РАЗДЗЕЛ XIV
Наступных тыдняў ён амаль не памятаў. Яны падзяляліся на дні. Адны з гэтых дзён цягнуліся нудна, як панядзелкі, і доўга, як крымскі палон. Другія ляцелі хутка - гэта калі яна была поруч.
У гэтыя хуткія дні таксама было мала падзей, але можна было ўвесь час глядзець на смешны рух вуснаў, якім яна здзьмухвала бязважкую пасмачку попельных валасоў са шчакі, на светла-жоўтыя пальчаткі, на калматы цёмна-шэры берэт.
Аднойчы ён дапамог ёй выйсці з аўтобуса, і Андрэю, як хлопчыку, было патрэбна так мала, каб шчасця хапіла на цэлы дзень: няўлоўны цяжар рукі, якой яна абаперлася на яго моцную далонь.
Ён як быццам чакаў выпадку, хоць ведаў, што яго не можа быць. I толькі аднойчы выдаў сябе.
Ездзілі ў Каломенскае. Глядзелі царкву Увазнясення. Яна была прыгожай, але Андрэй не мог любіць яе, як Пакроў на Нерлі. Магчыма, таму, што там было віраванне і звон светлага смутку напрадвесні, а тут прыгажосць стаяла на прагна расстаўленых белакаменных ганках, і гэта было толькі ўсталяванне ўлады, уласцівае для часоў "трэцяга Рыма".
Галіна Іванаўна пачала, відаць, заўважаць нешта. Глядзела на хлопца цёмнымі спачуваючымі вачыма, часам клала румяную шчаку на далоньку і сумна, па-вясковаму, па-бабску, пахітвала галавой.
I тут, на жоўтай лугавінцы над адхонам, яна не вытрымала, адвяла Грынкевіча ўбок і заўважыла, што ён страшэнна змарнеў, стаў падобны на мумію і, напэўна, закахаўся ўшчэнт, і гэта, аднак, зусім яго не прыкрашае.
Андрэй стаў разупэўніваць, і пасля гэтага яму стала здавацца, што нават руды конь, які скуб непадалёку сухую, забітую зазімкамі траву, зразумеў яго і мае ласку глядзець на яго паводзіны з сарказмам і іроніяй.
Трэба было берагчы імя Ірыны. А яна, як назнарок, сама лезла на ражон. Калі ішлі ў прыказны і ў палату гадзіннікаў, - казала, што курсанты-грузіны быццам бы не пайшлі таму, што знайшлі непадалёку шашлычную і што Грынкевіч сумны таму, што не адважыўся ўцячы з імі. А калі спусціліся ўніз і выявілі, што дзверы нехта замкнуў, - яна, гарэзуючы, выказала меркаванне, што гэта таксама зрабіў Андрэй - з цягі да моцных уражанняў.
Зноў палезлі па вінтавых сходах шукаць другі выхад. Сходы былі стромыя, і Грынкевіч, каб развеяць няёмкасць, сказаў завучу, якая ішла наперадзе, каб яна спакойна сабе падала, спадзеючыся на яго. Тая заявіла, што ў яе няма намеру быць гэткай легкаважнай.
I тады Андрэй пабачыў, яшчэ вышэй, вочы, якія смяяліся.
- Што вы, Галіна Іванаўна, няўжо вам было б непрыемна ўпасці ў абдоймы беларускай паэзіі?
Зарагаталі ўсе, а Андрэй у апраметную праваліўся б, абы не чуць такога.
I ўсё ж ён выдаў сябе, нягледзячы на няёмкасць. Мёртва чарнелі ў паўдзённым прысмерку кастрычніцкага дня дубы. Бетон, заліты ў іх дуплы, здаваўся белым і халодным, як лёд, быццам дрэвы заледзянелі да сэрца. Там-сям жаўцелі яшчэ на верхніх галінах скручаныя ў трубачку моцныя лісты. Але туман стаяў між дрэвамі, укрываў дробнай халоднай імжою сцябліны бадзякоў і варсінкі на шапачцы Ірыны. Выплыў з гэтага туману бярвенчаты домік Пятра, і адчыніліся дзверы, і людзі апынуліся ў пакоі з вузенькімі вокнамі. Тут змрок здаваўся яшчэ гусцейшым, таму што сцены былі чорныя, цвёрдыя ад куродыму, як косць.
I ў паўзмроку Андрэй убачыў яе вочы, удвая большыя, чым на самай справе.
Ён адчуў, што пайшоў бы з ёю нават у курную хату, цяжка карчаваў бы ляды, толькі каб вечарам ляжаць пад валакавым акенцам і пры святле лучыны ў лучніку глядзець, як яна прадзе. Усё было лепей, чым быць паэтам, але без яе.
Напэўна, на хвiлiну ён перастаў трымаць на твары маску абыякавасцi. А можа, вочы яго таксака былi ўдвая большыя i таму страшныя. Але ён убачыў, як шырылiся ў цемры яе зрэнкi, як злёгку адкiнулася назад, бы ад спалоху, яе галава i як адначасова ўся яе постаць пацягнулася да яго, нават злёгку дакрануўшыся плячом i потым зноў адхiлiўшыся.
Астатнія дзве гадзіны яна не жартавала. Глядзела кудысьці паўз яго, думаючы аб нечым, і маўчала. Маўчала і яшчэ некалькі дзён, часам кідаючы на Андрэя вельмі дапытлівыя і як быццам спалоханыя позіркі з-пад густых веек. Маўчала і потым. Маўчала, пэўна, цэлую вечнасць. Маўчала нават тады, калі ездзілі глядзець Круціцкае падвор'е, і Андрэй, асабліва расчулены, бо ведаў з рукапісу прабабкі, як любіў Круціцкі церамок той Гораў, здольны быў ледзь не плакаць ад замілавання, гледзячы на яе.
Ён паспрабаваў быў нават расказаць ёй, што будавалі церамок майстры і дойліды, вывезеныя з яго радзімы, з яго роднага Вострава, але яна сказала яму, нават з нейкай злосцю:
- I як гэта яны здолелі?
- Сам здзіўляюся, - спрамогся знайсці ў голасе іронію Андрэй.
Забіць сябе варта было за гэтыя словы! Трэба ж было бачыць, што злосць была толькі ў словах, а вочы былі звычайнымі вачыма лясной касулі, калі яна ідзе на саланчак, бо не можа іначай, ідзе, цвёрда ведаючы, што недзе тут сядзіць паляўнічы.
- Прабачце, - сказаў ён. - Я дорага даў бы, каб не сказаць апошніх слоў.
Гэта было яшчэ горш. Быццам чалавек гуляў у асаблівую высакароднасць. Але выпраўляцца не было калі, і ён ціха сказаў Ірыне:
- Вам не трэба гэтага. Нашто абражаць гэтую чырвоную цэглу, небывалыя купалы і гульбішчы? Вы лепшая за ўсё гэта, а хочаце здавацца горшай.
I дадаў:
- Вам ніхто не паверыць, Ірына Сяргееўна. У гэтым вам ніхто не паверыць. А я - першы. I вы дарэмна так з намі.
Яна змоўкла. I маўчала зноў усю дарогу, сядзела на першым ад яго сядзенні. Андрэй глядзеў на яе і зусім непадалёк бачыў яе валасы, скручаныя цяжкім вузлом, яе тонкія плечы і ўласцівую ёй, непаўторную сумную ўсмешку.
Гэтая ўсмешка згасала па меры таго, як усё гусцей абступалі вуліцу і грувасціліся адзін над адным цагляныя дамы, як усё мацнеў грукат трамваяў і ярасны спеў горада.
Яна згасала, і вусны цвёрда сціскаліся ў рашучай і халаднаватай складцы.
Ужо сыходзячы з аўтобуса, яна павярнулася да яго.
- Заходзьце дваццаць сёмага, у дванаццаць гадзін.
Потым яе маленькая рашучая постаць, усё змяншаючыся, звярнула ў завулак і згубілася ў шалёным віраванні натоўпу, у грукаце гарадскога дня.
...Усе днi да дваццаць сёмага Андрэй думаў, цi ўзяць яму да Горавай сваю паэму. Яна i падабалася яму i не падабалася. Гэта было лепей за бясхмарныя ранейшыя вершы, але здавалася яму бездапаможнай лухтой нават пры адным успамiне пра голас Iрыны, пра музыку i сэнс яе слоў.
Для каханай нельга складаць пасрэдныя вершы.
I ўсё ж ён узяў паэму з сабой. Перш за ўсё таму, што ведаў: гэта не будзе непрыемна ёй.
Калі ён ехаў на таксі, выгляд у яго быў такі, што зубастая баба-шафёр, высаджваючы яго, сказала:
- Катай, хлопча. У мяне рука лёгкая.
I ад гэтага спачування невядомай, зусім чужой маскоўскай жанчыны нават хвіліна чакання, перад тым як пазваніць, здалася ўпершыню лёгкай.
Няўпэўнены брэх сабакі, цьмяная худзенькая фігурка ў паўцемры, лёгкі крок, якім яна плыла перад ім у пакой, рука, якая пасадзіла яго на канапу, аддзяліўшы ад сябе італьянскім сталом - усё гэта плыло перад Андрэем бы ў тумане.
Грынкевіч адчуваў, што ён любіць шэры дзень за вокнамі, любіць таршэр, зроблены з алебастравых, трывожна-зламаных трохкутнікаў, любіць самое паветра ў гэтым доме.
Сабака паклаў яму на калена галаву, - і гэта была таксама захапляючая радасць.
Адчуваючы, як хваля любові да ўсяго на свеце перапаўняе грудзі і вось-вось задушыць, цвёрда ведаючы, што не мог быць падманам пагляд шэрых вачэй у каломенскім доміку, адчуваючы, што яму нельга не сказаць, што нават вочы сабакі чакаюць ад яго гэтага, ён адкрыў рот і сказаў раптам зусім не тое:
- Вы ведаеце, што я чакаў вашай лекцыі, яшчэ ні разу не ўбачыўшы вас.
Яна аж галавой страсянула:
- Даволі раптоўна. Вы жахлівы чалавек. Ніколі не ведаеш, чаго ад вас чакаць. Што здарылася?
Андрэй палез у кішэнь, дастаў адтуль лісток з прабабчынага рукапісу і працягнуў ёй. Здзіўлена прыўзняліся бровы:
- Гэта што?
- Чытайце.
-"I зараз, стоячы на парозе апошняй мяжы, прайшоўшы нясцерпны доўгі і цяжкі шлях, я, страціўшы надзею і яшчэ многае, не губляю веры ў будучыню і жыццё толькі таму, што была ноч на пароме, дзе суайчыннік у неразумнасці забіў наша жыццё, а вораг паспрабаваў дапамагчы і, стоячы пад кулямі, да канца бараніў годнасць і сумленне чалавека. Юрый Гораў з Масквы. Хай бясхмарным будзе яго шлях. I, магчыма, унукі мае цеплынёю і адданасцю дапамогуць яго ўнукам, калі толькі звядзе іх на гэтай зямлі халодны лёс..."
Аблічча Ірыны было бледнае, і вусны трохі дрыжалі.
- Што гэта?
- Ці не быў ваш дзед або прадзед афіцэрам падчас паўстання шэсцьдзесят трэцяга года?
Апусціліся вочы. Потый, ледзь чутна, яна сказала:
- А што?
Грынкевіч, пільна гледзячы на яе дрыжачыя веі, расказаў ёй аб падзеях на пароме. Яна слухала моўчкі і толькі па нервова сплеценых пальцах можна было заўважыць цень нейкага хвалявання.
...Ён скончыў...
- Гэта добра і прыгожа, - сказала яна. - Але я не ведаю, ці быў тады на Беларусі мой прадзед.
- Думаеце, што гэта не ён?
- Чаму не, думаю. Проста нічога не ведаю аб ім.
- Як было імя па бацьку вашага дзеда?
- Н-не тое... Пэўна не тое.
Дзіўна, але Андрэй адчуў разам з расчараваннем і некаторае заспакаенне.
- Што ж, - сказаў ён. - Гэтае няведанне ўсё адно збліжае нас. Усё магло быць. Я веру.
- І я.
Андрэй пабачыў на сцяне партрэт жанчыны, напісаны ў адценнях зялёнага колеру. Нешта нагадваў яму гэты партрэт, асабліва характэрным прыкусам вуснаў. Каб існаваў "зялёны Пікаса" і каб гэта быў не Пікаса, а правінцыяльны выкладчык мастацтва, які працуе "пад Пікаса", то атрымалася б нешта падобнае на гэту карціну. Магчыма, ён, Андрэй, проста нічога не разумеў, але гэтая зялёная жанчына, напісаная пэндзлем, на якім не ляжала пячаць генія, здавалася яму ненатуральнай і асабліва брыдкай. Брыдкай таму, што кагосьці няўлоўна нагадвала.
- Вы хацелі штосьці прачытаць мне, - адарваў яго ад думак голас Горавай. І таму, што яго захапілі знянацку, таму, што пачыналася тое, самае важлівае, чаго ён чакаў восем год, ён адчуў, што сэрца яго захаланула і абарвалася ўніз.
- Толькі не перабівайце мяне.
Рука з рукапісам дрыжала, і добра было, што жанчына не бачыла гэтага за сталом, бо стрымаць сябе ён не мог.
Брыдкi, халодны асеннi дзень.
Таксі прыцішаюць бег...
Мужчына чытаў, апусціўшы вочы, не маючы змогі ўзняць іх. Ён баяўся ўбачыць яе аблічча, прачытаць на ім іншае, непажаданае. Потым ён шкадавау аб гэтым, яму хацелася бачыць усё. Але тады ён не мог.
Толькі на палове рукапісу ён авалодаў сабою. Хваляванне ставала ўсё мацнейшым.
Кроў кінулася яму ў твар, а голас загрымеў, запаланіўшы пакой.
Ён скончыў, i настала цiшыня, доўгая, гнятучая.
I раптам цiхi голас, у якiм недзе глыбока на дне гучала штось падобнае на балючую пакорлiвасць лёсу, сказаў:
- Нашто вы гэта, Андруша?
- Я сам ведаю, што дарэмна. Але я больш не мог. Цяпер мне лягчэй.
- Вы ж мяне зусім-зусім не ведаеце.
- Я ведаю вас лепей, чым вы самі.
- Я чалавек цяжкага лёсу. Вайна зачыніла перада мною дзверы ў тэатр. Абмарожаныя ў сорак першым рукі - у музыку. А я... мне гэта было даражэй за жыццё. Што мне засталося? Пісаць кнігі і тлумачыць другіх. Нешта накшталт прычотніка пры храме мастацтва. Нашто вам гэта? Нашто вам я?
Сківіцы мужчыны рухаліся цяжка, і голас быў глухім.
-Усё яшчэ будзе, - сказаў ён. -Пачнём разам... Вы дзівосная. Няўжо вы не падумалі, што гэтым яшчэ больш прывязваеце мяне да вас. Я кахаю не толькі за душу, за вашу прыгажосць і розум. Я не ведаю, што вас вяжа да гэтага чалавека, але паверце разумнаму сэрцу, гэты дом не для вас. А наперадзе столькі дзён, столькі сапраўднага жыцця!
Плескануўся па яе твары затоены боль. Зябка скалануўшыся ў крэсле, яна сказала:
- Я вам зараз скажу тое, чаго нікому яшчэ не казала. I паверце, гэта вялікая ахвяра з боку жанчыны... Асабліва ў такі момант. Калі ласка, прынясіце мне цыгарэты з гасцінай.
Ён прынёс і сеў на сваё месца. Насцярожана цягнуліся хвіліны. Гадзіннік адбіў чарговую палову гадзіны.
- Што ж, - сказала яна, - вы, вядома, самі ведаеце, як было ў сорак першым. Немцы ў кастрычніку ўзялі Валакаламск, іхнія танкі ўварваліся ў Мажайск. Пятнаццатага кастрычніка Масква пакідала Маскву...
- Але. Я ў той час таксама быў у Маскве... І апалчэнцаў бачыў - хлопцы ў акулярах і дзяўчынкі з танюткімі рукамі.
Андрэй бачыў, што ёй нясцерпна цяжка гаварыць, і таму даваў ёй час на роздум і мужнасць.
- Страшны быў горад, - сказаў ён. - Надаўбы стынуць. Кожнае акно распята на папяровым крыжы. Касыя, белыя... Пасля - сібірскія палкі. I апалчэнцы...
- I я была сярод іх, - сказала нарэшце яна, зацягваючыся цыгарэтай. - Мне ўдалося прыбавіць сабе гады... Разам з адным хлопцам...
- Вы... кахалі яго?
- Бадай што, - сказала яна. - Своеасабліва, як можна кахаць у пятнаццаць год.
- А ён?
- Ён таксама. I не толькі ён... Быў у нас камандзір аддзялення, Міхал. Сапраўдны дзед у параўнанні з намі. Яму было дзевятнаццаць.
- Якія яны былі?
- Розныя... Зусім... Камандзір быў вясёлы, уладны, жарсткавата-ўпэўнены. А з другім, з... Віцем, мы пазнаёміліся за тры месяцы да вайны. Ён пераехаў да нас, у Замаскварэчча, з Пісцовай...
Памаўчала.
- Я пачала забываць ягоны твар... Але вы... чымсьці нагадваеце мне яго... Мы сталі на пазіцыю ў раёне Нара-Фамінска, усе нашы хлопцы і дзяўчаты... Чакалі. У гібель не верыў ніхто, хоць вінтоўка была адна на дваіх. Ну і яшчэ бутэлькі з запальнай сумессю... Гэта было не шаснаццатага, а васемнаццатага...
Ёй цяжка даваліся словы, і таму Андрэй памог:
- Я напярэдадні скідаў запальныя бомбы з дахаў. Наш дом стаяў за Зацэпе... Якраз каля разбуранага бомбай рынку. Раніцай спаў, а потым мы паехалі разам з дарослымі на акопы. Туды ж, пад Нара-Фамінск... Дзіўна, мы маглі б сустрэцца яшчэ семнаццаць год таму... А яшчэ ён які быў, ваш друг?
- Харошы. Часам я дзiўлюся, як апалчэнцы маглi стрымаць немцаў на дзень-два, да падходу сiбiрскiх палкоў. Але потым успамiнаю яго. Вось такiя - пяшчотныя, чыстыя - яны страшныя былi, калi закранулi дарагое для iх. Такi быў i Вiця. Ён мне аднойчы расказваў, як яны кралi з леднiка лёд, увесь у апiлках: У адным кавалку быў карась. Замёрз i ляжаў у крыштальнай труне... Лёд растаў, i карась аджыў. Ён выпусцiў карася ў Чыстых Прудах...
Зацягнулася:
- Яшчэ напярэдадні вайны мы нічога не ведалі, хадзілі з ім каля Чырвонага Клімента. Сонца сядала за дрэвы. I лёталі галубы... Ён даў мне, падабраўшы, адно пяро.
- Што ж здарылася ў той дзень? - спытаў Андрэй.
- Пачалося з абстрэлу. Калі ён скончыўся, усё поле было перакапанае, быццам тут цэлы тыдзень рылася свіння. Вялікая, са слана. А потым немцы пусцілі супраць нас пяхоту і танкі. Цяжкія танкі "Валянцін"... I тут здарылася дзіўнае. Нас было дзве сотні амаль дзяцей. I мы адбілі танкавую атаку... Віця спаліў адну з машын... А нас асталося пяцьдзесят чалавек... I такое ап'яненне - маўляў, вось варта было нам прыйсці - і вораг уцякае, - што гэтыя пяцьдзесят кінуліся ў контратаку... Дурныя, харошыя былі хлопцы... Камандзірам удалося іх затрымаць... Віцька падабраў нямецкі аўтамат і прыкрываў чэргамі тых, што адступалі да сваіх акопаў. Я была непадалёк. I тут... тут міна трапіла якраз у тое месца, дзе стаяў ён... Я яшчэ паспела ўбачыць: высокі такі, чорны, маслісты слуп дыму і зямлі... I потым цемра... Мяне падабралі хлопцы. Міхал сам адправіў мяне ў медсанбат... Але што яны маглі тады? Асколак сядзіць у калясардэчнай сумцы і цяпер.
Андрэй сядзеў моўчкі і глядзеў туды, у куток, дзе гусцела цемра і дзе нерухомая, са сплеценымі на каленях пальцамі сядзела яна.
Зноў аддаўся меладычны звон у глухіх пакоях. I зноў стала цішыня.
- Ясна, - сказаў Андрэй.
Насцярожаныя людскія вочы глядзелі на яго са сцен.
- Ён памёр, - сказала Ірына. - Пяць год я жыла і не жыла...
- А камандзір аддзялення? - спытаў пасля паўзы Андрэй.
- Гэта мой муж.
I, як быццам апраўдваючыся, сказала:
- Я чакала, і ён чакаў. Не стамляўся чакаць. I казаў, казаў мне словы... Што мне было да жыцця пасля той смерці? Жыццё адабрала любы шлях, жыццё адабрала любага чалавека... Я згадзілася.
- I няўжо нашы медыкі нічога не могуць зрабіць?
- А што яны могуць? Зараз усё запушчана. У сумцы стварыўся рубец. Чым гэта можа скончыцца, вы ведаеце.
Андрэй маўчаў. Потым сказаў амаль бязгучна:
- Можа, мне варта было б маўчаць. Але маўчаць я не магу. Я кахаю вас. Нават больш чым гадзіну таму.
- Ды няўжо вы не разумееце, - успыхнула яна, - няўжо вы не разумееце, што праз год... заўтра... сёння можа быць канец? Няўжо вы не разумееце, што я не хачу гэтага для вас, што я не хачу для вас яшчэ і гэтага гора?
Ох, як загарэліся яе шэрыя вочы! А рука шукала цыгарэту ў пачцы.
- Кіньце курыць, - жорстка сказаў Андрэй. - Я не дазволю гэтага больш.
- Усё адно, - яна ўдарыла сябе далонню ў грудзі. - Зразумейце, цень нада мною. Я не хачу, каб вы двойчы перажылі тое, што перажылі аднойчы...
Мужчына нахіліўся да яе ў цемры, паклаў пальцы на яе руку.
- Ведаючы, што няшмат мне дадзена год, што ўсё адно мне не жыццё без вас, - як бы я вас кахаў.
Яна сумна ўсміхнулася, трохі заспакоеная яго словамі:
- Гэтага мала. Я нават і як жанчына старая для вас.
- Вы - дзяўчынка. Божа, каб толькі ў гэтым была справа. Я б вас пераканаў.
- Андруша, мілы, не трэба. Вы паэт, і будучыня ў вас вялікая. Нашто гібець вашаму жыццю з-за паміраючай?
- Гэта даўно ў мяне, - быццам не пачуўшы яе слоў, сказаў Андрэй. - Я імкнуўся адужаць гэта, але забыць не мог, не магу, не хачу. Што мне да ўсіх гэтых слоў і прычын, калі мне нельга... без вас.
- Пачакайце, - сказала яна i задумалася.
У мёртвай цішыні кватэры чуўся толькі мяккі стук гадзінніка.
Сабака лашчыўся да ног Андрэя. I мужчына закрыў яму вочы калматымi вушамi, каб ён нават позiркам не парушыў цiшынi.
- Я не скажу вам "не", - сказала нарэшце жанчына. - Пачакайце. Я павінна многа думаць. А як я да вас стаўлюся - пра гэта няма чаго і казаць.
Яна ўстала, даючы зразумець, што ёй трэба застацца адной. Андрэй устаў таксама. Яна ўзяла далонямі яго галаву і з дзіўным, нейкім пакутліва-лікуючым, засмучаным выразам пацалавала яго ў лоб. А ён узняў рукі і абняў яе, пяшчотна і амаль бязважка, адчуваючы пад далонямі ласкавую мяккасць тканіны і пад ёй нясмелую цеплыню спіны.
- Я не думаў, што змагу, як хлапчына, насіць вершы, мерзнуць на тратуарах, з трапятаннем чакаць серады і суботы, паміраць у астатнія дні. Не думаў, што ў мяне будзе падаць сэрца, калі ўбачу на вуліцы кагосьці падобнага, убачу падобнае паліто, падобны вузел валасоў. О-ох!
Нахіліўшыся, ён цалаваў яе вочы, адчуваючы, як уздрыгваюць веі пад яго губамі. А яго вялікія далоні трымалі і лашчылі яе кволыя і моцныя плечы, рукі, запясці рук.
- Будзьце лепшай са мной, - прасіў ён. - Кожны дзень - першая думка мая пра тое, што жыццё гожае, таму што ёсць вы.
Нясмела адрываючыся ад яго, яна нарэшце сказала перарывістым голасам:
- Iдзiце, iдзiце адсюль... Вашым каханнем прашу.
З цяжкім уздыхам ён апусціў рукі, зняў паліто з вешалкі, апрануў яго і раптам цалкам лагічна сказаў:
- Чорт, забыў... Гэта вам.
I, засунуўшы руку ў кiшэнь, дастаў адтуль i падаў жанчыне вялiзны барвяны гранат, велiчынёю з дзiцячую галаву.
- Сімвал?
- Н-не ведаю... Які?
- Мадонна на старых карцінах заўжды трымала гранат у руцэ. Сімвал улады.
- Трымайце, - сказаў ён. - Як сімвал улады нада мной.
|
