РАЗДЗЕЛ XVII Раніцай яны былі з пахмелу. Андрэю гэта было тым горш, што ён апошнія месяцы дрэнна спаў. Ён нават еў дрэнна ў тыя дні, калі не бачыў яе. Ік марфініст без морфію. Дзень праходзіў у напружаных думках аб ёй, ва ўпартай, але часта бясплоднай працы, у бязмэтных бадзяннях па горадзе. А вечарам чалавек клаўся ў ложак і гадзін да чатырох не мог спаць. Ліхаманкавыя думкі, уяўленні, часам нейкая блытаная сувязь слоў, знешне стройныя сказы, якія нічога не азначаюць. Потым - цяжкі сон, у якім ён ні разу не бачыў яе. А потым, гадзін у сем, быццам шокавы ўдар, калі прачынаешся, седзячы на ложку. Тое самае было і сёння. I ўсё ж Андрэй не мог утрымацца ад усмешкі, калі зайшоў у пакой Яніса. У латыша быў, відаць, пахмельны настрой, прыступ тых згрызот сумлення, калі не мілы белы свет і чалавек з агідай успамінае, што трэпанг, якога елі напярэдадні ў рэстаране, мае другую назву - "галатурыя". Бр-р, брыдка! Яніс сядзеў ля стала і амаль са слязьмі на вачах глядзеў на фотакартку сына. Сын, увесь пушысты, увесь, з лапкамі, зацягнуты ў пуховага "ведзьмядзёнка", з аптымістычнай усмешкай глядзеў на няшчаснага Яніса, у лікаванні раскрыўшы круглы раток з адзіным зубам. Андрэй паддаў жару. Змрочна сказаў: - Смяецца, не ведае, што бацька - мярзотнік. У наступную секунду з грукатам упала крэсла, а Андрэй ужо ляцеў калідорам, а потым сходамі, ратуючыся ад раз'юшанага вярблюда Яніса. А яшчэ цераз пяць хвілін яны рагаталі да слёз. Калі хтосьці скажа, што латышы - халодныя людзі, не верце. Ва ўсякім разе, Янісавым выбухам мог бы пазайздросціць і італьянец, I толькі за сняданнем Яніс зноў спахмурнеў, раптоўна прыгадаўшы нешта. - Што з табой? - спытаў Андрэй. - Ведаеш… - цяжкі твар Яніса быў нібы каменна-нерухомы. Андрэй чакаў. Яніс заўсёды нагадваў яму аднаго з тых жалезных стралкоў, аб лёсе якіх яны часам гаварылі, і таму Андрэй заўсёды чакаў ад яго чагосьці трывалага, хай не заўсёды абгрунтаванага, але свайго, сталага, далёкага ад хістанняў. - Што? - спытаў Андрэй. - Не трэба табе валачыся туды, - латыш хваляваўся. - Пабойваюся чагосьці я. - Дарэмна, - сказаў Андрэй. - Ведаеш, што дарэмна. Усё адно павалакуся. У той дзень ён павінен быў сустрэцца з Горавай каля выхаду з Крапоткінскага метро. Яна, як заўсёды, спазнілася амаль на дваццаць хвілін. Цямнела ўжо зусім рана, і калі яны ішлі бульварамі, на дрэвы, на аголеныя віцы хмызоў, на пабітыя ранішнікамі вяргіні клаўся ўжо бэзавы цень прысмерку. Яна круціла ў пальцах апошні лімонны лісток клёна, узяты з бульварнай лаўкі. - Нашто вы хацелі бачыць мяне? - Потым, Андруша. Яна была вiдавочна ўсхвалявана i, вiдаць, вагалася, вырашаючы ў думках, зрабiць ёй нешта або не. Андрэй адчуваў гэта. Як яснаглядзец, ён мог за апошнi час лавiць самыя неакрэсленыя змены яе настрою. I тут ён адчуваў: яна задумала нешта такое, што можа паставіць іхнія адносіны пад незваротны ўдар. А яна, відаць, адчула, што ён нешта падсвядома разумее, і, адцягваючы хвіліны, загаварыла зусім аб другім. I, як заўсёды, ёй удалося захапіць Андрэя спрэчкай і прымусіць яго забыць аб напружанасці. Праз некалькі хвілін яны ўжо спрачаліся. - Гэта па-дурному, - казала яна. - Прыйшоў, нарэшце, час сусветнага мастацтва, аднолькава зразумелага для ўсіх: для швейцарскага гандляра і для рыбака з Палінезіі. - Не думаю. Рана. - Чаму? - А таму, што, па звестках "ЮНЕСКА", на зямлі ледзь не палова людзей непісьменныя. Ёсць плямёны, у мове якіх пяцьдзесят слоў. Што ім да Суціна і Дос-Пасаса? Раней за ўсё трэба зраўняць гэтую прорву, вучыць людзей і мастацтву і ўсяму. А гэтаму лепш за ўсё вывучыш на сваім мастацтве... Можа, і сапраўды дурасць: у век, калі чалавек рве зямную цягу, трымацца за нацыянальныя адрозненні. - Не думаю, - сказала яна. - А я думаю. Школу нацыянальнага навучання павінен прайсці кожны. Яна - як фундамент. Гэта кажу вам я, грамадзянін зямлі, інтэрнацыяналіст. - Адкуль такое? Нешта па вашых вершах я не заўважыла. - Чалавек расце хутчэй, чым яго кнігі. Я за жыццё прайшоў тры такіх прыступкі... - Першая? - Артадаксальны патрыятызм... - Ого! А другая? - Абражаны нацыянальны гонар. - Зразумела... А зараз? - Я вельмі люблю радзіму. Вельмі. Часам да слёз. Але я не ведаю, чаму нягоднік-беларус павінен быць мне бліжэй за высакароднага іспанца. На яе твары з'явілася хітраватая ўсмешка: - Ну, а што вам бліжэй пры гэткіх касмічных парывах: негрыцянскія "спірычуэлс" ці свая "рэчанька"? - Рэчанька. Але гэта ад прывычкі. - Ну і вось. Усяму шкодзіць гэтая "во поле берёзонька". I ўвогуле атрымліваецца "чаму ж мне не пець?". З-за гэтага не разумеюць адзін аднаго, і агульная культура не можа выйсці на прастор. - Не разумеюць не з-за гэтага. Вы ведаеце... Тут і вы на правільнай сцежцы, і я. Але вы трохі не дадумалі. Калі б ваш Мусаргскі не ўварваўся ў культуру Захаду - яны дагэтуль лічылі б рускіх музычнымі дзікунамі, і вы не маглі б сесці за стол стварэння агульнай культуры, як роўная. Спрэчка гэтая была непатрэбнай. I таму ён перавёў размову на іншае. - Давайце лепей бананаў купiм. Вось латок. Абдзіраючы банан, ён не стрымаўся: - А сапраўдная антонаўка ўсё ж лепей. Засмяяліся. - Вы прыгожа ясцё, - сказаў Андрэй. - Людзі рэдка прыгожа ядуць. Нават унутрана інтэлігентныя нагадваюць у гэты час то малпу з яблыкам, то тыгра над косткаю. А вы... - У вас ружовы туман у вачах. Мастакам найбольш цяжка маляваць каханую. - Па-мойму, глупства. - Ну што вы заўважаеце ў каханай? -Усё. - Не. Нічога, Зусім нічога. Калі пачынаеце заўважаць нешта - гэта ўжо канец. Яна спынілася ля вялізнага шэрага будынка. Стаў і ён. - Вы не заўважаеце нi майго вялiкага рота, нi худых плячэй - нiчога. Вы загiпнатызавалi сябе, Андрэй. Ён стаяў, упарта, па-бугаінаму, нахіліўшы галаву: - Напляваць. Я ведаю толькі, што для мяне ўсё гэта падстава, каб захапляцца. У яе вачах зноў быў той разгублены выраз боязі чагосьці і цягі. Але яна хутка справілася. - Проста вы там у сябе рэдка бачыце такіх жанчын. Вы ведаеце толькі мяне і таму перабольшваеце мае сціплыя добрыя якасці. А такіх, як я, - тысячы. I калі вы зведаеце гэта асяроддзе - я паблякну сярод іншых і застануся звычайнай шэранькай жанчынай... Замужняй... Чужой... I вы забудзеце мяне. "Вось яно, - штурхнулася ў галаве Андрэя, - падрыхтаванае". - Зойдзем, - сказала яна. - Не пайду... - змрочна сказаў Андрэй, - Але я зайду з вамi, хоць буду нядоўга. - Вы абяцалі аддаць тэты вечар мне. - Нечакана з'явіліся справы. А я не хачу, каб па маёй правіне вы сумавалі цэлы вечар. - Не. - Ну... я вас прашу. Андрэй акінуў яе постаць і цяжка ўздыхнуў: - Добра. Толькі... ведайце, я знаю, нашто вы гэта робіце. I не ўхваляю. Яна ўздыхнула нават з нейкай палёгкаю. Абое зайшлі ў пад'езд, падняліся на трэці паверх. Аксамітна праспяваў званок. За дзвярыма чуліся мяккія спевы. Потым крокі. Потым ляснуў замок. - Арынушка, - сказаў незвычайна пявучы голас. - Бог мой, заходзь. Заходзьце. У прыхожай было цёмна, відаць, назнарок, і Андрэй не бачыў той, што адчыніла дзверы. У паўцемры ён адчуваў толькі шолах убору і гаркаваты пах нейкай невядомай парфумы, чуў толькі, як сяброўкі пацалаваліся. - Андрэй, - сказала Горава, - гэта Ганна. Я яе выдам: яна мне ўсе вушы пратрубіла: "пазнаём" ды "пазнаём". Знаёмцеся. У поўнай цемры Андрэй працягнуў руку, i тут раптам, быццам сам сабой, пачаў налiвацца вадкiм святлом матавы шар пад столлю. Але перш чым убачыць, ён адчуў у сваёй руцэ моцную і вузкую руку гаспадыні, асабліва цёплую пасля знадворнага холаду. А калі ўбачыў - веі яго здрыгануліся. Перад ім стаяла нешта такое, што можна пабачыць... ды не, бадай, нідзе і нельга было такога пабачыць. Валасы гаспадыні былі заплецены ў касу таўшчынёю з руку. Залацістыя, з адлівам у пшанічны колас, яны высокай каронай ляжалі на галаве. I амаль неверагодным пры такіх валасах быў янтарны румянец скуры, смаляныя бровы і чорныя вочы пад доўгімі, як стрэлы, веямі, такія чорныя вочы, што зрэнкі амаль зліваліся з райком. "Напэўна, дурніца, - груба падумаў Андрэй. - Такая прыгажосць не можа быць разумнай". - Мастак, - сказала Ірына. "I тут пэўна нічога не разумее, - быццам назнарок падумаў Андрэй. - Жыве каля мастацтва ўвесь век, як кот з Трацякоўкі". А на вуснах гаспадыні - ах, як яны былі абрысаваны! - з'явілася нечакана ласкавая, пры такіх жорсткіх зрэнках, усмешка. - Распранайцеся, Андруша.. Дапамажыце Ірыне. Ах, як добра, што зайшлі, госцейкі вы мае. - Я не магу, - сказала Горава, - я павiнна бегчы. Так, поруч з гаспадыняй яна здавалася чымсьці накшталт Золушкі Але Андрэй усё адно зірнуў у яе адразу паспакайнелыя вочы з выразам чалавека, якога пакінулі ў палонцы. "Завабілі, - сказаў яго позірк, - кінулі, падманулі". "Ну і добра", - адказаў яе позірк. I тады Грынкевіч з невыразным пачуццём крыўды пачаў скідадь паліто. - Бывайце, - сказаў ён. Ляснулі за Ірынаю дзверы. А шчокі Андрэя гарэлі, ці то з марозу, ці то ад сораму. I адначасова нараджаўся недзе гнеў. - Які вы румяны, - сказала Ганна. - Проста як макаўка. - Я правiнцыял. Мне належыць быць румяным i немудрашчым, як калатоўка. Або як граблi. Зрэнкі яе пашырыліся: - Прычэсвайцеся. Хадзем. - Я правінцыял. Мне. належыць быць бахматым, як стог. - Які вы правінцыял, - усміхнулася яна. - Вы проста акварэльны хлопец... Яна разумела яго стан. Андрэй ведаў гэта, - але гэта яму не падабалася. - Гэта звонку, - казаў ён дзёрзкасці далей, - а ў душы я лубачны... Такі сабе купідон з латкамі ніжэй спіны. Ганна ўзяла яго пад руку: - А ў душы вы разбойнік. I з'явіліся сюды з набегам. I таму вам нельга пайсці адсюль, не пашарпаўшы нашых душ, без здабычы. Вы ўшкуйнік і вараг, а таму вам належыць ваяваць з разумнымі мужчынамі, а не з паненкай, якая з першага ж погляду здалася вам дурной, аж круціцца. Андрэй сумеўся. - Ну пакіньце, - весела і лёгка сказала яна, - я ж ведаю, што вы гэта ў мэтах самаабароны. "...вяршка не аддамо". Андрэй сумеўся яшчэ больш: - Ды я ўласна нікому нічога. - Ну вось і добра. Яна расчыніла дзверы ў вялікі пакой, і адтуль адразу лінуў шум, галасы, музыка вялікай спрэчкі. Акно на ўсю сцяну глядзела ў ноч, ледзь завешанае збітай шторай колеру асенніх лісцяў. Усё здавалася трохі пабляклым: і штора, і кілім, і стары вельмі добры раяль ля акна. Усё, акрамя пагрозліва яркіх карцін і малюнкаў на сценах, акрамя груба засунутага ў кут мальберта і гранітнай няскончанай статуі чалавека, які імпэтна крочыў проста на Андрэя. Як жывыя, пераліваліся мускулы на нагах, а галава была толькі намечана, быццам сякерай, і гэта надавала чалавеку нейкую пагрозлівую магутную сілу. - Бацька не скончыў, - сказала Ганна. - Ён памёр год таму. Была б зусім адна, каб не сябры. Лаюцца вось... Кожны вечар за кулакамі свету не бачыш. На руцэ ў чалавека, як плашч Апалона Бельвядэрскага, вісела чыёсьці паліто. А ля самых ног статуі мірна спаў мармурова-бледны юнак. Спаў, паклаўшы галаву на пальцы гранітнага ступака. - Бачыце, які Марфей, - усміхнулася гаспадыня. - Гэта Аленін, бадай, лепшы з маладых мастакоў. Горачка маё! Узяў ды падпіты прыцёгся. Няхай праспіцца, не выганяць жа на холад. Андрэй быў здзіўлены. На стале з ножкамі ў выглядзе гермаў стаяла толькі некалькі бутэлек сухога віна, але застолле выглядала ці то на парах, ці як злёгку ашалелае. Мужчына артадаксальнага выгляду грузна сядзеў у крэсле, паклаўшы на падлакотнікі страшэнныя рукі. У жорсткіх, як дзікова шчэць, валасах першым снегам легла сівізна. - Сюррэалізм, ташызм, - басіў ён. - Сорак год падыходзіць ваша новае цеста. А калі ж вы пекчы будзеце? Вы пакуль што толькі і дбаеце пра тое, каб не перабухаць солі або цукру. Некалькі чалавек, седзячы вакол, слухалі шчэцістага, а насупраць яго стаяў на падэсце - на крэсле натуршчыцы - худы юнак з прыгожым нервовым тварам і гарачыўся: - Не прыпісвай мне ташызм!.. А што да цеста, дык гэта ты, гэта Юпіцеры ад мастацтва перашкаджаюць нам. На дзесяць год замарозілі цеста, а цяпер раз-пораз штурхаеце. А цеста не любіць штуршкоў. - Гэта ўсё інтэлектуальны снабізм, - басіў грузлы. - У нас снабізм. А маляваць бяздарныя фотапартрэты - гэта не снабізм? I яшчэ горшы, бо кан'юнктурны снабізм. - У вас кар'ерызм і зайздрасць да "абоймы". - Не скажы, - іранізаваў юнак. - Добрую мы кар'еру зрабілі. А зайздросціць няма чаго. Старцам не зайздросцяць. А ўбаку сядзеў насупраць гожай, зусім маладзенькай дзяўчынкі хлопец у акулярах з сумным прасценькім абліччам і казаў: - Самае лепшае там - лотас. Гэта трэба самой бачыць. Тоўстая сцябліна, і на ёй, адарваўшыся ад смаляной гразі, вырастае масляністая, ружова-белая раскоша. Дзяўчынка глядзела на яго спуджанымі спачувальнымі вачыма, раз-пораз кранала яго руку і ўмаўляла: - Не скручыньвайся ты так. Не вартая яна. Не трэба. Ганна ўсміхнулася Андрэю. - Не бойцеся цыганшчыны, - сказала яна. - Гэта ўсе добрыя хлопцы. Проста патроху развіваюць лёгкія... Знаёмцеся, хлопцы, гэта Андрэй Грынкевіч. Упала цішыня. Потым грузлы падаў Андрэю руку. - Чулі. Гэта не вам давалі гэткага здаравеннага выспятка ў пяцьдзесят шостым? - I адрэкамендаваўся: - Яхненка. - Мне, - сказаў Андрэй. - Нічога, і спіна і іншае, усё на месцы. - Чулі, а зараз бачым і суцяшаемся, - хітравата ўсміхнуўся нервовы юнак. - I яшчэ тое-сёе ад кагосьці чулі... Я Пятроўскі. Аленін, відаць, пачуў нешта праз сон, адарваў ад п'едэстала шчаку, на якой чырванеў, як поўха, выразны адбітак гранітнага ступака, і сказаў са змрочнай іроніяй: - Узыходзячы Купала... - Спі ўжо, узыходзячы Рэпін, - сказала яму Ганна. - Не абражай, - сказаў ён. - Я позні Рэпін з ліловымі запарожцамі. А спаць - я магу. Хто спіць, той не піша карцін. I вершаў не піша. Не грашыць. I, апусціўшы галаву, зноў заснуў сном немаўляці. - Пакіньце спрачацца, хлопцы, - сказала Ганна. - Што, сапраўды? Як сыдуцца, так і за лаянку. Лепей спявайце. Зайграў бы што, Петрык. Хлопец у акулярах сапраўды сеў за раяль. Пятроўскі, якога, відаць, цягнула да розных нязручных месцаў, сеў на раяль, выцягнуўшы ногі і абапіраючыся рукамі, адведзенымі за спіну! - Бачыце вы, Іда Рубінштэйн, - кінуў яму Яхненка, усё яшчэ злосны пасля маральнай лазні. - Пачак, і з яго чатыры запалкі тырчаць. - А ты архiдыякан, - сказаў з кута нехта. - Ты метафiзiк i кiруючы жораў на балоце мастацтва. Яхненка шчыра і горача зарагатаў. - Пляханава начытаўся, - са з'едлівай усмешкай сказала ў кут Ганна. - Глядзі, застанешся са сваёй навукай у дзяўкох. Потым узяла бутэльку віна, дзве шклянкі і панесла ў кут, да глыбокай канапы. - Сядайце, - сказала яна Андрэю, - калі хочаце, скідайце туфлі. I сама скінула туфлі, забілася ў зручны куток. Андрэй з мужнасцю адчаю зрабіў тое самае. - Піце,- сказала яна. - Расказвайце. Асветлены толькі ніжнім святлом, спяваў недзе далёка раяль. Скупчыліся вакол яго маўклівыя постаці хлопцаў. Петрык граў Мендэльсона, тую самую яго рэч - Андрэй забыў назву, - дзе музыка быццам гаворыць праз светлы сум: "Нічога не зробіш". - Ну, - сказала Ганна. - Што там дзеецца? Непадалёку ён бачыў цяжкую, як золата, карону валасоў і вялікія вочы. Не, ён ніколі яшчэ не бачыў такіх прыгожых жанчын. - Што расказваць? - сказаў Андрэй. - Я сапраўды правінцыял. Мы дагэтуль ваўчынага хваста баімося. - А яны? - сказала яна. - Самыя таленавітыя з іх таксама прыйшлі з правінцыі. Лоск набыць лёгка. Вось і вы яго ўжо набылі. Толькі вам патрэбен апошні штрых. Баскскі берэт. З заломам налева. Ці направа? Не, лепей вам направа. Ды гэта глупства... Правінцыя!.. А правінцыя прыносіць сюды свежую кроў. I нейкае асаблівае сумленне, асаблівую цэльнасць мастака. Часта - талент. Сапраўдны талент, а не выкшталцонасць, як кажуць палякі. Андрэй зірнуў на карціну, што вісела над іх галовамі. На карціне віхура стракатых, чырвоных з золатам лісцяў закруціла жанчыну з закінутым тварам. У гэтым смерчы ледзь вымалёўвалася яе постаць, але вочы глядзелі наўскос, паўзверх галавы гледача, цёмныя, пашыраныя. А павекі былі чорныя, і горка быў сціснуты гожы рот. - Вы рабілі, - сказаў ён, узрушаны. - А кажаце: "талент правінцыі". - А хіба гэта можна параўнаць з работамі бацькі? - сказала яна. - Той быў вялікі скульптар. I наогул... нешта робіцца на свеце. Бо сапраўдныя мастакі павінны быць настаўнікамі жыцця, а зараз многія толькі разнастайна "наддаюць". Той малюе блакітных балерын, той - сплаўшчыкаў - ружова так малюе, а той - сцэны ў шахтах, быццам гразёю. - Ваш бацька быў з правiнцыi? - Так. А маці ў мяне была полька. Самая прыгожая жанчына ў свеце. Яна памерла, калі мне было сем год. - Цяпер я ведаю, адкуль вы такая. Мужчыны-палякі рэдка бываюць прыгожымі. У іх проста разумныя, характэрныя твары. Але жанчын такіх няма нідзе на свеце... - Кіньце. "Сыны Будрыка" столькі іх панавозілі з Польшчы на сваю радзіму, што зараз, мабыць, шукаць трэба ў вас. - Значыць, мне не зусiм пашанцавала. Запанавала маўчанне. Толькі Петрык граў. Цяпер - "Смерць Азэ". - Маленькія гарадкі, - сказала яна. - Маці ніяк не магла прызвычаіцца да Масквы. I я. У нас быў такі снег у кветніку. Гурба была высокая, закручаная, як жамчужніца. I ў закруце снег быў перламутрава-ружовы. Бо адбіваў агеньчык з акна. Там было добра. А тут увесь час людзі, акрамя тых пяці гадзін, калі працую. Абрыднуць - іду ў пакойчык і замыкаюся. - Там вы жылі? - Так. А тут толькі мастацтва. Я і сама апошні час не ведаю, каму яно патрэбна, як ісці, каб быць патрэбнай? Блукаю, як у лесе. Зняверылася. Плюнуць бы на ўсё, знікнуць, жыць у якім гарадку. Падлога дубовая, аж вылізаная... Цёплая. Чыстая. - Што ж вы, - сказаў Андрэй. - Няўжо толькі мастацтва. Пры вашай прыгажосці вам бы пакахаць трэба. Патрэбен спакой, добры муж. Дзеці. - Што вы, - усміхнулася яна. - Я для гэтага занадта добра ведаю людзей. - Гэта праўда. Я павінен прызнацца: вы здагадаліся, што я думаў аб вас. - Гэта пра мае разумовыя здольнасці? Я не крыўдую. Вы ж, мабыць, ужо трохі пераканаліся ў адваротным? - Так. Але як вы?.. - Я часта чытаю думкі людзей. Бо ведаю іх. - I гэта перашкаджае вам у шчасці. - Так. Напэўна, у мяне разумовы склад старой дзеўкі. - Кіньце плявузгаць, - мякка сказаў ён. - Столькі людзей вакол... Не ў лесе жывяце. - Людзі сталі рацыяналістычнымі. Мала хто можа аддаць сябе. Пажадаць стаць паветрам, якім дыхае другі. - I каб не хапала паветра - дык Ёй не хапіла б яго апошняй. - Праўда. Ад горычы ледзянога віна ў целе разліваўся цёплы сум. Гучала музыка. Быў паўзмрок. - Вы вельмі харошы і просты, Андрэй, - сказала яна. - Ірына казала праўду. I, спусціўшы ногі, устала, такая прамая і ўзнесеная ў сваім гранатавым уборы, што Петрык заміргаў і збіўся з такту. - Хадзем танцаваць, - сказала яна. - Запрасіце, Андрэй, тую, маленькую. Гэткі капрыз жаночай псіхалогіі. Не любіць мяне за Петрыка... А што я магу зрабіць, калі ніхто... ну... ніхто ніколі мне не падабаўся. Петрык захістаўся, выбіваючы з раяля нешта заліхвацкі-бравурнае. А вочы яго былі сумнымі вачыма. ...Танцавалі за поўнач. I толькі тады зразумелі, што досыць, калі Аленін, устаўшы ад ног гранітнага чалавека, сказаў яму: - Ну і свіння ж ты! Друг у ножкі яму ўпадае, а ён... Ну хопіць, хопіць паліто трымаць. Заседзеліся. Апранайся і хадзем. I разрыдаўся, абняўшы граніт. - Не любяць нас, браце! Не цэняць! Гаі вы мае родныя, бураломчыкі вы мае шышкінскія. Пагляньце, як спіць надзея сусветнага жывапісу.
|