РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ Вобразы мілыя роднага краю,               
Смутак і радасьць мая!..
      
 
Якуб Колас
    Галоўная      Слоўнікі           Спасылкі      Аб сайце       Кірыліца      Łacinka    
Уладзімер Караткевіч
Даведка
Кантэкстны тлумачальны слоўнік
Чазенія
І. Песня аб успамінах у сінім, туманным горадзе
ІІ. Песня аб марскіх зорках, жанчыне i ракетах
III. Кароткая песня пра сны, абуджэнне i шторм
IV. Сіняя песня, якую спявалі людзі i якой падпявалі рыбы i васьміног
V. Ода шляхам i стуку сандаляў
VI ВЯЧЭРНЯЯ ПЕСНЯ КЕДРА
VII РАНІШНЯЯ ПЕСНЯ ПРА ДЗІКАГА КАТА, ЯКІ ДАЎ МАХУ
VIII САНАТА ТАЙГІ (СКЕРЦА)
ІХ ЭЛЕГІЯ ПАЛЯЎНІЧАЙ ХАТКІ
Х НАКЦЮРН I АЛЬБА
XI НАЧНАЯ БАЛАДА ТРЫВОГІ, ПРАСПЯВАНАЯ БЛАКІТНАЙ ОРДЭНСКАЙ СТУЖКАЙ
XII ПЕСНЯ ПЕСНЯЎ
XIII ОДА СОНЦУ
XIV БАЛАДА ПРА ЛЕАПАРДА БЕЗ ІМЯ I ПРА БЕЛУЮ ЛАЙКУ, ІМЯ ЯКОЙ – АМУР
XV ПАКАЯННЫ ПСАЛОМ РАЗЛУКІ
XVI. Песня Чазеніі (фінал i кода)
XV ПАКАЯННЫ ПСАЛОМ РАЗЛУКІ
        
XV ПАКАЯННЫ ПСАЛОМ РАЗЛУКІ

        
        Праз тыдзень машына везла іх горнай дарогай на прыстань: яго, яе і Амура. Дзянісаў аддаў сабаку, даведаўшыся аб тым, што адбылося ў тую ноч каля паляўнічай хаткі.
        – Што зробіш? Не скажу, што не шкадую. Выключны пёс. Але ж вы цяпер накшталт крэўных братоў. Ён прыдбаў друга ў вас, вы – у ім. Такое не забываецца. Бярыце. А можа, яшчэ здарыцца і так, што вернецеся сюды. Вось і зноў усе разам. Дальбог, добра было б.
        – Амура вазьму, – сказаў ніякавата Севярын. – А наконт астатняга – мне... нам жа яшчэ агледзецца трэба. Я вось зараз ва Уладзівасток. Яна яшчэ на тры дні застаецца тут.
        – Чаго? – няўхвальна спытаў Дзянісаў.
        Вочы ягоныя глядзелі на Гражыну дапытліва, і зморшчынак вакол іх пабольшала.
        – Справу не скончыла, – ціха сказала яна.
        – Лухта, – сурова сказаў дырэктар. – Усіх хвастоў усё адно не выцягнеце, нешта застанецца. Працы тут – на стагоддзі. А вам трэба быць разам.
        Уздыхнуў.
        – Урэшце, як хочаце. Справа ваша. А толькі б я так не рабіў. Што далей?
        – Я падрыхтую ўсё, – сказаў Будрыс. – Пакоцім спачатку да яе, разлічыцца яна з работай. Пасля паедзем да мяне і там усё абгаворым з бацькамі і вырашым...
        Ён глядзеў на Гражыну. Яна слухала яго і не чула. А вочы сурова-сумна сачылі за яго вуснамі, нібы вывучалі іх і ўсё аблічча.
        – ...ці варта мне кідаць месца. Загадзя ведаю – бой давядзецца вытрымаць страшэнны. Увогуле гэта падобна на здраду сябрам. Каб толькі жывым, то гэта яшчэ нічога.
        – Генусь? – спытала яна.
        Севярын моўчкі схіліў галаву.
        – Я не буду ні на чым настойваць, не буду нічога дамагацца,– ціха ўсміхнулася яна. – Усё разумею.
        Жаль працяў Будрыса ад адной гэтай сумнай усмешкі, вялікі жаль.
        – Калі ты будзеш так усміхацца – я кіну ўсё, нават не заязджаючы дадому, – сказаў ён. – Гэта я так аб здрадзе. Кожны – гаспадар свайго жыцця. Генусь, каб мог, сам сказаў бы мне гэта. Ён быў надзіва чалавечны чалавек. Такіх цяпер няма.
        Зноў паглядзеў на яе твар і сказаў Дзянісаву:
        – Баюся, што мы і на самай справе хутка вернемся сюды. Прымеце?
        – Я сказаў...
        Дырэктар сеў на кукішкі, узяў у далоні галаву сабакі і пачаў глядзець у арэхавыя, залацістыя вочы.
        – Амур, – сказаў ён. – Будзь разумнікам, Амур. Не думай, што я здрадзіў табе. Я табе толькі хлеб даваў. Гэты – мог заплаціць за цябе даражэй. Жыццём. Разумееш? Ды яшчэ тады якраз, калі яно ўжо не належала аднаму яму. I ты будзь яму верны. Чуеш, Амур? А ён будзе верны табе, як дагэтуль, будзе даваць табе хлеб, дах і пяшчоту. Добра будзе ставіцца да цябе. Не будзе біць.
        У любога іншага гэта было б смешна. Толькі не ў Дзянісава. Севярын занадта добра ведаў яго стаўленне да ўсяго жывога... Акрамя таго, у пса дрыжалі плямістыя бровы.
        Пёс... плакаў. Другі раз у жыцці бачыў гэта Будрыс, сам зараз гатовы зараўці.
        – Не плач, Амур. Ну што, на самай справе... Што табе тут? Дождж, звяры дзікія. Табе гэтага і трэба? Ён з табою на паляванне хадзіць будзе. I памрэш ты ў яго ў доме сваёй смерцю. Усыпляць ён цябе не павязе, не той чалавек. Ён пра гадасць такую і не падумае нават. А я да цябе ў госці прыеду. Ну, бывай, Амур.
        Сабака лізаў яму рукі. Доўга лізаў. Пасля адышоў і сеў ля Будрысавых ног.
        – Севярын! – раптам амаль крыкнула яна. – Ды не рвіце ж вы мне сэрца! До ўжо. Бо я не вытрымаю.
        – Да сустрэчы, браце, – сказаў Дзянісаў. – Харошы ты чалавек.
        – Ды й ты... дужа харошы чалавек.
        Яны абняліся. Пасля грузавік крануўся з месца. Дзянісаў крэкнуў, махнуў рукою і пайшоў у дом.
        ...Сабака сядзеў у кабіне, побач з шафёрам. Паважна глядзеў наперад, бы развітваўся з мясцінамі, па якіх бегаў яшчэ шчанюком.
        Мужчына і жанчына стаялі ў кузаве, успёршыся на кабіну.
        – А можа, і сапраўды вернемся? – сказаў ён. – Гэта, па-мойму, найлепшае месца ў свеце.
        – Але. Мне было тут лепш за ўсё ў жыцці.
        – I мне.
        – Мне было з табою заўсёды добра.
        – I тады, калі вадаспад і ліяны?
        – I тады.
        – I пасля, у доме арнітолагаў?
        – I тады.
        – А лепей за ўсё?
        – Хата. Калі з’явіўся леапард. I калі ён пайшоў. I заўсёды... Дзякуй.
        Скалы, лясы і горы хутка скончыліся. Плылі, перамяшчаліся хрыбты, пакуль не закрылі сабою цясніну, вузкую дарогу ў падзь.
        Шафёр гнаў машыну па беразе, проста па ўтрамбаваным пяску, па прыбойных лужынах – аж разляталася вада, – па жвіры, і ўсё ж даставіў іх на прыстань, калі да яе падыходзіў белы марскі катэр “Ізумруд”.
        – I ўсё ж, калі ты будзеш? Ну, супакой яшчэ раз.
        – У суботу.
        – Кінь, Амур. – Севярын убачыў, што сабака цягне яе за прыпол да катэра. – А як не будзе катэра? Паўтары мне.
        – У сераду разам з катэрам запаведніка. – Вочы яе ўсміхаліся праз слёзы.
        – Не трэба сонца праз дождж. Хай адно сонца, – папрасіў ён. – Пачнецца ж у сераду вечнае лета? Га? Бачыш, Амур, яна прыедзе. Кінь прыпол. Скажы нам, што прыедзеш.
        Яна моўчкі затрэсла галавой.
        ...Катэр даў гудок. Яна прыціснулася да яго. Пасля з цяжкасцю адарвалася.
        – Ідзі. Не сумуй гэты час... Моцны мой... Раз ты з кошкамі ваяваў... – нешта душыла яе. – Ну што з табой можа зрабіць нейкае там?.. Хай бы і самае кепскае.
        I, узяўшы яго галаву ў далоні, не саромеючыся людзей на палубе, не звяртаючы ўвагі на цікаўных прыстанскіх баб, горка, страшна пацалавала яго ў вусны. Нібы ўсю душу ўклала ў адзін пацалунак.
        Будрыс бачыў, як яна махала хусцінай, як пасля, уся сагнуўшыся, пайшла да машыны. На хвіліну яму захацелася скочыць за борт і паплысці да берага.
        Цяжка, смяротна ён шкадаваў пасля, што не зрабіў гэтага.
        Постаць на беразе знікла. Знікла машына. Знікла ўрэшце і прыстань.
        I тут Севярына ўразілі нейкія страшныя, дзікія гукі...
        ...Гледзячы на бераг, усім целам падаўшыся да яго, гаротна, з несуцешным адчаем, як па нябожчыку, выў Амур.
        ...У суботу яна не прыехала. Будрыс, які чакаў яе на трэцім прычале, даведаўся, што “Ізумруд” прыйшоў з Тыгравай ва Уладзівасток яшчэ ўчора, у пятніцу.
        Ён засмуціўся, што давядзецца яшчэ некалькі дзён прабыць без яе, але ўвогуле ўспрыняў гэта, як належнае. Не ведала. Спазнілася. Прыедзе ў сераду катэрам запаведніка.
        Калі прыйшла серада, ён узяў Амура і пайшоў з Васілём Паўлавым сустракаць.
        – Варушы шчупальцамі, біч, – нязлосна кпіў Паўлаў. – Дачка гаспадара таверны чакае цябе. Яна выплакала вочы, выглядаючы тваю татуіраваную морду з ілюмінатара бацькавай карчмы.
        – Слухай, ты кінеш ці не?
        – Увянчаны лаўрамі, укрыты шнарамі і славай, ён, аднак, прагнуў сціплага палявога букета з яе рук. Толькі яго.
        – Ну, дальбог...
        – Люблю індзейцаў і караімаў, – на ўсю вуліцу абвясціў Паўлаў.
        Прахожыя пачалі азірацца на іх. Паўлаў ішоў з непарушнай мордай саліднага бацькі сямейства. У яго былі манеры і хада члена палаты лордаў. Затое Севярын усміхаўся на поўны рот, праўдзівей, душыўся са смеху.
        – I арапаў таксама люблю!
        Нейкі сівенькі стары спыніўся і з дакорам паківаў на Будрыса галавой:
        – Гэ-эх, малады чалавек. Фуліганіце. А яшчэ з сабакам.
        – З тых, што кроў праліваў, – шэптам сказаў Паўлаў. – Толькі невядома, ці ў Сямёнава, ці ў самога барона Унгерна. “Разграмілі атаманаў...” Увага! Увага! Паважаныя грамадзяне Уладзівастока. Унікальны цыркавы нумар! Толькі ў нас! Леапарды сярод публікі. Адзін – Будрыс – Адзін. Залаты медаль абісінскага негуса. Заваяванае сэрца ягонай дачкі.
        – Васіль! Дальбог, занадта... Прашу...
        Катэр ужо стаяў ля прычала. Дзянісаў з двума рабочымі выгружаў з яго клеткі і нейкія скрынкі.
        – Здаровы, хлопцы! Рад бачыць. Гэта Паўлаў? Малайчына. Вось апошні выгрузім – і я вольны. Памагайце. А чаго гэта вы адны? Гражына дзе?
        – Хіба яна...
        – Ну, як вы дамаўляліся. “Ізумруд” замест суботы ішоў у пятніцу, то яна і з’ехала. На другі дзень. Я яшчэ ўзрадаваўся, што менш вам чакаць.
        Выціраў рукі хусцінай.
        – Жартуеце, Захар Іракліевіч... – сказаў Будрыс.
        – Што вы! – збялеў Дзянісаў. – Хіба гэткім жартуюць? I толькі ўбачыўшы, як ён збялеў, Севярын збялеў сам. Зразумеў, што ўсё гэта не дурны жарт, а праўда.
        – Вяселле адмяняецца, – па інерцыі, нічога не разумеючы, трындзеў Васіль. – Міртавы букет упаў з рук ашаломленага жаніха...
        Ён раптам вохнуў. Вочы сталі дзікія і жаласныя:
        – Мілы... Гэта што ж такое? Га? Прабач, калі ласка.
        – Як жа гэта зразумець? – неўразуменна бубніў Дзянісаў. – Сам жа адвёз. Сам угаворваў, каб не чакала серады. Не чакала мяне.
        – Дарэмна, – сказаў Будрыс. – Лепей ужо сённяшняя серада, чым тая чорная пятніца.
        – У, ёлуп, у, ідыёціна, – лаяў сябе дырэктар. – Як жа яно так? Што ж гэта магло здарыцца?
        Першы апамятаўся Васіль.
        – Дзяўчаткі, – звярнуўся ён да нейкіх дзвюх сітавак, што праходжваліся па прычале, – вось вам букеты. Не ўсміхайцеся чароўна, яны нам усё адно сёння не спатрэбяцца. Сустрэнемся другі раз. Званіце ў шэдэўральную газету “Маяк”. Акадэміку Паўлаву... Севярынчык, Севачка, – чорт вас ведае, як у вас змяншальнае імя! – не вешайце рымска-грэчаскага носа. Дзянісаў, унь зялёны агеньчык. Хапайце... Сева, цапайце гэта чатырохногае за тлустую шкірку і валачыце на пярэдняе сядзенне. Пайшлі!
        Яны аб’ездзілі на таксі ўсе гасцініцы горада, усе аддзяленні міліцыі. У пятніцу не было ахвяр вулічнага руху. У пятніцу ў гасцініцах былі вольныя месцы, але ў ніводнай гасцініцы грамадзянка Арсайла Гражына Янаўна не спынялася.
        Васіль строіў здагадкі:
        – Калі ў яе тут няма знаёмых – значыцца, яна ў той самы дзень выехала з горада.
        – Яна выехала, – безжыццёва сказаў Будрыс.
        – Чаму?
        – Яна не магла столькі дзён сядзець тут, ведаючы, што я побач, што я чакаю.
        – Ясна – не магла, – з перабольшанай упэўненасцю сказаў Васіль. – Не вытрымала б, гэта ж зразумела. Яна адкуль, Захар Іракліевіч?
        Той пачырванеў.
        – Каб я ведаў тады, як яна паказвала дакументы... Але, мне здаецца, з хабараўскага інстытута. Так-так, менавіта адтуль.
        – Значыць, так, – сказаў Паўлаў. – На паштамт. Адразу тэлеграму ў інстытут. Калі яшчэ там – хай затрымаюць, нават цаною жыцця. А ім давядзецца гэта зрабіць. Бо, як не затрымаюць, я з іх гэтую плату жыццём спаўна вазьму. З працэнтамі. Дня не дарую...
        – Севярыне, хлопча, – сказаў раптам Дзянісаў. – А вы не думаеце, што, можа, не варта даваць тэлеграму? Што, можа, гэта... зломіць ёй жыццё. Што яна... ну, скажам, – на дырэктара было шкада глядзець, – ...замужам ці нешта такое.
        – I няхай зломіць, – праз зубы кінуў Паўлаў. – Так і трэба, раз магла. I што вы плявузгаеце?! Што вы плявузгаеце, наогул?! Вы што, не бачыце, што з ім?! I добра, калі зломіць! Тады ён, можа, падумае-падумае, ды і даруе ёй. Праўда ж?
        – Кінь сварыцца, Васіль, – сказаў Севярын. – I не крычы на яго. Яна не замужам.
        – Бачыце, святая вера, – успыхнуў “унук рабыні”.
        – Гэта не вера. Я ведаю. Але нават каб не ведаў – я б верыў. Іначай гэта была б занадта вялікая подласць – не сказаць мне. Усё адно адбылося б усё, як яно адбылося. Але я, прынамсі, ведаў бы, чаго мне чакаць. I чакаў бы з адкрытым тварам. Яна сказала б. Яна зусім не такая... Нават каб я не ведаў.
        Даўшы тэлеграму ў Хабараўск, яны памчалі на аэрапорт. На вакзал ехаць не было прычыны, там не запісваюць прозвішчаў.
        У аэрапорце яны даведаліся, што пасажырка Арсайла вылецела ў пятніцу рэйсам у Хабараўск.
        – У той самы дзень была там, – ляпнуў дзверцамі таксі Паўлаў. – Субота – панядзелак – нядзеля – аўторак... I лічу па-цыганску ад хвалявання.
        – Серада, – сказаў Будрыс. – Прайшоў амаль цэлы дзень. Адказ, добра – калі заўтра. Значыць, шэсць дзён. Адна нядзеля на заяву аб уходзе. За два тыдні. А могуць адпусціць і раней.
        Яны знялі ў гасцініцы нумар, суседні з Будрысавым, набралі ў “штаб-кватэру” прыпасаў, каб і на хвіліну не пакідаць яе, і заселі там, чакаючы званкоў і тэлеграм.
        У той вечар даволі моцна выпілі, і калі Васіль усхадзіўся быў лаяць яе, Будрыс упершыню не вытрьшаў:
        – Ты гэта кінь. Не трэба.
        – Ды што ж гэта ёй у башку дурную цюмкнула, – гарачыўся Паўлаў. – На табе, ні села ні пала. Хоць бы папярэдзіла. Хлопцы ёй такія пачкамі паўсюль валяюцца?
        Дырэктар маўчаў.
        – Мы нічога не ведаем, – сказаў Севярын. – Мы не маем права асуджаць. Ты не знаеш яе, не бачыў. А я, як сябе... I веру, як сабе... Адкуль нам вядомыя ўсе акалічнасці яе жыцця? Магчыма, пасткі яго? Думкі гэтай жанчыны? Раз яна зрабіла так – значыцца, было нешта неадольнае, значыцца, не мела права зрабіць іначай. Разумееш, хлусіць яна не магла. Можа, застацца са мною – гэта і была б хлусня. I таму я сам не буду і другім не дазволю судзіць гэтую жанчыну.
        Васіль глянуў на прасветленыя вочы сябра і махнуў рукой.
        – Што ж ты будзеш рабіць, як яна з’ехала? – асцярожна спытаў Дзянісаў.
        – У яе ёсць мой адрас. I я буду чакаць. Калі ёй будзе цяжка – яна пазвоніць, напіша, прыедзе. Сама.
        – А як не дачакаешся?
        – Дачакаюся. Дачакаемся вось з Амурам. Яна не падмане. Я дачакаюся. Ты забыў, Захар, што я кахаю яе. I яна мяне. У гэтым я ўпэўнены. Ніхто, самы падступны, не мог бы так хлусіць. А я глядзеў у яе вочы. Ёй зараз таксама нясцерпна. Таму яна і зрабіла так. Яна ўцякае. Але вечна ўцякаць нельга. Яна прыйдзе і заўсёды знойдзе ў мяне свой дом, і цеплыню, і нават сабаку, і ёй добра будзе, бо яна змерзне на далёкіх шляхах. Я дачакаюся. Мне ж ніхто не патрэбен, толькі яна.
        Васіль хапануў чарку і раптам заплакаў:
        – У, сволачы, у, мучыцелі! Мала ім без таго бяды з пакутамі – яны яшчэ іншых тыраняць. Ты не глядзі, я не п’яны, мне крыўдна.
        Ён усхліпваў, як дзіця. I раптам вызверыўся:
        – Ну, я ўжо буду ведаць, што мне рабіць, як яна з’ехала! Як самалётам – ясна, у якім напрамку. А як цягніком – я тэлеграмы на цягнік ахну. На кожны дзень яго сямідзённай дарогі. Скажам, у Магочу, у Прыісковую, у Іркуцк, у Новасібірск, Свярдлоўск, Яраслаўль. I няхай крычаць: “Грамадзянка N, друг пры смерці. Вяртайцеся».
        – Такія тэлеграмы без даведкі не возьмуць, – сумна сказаў дырэктар.
        – Думаеш, мяне гэта спыніць? Я пайду да нашага лейб-медыка і стану трэсці яго да таго часу, пакуль у яго душа не вылеціць праз лысіну. Не гаруй, Севярыне. Мы гэтага так не дамо скончыць. У мяне, брат, прадзед...
        Трэсці “лейб-медыка” за шкірку не давялося. Наступнай раніцай Хабараўск адказаў, што супрацоўнік Арсайла Гражына Янаўна ўзяла тэрміновы разлік па сямейных абставінах і ў панядзелак вылецела самалётам на Маскву.
        Вечарам таго самага дня шэф адказаў, што за тры дні з ніводнага маскоўскага аэрадрома не вылятала жанчына па прозвішчу Арсайла і што ён спецыяльна два тыдні будзе наводзіць спраўкі па ўсіх аэрадромах.
        Чакаць больш не было чаго. Спяшацца – таксама. Таму праз два дні Дзянісаў і Васіль праводзілі яго на цягнік. Амур ехаў у багажным вагоне. Гаспадар ягоны – у купэ.
        Перад ад’ездам сядзелі ў тым самым марвакзале. Усё было перагаворана. Кожны ведаў, што прыдбаў дваіх сяброў. Верных. Сапраўдных. На ўсё жыццё. Тых, якія не забудуць, не кінуць, не прададуць, хай сабе, можа, і рэдка давядзецца сустракацца аднаму з адным.
        I ад гэтага рабілася трохі лягчэй. I можна было ўжо не з такім болем сачыць за агнямі караблёў, што адыходзілі з Залатога Рога невядома куды.
        ...Цягнік адыходзіў у 0.10. Яны пасадзілі Будрыса ў вагон, расцалаваліся. I тут Васіль здзівіў усіх. Палез у кішэнь і дастаў адтуль нешта, загорнутае ў паперу.
        – На. Табе.
        Гэта быў стары кабінетны партрэт. Мабыць, аматарскі. На ім была жанчына ў чорным строі, жанчына з вельмі знаёмым тварам, і высокі сівы мужчына з маладымі вачыма. На мужчыне быў палкоўніцкі мундзір.
        Севярын глядзеў на яго і заўважаў паступова няўлоўнае падабенства з Васілём.
        – Яны?
        – Яны, – сказаў Васіль. – Трымай, браток. На знак таго, што вернасць – яна была, ёсць і будзе. I што заўсёды будуць людзі, здатныя плаціцца за яе. Ты – суцешся. Нічога...
        – Але ж гэта нават не копія.
        – А ты мне яе вернеш, – проста сказаў Васіль. – Пакуль хай у цябе будзе. А пасля, як толькі знойдзеш, як толькі яна вернецца – аддасі назад. Гэта будзе скора... Дык вось, на знак гэтага... I вяртайцеся разам да нас з Захарам.
        У Будрыса сцягнула глотку:
        – Я гэтага табе не забуду. Дзякуй. Вазьму. Вярнуся.
        Хлопцы вылезлі з вагона. Цягнік мякка рушыў. Паўлаў усё хутчэй крочыў за ім:
        – Так трымаць, біч... Нос вышэй... Айчыне не патрэбны слінявыя кашалоты... Перадавай прывітанне прагрэсіўным вучоным.
        I пасля здалёк:
        – Фота хутчэй вяртай! Фота!
        Мужчына стаяў і глядзеў на агні горада, у якім заставаліся сябры, у якім ён знайшоў і страціў...
        Пасля амаль усе дні ён таксама прастаяў ля акна ў калідоры. Даводзілася наведваць і карміць Амура. I ад шалёнай радасці пса, ад простай яго адданай вернасці лягчэй было пераносіць дарогу. Побач была жывая душа, сведка, сябар, які помніў хату, і чашу вадаспада ў ліянніках, і горыч таго страшнага ўдару на прычале. Друг, які прадчуваў, які цягнуў яе на катэр і выў, калі яна знікла з вачэй.
        Ва Уладзівастоку было зелена. Пад Хабараўскам, раніцай, горы нагадвалі букеты: залатыя, барвяныя, малахітавыя, жоўта-лімонныя, іржавыя. У гэтым горадзе яна жыла. Праязджала гэтыя тунелі. Купалася ў гэтай рацэ. Хадзіла міма гэтых дамоў. Ён ледзь не злез тут і толькі вялікім намаганнем волі пераканаў сябе, што гэты горад апусцеў без яе, што выходзіць няма патрэбы.
        Пасля цягнік ішоў па грані, па мяжы восені і зімы.
        Пад Гонжай піхты былі прыцярушаны снежнай пудрай... Магоча ляжала пад глухім асеннім дажджом... Ружавелі нагія бярозы на Шылкінскіх сопках... Бярозы ў Марыінску былі яшчэ сям-там жоўтыя... А пад Новасібірскам валіў, сыпаў густы снег.
        Зіма гуляла з цягніком у кошкі-мышкі.
        Ён карміў Амура сыта і добра, выводзіў яго гуляць на станцыях, а сам амаль не еў. Слоіка салоных груздоў, купленага на станцыі, хапала яму, з бульбай, на два дні.
        I на кожнай буйной станцыі чакала тэлеграма. Змест усіх быў аднолькавы: “Не было”, “Не было”, “Не было”.
        На Урале ля слупа “Азія – Еўропа” зноў гарэў бярозавы пажар. I чым бліжэй да Масквы, тым больш было на бярозах зялёнага. Зіма выпускала цягнік са сваіх кіпцюроў.
        Ён шмат думаў усе гэтыя дні. I паступова неўразуменне саступала месца разуменню. Яму здавалася, ён ведаў цяпер, чаму ўсё скончылася так. Ведаў. I дараваў. Але ад гэтага яму не было лягчэй. Усё на свеце ён аддаў бы, каб яна была побач, каб можна было ўначы спаць у адным купэ, а ўдзень стаяць ля аднаго акна і сядзець у вагоне-рэстаране за адным сталом.
        З пакутлівым пачуццём апошняй страты ён уяўляў сонечныя ліяннікі, шызыя гроны вінаграду, вугальны змрок у хатцы, яе вусны, дотык яе грудзей, крокі леапарда ўначы.
        Якое шчасце, што быў леапард. Ён быў, але была і яна...
        Кашмары не вярталіся да яго, але ён баяўся думаць, што гэта яна, што гэта каханне павараціла ягоны стан на лепшае. Лепей бы зноў страшныя сны і плямістая пачвара, абы толькі яна вярнулася з імі.
        Ён прагнуў, ён чакаў яе. Усю паўнату нязведанага, новых дарог, звяроў у джунглях, кахання і сонца – яна вярнула яму. I ўсю паўнату тугі.
        “Я не магу цябе судзіць. Але нашто, нашто ты зрабіла гэта?”

Падабаецца     Не падабаецца
2009–2020. Беларусь, Менск.