У пошуках за любай і адзінай,
Спазнаўшы круг апошні, мы прыйшлі
Туды, дзе льдзіны адлівалі сінім,
У нэтры той нязьведанай зямлі,
Дзе нават пекла ўлада асяклася,
Дзе павуціньня д’яблы не плялі
На душы самых горшых, тых, што гасяць
У чалавеках праўду і любоў,
На душы, дзе кублом гадзюк сплялася
Атрута вераломства. Злосьць зьвяроў
Узнагарылася бы поруч зь ёю...
І там пабачыў я бяздонны роў.
Бязьмежнаю варонкаю густою
Зрываўся ён ля самых нашых ног
У нэтры зла. І гэтаю сьцязёю
Сам Божы Сын – і той прайсьці б ня змог.
Схіл абрываўся: стромы і сьмярдзючы,
Схіл зла і сьлёз, адчаю і трывог,
Пакут і безнадзейнасьці пякучай.
І нехта там варочаўся на дне,
Дарэмна поўз на ледзяныя кручы
І ўніз зрываўся, грузны, як сьвінец.
Ў бясьсільнай злосьці, ў ярасьці пакутах
Ён ланцугамі пачынаў зьвінець,
Стагнаў і выў разьюшана і люта,
І роў, як львы і гарпіі – адзін, –
Як быццам дэман там крычаў прыкуты
Пра ганьбу і пакуты ўсіх краін...
І я пабачыў, што вакол бязодні
Стаяў натоўп занураных мужчын.
Я многіх там пабачыў, блізкіх, родных.
Там быў мой брат з крывёю на губах,
Мой друг, апечаны агнём паходні.
Расьпятыя на болю і дратах,
Яны вакол стаялі і чакалі,
Маўклівыя, з гадзюкамі ў руках.
Раз-пораз праз натоўп віхуры гналі
Двухногіх нейкіх, тоўстых і худых,
Якія скавыталі і стагналі
Аб літасьці на розныя лады,
А ураган, імпэтны і імклівы,
Іх кідаў на адхон, на край, на льды.
І вось тады натоўп людзей маўклівы,
Над прорваю схіліўшыся ніжэй,
На гэтых, што спаўзалі па абрыву,
Стаў кідаць срэбных і цякучых зьмей.
І зьмеі іх кусалі ў вочы, ў карак,
У кіпці, што чапляліся за глей.
Яны зрываліся. І там пачвара,
Ўздымаючыся змрочнай галавой,
Задыхала атрутнай, мерзлай парай
І забурчэла з радасьцю нямой.
І спадарожнік мне сказаў з трывогай:
«Горш сатаны царыца прорвы той.
Яе адроддзе пазабыла Бога
І, д’яблаў горш, пануе на зямлі,
У вёсках, гарадах і на дарогах.
О справядлівасьць, душы іх спалі!
Разьвей іх попел! Пракляні іх семя!
Да сотага калена спапялі!
Дай сілу іх ахвярам стаць у стрэмя
І зрынуць іх сюды, на дно, на дно,
На схілы прорвы, вострыя, як крэмень!
Каб дзерла твары ім, як баразной,
Каб паспыталі многіх простых мукі,
І каб пачвара зжэрла гэты гной,
Як зьмеянят сваіх жарэ гадзюка...
Хай згубіцца ў бяздоньні іхні крык, –
І зацьвітуць зямлі пакутнай лукі,
І заплыве правал, як сьвет стары,
Бо здохне з голаду дракон-пачвара,
Бо злосьць яго бяз паліва згарыць».
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
Ён скончыў. І прадбачаньнем кашмара
Я ў яме зьведаў ворага майго...
Ты, вечная любоў мая і мара,
Загінула ад подыху яго,
Пакінуўшы мяне ў бязгучным крыку,
Пакінуўшы мяне з маёй тугой.
«Настаўнік, – я спытаў (нясьцерпна-дзікай
Была здагадка. Я хацеў стагнаць), –
Хто там крычыць у ярасьці вялікай?»
І ён сказаў: «Ня бачыш ты?
Вайна!»
3.I.1961. Ворша.
|
|
