МЕНСК
Менск – геаграфічны фокус беларускай зямлі, крыжавіна магістральных шляхоў, пік водападзелу Міжмор'я.
Менск – сапраўднае сэрца сучаснае Беларусі.
Усё так і пачыналася, з раптоўнага ўдару ў самае сэрца. Гістарычна Менск упершыню ўзьнікае ў "Слове аб палку Ігаравым", ужо дарэшты зьнішчаны Яраславічамі. Гэта за яго, няіснага, Усяслаў Чарадзей насьмерць рубіўся на рацэ Нямізе-крывавыя-берагі. Ужо ў разгар хрысьціянскага абуджэньня ХІІ ст у Менску мігціць будучая вялікая сталіца: менскі князь Глеб, супраціўнік Манамаха, спрабуе зьяднаць у адну краіну Полацк Эўфрасіньні, Тураў Кірылы, Смаленск Кліма й Аўрамія. Менск, старажытнае злучво паміж крывічамі й дрыгавічамі, мяжа Літвы й Русі, Усходняе й Заходняе Беларусі, Балтыкі й Чарнамор'я, Менск-Мінск, перайменаваны зь беларускай на польскую, з габрэйскай на расейскую, зь нямецкай на савецкую мову – менавіта Менск зьбірае, зьмінае і мяняе сёньня ўсю краіну. Менск – Месца Сустрэчы й эпіцэнтар нацыянальнага сінтэзу. Менск – першачарговая мішэнь геапалітыкі паміж Эўропай і Азіяй. Тут, у доміку па-над Сьвіслаччу ў 1898 г. адбыўся падпольны І зьезд РСДРП, які даў пачатак таталітарнай савецкай сыстэме. Тут праз стагодзьдзе давядзецца зьбірацца Шушкевічу, Краўчуку й Ельцыну, каб забіваць асінавы кол у труну СССР: сустрэўшыся ў менскім аэрапорце, яны адсюль адправяцца ў Белавежу. За той жа Менск, быццам за сэрца, схопіцца ў сутаргах СНД – і ў тым жа Менску ў сярэдзіне 90-х распачнуцца адчайныя спробы рэанімацыі імпэрыі.
Калі Полацк быў сталіцай беларускае старажытнасьці, Вільня – Залатога веку, дык Менск зрабіўся сталіцай нашае будучыні.
Краіна з новым імем Беларусь сталася рэальнасьцю менавіта ў Менску. У 1918 г. тут была створаная БНР, у 1919-м разьмясьціўся ўрад БССР, а ў 1990-м – абвешчаная незалежнасьць. Сёньня ў Менску засталіся хіба толькі сымбалічныя знакі даўніны – Няміга, барока Верхняга горада, Траецкае – колішнія пункціры й контуры ў праекце будучае велічы. Але і гэтыя намёкі паглынае незвычайнае, усеахопнае адчуваньне прасторы й чысьціні.
Менск перапоўнены прасторай. Калі архітэктара, што праектаваў цэнтар пасьляваеннага Менска, спыталіся, што будзе бачыць тут, праяжджаючы, чалавек, ён адказаў коратка: "Неба." У параўнаньні зь іншымі эўрапейскімі сталіцамі зь іх вузкімі вулачкамі, аўтамабільнымі коркамі, згрувашчанай забудовай і цеснай утульнасьцю Менск настолькі ўражвае закладзенымі ў праспэкты, плошчы, кварталы й паркі аб'емамі волі, што здаецца папросту пустым.
Менск – мэгаполіс ІІІ тысячагодзьдзя, у якім пакуль няма анічога, апроч велізарнае масы людзей, паветра й калясальнага адчуваньня чысьціні й пэрспэктывы.
У Менск уваходзіш, быццам у новую кватэру. Пачынаючы з агромністага вакзалу, і да самае Серабранкі зь Зялёным Лугам пераконваесься, што месца тут хопіць абсалютна на ўсё. Адбудаваны практычна наноў пасьля вайны, Менск вырас у дзесяткі разоў і набраў у свой велізарны рэзэрвуар, быццам паветра ў грудзі, амаль два мільёны жыхароў. Канструктывізм Дома Ураду, Опэрнага, Акадэміі Навук, сталінскі ампір праспэкту Скарыны і нават элемэнтарны савок клясычнае чорна-белае гамы, уся гэтая немая ніякавасьць фармулююць прастору ў чаканьні як ідэю Менску.
Чаго чакае Менск?
Яшчэ чатырыста гадоў таму, у эпоху Залатога веку, Менск атрымаў той цудоўны герб, што тлумачыць нам і чысьціню, і прастору, і неба: "Узьнясеньне Маці Божае." Менавіта менскі вобраз Панны Марыі, увасобленае цноты й сьвятасьці – найясьнейшы знак Божага нараджэньня ў спустошанай душы Беларусі. Маці Ісуса Хрыста, стоячы сярод анёлаў, абяцае тым, хто пакутваў, маліўся і верыў, Новы Ерусалім.
Менск, сэрца нацыі, укрыжаванае між Курапатамі, Трасьцянцом, Нямігаю й Хатыньню, канцэнтруе ў сабе духовыя сілы Беларусі – каб нарэшце стаць гарачай, адкрытай Богу сталіцай веры, надзеі й любові для ўсёй Эўропы.
|
