|
МАНАЛОГ ПРА ТОЕ, ШТО ДАЛЕЙ ЗА КАЛЫМУ, АСВЕНЦІМ І ХАЛАКОСТ
|
|
|
МАНАЛОГ ПРА ТОЕ, ШТО ДАЛЕЙ ЗА КАЛЫМУ, АСВЕНЦІМ І ХАЛАКОСТ
"У першыя дні... Адчуванні былі розныя... Памятаю два самыя моцныя пачуцці – пачуццё страху і пачуццё крыўды. Усё адбылося і аніякай інфармацыі: улада маўчыць, медыкі нічога не кажуць. У раёне чакалі ўказанняў з вобласці, у вобласці – з Мінска, а ў Мінску – з Масквы. Доўгі-доўгі ланцужок, а ў канцы яго ўсё вырашала некалькі чалавек. Мы аказаліся безабароннымі. Вось гэта было самае галоўнае адчуванне ў тыя дні. Усяго некалькі чалавек вырашалі наш лёс. Лёс мільёнаў людзей. Гэтак жа, як і ўсяго некалькі чалавек маглі нас знішчыць... Не маньякі, і не злачынцы. Звычайныя дзяжурныя аператары на атамнай станцыі. Калі я гэта зразумела, я зведала моцнае ўзрушэнне. Чарнобыль расхінуў бездань, нешта такое, што далей за Калыму, Асвенцім і Халакост. Чалавек з сякерай і лукам ці чалавек з гранатамётам і газавымі камерамі не мог забіць усіх. Але чалавек з атамам...
Я – не філосаф, не стану філасофстваваць. Лепей яшчэ раз пра тое, што памятаю...
Паніка першых дзён: нехта кінуўся ў аптэкі і накупіў ёду, нехта перастаў хадзіць на рынак, купляць там малако, мяса, асабліва ялавічыну. У нашай сям'і ў гэты час стараліся не эканоміць, бралі дарагую каўбасу, спадзеючыся, што яна з добрага мяса. Але неўзабаве ўведалі, што менавіта ў дарагую каўбасу падмешвалі заражанае мяса, маўляў, раз яна дарагая, яе купляюць патрошку, спажываюць меней. Мы аказаліся безабароннымі. Але гэта ўсё, вам ужо, канешне, вядома. Хачу напісаць пра іншае. Пра тое, што мы былі генерацыяй савецкай.
Мае сябры – урачы, настаўнікі. Мясцовая інтэлігенцыя. У нас быў свой гурток. Сабраліся ў мяне дома. П'ём каву. Сядзяць дзве закадычныя сяброўкі, адна з іх урач. У абедзвюх малыя дзеці.
Першая:
– Заўтра еду да бацькоў. Завязу дзяцей. Раптам захварэюць, пасля ніколі сабе не дарую.
Другая:
– У газетах пішуць, што праз некалькі дзён абстаноўка стане нармальнай. Там – нашы войскі. Верталёты, бранятэхніка. Па радыё паведамлялі.
Першая:
– Табе таксама раю: забяры дзяцей! Завязі! Схавай! Гэта не вайна. Мы нават не можам сабе ўявіць, што адбылося.
Нечакана яны перайшлі на высокія тоны, і скончылася сваркай. Узаемнымі абвінавачваннямі:
– Ты – здрадніца! Дзе твой мацярынскі інстынкт? Фанатычка!
– Што б з намі было, калі б кожны рабіў гэтак, як ты? Перамаглі б мы ў вайну?
Спрачаліся дзве маладыя прыгожыя жанчыны, якія бязмежна любілі сваіх дзяцей. Штосьці паўтаралася, якісьці знаёмы тэкст...
I ва ўсіх, хто там быў, маё, у прыватнасці, адчуванне: яна спараджае трывогу. Трэба дачакацца, пакуль скажуць. Аб'явяць. Яна – урач, ведала болей: "Уласных дзяцей не здольныя абараніць! Вам ніхто не пагражае? А вы ўсё адно баіцеся!"
Як мы яе ў тыя хвіліны ненавідзелі, яна сапсавала нам вечар.
На наступны дзень яна паехала, а мы прыбралі сваіх дзяцей і павялі на першамайскую дэманстрацыю. Маглі ісці, а маглі і не ісці. У нас быў выбар. Нас ніхто не прымушаў, не патрабаваў. Але мы палічылі гэта сваім абавязкам. Як жа ж! У такі час, у такі дзень... Усе павінны быць разам... Беглі на вуліцу, у натоўп...
На трыбуне стаялі ўсе сакратары райкома, побач з першым сакратаром – яго малая дачка, яна стаяла так, каб яе бачылі. На ёй – плашч і шапачка, хоць свяціла сонца, а на ім – вайсковая плашч-палатка. Але яны стаялі... Гэта я памятаю...
Я напісала пісьмо, каб засталася праўда тых дзён і тых адчуванняў. Тую першамайскую дэманстрацыю я не забуду...
Што з намі адбылося? Што нам адкрылася? Паўтаруся: з намі адбылося нешта такое, што далей за Калыму, Асвенцім і Халакост. Але дзе нашы інтэлектуалы? Пісьменнікі? Філосафы? Чаму яны маўчаць?"
З ліста Людмілы Дзмітрыеўны Паленскай,
сельскай настаўніцы, перасяленкі з
чарнобыльскай зоны
|
