|
 | | БОГ — GOD |  |
* * *
Неiстотна, як ты патрапiў у сабор: праз чорны ход цi праз парадную браму, галоўнае — ты ў саборы.
* * *
Самастойнасць патрабуе ўпэўненасцi, а залежнасць — веры.
* * *
Той, хто верыць у тэхнiчны прагрэс, павiнен памятаць, што пры дапамозе сродкаў вытворчасцi, самых розных машын i механiзмаў, адзiн чалавек зрабiў з другога раба.
* * *
Давер пераходзiць у залежнасць.
* * *
Асноўная загана тырана — вера ў сябе.
* * *
Вера — гэта не суцяшэнне, а паводзiны, у якiх ёсць месца i суцяшэнню.
* * *
Шкадую, што не маю поўнай веры. Нават смерць не пераконвае, а яшчэ больш раздражняе фантазiю i спараджае сумневы.
* * *
Як сяброўства зазвычай пачынаецца са сваркi, так i вера бярэ выток з блюзнерства.
* * *
Знявага чужых багоў не дадае веры ў свайго Бога.
* * *
У манахаў, мусiбыць, добры абутак, бо шлях да Бога доўгi i пакручасты. Не варта мяне папракаць за iранiчныя ноткi. Манахi — гэта людзi, што iдуць да Бога не праз вучэнне, а праз матэрыю. Манах — цялеснае ўвасабленне веры.
* * *
Верыш, спадзяешся на Страшны суд — i ўсё дзеля таго, каб на iмгненне ўваскрэснуць.
* * *
Грэшнiкi збiраюцца ў царкве. Не верыш? Учынi кепскае, прызнайся, i табе абавязкова параяць наведаць царкву...
* * *
Вера ў Бога неразумных шукае апiрышча ў заганным жаданнi быць лепшымi за iншых, хоць дастаткова быць iншымi.
* * *
Ты баiшся адзiноты прыблiзна так, як i смерцi. Твая вера ў жыццё пасля смерцi нагадвае спадзяваннi лiтаратара, якi думае, што ягоныя творы калi-небудзь дый прачытаюцца.
* * *
Калi паверыш у няспыннасць змен, давядзецца прыняць i памылковасць любога вынiку, бо ён не зможа быць канчатковым.
* * *
Недаацэньваць сектар рэлiгii нельга. Змагар з адной канфесiяй абавязкова патрапiць у лагер iншай. Так хрысцiяне змагаюцца з iудзеямi, iудзеi — з мусульманамi, мусульмане — з хрысцiянамi... Атэiзм — таксама адна з формаў рэлiгiйнай думкi, пабудаванай на доказах ад процiлеглага.
* * *
Хто скажа, што першаснае: рэлiгiя цi атэiзм?
* * *
Прызнаць iснаванне разумнейшага за сябе цалкам нармальна. А вось падпарадкоўвацца разумнейшаму, не ведаючы яго, — глупства несусветнае. Большасць вернiкаў якраз i падпарадкоўваецца, толькi не разумнейшаму, а — хiтрэйшаму, i не Богу, а — папу.
* * *
Каб развеяць маркоту, учыняюць шмат грахоў, а галоўны з iх — занатоўванне рэвалюцыйных ды атэiстычных думак.
* * *
Блюзнерства — салодкiм голасам святара нашэптваць пра пекла.
* * *
Каму не трэба саступаць, дык гэта царкоўнiкам i жанчынам. А ты ўвесь час саступаеш, асаблiва апошнiм. Сцеражыся, бо ўсё больш i больш трапляюцца на шляху царкоўнiкi i жанчыны ў адной асобе.
* * *
Не кажы прылюдна, што табе кепска, нясцерпна, гнюсна... Толькi Усявышнi ведае, як можа быць горка.
* * *
Жах перад ззяннем Бога — пачатак мудрасцi, страх перад д’яблам — пачатак разбурэння, вар’яцтва i гвалту.
* * *
Саборы — амбасады Бога.
* * *
Снедаў i мераў тэмпературу. Цi не захварэў? У чалавека норма вядомая — 36,6 °С.У д’ябла яна, напэўна, iншая, можна дапусцiць, што — 66,6 °С (бо лiчба ягоная — 666). Калi пабудаваць простую сiметрыю, паставiўшы чалавека памiж дабром i злом, дык тэмпература Бога наблiзiцца да 0 i будзе 6,6° паводле Цэльсiя... Паснедаўшы, я зазначыў на градуснiку норму — 36,6 °С. Значыць, iзноў лёгкая прастуда i ператомленасць.
* * *
Заўважыў, што большасць вернiкаў думаюць пра Бога як пра вялiкага кiраўнiка, якi можа выпiсаць ордэр на жылплошчу ў Раi. О, каб жа так i было насамрэч!
* * *
"Бойся Бога!" — гаворыць i той, хто пажадаў уладарыць над табою.
* * *
Цяжка ўявiць, як абрыдлi Богу людзi са сваiмi просьбамi.
* * *
З д’яблам можна пагаварыць, паспрачацца, пажартаваць... Перад Богам варта маўчаць i слухаць.
* * *
Пiшу "Бог" з вялiкай лiтары яшчэ i таму, што вельмi люблю вялiкiя лiтары.
* * *
Чалавек, якi сядзiць на валiзе, заўсёды нагадвае мне пра Хрыста ў пустэльнi.
* * *
Бог — гэта прадчуванне катастрофы.
* * *
У мiнорныя хвiлiны пачынае здавацца, што сустрэча з д’яблам — такая ж недасягальная рэч, як i сустрэча з Богам.
* * *
Той, хто выказвае нянавiсць да Бога, не абавязкова атрымае д’яблавы ўзнагароды.
* * *
Развагi пра Бога — гэта, збольшага, размовы пра iдэальны парадак.
* * *
Калi адчуеш уласную разумовую абмежаванасць, ведай: няма iншага выйсця, апрача як вызначыць канфесiйную прыналежнасць продкаў, прыйсцi ў храм i звярнуцца да Бога.
* * *
Бог, прырода, лёс — занадта часта ўжываюцца як сiнонiмы, а насамрэч такiмi не з’яўляюцца.
* * *
Наколькi лёгка здрадзiць, настолькi ж цяжка дараваць здраду, калi наогул магчыма яе дараваць, бо ўсё часцей пераконваюся, што прэрагатыва даравання належыць Богу.
* * *
Сутыкнуўшыся з тэкстамi Латрэамона, можна падумаць: чалавек спазнаў усёмагутнасць Усявышняга дзеля таго, каб абвiнавацiць Бога ў насланнi бядот, катастроф, стыхiй i паморкаў.
* * *
"Мы не маем права задаваць Творцу нiякiх пытанняў". Сцiпла сцвярджае Латрэамон, нiбыта нiколi i не паўставаў супраць Усявышняга. I ўсё ж у гэтым сказе тоiцца ненатольная прага задаць Богу пытанне. Хоць бы адно. Напрыклад, я запытаўся б у Творцы: "Нашто?"
* * *
Шмат разоў задаваў сабе адно i тое пытанне... Чаму люблю прагулянкi па могiлках? Пакуль не прачытаў у Альберта Савiнiа, што Еўропа — гэта магiла Бога.
* * *
Вы смяротныя. Нашто вам думаць пра багоў?.. Пытаецца ўзрушаны кiнiк Дэманакт. А я i думаю пра смяротнасць багоў.
* * *
Быку падабаецца бык, аслу — асёл, свiннi — свiння... Чуеш у Эпiхарма. Можа, таму, спрабуючы ўявiць Бога, ты малюеш чалавека? А можа, Бог, ведаючы абмежаванасць i слабасцi твае, з’яўляўся ў вобразе любiмым i зразумелым? Нашто Усёмагутны патурае слабаму? Адкажа паэт Эпiхарм... Быку падабаецца бык!
* * *
Заўважаеш — узненавiдзеў свет: гэта — блага, тут — кепска, паўсюль цёмна, людзi — ворагi, няздары, пачвары. Жывеш бязмэтна. Сцюдзёныя проймы свiшчуць памiж брудных будынкаў, шархацяць пакамечанымi газетамi. Пад чаравiкамi плюхае раскiслы снег. Насустрач сунецца чырванапысае стварэнне з сiнiм носам ды слязлiвымi вочкамi. Дзякуй табе, Божа, што не даў мне такога твару! — думаеш ты. Вось i палёгка.
* * *
У старажытных беларусаў iснавала павер’е, што трэба палюбiцца са сваёй жонкай на вясновым засеяным полi, каб Бог даў добры ўраджай. Вельмi часта жанчына раскiдала мужчынскае семя па палетку i пры гэтым прыгаворвала: "Божа! Урадзi мой хлеб! Выйдзi колас з зямлi высокi i прыгожы!"
* * *
Чуткi — найкаштоўнейшы матэрыял, з якога ўтвараюцца мiфы.
* * *
У мроях лунае зародак хiмеры.
* * *
Юда — найвыдатнейшы драматычны актор у хрысцiянскiм свеце.
* * *
Прывiды нараджаюцца ў люстэрках.
* * *
Можна не сумнявацца, што электрычнасць i сродкi масавай iнфармацыi вынайшаў д’ябал.
* * *
Падтрымка прыходзiць да таго, хто яе заслужыў; на такiх сафiзмах i будуюцца ўлада, прыгнёт i рабства.
* * *
Канфуцый раiў шанаваць дэманаў i духаў, але не заклiкаў наблiжацца да iх. Толькi дэманы i духi, пабачыўшы пашану, самi могуць наблiзiцца, каб выказаць хоць бы i ўдзячнасць.
* * *
На руiнах iмперыяў скачуць мiфалагiчныя героi.
* * *
Найгоршы вораг той, хто цябе прынiжае.
* * *
Iлжывы чалавек iмкнецца кампенсаваць уласную лiслiвасць i прынiжанасць квяцiстай iронiяй i пыхлiвай фанабэрыяй.
* * *
Заўсёды думаў, што гандаль — мастацтва падманваць. У Вавенарга больш ёмiста... Гандаль — школа падману. Не навука, не мастацтва, а менавiта школа.
* * *
Мастацтва падабацца — гэта ўменне падманваць. Так-так, спадар Вавенарг. Гэта, бясспрэчна, першы ўрок у школе падману, якая завецца гандлем.
* * *
Безгустоўнасць вынiкае з хлуснi.
* * *
Калi ўспрымаеш падман як уласную няспраўджаную надзею, робiцца лягчэй.
* * *
Самыя непатрэбныя рэчы ў кватэры — падарункi.
* * *
Ашуканца пазнаеш па сур’ёзным твары.
* * *
Гэта хлусня, што можна карыстацца чужымi поглядамi.
* * *
Хiтрасць — кволая форма падману.
* * *
Хлусня — вось мова, зразумелая ўсiм народам, на ўсiх нарадах i ва ўсе часы.
* * *
Калi ашукваеш дарослага, перажываеш менш, чым падмануўшы дзiця, бо да дзiцяцi ставiшся досыць сумленна, амаль як да самога сябе. Падманутага заўсёды шкада.
* * *
У сораму колер ружовы, а ў спалоху — белы.
* * *
Сорам — тое зерне, з якога можа вырасцi абурэнне; тады замест ружовага ўбачыш пунсовы твар, i не дай Бог прысутнiчаць пры гэтым пераўтварэннi i бачыць вочы ворага, налiтыя крывёю.
* * *
Сорам — вонкавая, несвядомая праява сумленнасцi.
* * *
Не варта i спадзявацца, што нiхто не ўбачыць, як за нетактоўнасцю ты хаваеш сорам.
* * *
Каб спынiць баязлiўца, часам дастаткова спытацца: "Дзе твой сорам?"
* * *
Шмат сваiх апавяданняў я напiсаў дзякуючы фотакарткам: углядаўся ў твары людзей, якiх даўным-даўно нямашака на белым свеце; яны ажывалi i цiха расказвалi пра свае лёсы, а я запiсваў.
* * *
Разглядаеш свае здымкi дый думаеш... Вось памру, i палецiце вы ўсе ў сметнiцу, ой палецiце.
* * *
Жыццё — аднаразовы шпрыц.
* * *
Пабытовыя дробязi ствараюць вялiкiя жыццёвыя праблемы.
* * *
Нiкога не чапаеш, каб толькi не краналi цябе. Не атрымлiваецца. Лезуць i лезуць, нiбыта хочуць табе дапамагчы жыць.
* * *
Першапрычына смерцi — нараджэнне.
* * *
За смяротнае пакаранне галасуюць баязлiўцы, а такiх у грамадстве большасць. Таму смяротную кару трэба адмяняць валявым рашэннем — такiм, як вяршыцца суд.
* * *
Адмянiць смяротнае пакаранне значна лягчэй, чым забаранiць права асобы на самагубства.
* * *
Воблака — форма, у якую варта ўвасобiцца пасля смерцi.
* * *
Якое несусветнае глупства гавораць i пiшуць пра цябе пры жыццi, а якую бязглуздзiцу навярзуць пасля смерцi! Дык цi варта задумвацца пра пасмяротны лёс?
* * *
Шлях у царства мёртвых аднолькава кароткi з любой кропкi зямлi.
* * *
Смерць любiць праехацца на машыне "хуткай дапамогi".
* * *
Калi ў халасцяка памiрае мацi, ён робiцца ўдаўцом.
* * *
Смерць, як лекар, ходзiць у белым халаце.
* * *
Могiлкi — склад старых макiнтошаў.
* * *
Не шчыруй за жалобным сталом.
* * *
Не спадзявайся, што ведаеш, па якой сцежцы да цябе прыйдзе смерць.
* * *
Не давярай тым, хто з лёгкiм сэрцам разважае пра смерць.
* * *
Паводзiць сябе так, нiбыта ты несмяротны, — такое ж глупства, як панiкаваць ад думкi пра немiнучы скон.
* * *
Памiж радзiльняю i могiлкамi няма анiякай рознiцы, гавораць самагубцы.
* * *
Апiсаннi смерцi збольшага наiўныя, як апiсаннi несмяротнасцi i бясконцасцi.
* * *
Нябожчыкаў трэба выкiдаць хутчэй, чым гной... Гаворыць Гераклiт. Пярэчыць не варта. Трэба апекавацца ўласным целам не толькi пры жыццi, але i пасля яго. Варта ўслухацца ў беларускае параўнанне — прыгожы, як труна.
* * *
Адважыцца на самагубства можа самы здаровы i вясёлы чалавек, калi цяжар пакут або немiнучая бяда пераважаць жах смерцi... Убачыш у Шапенгаўэра, i ўзнiкае пытанне. Цi зможаш ты адолець жах смерцi? Вядома! Раней цi пазней, а ўсе там будзем.
* * *
Выбачай, а ты нiколi не заўважаў, што ў прозвiшчы "Шапенгаўэр" хаваецца "Шапэн"?
* * *
Да смерцi бацькоў не падрыхтуешся.
* * *
Nil admirari — анiчому не здзiўляйся! Вось лозунг, пад якiм лёгка памiраць.
* * *
Дзень, калi прачытаў кнiгу, лепшы за дзень, калi пачаў чытаць кнiгу.Так i дзень смерцi лепшы за дзень нараджэння.
* * *
Развагi пра смерць хвалююць не меней за размовы пра эротыку.
* * *
Жаданне дакрануцца да смерцi — надзвычай вялiкае, яно нагадвае намер дзiцяцi лiзнуць намерзлы на лютым марозе блiскучы метал дзвярное ручкi.
* * *
Назiраючы за паляўнiчым, якога папрасiлi застрэлiць хворага на лiшай сабаку, я ўбачыў, як ягоная душа вылецела разам з куляю i, уварваўшыся ў голаў прывязанага да плота цюцiка, разнесла яе. Потым шмат разоў даводзiлася чуць пра тое, што душа забойцы ляцiць да ахвяры разам з куляю. Але ва ўсiх тэкстах неставала паэзii, яны чыталiся i прачытвалiся, як танная мiстычная белетрыстыка. Iншая рэч — абзац з Вавенарга... Вось перад вамi душа рыбака: яна нiбыта адлучылася ад цела i пераследуе рыбу пад вадой. Падштурхоўвае яе да сеткi, зацiснутай у ягонай руцэ. Цi магчыма паверыць, што гэтая душа заходзiцца ад радасцi, убачыўшы паразу няшчаснай рыбiны, i трыумфуе, апынуўшыся ў сетцы! Але ж менавiта так яно i адбываецца.
* * *
Робiцца смешна, калi чуеш: "Не хапае душы!" Яна непадзельная, яна або прысутнiчае, або адсутнiчае. Неставаць можа розуму.
* * *
Вочы — люстэрка душы... Насi чорныя акуляры, каб злы дух не зазiрнуў у душу.
* * *
Падчас пазяхання трэба прыкрываць рот, каб не ўцякла душа.
* * *
Паверыць у несмяротнасць душы гэтаксама цяжка, як прызнаць у сябе смяротную хваробу.
* * *
У бездапаможных лiтаратараў зазвычай ёсць адна яскравая рыса: яны — таленавiтыя зайздроснiкi.
* * *
У адрозненне ад спагады цi спачування зайздрасць — заўсёды дзейсная. Ведаючы гэта, скiроўвай яе на стваральную працу, а не на руйнаванне таго, што гэтую зайздрасць спарадзiла. Пазайздросцi i — пераўзыдзi.
* * *
Калi што i прыносiць выгоды, дык гэта несправядлiвасць. Яна адмаўляе роўнасць. Дзякуючы ёй, у адных — усё, а ў iншых — нiчога.
* * *
Калi палiтыкi пачынаюць гаварыць шчыра, я нiчога не чую, апрача бруднай лаянкi. I гэта не асаблiвасцi майго вуха, а якасцi iхнiх языкоў.
* * *
У народа i ў паноў усё рознае — i дабрачыннасцi, i заганы. Заўважыў Вавенарг. Можна працягнуць думку. Няма двух людзей, чые добрыя i злыя ўчынкi цалкам супадуць.
* * *
Сквапны спадзяецца на доўгае жыццё, чым i выклiкае цiкавасць. Сквапнасць — адна з формаў надзеi. Яе варта ўважлiва даследаваць. Каб не спудзiць сквапнага, варта за вочы называць яго ашчадным i мудрым, што недалёка ад праўды.
* * *
Кiданне каменя ў птушку — праява зайздрасцi да здольнасцi лётаць. Але, калi надышоў час раскiдаць камянi, цi не лепей кiдаць iх у птушак.
* * *
Самы жахлiвы i небяспечны сведка тваёй бессаромнасцi i тваiх грахоў — ты сам. I як цяжка прымусiць гэткага сведку маўчаць. А можа, самагубства — гэта знiшчэнне галоўнага сведкi грэхападзення? Пэўна. I таму хрысцiянская царква не прымае самагубцаў i культывуе вобраз Юды, якi, прадаўшы Хрыста, засiлiўся.
* * *
Грахi — учынкi, якiя прыемна згадваць.
* * *
Злодзей перш-наперш абкрадае сябе.
* * *
Адзiны, каму варта дараваць смяротныя грахi, — ты сам.
* * *
Генiяльныя людзi — генiяльныя грэшнiкi.
* * *
Каб чалавек не ленаваўся, ён даўным-даўно знiшчыў бы сябе.
* * *
Тры ганебныя слупы сучаснага чалавецтва: энерганосьбiты, сродкi камунiкацый i вынiкi дэмакратычных выбараў.
* * *
Дэмакратычныя выбары знiшчаюць герояў лепей за тэрарыстаў i спецслужбы.
* * *
Калi i паставiць сумленных над несумленнымi, дык народ прыйдзе да пакоры... Так казаў Канфуцый, калi ў яго пыталiся, як прывесцi народ да паслухмянасцi. Але бяда, што не кожны сумленны чалавек, узвысiўшыся, застанецца сумленным. У момант узвышэння большасць людзей якраз i страчвае сумленне.
* * *
Пра тое, што нельга браць чужое, ведаеш з дзяцiнства. Але чаму ж цябе не вучылi шукаць толькi сваё месца i не ставiць сябе на чужое?
* * *
Зайздрасць параўноўваюць з жабаю, якая сядзiць на грудзях, цiсне, не дае дыхаць, не дае жыць. Таму смяротныя грахi параўноўвай з годамi.
* * *
Выпадак раскрывае ў табе як лепшае, так i горшае, але горшае праяўляецца лепш.
* * *
І безнадзейны баязлiвец можа атрымаць медаль за адвагу.
* * *
Лепей займець яскравую загану, чым пялегаваць чэзлую прыстойнасць.
* * *
Калi пачынаеш прынiжацца перад тыранам, яшчэ раз даказваеш сваю непамерную пыхлiвасць.
* * *
Ёсць iндывiды, што знаходзяць задавальненне, назiраючы за пакутамi iншых; таму кармленне ўдава трусамi збiрае ў звярынцы шмат гледачоў.
* * *
Натоўп на стадыёне ўстае, калi бачыць падзенне чалавека.
* * *
Можаш i не заўважыць, як абедзенны стол зойме ў тваёй свядомасцi месца алтара.
* * *
Абставiны мацней за чалавека!.. Такiмi словамi к"ты апраўдваюць злачынствы.
* * *
Лайдак заўсёды спяшаецца, бо ведае, што спознiцца.
* * *
Звычайна дапамагаеш толькi таму, што сам спадзяешся на дапамогу.
* * *
Вакол вар’ята жывуць адны вар’яты.Прынамсi, ён так сцвярджае.
* * *
Хвалячы iншых, мiжвольна ўсхваляеш сябе, i гэта лёгка адсочваецца.
* * *
Калi нiкчэмны чалавек губляе страх, ён робiцца бандытам, бо ў нiкчэмных людзей няма сумлення.
* * *
Найтаннейшы гатунак гонару — нацыянальны... Чытаеш у Шапенгаўэра. І можна верыць, калi ў яго ж не чытаць наступнае... Немцы свабодныя ад нацыянальнага гонару i гэтым даказваюць сваю ўласную сумленнасць.
* * *
Ты любiш павагу да сябе толькi за перавагу, якую яна дае над iншымi, за жывёльную вагу.
* * *
У нас няма нi сiлы, нi нагоды здзейснiць усё добрае i злое, што мы мелiся зрабiць. У гэтай максiме Вавенаргу нестае кроплi аптымiзму. I дзякуй лёсу. Бо ўжо панiшчылi б адзiн аднаго з самымi добрымi намерамi ў сэрцы.
* * *
Добрага заўсёды замала, а злога — зашмат. I чаму ўсе спадзяюцца на казачны фiнал, дзе дабро перамагае зло?
* * *
За дабро варта сплачваць, а за зробленае табе зло можна i не плацiць.
* * *
Дабрыня першая сыходзiць з вялiкай i заможнай iмперыi.
* * *
Колькасць крывi ў чалавека абмежаваная, а прага быць свабодным — не.
* * *
Свабоды баiцца раб.
* * *
Добрых уладароў не iснуе.
* * *
Тыранiя нараджае змагароў, барацьбу, супрацiў i нарэшце — водар свабоды.
* * *
Сацыяльная роўнасць — не ў тым, што ўсе аднолькава вольныя, а ў тым — што аднолькава прынiжаныя.
* * *
Найкарацейшы шлях да ўлады ляжыць праз дабрыню. Але быць добрым цяжэй, чым выкарыстоўваць сiлу.
* * *
Чалавечнасць — гэта прастата.
* * *
Лёгка дараваць толькi тое, што не крыўдзiць асабiста цябе.
* * *
Ветлiвасць — навука суiснавання. 12. Варожасць
* * *
Як намерышся дыскрэдытаваць ворага ў вачах грамадства, канстатуй сексуальную ненармальнасць абранай персоны, кажы: "Спадар Х.Y. любiць паразважаць пра генiталii ды ўрынатэрапiю".
* * *
У часе скрухi можна суцешыць сябе думкаю: ты робiш столькi зла, колькi ворагi робяць табе. Суцяшэння варта шукаць у раўнавазе.
* * *
Вораг — пераапрануты сябра.
* * *
Калi за зло плацiць злом, а за дабро сплачваць дабром, можна незаўважна ператварыцца ў люстэрка, дзе не знойдзецца месца нi спачуванню, нi чалавечнасцi. Можа, таму Канфуцый заўважае: за зло трэба сплачваць у згодзе з тваiм сумленнем.
* * *
Калi нейкi чалавек беспадстаўна ненавiдзiць цябе i ты ў гэтым неаднаразова ўпэўнiваўся, зрабi яму зло, каб нарэшце знайшоўся трывалы грунт для нянавiсцi.
* * *
У забойцы амаль заўсёды напагатове адвакат, а ў ахвяры яго чамусьцi няма.
* * *
Услаўляюцца зазвычай рэчы нiкчэмныя.
* * *
Самы дасканалы данос можна напiсаць толькi на самога сябе, а мець з гэтага будуць усё адно iнквiзiтары.
* * *
Вялiкая бяда вылуплiваецца з маленечкага няшчасця, як змяя з яйка.
* * *
Змагацца супраць зла — значыцца, занадта яго ганараваць... Чытаю ў Латрэамона. Зразумела, шанаваць зло не варта, змагацца з iм цяжка. Але яго нельга праiгнараваць. Зло актыўнае, дынамiчнае, агрэсiўнае. I найлепшы стан, у якiм можа быць зло, — гэта сон. Пакуль зло спiць, можна паспець заняць пазiцыю недасяжнасцi для пэўнага зла. Хай пачвара прачнецца i пабачыць насупраць сябе гэткую ж злую галодную пачвару. Хай счэпяцца ў двубоi два кракадзiлы. Будзе на што паглядзець, пры ўмове, што сам ты — не кракадзiл.
* * *
Калi перастаеш злавацца, робiшся добрым... Запэўнiвае Ларошфуко. Зусiм не абавязкова, можаш стаць i абыякавым.
* * *
Поспех аддаляе знаёмых, адпрэчвае ворагаў i пазбаўляе сяброў.
* * *
Нязмушаная размова з сябрам — найлепшая школа для розуму... Нельга не пагадзiцца з мэтрам Вавенаргам.
* * *
Каб сябраваць, трэба пакiнуць заганную звычку патрабаваць ад сяброў такiх ахвяраў, якiя ты сам прыносiш на алтар дружбы. Кожны ахвяруе, колькi можа, i сябруе, як умее.
* * *
Выдатна прыбраны, сытны, поўны тонкiх напояў стол лепей за грошы мацуе сяброўства... Не стамляюся паўтараць.
* * *
Не варта сварыцца з сябрамi i знаёмымi; яны самi пакiнуць цябе, як толькi даведаюцца i пабачаць, што на тваiм полi ўсё добра.
* * *
Некалькi разоў збiраўся скласцi спiс былых сяброў, з якiмi не трэба вiтацца. Справа адкладалася праз тое, што нiводнага з iх не хацелася запiсваць першым.
* * *
Ёсць такi жарт: грошы — найлепшыя сябры. Меркаванне небеспадстаўнае: менавiта за грошы i прадаецца сяброўства, прадаецца, але не набываецца. У Беларусi яшчэ кажуць: грошы сяброў разводзяць.
* * *
Добра мець у сябрах: чалавека разумнага, каб было з кiм параiцца; чалавека абазнанага ў медыцыне, каб дапамагаў падчас хваробы; i чалавека шчодрага, якi ад шчырага сэрца робiць падарункi.
* * *
Легкадумны чалавек прасцей простага завязвае сяброўства i лягчэй лёгкага развiтваецца з сябрам, а таму марны занятак — пошукi глыбокiх узаемiнаў з неглыбокiмi людзьмi.
* * *
Сябры заводзяцца проста, як каты i сабакi, — захацеў i завёў; галоўнае, каб было чым кармiць i паiць.
* * *
Не спрабуй лекаваць сябра ад зайздрасцi, пагадзiся з думкаю, што сябра няма.
* * *
Найлепшы сябра любiць сябе болей, чым цябе.
* * *
Сяброўства — гэта адсутнасць патрабаванняў.
* * *
Не сябруй з тымi, хто табе не роўны, i не бойся выпраўляць уласныя памылкi... Чуеш параду Канфуцыя. Колькi разоў i я мусiў разрываць дачыненнi з добра знаёмымi людзьмi. Складана сказаць праўду пра тое, што не будзеш сябраваць. "Калi ласка, не турбуй мяне i маю сям’ю", — словы простыя, а вымавiць iх цяжка.
* * *
Сяброўства — перадусiм шчырасць.
* * *
Калi твае сябры сышлi з абранага разам шляху, калi здрадзiлi агульным iдэалам, якая тады рознiца — жывуць яны цi iх няма на свеце?
* * *
З былымi сябрамi пазбягай сустрэчаў, а пры выпадковых сутыкненнях не вiтайся, нават калi яны першыя пададуць руку.
* * *
Не кажы пра сяброў кепскае — гэта, найхутчэй, праўда.
* * *
Аднавiць страчанае сяброўства немагчыма: яно, як хваля аб скалу, разбiваецца на дробныя пырскi аб зайздрасць.
* * *
Сабака-жывёла брэша на зладзеяў i кусае ворагаў, а сабака-фiлосаф кiдаецца i выскаляецца на сяброў i суайчыннiкаў дзеля выратавання iх душаў.
* * *
"О сябры мае, няма болей нiводнага сябра!" — любiў паўтараць Арыстоцель. Такое можна вымавiць толькi ў пэўным узросце; асабiста я паўтарыў Арыстоцелеву думку ў 37 гадоў.
* * *
Сапраўднае сяброўства прыдумалi ў XVII стагоддзi маралiсты кшталту Ларошфуко.
* * *
Сяброўства ўмацоўваюць не прызнаннi ў любовi i павазе, а разгадванне патаемных учынкаў, якiя сябра намерваўся схаваць ад цябе.
* * *
Два разы пачынаць сяброўства з адным чалавекам — глупства. Але, па тваiх асабiстых назiраннях, робiцца гэта менавiта два разы. Каб пераканацца ў непатрэбнасцi вашага сяброўства, адной сваркi з сябрам недастаткова.
* * *
З большасцю знаёмых ты перастаў бы вiтацца, каб толькi пачуў, што яны гавораць пра цябе за вочы. Ды каб яны даведалiся, што ты пра iх думаеш. Што зробiш... Патаемныя словы i думкi — найцiкавейшыя.
* * *
Мудрасць i свабода несумяшчальныя са слабасцю... Гаворыць Вавенарг. А што рабiць са старымi мудрацамi i дзецьмi? Яны ж самыя нязмушаныя, найбольш свабодныя ў выказваннях i паводзiнах. Дый наогул, мудры — гэта абазнаны ў жыццi i, адпаведна, пажылы чалавек.
* * *
Не трэба чакаць вялiкiх паслуг ад старых людзей... Запэўнiвае Вавенарг. Пагаджаюся. На старых нельга ўскладаць спадзяванняў, звязаных з доўгатэрмiновымi перспектывамi, але спакойна выслухоўваць iх крытычныя заўвагi адносна дня сённяшняга варта заўсёды. Крытыка цвярэзiць.
* * *
Парады старых людзей — нiбыта зiмовае сонца: свецяць, але не грэюць... Маркоцiцца Вавенарг. Дарэмна. Парада i не павiнна саграваць. Яна — не жанчына. Парада больш падобная да промня, якi асвятляе шлях.
* * *
Калi на схiле гадоў мы страчваем таленты i прыгажосць, замянiць iх могуць, дый тое з цяжкасцю, толькi добрае iмя i багацце... Спадзяваўся Вавенарг. Вядома, хацелася б даць веры. Але мой саракагадовы досвед падказвае, што спадзяваннi Вавенарга дарэмныя, хоць i не пазбаўленыя практычнасцi, асаблiва ў пункце пра багацце.
* * *
I на схiле гадоў не зашкодзяць доўгатэрмiновыя планы. Памiраць збiрайся, а жыта сей... Паўтарае мой бацька.
* * *
Спачатку перажываеш, што ты яшчэ не дарослы, потым — што не самы прыгожы, пазней — што небагаты, напрыканцы — што нешчаслiвы, хворы i стары. А перажываць i не варта.
* * *
Падчас гаворкi са старымi людзьмi не забывай пра iхняе жаданне надаваць значнасцi мiнулым падзеям, якiя амаль не ўплываюць на дзень сённяшнi.
* * *
Нi разу не апранутая кашуля хутка зношваецца.
* * *
Больш чым дастаткова быць шчаслiвым самому па сабе. Тым больш што i няшчасны — заўсёды ў адзiноце.
* * *
Свядомы сыход у цень — адзiн з найкарацейшых шляхоў да радасцi.
* * *
У мужчын на душы свята, калi яны трымаюць у руках конаўкi, дзе гарыць спiрт.
* * *
У жанчын на душы свята, калi яны глядзяць на новыя фотакарткi сваiх дзяцей.
* * *
У хлапчука свята, калi яму першы раз дазволiлi самому запалiць запалку.
* * *
У дзяўчынкi свята, калi яна фатаграфуецца побач з нявестай.
* * *
Радасць — усмешка, а не рогат.
* * *
Шчасце — калi можаш цiха ляжаць i думаць пра смерць.
* * *
Нашто сто адзiнаццаты раз даводзiць тое, што ў масавай свядомасцi з’яўляецца бясcпрэчнай iсцiнай? Масавыя iсцiны трэба абвяргаць.
* * *
Iдэальная чысцiня патыхае хлёркаю.
* * *
Сумленне — шкадаванне таго, што зрабiў i не можаш вярнуць.
* * *
Больш за ўсё на свеце мяне вабiць узор задавальненняў, вытканы на кiлiме жыцця.
* * *
Гонар больш каштоўны за славу... Cцвярджае Шамфор. I можна было б з iм пагадзiцца, каб толькi займець першае i другое ў дастатковай колькасцi.
* * *
Не лепш было б людзям, каб спаўнялася ўсё, што яны пажадаюць... Заўважыў Гераклiт. Сапраўды. Людзi, чые запаветныя жаданнi спраўдзiлiся, нагадваюць iнвалiдаў-жабракоў.
* * *
"Толькi няправiльныя, павярхоўныя пытаннi маюць адказ, а правiльныя, глыбiнныя адказу не знаходзяць", — казаў Крышнамурцi, якi спытаў: "Як гучыць хлапок адной далонi?"
* * *
Дзеля таго, каб вывучаць парадак, не трэба вывучаць беспарадку... Упэўнены Латрэамон. Досыць пераканаўчы пастулат. Толькi вялiкi прыхiльнiк парадку — Леанарда да Вiнчы — пераконваў у адваротным. На ягоную думку, спасцiжэнне i стварэнне прыгожага i ўпарадкаванага непасрэдным чынам знiтаванае з даследаваннем пачварнага, бруднага i хаатычнага. Мне блiжэй пазiцыя Леанарда. I ў якасцi доказу падам прыклад з юнацтва майго бацькi. Ён вырашыў паплаваць у рэчцы пасля навальнiцы. Вада была высокая, плынь моцная. Вiр пацягнуў яго на дно. Бацька штосiлы супрацiўляўся, але змогi ўсплыць на паверхню неставала. Ён быў блiзкi да страты прытомнасцi i гiбелi ў цёмнай вадзе. Толькi ў апошнi момант узнiкла выратавальная здагадка — не супрацiўляцца моцнаму вiру, пайсцi на дно, а там адштурхнуцца ад цвёрдага i выплысцi на паветра. Бацькава перамога над хаосам бруднай паслянавальнiчнай вады пераконвае мяне ў неабходнасцi вывучэння беспарадку дзеля стварэння парадку.
* * *
Найлепшы спосаб пераканання — не пераконваць зусiм... Як пасля гэтых слоў не пацiснуць руку празорлiўцу Латрэамону? У дасканаласцi ягонае думкi давялося пераконвацца неаднаразова — i ў размовах з палiтыкамi, якiя ў большасцi не маюць сталых перакананняў, i ў размовах з прадстаўнiкамi праваахоўных органаў, у чыiх зрэнках утойваецца прага забойства.
* * *
Сапраўднае задавальненне немагчыма атрымаць без абмежаванняў i запатрабаванняў.
* * *
Абмяжуй уласныя патрэбы i пазбегнеш большасцi расчараванняў, але тады не атрымаеш i сапраўдных задавальненняў. Выбiрай.
* * *
Знайшоўшы мэту жыцця, пачынаеш пошук сродкаў дзеля яе ажыццяўлення i неўзабаве разумееш: у ахвяру мэце трэба прынесцi ўласнае жыццё. А цi вартая мэта, хай сабе i найвышэйшая, таго, каб губляць жыццё? Пэўна ж, не. Лепей адмовiцца ад мэты жыцця дзеля самога жыцця. Так яно i здараецца.
|
|
