Родныя вобразы / С. Алексіевіч. «Чарнобыльская малітва»

        МАНАЛОГ ПРА СІМВАЛЫ ВЯЛІКАЙ КРАІНЫ

        "Пад канец мая, недзе праз месяц пасля аварыі, да нас пачалі паступаць на праверку прадукты з трыццацікіламетровай зоны. Інстытут працаваў кругласутачна. Як ваенны У рэспубліцы толькі ў нас на той момант былі прафесіяналы і спецыяльная апаратура. Прывозілі вантробы хатняй і дзікай жывёлы. Праверылі малако. Пасля першых проб стала ясна, што да нас паступае не мяса, а радыеактыўныя адыходы. Вахтавым метадам у зоне пасвілі статкі. Пастухі прыязджалі і ад'язджалі, даярак прывозілі толькі на даенне. Выконвалі планы малаказаводы. Праверылі. Не малако, а радыеактыўныя адыходы. Сухі малочны парашок і бляшанкі згушчанага і канцэнтраванага малака Рагачоўскага малаказавода мы доўга выкарыстоўвалі на лекцыях як эталонную крыніцу. А ў гэты час іх прадавалі ў магазінах... Калі людзі чыталі на этыкетках, што малако з Рагачова, не бралі яго, яно затаварвалася, потым раптам з'явіліся бляшанкі без этыкетак. Мяркую, прычына не ў тым, што не хапала паперы – людзей падманвалі. Падманвала дзяржава.
        Першая паездка ў зону: у лесе фон у пяць-шэсць разоў вышэйшы, чым у полі, на дарозе. Паўсюль высокія дозы. Працуюць трактары... Сяляне капаюць свае гароды... У некалькіх вёсках змералі шчытавідку дарослым і дзецям: у сто, у тысячу разоў вышэй за дапушчальную дозу. Была ў нас у групе жанчына. Радыёлаг. З ёй здарылася істэрыка, калі ўбачыла, што дзеці сядзяць у пяску, гуляюць. Праверылі грудное малако – радыеактыўнае... Працуюць магазіны і, як звычайна, у нас у вёсках, мануфактура і прадукты ў суседстве: касцюмы, сукенкі, а побач каўбаса, маргарын. Ляжаць адкрыта, нават не накрытыя цэлафанам. Бяром каўбасу, яйкі... Робім рэнтгенаўскі здымак: не прадукгы, а радыеактыўныя адыходы...
        Мы пыталіся – што рабіць, як быць? Нам адказвалі: "Праводзьце замеры. Глядзіце тэлевізар". Па тэлевізары Гарбачоў супакойваў: "Прыняты неадкладныя меры"... Я верыў. Інжынер з дваццацігадовым стажам, добра знаёмы з законамі фізікі. Ведаў жа я, што з гэтых мясцін трэба сысці ўсяму жывому. Хоць бы на нейкі час. Але мы добрасумленна праводзілі замеры і глядзелі тэлевізар. Мы прывыклі верыць. Я – з пасляваеннага пакалення, якое вырасла ў гэтай веры. Адкуль вера? Мы перамагаі ў такой страшнай вайне. Перад намі тады ўвесь свет схіляўся. Гэта ж было! У Кардыльерах на скалах было высечана імя – Сталін! Што гэта? Сімвал. Сімвал вялікай краіны.
        Вось адказ на ваша пытанне: чаму мы ведалі і маўчалі? Чаму не выйшлі на плошчу, не крычалі? Мы дакладвалі, складалі тлумачальныя запіскі. А маўчалі і пакорліва падпарадкоўваліся загадам, бо партыйная дысцыпліна, я – камуніст. Не памятаю, каб хто-небудзь з нашых супрацоўнікаў адмовіўся ад камандзіроўкі ў зону. Не з-за страху пакласці партбілет, а з-за веры. Перш за ўсё, вера, што мы жывём прыгожа і справядліва, і чалавек у нас вышэй за ўсё, мера ўсіх рэчаў. Крушэнне гэтай веры пасля для многіх канчалася інфарктам ці самазабойствам. Куляй у сэрца, як у акадэміка Лягасава... Таму што калі траціш веру, застаешся без веры, ты ўжо не ўдзельнік, а саўдзельнік, у цябе няма апраўдання. Я так яго разумею.
        Нейкі знак... На кожнай атамнай станцыі ў былым Саюзе ў сейфе ляжаў план ліквідацыі аварыі. Тыповы план. Сакрэтны. Без такога плана нельга было атрымаць дазвол на пуск станцыі. За шмат гадоў да аварыі яго распрацавалі менавіта на прыкладзе Чарнобыльскай станцыі: што рабіць і як? Хто адказвае? Дзе знаходзіцца? Да самых малых падрабязнасцей... I раптам там, на гэтай станцыі, адбываецца катастрофа... Што гэта – супадзенне? Містыка? Калі б я быў вернікам... Калі хочаш знайсці сэнс, адчуваеш сябе рэлігійным чалавекам. А я – інжынер. Я – чалавек іншай веры. У мяне іншыя сімвалы..."

        Марат Піліпавіч Коханаў, былы інжынер Інстытута ядзернай энергетыкі
        Акадэміі навук Беларусі

Маналог пра тое, як лёгка стаць зямлёй <<

>> Маналог пра тое, што ўжыцці страшнае адбываецца ціха і натуральна

Падабаецца Не падабаецца

2009–2022. Беларусь, Менск.