страцілі свае i бляск, i сілу? Ці праведна чакаць цямна магілы? Не, думаю, зьнікаць нам не ў дугу: мы адступілі толькі на часова. Вось пакаштуем іхняга рагу, раскажам ім пра нашыя засовы, а там, а там мы набярэмся сіл, i назва бежанецкага народу умоўнай стане, i Радзімы тыл пакліча нас да роднага парогу.
|
Я дома быў! Я над гняздом зязюлі высока ў небе ціха праляцеў, але не ўпаў, а так хацеў, хацеў шурпатым тварам у зямную кулю! Там, на нізах, жыла мая Краіна, мой хутар светлы і стары хмызьняк; тачыўся з глебы свежы пастэрнак, і будслаўская грэшніца Фаіна натхнёна абдымала ў сьне яго, апошняга каханага свайго.
2005, Вільня – Осла
|
Дык прыязджай!.. Пакуль ня выпаў сьнег. Я пакажу табе гару кахання, я раскажу, што грэх і што ня грэх, пра што няма ні ў Торы, ні ў Каране. Дык прыязджай хутчэй! Дык прылятай! Я тры гады пазбаўлены Радзімы, любові, словаў родных і вачэй… Дык прыязджай пакуль ня сталі зімы. А, зрэшты, не, куды тут прыязджаць, гарэць удвох у пекле настальгіі? Чужому краю дзетак нараджаць, замест любошчаў прагнучы герылы? Не прыязджай! Пакліч мяне сама, хоць парай фраз пакліч мяне дадому. Я запяю, зайграю, як сурма, і стану зноў любімы і вядомы. Не прыязджай! Вярні мяне назад! У дыпкур’ерскім правязі праз межы… Я так хачу убачыць плодны сад і позірк твой, пасля каханьня сьвежы.
|
550 А. П.
Ты кажаш: пакайся, вярніся ў Будслаўе да маці. Ты радзіш мне кветкі разводзіць i нават пра вершы забыць. Мой дружа далёкі, для гэтых дзіцячых нарацый я надта здаровы, мне здорава хочацца жыць. Я доўга цягнуўся да сонца зялёнаю шылкай з айчыннае крушні, з балотаў, з калгасных канаў. Я цела сваё напінаў да апошняе жылкі i тлеў на разрыве, каб дух мой свабодна лунаў. Мой дружа высокі я розныя практыкі зьведаў, экспірыенс мой перапоўнены розным дабром, але не сабраны яшчэ мой букецік для атамнай Леды i ў пошуках кветак я зноў пакідаю свой дом.
2005
|
Ня тое ўсё! Ня так i не пра тых! Аслаб, ачах, кудысьці зьніклі сілы, І словаў не хапае залатых, i сьняцца сны пра сьвежыя магілы.
|
Ой, жанчына, любі мяне, ой любі, пакуль я жывы! Не чакай ад мяне ямнага, бо пры мне толькі ранаў швы. А ня любіш – пільнуй надзейнага, а ня хочаш – свайго знайдзі рабачáя i дабрадзейнага, каб з табою заўжды хадзіў. Не маё, не маё правіла – жыць-пражыць, як што набяжыць. А калі ж, калі мяне спанаравіла, не спрабуй, ня думай адваражыць. Палюбі вазьмі безумоўнага, пасьцялі пасьцелю на двох, пасьцялі з таго, што ё, – зь невымоўнага, я зайду пад твой абарог. Во як гэтая птушка кнігаўка, запяі мне раніцай: мілы, піць!.. Абачнуся i ціха выгукну: як жа файна з каханай быць!
21.VI.2005
|
Землякам у замежжы
Дзень да вечара перабыў, ноч да раніцы пераспаў, а ня ўсе яшчэ крыўды збыў, не ўсяго сябе распластаў. Вырваць кратны свой боль з душы не, ня здолееш, як ні рві. На чужым, на злым скавышы хоць крыжуй сябе, хоць гняві. Будзеш спаць хоць гадзіны тры, а ўсё роўна прысьніцца дом i зялёныя чараты, i над пушчаю летні гром. Дзе ж ты дзенесься ад свайго, дзе прыстроіш свой вольны сьпеў? На чужыне? О не, крый, бо..! На радзіму цябе сарве. Kassa-dama зірне ў білет, ухмыльнецца абурана: “Як? Наш утульны ватэр-клазэт зноў мяняеце на бардак?” … У салоне вас толью сем, дзьве газэты – “эСБэ”, “Звязда”, i па радыё pycкi эFэM: “С возвращением, эмигрант!”
2006
|
Пакуль я пicaў пра Алжыр, вайна прыйшла на Балканы, хвост распусціла веерам бомбаметалу цяжарнага i, як прастытутка сусьветная, ракетным стабілізатарам узвыла над Македоніяй, а скончыла дзесьці пад Менскам. Паслухайце вы, штатныя, штацкія i ваенныя, мне гэта не падабаецца, не будзіце ўва мне зьвера (пакуль яшчэ сьвет трымаецца на шчырасьці i даверы). Ня возьмеце крэйсерскай хуткасцю, нi нават адчаем штрафбатаў над нашаю Мачу-Пікчу * сьцяг свабоднай Рэспублікі. * Старажытная крэпасьць iнкaў, пабуда- ваная на вяршыні гары.
|
Ты сьнілася, ты зноў мне сёньня сьнілася: чужая жонка – родная душа. Нязвычна доўга сонца ў сьне садзілася, i маладзела пад дажджом шаша. Ядловец пах зьнікомым пахам тайнага, няўлоўнага імгненьня тэт-а-тэт i цені два з пейзажу пастаральнага выходзілі, ствараючы дуэт. Сказаў адзін: “Як ціха сёньня вечарам”. Сказаў другі: “Maглі мы разам быць”. Заўжды ў жыцьці нам не хапае нечага, пакуль у жылах дымна кроў кіпіць. Ноч адбыла, i на сьвітаньні ўзрушана прайшоўся верхам вецер малады. I зніклі цені разам i нязмушана, i ты шапнула: “Мілы, дай вады”.
|
…ты poбіш расьцяжку, навучана прыёмам дзюдо i пачуцьцям нянавісці да акупанта. Замежныя мовы ты ведаеш і сьпецыяльнымі іншымі ведамі, пэўна, валодаеш, плюс да таго ты начулася прыблатнёнае фені ў камеры турэмнага ізалятару, дэмакратычна кляймёнага “амэрыканкай” i сьціпла схаванага ў порціку за жоўтым гэбэшным гмахам… У свае маладыя годзікі ты столькі ўжо бруду зьведала! Ты ўжо не забудзеш ніколі, як пахне жаночая камера, як сьпіцца на “верталёце”* i сьніцца свабодны Край, i як у прагулачным дворыку нясьцерпна вольнасьці хочацца, i хоць бы вось тою бліскучаю i цьвёрдакрылай кузуркаю, а выпаўзьці з гэтага логава, так дэмакратычна кляймёнага… I ўсё-ткі, Эніра Браніцкая, ня гэты брутальны экспірыенс, * “Верталёт” – турэмныя нары, якія днём адкідваюцца да сьцяны (жаргон). што німбам сьмярдзючым зьвіваецца над Вашай чарнявай галоўкаю, хацеў бы я бачыць, о не! I мне перманентныя вышукі быдлячай улады вядомыя, i я разрываў свае лёгкія густой протасферай камеры. I усё ж пра мужчынаў мы ведаем, што лёс наш – турма ці вайна. А Вы, о Эніра Браніцкая, наш сімвал Айчыны i Вольнасьці, жывіце свабоднаю птушкаю, відушчай ляціце арліцаю, уцелаўлёнай Радзімаю – чарнявая, стройная, мудрая, надзейная, годная, – нашая! А я напішу Вам гекзаметры, як пахнеце Вы травастоямі, як Вашай энэргіяй поўняцца карпускулы атмасферычныя, i крушні, грымотам адкрытыя, зьбянтэжана заціхаюць, як толькі Вы засынаеце на грубым турэмным посьціле… - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Вярні ж нам, Эніра Браніцкая, надзею i веру, а самае галоўнае, самае-самае – любоў нам, Эніра, вярні!
2006
|
Стойце мужна на нашых пляцах! Стойце сьмела, ні кроку назад! За нашу свабоду! За вольную працу! За свой, за новы свабодны ўрад! Стойце дарэшты i гаварыце мовай вуліцы з народам сваім. Нам нельга, нельга здацца, скарыцца, як некалі барбарам здаўся Рым. Нясіце веру, што мы пераможам. Нясіце горда наш чысты сьцяг за нашых матуль i жанчын прыгожых, за нашу волю, за наш абсяг! А калі раптам стане так горка, а калі раптам – “рукі назад!” – іншыя прыйдуць i дапамогуць шыхтом яднаньня i песьняй у лад. Вы – наша сёньня, вы – наша заўтра, i хоць балюча, але, але i па той бок металічных кратаў вясна цьвіце на турэмным шкле.
2006
|
Ты ведаеш, мой дарагі зямляк, што азначае жыць гадамі ў скрусе, з нянавісьцю глядзець на мяккі знак і бачыць здрайцу ў кожным беларусе. Ты ведаеш, мой раньні эпігон, пісаць адно, а жыць жыцьцё другое, вядома, можна, толькі як закон, у выніку ні вершаў, ні героя. Я столькі год, напрыклад, ні гу-гу, адзін у гэтым вольным еўразьвязе. I хоць падбі падковамі блыху – тутэйшыя ня зойдуцца ў экстазе. Мы іншыя, зямляк, i напінаць перыферыю жыл няма патрэбы, а калі ўсё ж за нешта паміраць, дык за цяпло сваёй айчыннай глебы.
2007
|
Я мipгаю сваёй маладосьці лёгкім націскам на мышаня, раптам нешта прыйшло, як штосьці, што ня мае свайго імя. Толькі пахі, і толькі гукі: пaxi – восені, гyкi – слоў, i твае маленькія pyкі набіраюць слова “любоў”…
2007
|
Прападаю, чую, прападаю, – ні Радзімы, ні дзяцей і ні рук тваіх, што ціха так гартаюць кнігу ў вечаровай цішыні… Хопіць слабнуць, хопіць паддавацца настальгіі, суму i віну. Калі нельга дома заставацца, выбірай апошняе – вайну. На вайне як на вайне заўсёды: за сьпіною – рваныя тылы, справа-зьлева горныя пароды i сяржант абкураны i злы. Транспарт баявы пасеклі міны, у акопах ні жывой душы, i дыміцца пад ствалом асіны шлем танкіста па той бок шашы…
2007
|
Заўсёды, дачушка, будзь: для сваіх – карамелька, для лџбага – як кудзелька; ну а для ворага – як цесная камізэлька, каб ні ўздыхнуць яму, ні павярнуцца, калі паспрабуе да цябе навярнуцца.
2007
|
Зямлячцы з інэту
Малю цябе, рыжая, азалаці aпoшнімі промнямі ў верасьні… Я выдахся быў, я амаль заціх, забыўшы, як пахне верасам. Завіс я ў чужых, быццам акамянеў, i што мне да гэтай Нарвегіі, калі я сохну па роднай дрыгве, i прагну пушчанскай энергіі. Адно ратаваньне: твая любоў, тваё жываплаўкае золата, што льецца ў маю неслухмяную кроў, каб нарадзіць нам волата!
2007, Буда
|
Гэта бывае – хочацца болю; гэта бывае – хочацца ў неба, дзе адшукаеш свабоду i волю, у гэтым толькі твая патрэба – выйсьці на волю, на волю, на волю! Зімою шукаеш зімы i сьнегу, чыстага сьнегу, празрыстага лёду; чытаеш гісторыі пра Сапегу, нібыта схемы сакрэтнага коду на волю! на волю! на волю! Цела тваё паддаецца спакусе зрабіць зацяжку i выпіць, i зьесці… О як няпроста, сьвяты Icyce, “з цэлым народам гутарку весьці” пра волю, пра волю, пра волю! Але ўжо палае ў сьнежаньскім небе палярнае ззяньне з краю да краю, i ты ў экстазе нішчыш плацэба, i шэпчаш зацята: я выбіраю ісьці на волю, на волю, на волю! А там, на волі, на горных вышынях, у водах вечнага акіяну, ты будзеш Радзіме сапраўдным сынам, шчаслівы ў дзень на сьвятога Яна, бо ты нарэшце на волі, на волі!
2007
|
Прыхінуцца да тваіх каленяў перад боем, некалькі хвілін, а пасьля ў парыве захапленьня расстраляць апошні магазін! I няхай ня ўбачу перамогі, і сьцяку крывёю на асфальт – прыйдзе час, i будуць нашы бóгі нашым прахам гартаваць базальт!
2008
|
Да трэцяй гадавіны пахаваньня Анатоля Сыса
|
Ты быў – i вось гэта галоўнае, а як – неістотна цяпер. Зьмярцьвеньне амаль пагалоўнае ты прагна глытаў напавер. Ты піў, быццам выпіць пакляўся ты да донца вялікі наш боль, i сам будаваў свае краты, у раны ўціраючы соль. Навокал жылося па-рознаму: любілі, iшлі “на ты”, спакойныя i нэрвозныя, – усе. I “мільярд залаты”. Цьвіло, бурапеніла, пырскала жыцьцё – толькі ты дажываў. I ўрэшце пайшоў – згасла іскарка, ты гэтага сам пажадаў. Цяпер я адзін бурапенюся: блукаю i блудам грашу… Бывай! Прыйдзе час – i сустрэнемся. За чаркай… адвесьці… душу.
2008, Буда
|
Напішыце мне, Ася, што-небудзь мімалётнае i без ніякіх. Ну, напрыклад, пра белую лебедзь, ужываючы амфібрахій. Тут, Асюня, такія змрокі дзевяць месяцаў, потым – сонца… Я прысьніў сёньня Вашы крокі – Вы ішлі пад рыфму “бясконца”, у сьлядах пылок завіваўся, за плячыма – газавы шалік, толью я пазваць Вас баяўся, баючыся разбіць скрыжалі сну… Напішыце мне, Ася, раскрыйце фантастычны ваш, сонны вобраз, толькі блізкім не гаварыце, што прыходзіў я, i не адзін раз. Ася, Ася!.. О божа горны і нябесны! I водаў мора! Вы прайшлі, быццам дождж спорны, і прапалі ранкам, як зоры. Не зьнікайце ж! Хоць бы ў муаравым сьне, а будзьце са мною, дзіва, i ў пралётным экспрэсе тварным я заўважу Ваш эксклюзіўны.
2008, Буда
|
Дэбет/Крэдыт
|
Фінансавая паэма у 2-х частках
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Смокча мяне памяць, жне траву раса, лётае ня раніць жоўтая аса. Каматозны станік я зь цябе сарву… Заўтра, як устанем, пойдзем у царкву. Храм наш – там, дзе пушча, дзе ў заломах Зьвер сілай адчайдушнай рве граніцы сфер. Мы з анабіёзу у амбіцыёз выйдзем, як з марозу, на гарачы плёс. Ты – мая палова, вечны мацярык… Не хапае словаў – перайду на крык. Хай дрыжаць сатрапы ад жу- ды пад магільным крапам на- заў- жды!
2008, Буда
|
Што такое вайна? Гэта увасабленьне амбіцыяў у сталёвыя формы ракетна-ядравых комплексаў; гэта ўзяцьце i здача, узяцьце i здача пазіцыяў, i прашытыя буйнакаліберным белыя крокусы. Што такое вайна? Гэта спосаб лячэньня фісташкамі куль гарачых, кампрэсамі бомбакіданьняў; гэта спосаб прымусіць быць іхнымі “нашымі”; гэта час, калі часу няма ні на бога і ні на каханьне. Што такое “вайна”, зразумець немагчыма бяз вопыту уваходжаньня ў зону, крывавую зону вайны. Гэта час, калі час не губляюць на лішнія допыты, і кароткімі чэргамі да вас падступаюць кранты. Што такое вайна? Мы, на жаль, не пасьпеем з адказамі : гэта тое, што ўжо, і даўно, і навокал, і ў нас; гэта токі звышэнэргетычна-шматфазныя, прызначэньне якіх – разбураць стратэгічны баланс. Што такое вайна? Гэта спазмы закутага розуму, хаатычны распад біямасы на перадавой, палявыя шпіталі, апошнія крыкі тыфознага, i ў нягашанай вапне згарае падскурны лой…
2008, Буда
|
З пяшчотай пра тую, што спаткае мяне на радзіме
|
Позні вечар, вецер, змрок… – сумна. Падступае крок у крок сон як пума. Праз імгненьне ты ўжо сьпіш – сьніш краявіды Краю. Сьніцца ў небе зор Спарыш… Па- зя- ха- еш. Позні вечар. Ціха сьнег це- ру- сіцца і шукае лёгкі грэх… прымасьціцца – на тваёй шчацэ xiбa ці на скроні, ці, даруйце, на губах – там, дзе ўлоньне.
2008
|
Сьвежы,чысты i здаровы, саракашасьцігадовы я хачу любіць бязьмежна i, вядома, незалежна ад краінаў i шыротаў, i тэхнічных наваротаў… К чорту! К д’яблу апраметнай, як старыя сандалеты, выкідаю грэх самоты! Набіраю абароты – можа быць, што раз астатні, спрэс адкрыты, непадкатні. Сам сябе я выкрываю, ачышчаю, адшкрабаю ад старога думкаходу i прастую на свабоду аддаваць сябе любові і жанчыну славасловіць, і сьмяяцца зь ёю разам, і пасьля застыгнуць плазам на расістых прасцірадлах… Я, паэт красы і сілы, без ніякіх, да магілы, самы крэпкі, самы лепшы, як галоўка белай рэпкі… I пакуль я тут з табою, я табе свайго накрою хлеба чорнага да сьвята проста так i без праплаты. Проста так я твой – кудлаты, непрыручаны, працяты страсьцю з галавы да пятаў… Дык любі, любі зацята, – так, як я люблю а пятай, – што пад вечар, што пад раньне, сон прысьніўшы пра вяртаньне.
12 кастрычніка 2008
|
…Не, ты ня думай, я разумею: Каляды хутка ўжо, а за вакном – слата, i на душы так самотна і хто б даў рады… Ды толью вецер, вецер-сабака вые ў дратах. Не, ты ня думай, твой жаль гэты не назаўсёды, i у твaix у шэра-зялёных вачах заўтра ізноў загарацца іскрынкі свабоды, i, значыць, у зрэнках варожых затоіцца жах. Не, ты ня думай, бывае, што нават гepoi ідуць на аральны кантакт з рэвальверным ствалом… Толью я пэўны, што лепей пакінуць набоі да непазьбежнага моманту перасячэньня са злом. Не сумнявайся i не пераймайся з нагоды, ну а тым болей, калі той нагоды няма. Ведай, дзяўчынка, ты самай найлепшай пароды, а усё астатняе – проста такая зіма.
запалярная Нарвегія, Буда, 10.X.2008
|
Ноч. Вуліца… Ліхтар… Каляды. Для тых, каму няма з кім быць, сьвіцяцца ў небе зоркапады i поўня яркая дрыжыць. I што з таго, што цёпла, суха i з крана чыстая вада, калі няма цябе, прысуха, а без цябе – бяда…
28.12.2008, Буда
|
Будзь са мной, пакуль ты маладая, будзь са мной, пакуль я не стары. Будзь са мной – i бог пра нас падбае, гэны бог, што свеціць нам згары.
|
Элементарныя часткі цэлага вясною лепяцца ў формы, новыя арганічныя, калі на праталінах точыцца, точыцца курасьлеп, а за маладым сасоньнікам бухматыя, нібы чмелікі, i быццам бы прытаміўшыся пасьля разгульнага эрасу прыціхлі рэдказямельныя кветачкі сон-травы.
9 лютага 2009, Буда
|
Я ўпэўнены, што, калі заўтра вайна, я буду найлепшым салдатам, бо ведаю ўжо, як паслаць усё на усьлед за кідком гранаты. А ты, мне цікава, дзе будзеш ты, калі яна заўтра пачнецца – вайна па перыметрах нематы i на вышынях фартэцый? Нічога, ня ксьціся, як перад канцом: ня маючы, ты i ня страціш… Ты толькі ня дай сябе зьнішчыць жыўцом на радасьць варожае шаці.
2009
|
Каторы дзень ні сьнегу, ні дажджу, i толькі вецер штармавы ганяе скальны пыл так, што і вокны нельга прыадкрыць, а да таго ж адзін, сярод чужых, а паглядзіш, сьцягнуўшы з фрэндастужкі выпадкова цікавы кліп – і ўздымецца настрой – хай на хвіліну, хай ажно да сьлёз; i нават гэтыя радкі складуцца ў верш, агорнуты настроем…
|
На паласе нейтральнай любіць апошні раз так натуральна… На паласе нейтральнай… апошні… раз. Трывога дадае энэргіі жыцьцю… Жанчыне i табе няма чаго губляць… На паласе нейтральнай пачуцьцю няма калі чакаць…
2009, Вільня
|
Расея заявіла, што 8 верасьня 2009 г. яна плануе ўвесьці на тэрыторыю Беларусі 2 кадравыя арміі – быццам бы для вучэньняў… Сто тысяч “старэйшых братоў” зьбіраюцца на вучэньні, сто тысяч крывавых патоў пральецца пры перасячэньні паўночна-заходняй мяжы. Да 8-га верасьня – факт – пасьпеюць ячмень i жыта, i стане поле Полем атак, i будзе наўсьцяж пакрыта стотысячным целам “старэйшых братоў”. На нашым полі паляжа масква! У гэтым i сэнс вучэньняў… “Ніколі, – казалі дзяды, – не ўпускай таго, хто без запрашэньня прыходзіць у землі твае, тым больш калі гэта сто тысяч “старэйшых братоў” з Усходу”. Запомні, брат, калі ўжо пайшло пра тое, жыць нам ці легчы, мы будзем жаць, як ня жаў ніхто на полі людское сечы! І факт, што палягуць сто тысяч цел “старэйшых братоў” з Усходу!
2009, Запалярная Нарвегія
|
Прычашы мяне як на сьвята, калі папараць разбушуецца; прыбяры мяне ў шлях кудлаты, калі сумны сьпеў з поля чуецца. Палюбі мяне, калі зацьвітае на Купальле смолка ружовая… Пахавай мяне з таго краю, дзе ляжаць нашы ўсе, дамовыя…
2009, Вільня
|
Сукеначка гарошыкам ды белы паясок, дзяўчыначка харошая, вясёлы галасок, – ты напяі мне песеньку – я словы напісаў, як я, табой узьнесены, па-над зямлёй вітаў…
2009, Буда
|
Вяртаюся… зацяты, як i да таго, калі я выехаў з Краіны, дзе летам адключаецца вада і жабракі ў дварах, як бедуіны.
|
З пазавугольля Еўропы вяртаюся: хопіць! сыты! Іхны стол таўстапопы не для мяне накрыты.
|
Бывай, Нарвегія! Там, па той бок парогу, ты будзеш сьніцца мне ў геаметрычных снах, твая паўночная “Е-6” дарога і сьлед мой на скале ў тваіх гарах.
2009, Буда
|
Вось i вярнуўся я. Пытаюцца: “Надоўга?” А з жыта мне міргаюць васількі і астывае вечарам дарога праз вёску з мілай назваю “Малькі”. Вярнуўся я, бо так запланавана было з часоў ад’езду за рубеж. З жыцьцём сваіх мае жыцьцё старанна нітуецца, што паспрабуй разрэж…
2009, Друя, Беларусь
|
…а ўвогуле мне трызьніцца ваш пах, пялёсткі вашай сьціплай ружы-кветкі i нашага ўзаемства хуткі крах, як выпадковы націск на гашэтку.
2009
|
Хоць вы гадуеце i не маіх дзяцей, ды ўсё ж віншую з добрым днём Матулі! Спакойных вам i ветлівых гасьцей, i каб малыя за парой паснулі…
2009
|
Запішы мяне, перапішчыца, раскажу табе як на духу, як паўвеку я з гора плішчыўся, аказалася – на бяду. Моваў ведаю – дай бог кожнаму, адукацыя… ўсё як сьлед. Толькі нейкі ўвесь час трывожны я, дзе зьяўлюся – там тузін бед. Запішы, толькі не дапісавай – не люблю я казак чужых, я тады раблюся бязлітасным ад чужой нахабнай ілжы. Запішы, замальдуй як сьлед, дзе жыву i што-дзе нажыў, а чырвоным адзнач, што вандруе шэпт, нібы сам я даўно чужы.
2009
|
Калі ты жывеш, адчуваючы сваім плячом плячо надзейнага сябра, а сьцягном – сьцягно любімай жанчыны, то ўсё астатняе – прыдасца…
|
Я ня проста восень люблю, я люблю яе холад i вецер, першы замаразак на ральлю і ядкія запасы к налецьцю… Я ня проста… нельга паддацца ні на злом, ні на згін хрыбта… Пяцьдзесят, вядома, ня дваццаць – ад вінта.
|
Ранішнія радкі пра яду i паэзію
|
350 Я жирных с детства привык ненавидеть, всегда себя за обед продавая. #Ул. Маякоўскі
Мінулі часы савецкіх паэтаў, тым больш – гераічны час Маякоўскага. Цяпер таўстамясыя пішуць куплеты, не карыстаючыся нават коскамі. Сёньня ў фаворы хайку-лімéрыкі (гэта калі сказаць няма чаго). Пішуць спакойныя, без ніякай гістэрыкі, такім сабе правільным дэмакратычным арго. Апошні з нашых памёр у нуль пятым – захлынуўся, самотны, крываваю плазмай, таму што быў не з падкладачнай ваты i не буфетнай запыленай вазай… Цяпер ня тое – за правы чалавека змагаюцца пііты вербальным паносам. А чалавеку патрэбны адвеку рэальны кавалак яды пад носам.
2009
|
Я раптам успомніў, як пахне маліна у расьцяробах, што за чыгункай; траскотны грукат старой дрызіны і доўгі брэх крывалапай чумкі. Маліны той пуховую спеласць помню выяўна, як твае вусны, і як бянтэжыла твая смеласць, быццам “Парфумай” пісьменьнік Зюскінд…
2010
|
Я чую дзіўную музыку: яна прылятае раптам з-за сіняга-сіняга мора. Яна называецца блюзам, часамі бывае джазам, рамансам,опернай арыяй, канцэртам для скрыпкі з аркестрам, сімфоніяй жытніх палёў тваёй неабсяжнай Краіны паміж Усходам i Захадам… Але заўсёды дарэчы зьяўляецца гэтая музыка i перапаўняе сімпатыяй да поўні на небе, да зораў i акіяну бязьмежнага жаночай ахвярнай любові. Я слухаю вечную музыку: вунь чорна-чырвоныя дзятлы іграюць на сухастоінах i над блакітнымі ф’ёрдамі клякочуць арлы, трымаючы высокую ноту жыцьця.
2010
|
Я разгладжу твае палавінкі языкамі вечнага Фенікса Загарацца ў вачох іскрынкі і… памром недаждаўшы пенсіі. І ўзьляцяць нашы душы грэшныя па-над пеклам райскага полымя… Толькі ты адно не прысьпешвай меч майго сьвятога Георгія.
2010
|
Я не пішу вершыкаў – нi на патрэбу дня, ні без патрэбы. Проста ў душы маёй варыцца, а я памешваю, каб на стале вашым сытым было нешта i да хлеба.
2010
|
І назаву яго сынам – хай будзе дачцы маёй братам, хай вершы мае чытае i верыць ім большчым сабе… Такое ня часта здараецца – ды дзе там! – увогуле рэдка, што нехта тваёй зачытаецца паэзіяй не па праграме школьнай за 8-ы клас. А ён зачытаўся аднойчы (зь якой прычыны, хто ведае), радкам рыфмаваным паверыўшы, як можа верыць юнак. Цяпер я нарэшце ведаю: пicaў не на ўзьвей вецер, тым болей, пicaў, значыць, правільна, і словам, як штык-нажом, мяса жыцьця намацваў i каштаваў на смак – правільна… Ён, можа, крыху i здзівіцца, што ў бацькі яму набіваецца герой крымінальных показак i віртуальных легенд. Няхай жа! Мы ўсе тут дзіўныя – шумім, як вецер гальлём… Дык назаву яго сынам адзіным, хай будзе, пакуль жывём.
2010
|
Ёсць два шляхі: уверх i ўніз. Астатняе – прамежкі. Вядома, ўніз бяруць бяз віз, i на аўто, і пешкі. Хоць стрымгалоў каціся ўніз – ніхто не затрымае. Наадварот, галантны пліз шапнуць вам па-над краем. Таму я не жадаю ў дол – наверх мая дарога… Такі вось, браце мой, прыкол, такая, бачыш, прога.
2010
|
У запалярным нарвежскім гарадку Буда, перакладаючы прозу Гамсуна
Сто гадоў праляцелі i дзьве вайны, i праз горы прабілі шашу і чыгунку, і ніхто за сабою ня чуе віны за той вусьцішны крык на карціне Мунка.
2010
|
Патаемныя думкі беларускага эмігранта новай хвалі
|
…Не маўчыце ж, біце ў звоны: еду заўтра з Еўразоны! Пакідаю край багаты (праўда,крышачку пархаты). Ой, нажыўся, наглядзеўся – рай для тых, хто не наеўся. Ну а тыя, хто ўжо сыты, лезуць хвацка ў садаміты. Хай сабе хоць скруцяць карак – да свaix вярнуся скварак! Дома хоць ня ўсё ў парадку, ды ямчэй майму азадку. Дома бульба, дома сала, i ня ўсё яшчэ прапала. Дома ў нас жыве надзея, што над Краем заірдзее так чаканы промень Вoлі… Толькі к дому! I – даволі!..
2010
|
Паўстаць зь нічога няпроста, але магчыма, калі ты выбіраеш для росту абшары сваёй зямлі…
2010
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
…И час пришел: все испытав… ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Вот так получилось — родился я на Северах… ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
Как пронзительно пахнет трава… ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
У меня была своя Татьяна… ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
|
|
|
|