|
|
Вясна непрыкметна перайшла ў лета.
Дні паплылі над зямлёй светлыя, сонечныя, поўныя незлічоных пахаў травы і кветак. Адагрэтая за вясну зямля набрала сіл, і зеляніна на ёй расце і шырыцца з такой шпаркасцю, што калі прыслухацца ўважліва, дык уловіш, як выпростваюцца і цягнуцца каліўцы ўгору, і шасцяць, і перашэптваюцца. Жыта выйшла ў трубку, і месцамі на ім з'явіліся пяшчотныя каласкі з прыўзнятымі вусікамі. Зазелянелі ячмяні і аўсы, пусціла ггшаніца шырокія парасткі, загусцеў лён. I калі ўзнікае ветрык, ён чапляецца за збажыну, і гуляе ў ёй, і песціцца, а поле здалёк нагадвае ў такі час мора, што злёгку хвалюецца і пераліваецца то светла-зялёнымі, то цёмна-сінімі фарбамі. Усяму жывому зямля дорыць шчодрасць. Запярэсцілі, радуючы вока, рознакаляровыя краскі на ўзлесках і пожнях, расце збажына, а поруч з ёй вылазіць лапушысты асот, раскідвае галінкі свірэпка, змешваецца з жытняй і пшанічнай рунню пырнік, выцягваецца над суседзямі іглісты хвошч. Кожнае каліўца імкнецца ўхапіць больш святла, паветра і цеплыні.
Птушаняты пеначкі.
Івалга.
У Беларусі ахова птушак мае добрыя нацыянальныя традыцыі. Ёю займаюцца станцыі юннатаў, работнікі лесу, піянеры, школьнікі, практычна ўсё свядомае насельніцтва.
Аўсянка.
Мінуў стракаты шумны май,
Павольнай хваляй ходзіць жыта,
Цямнее луг, сінее гай,
Рачулка дрэмле пад ракітай,
Дыміцца хмарка ў вышыні,
Трымцяць паветраныя плыні,
Раняе гукі ў цішыні
Зязюля — наш лясны гадзіннік.
Вакол такі спакой, нібы
Настаў вялікі адпачынак,
Хоць недзе блізка час касьбы
I недалёка дзень зажынак.
Некалі поўнасцю знішчаныя зубры і высакародныя алені адроджаны на беларускай зямлі і засяляюць усё новыя і новыя лясныя куткі.
Лета — цудоўная пара для ўсяго жывёльнага свету. Маладыя звяры набіраюцца сіл, мужнеюць.
Перламутраўкі.
Лімонніца.
Бялянка.
Жыццё матылькоў дзіўнае: з агіднага поўзаючага чарвяка раптам нараджаецца цудоўны крылаты матылёк.
Матылькі вялікія і маленькія, хуткія і павольныя, дзённыя і начныя. Бясколерныя і ўсіх колераў вясёлкі.
Муха журчалка.
Вянерын чаравічак.
Вусач.
Насякомыя робяць велізарную шкоду, пагражаюць мільёнам чалавечых жыццяў. З другога боку, без насякомых, як цяпер зразумела, не магла б існаваць наша планета.
Улетку ўсюды — у лесе, у полі, на лузе, куды б ні ступіла нага чалавека, сустрэнеш жывую істоту.
Зялёная жаба.
Земнаводных і рэптылій у Беларусі нямнога. Але іх роля ў жыцці іншых жывёл вельмі значная.
Белы гарлачык.
Улетку возера – гэта кавалачак неба, адлюстраванага ў блакітнай вадзе, вузкія сцяжынкі ўздоўж берага, па якіх нястрымна цягне прайсціся босымі нагамі, гэта брыз з прахалодай і шматколерныя захады сонца.
Лысуха.
У дрымучых лясах Беларусі жыве каля 100 бурых мядзведзяў.
Крыжанка – самая пашыраная на Беларусі з рачных качак.
Возера дрэмле...
Вербы зялёныя
Стан пахілілі
На сонную гладзь,
Ў постаці ціхай,
пад ночы апонаю,
сны старажытнасці сняць.
Ўдовы-бярозы
сваімі каралямі
горда глядзяцца
ў люстэрка вады,
ззяюць крыштальнымі
дзіўнымі хвалямі,
сцелюць на воду
адбіткі-сляды.
З 1962 года ў Белавежскай пушчы вядзецца работа па ўзнаўленню лясных тарпанападобных коней, продкі якіх некалі былі шырока распаўсюджаны на Беларусі.
Тарпанападобныя коні.
Менавіта ёй, роднай прыродзе, яе рэкам, азёрам, празрыстым далячыням, дрымучым пушчам абавязаны людзі працы, майстры любой справы, станам радасці і натхнення.
Напэўна, няма нялекавых ядомых ягад. I ў кожнай свае вітаміны, цукар і кіслоты. I няма, бадай, іншых лякарстваў, якія дзейнічалі б так мякка, не шкодзячы нічому іншаму.
І дзе на свеце ёсць такая,
Як Нёман, рэчанька другая?
Тут хвалі светлы, срэбналітны,
А беражкі — ну, аксамітны,
На дне пясочак жоўты, чысты,
Вадою згладжаны, зярністы.
У воду войдзеш — шчасце раю,
Я шчасця большага не знаю.
Большасць азёр Беларусі знаходзіцца ў маланаселеных раёнах, далёка ад буйных прамысловых цэнтраў, і таму яны захавалі чыстую ваду, прыродныя ўмовы для жыцця жывёл.
Пеўчы дрозд.
Без птушак нельга ўявіць ні вёску, ні горад, ні рэчку, ні возера, ні луг... Без птушак лес быў бы мёртвы. Птушкі – краса прыроды.
Вялікая сініца.
Азёры – вельмі важная і неад'емная частка прыроды нашай рэспублікі.
Яшчаркі.
Чорныя буслы.
У шмат якіх краінах, дзе існаваў культ змей, іх ахоўвалі. У Беларусі змеям не пашанцавала. Раней кожны хапаў кій і забіваў іх. Цяпер становішча змянілася: людзі зразумелі, што знішчалі іх без прычыны.
Абляпіха.
Беларускія лясы багатыя на розныя дарункі.
Прыціхлі ў стоме лес і зямля;
Чакаюць прахлады расліны, ралля.
А спёка мацнее, наўкол цішыня:
Прырода чакае дажджлівага дня.
Вунь цёмная хмара з-за лесу ідзе,
Маланкі, грымоты з сабою вядзе,
Расце і расце, абняла небасхіл.
Схавалася сонца, віхорыцца пыл.
А вецер мацнее, у дрэвах шуміць;
У хмарах маланка пажарам блішчыць.
Згусціліся сілы магутныя вод,
I сыплюцца кроплі дажджу, нібы шрот.
Колькі ж на зямлі насякомых? Мільярд мільярдаў! А магчыма, і больш. Надыходзіць лета, і яны ў вялізнай колькасці засяляюць лясы, палі, сады. Адны з іх – верныя сябры і памочнікі, другія – заклятыя ворагі чалавека.
Шматкветніца.
|
|
