Гэта крык, што жыве Беларусь
|
Ці завылі ваўкі, ці заенчыў віхор, Ці запеў салавей, ці загагала гусь, – Я тут бачу свой край, поле, рэчку і бор, Сваю матку-зямлю – Беларусь. Хоць гарыста яна, камяніста яна, Вераб’ю па калена, што сею, расьце, Дый люблю ж я яе, шкода хаткі, гумна: О, такіх няма, мусіць, нідзе! З саламянай страхой мая хатка, гумно; Непачэсна, што праўда, віднеюць яны, Дый на іх жа сваёй клаў рукой бервяно I зямлю раўнаваў пад зьвяны! З саламянай страхой мая хатка, тачок! Многа чутак наводзяць і дум на душу; Я ў сьне бачу іх, помню кожны разок I у сэрцы, як веру, нашу. Хатка сьведкай была, як пазнаў Божы сьвет; З хаткі бегаў да школы вучыцца чытаць; Пры лучыне ня раз гаварыў казкі дзед; У двор з хаткі хадзіў зарабляць. У тачок збожжа, сена я клаў кожны год; У ім першы раз Зосі сказаў, што люблю... У ім зь дзеткамі посьле зьбіраў умалот, I цяпер пры ім лазьню таплю. А хоць гора зазнаў, зьнікла доля навек, Зося парыць зямлю, у сьвет дзеці пайшлі, – Тут жа неяк прывык да ўсяго чалавек, Прырос неяк, як корч да зямлі!.. Тут усякая рэч як гавора з табой: I крывая бярозка, і столетні дуб, Сьнег халоднай зімой, траўка летняй парой, I асьвер, і абцінены зруб... А бурлівы ручай і зялёненькі сад! – Хоць, брат, сэрца аддай і душу хоць аддай!.. Сам садочак садзіў гадкоў дваццаць назад, А цяпер жа вялікі, як гай! З садам гэтым я зжыўся, як з хаткай сваей; Знаю, колькі зь яго маю яблык і сьліў; Ночак шмат скаратаў у ім з Зосяй даўней, Шмат чаго у ім я перасьніў! Ой, бывала, як сонейка блісьне вясной, То ж то рай, далібог! – захліпаецца дух, – Як на ўсе на лады, на садок увесь той Засьвяргоча рой птушак-пяюх! Тут кукуе зязюля, ці шмат пражыву; Там чырыкае шпак, там пяе салавей; Тут крычаць вераб’і і клююць крапіву; А на ўсё сонца грэе цяплей і цяплей!.. Цяпер глянь, браце, вокам на поле, на луг, На сівец-сенажаць, на вузкія шнуры, Дзе сьвістала каса, барабаніў дзе плуг, Дзе з зары працаваў да зары: Тут даўгі-даўгі шнур зелянее з аўсом; Бліжэй гоні адны, на іх – бульба у шар; А там далей даўгі шнур віднее з жытцом; А там голы, як бубен, папар. Пасяродку аўса галавісты лянок Зелянее, інакш адбівае сабой; Там вусаты ячмень, а там далей набок Ад ячменю – дзірванчык з лазой. Ды і што гаварыць! – дзе я толькі гляджу, Бачу родненькі край, сваю матку-зямлю; Тут і людзі... ат... што!.. аб іх посьле скажу... Долі іх надта ж я не люблю!.. А вот як не любіць гэта поле, і бор, I зялёны садок, і крыклівую гусь!.. А што часам тут страшна заенча віхор, – Гэта енк, гэта крык, што жыве Беларусь!
[1905–1907]
|
|