РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ Вобразы мілыя роднага краю,               
Смутак і радасьць мая!..
      
 
Якуб Колас
    Галоўная      Слоўнікі           Спасылкі      Аб сайце       Кірыліца      Łacinka    
Уладзімер Караткевіч
Даведка
Кантэкстны тлумачальны слоўнік
Леаніды не вернуцца да Зямлі (Нельга забыць)
Пралог
Раздзел I
Раздзел II
Раздзел III
Раздзел IV
Раздзел V
Раздзел VI
Раздзел VII
Раздзел VIII
Раздзел IX
Раздзел X
Раздзел XI
Раздзел XII
Раздзел XIII
Раздзел XIV
Раздзел XV
Раздзел XVI
Раздзел XVII
Раздзел XVIII
Раздзел XIX
Раздзел XX
Раздзел XXI
Раздзел XXII
Раздзел XXIII
Раздзел XXIV
Раздзел XXV
Раздзел XXVI
Раздзел XXVII
Раздзел XXVIII
Раздзел XXIX
Раздзел XXX
Раздзел XXXI
Раздзел XXXII
Раздзел XXXIII
11. 1
РАЗДЗЕЛ XXI
        
РАЗДЗЕЛ XXI

        
        Сустрэліся перад самым ад'ездам. Яна сказала Андрэю, каб ён чакаў яе ў вестыбюлі гістарычнай бібліятэкі ў сем гадзін вечара. I ён з'явіўся і чакаў, вытрымліваючы цікаўныя позіркі дзяўчат і гардэробшчыц. Здзекуючыся, ён называў сябе ў думках Ленскім, Крэцьенам дэ Труа, Вертэрам, але падсвядома адчуваў, што так яно і ёсць, што тое, што блакітнае сяйва вакол, звязала яго з гэтай жанчынай нябачнымі повязямі, мацней якіх не было нічога.
        Яна прыйшла не з бібліятэкі - яна і не была там, і ў вачах яе стаяла кранаючая блізкасць да яго і адначасова быццам засаромленасць нечым. Яны пайшлі завулачкамі старой Масквы. Стаяла адліга, вуліцы танулі ў асабліва сіняй цемры першых гадзін зімовай ночы.
        Шляхі абаіх ужо з заўтрашняга дня, і на цэлых паўтара месяца, разыходзіліся. Яго чакалі снягі, сум і ўтрапёная праца, сапраўдны бой, у якім ён павінен будзе выйграць яе, ды яшчэ страшэнная трывога за тое, небяспечнае, што яе чакала. Ён верыў у лепшае, але задушыць гэтую трывогу не мог.
        І ад гэтага, акрамя звычайнага болю разлукі, быў яшчэ нейкі вышэйшы боль, падобны на прадчуванне разлукі вечнай. Андрэй гнаў гэтую думку, але ўсё адно яму - і ёй таксама - здавалася, што з усім, на што яны глядзяць, яны развітваюцца назаўсёды: вось сёння ёсць, а заўтра не будзе.
        Таму і горад ляжаў перад імі ледзь расталы, з агнямі на голым лёдзе, змрочны.
        - Заўтра? - спытаў ён.
        - Заўтра.
        - Барані вас маё каханне.
        - Калi штосьцi i ўтрымае мяне ў жыццi - дык гэта.
        Ён пацалаваў яе скронь. Дзіўна, абое зноў перайшлі на "вы", і здавалася, так яно і трэба.
        - Таму я і хацела быць з вамі, - сказала яна. - Вы - жыццё маё.
        Маўчалі, спускаючыся завулкамі да плошчы Нагіна.
        - Я ўвесь час думаю пра вас, Андрэй. Мне ўсё хочацца неяк дапамагчы вам, абараніць, нават на той выпадак, калі мяне з вамі не будзе. Ведаеце, як тая жанчына, што, паміраючы, наводзіць парадак у доме, каб муж хоць месяд не думаў...
        - Навошта вы мучыце мяне?
        - Маўчыце. Я доўга думала, як вам трэба пісаць "на потым". I вось знайшла адказ. Вы такі, што павінны пісаць аб тым, што вось-вось зашчымела і павярнула ў душы, не дбаючы аб стылі, а дбаючы аб тым, каб слова найбольш дакладна выражала тое, што адчуваеш. Хай нервова, няроўна, з фразамі, падслуханымі на вуліцы. Каб не лашчыла заспакоена, каб кожны паварот - як целам аб камяні, каб пасля чытання - бы на возе па лясной дарожцы праехаў: на ўсіх карэннях растрэсла.
        - Магчыма, і так. Толькі я не магу зараз думаць пра гэта. Дайце надыхацца вамі.
        - Вы не надыхаліся?
        - I ніколі не змагу.
        - Які вы... Усяго хочаце ад жыцця.
        - Анягож не. Або ўсё, або нічога.
        - Не кажыце мне больш аб гэтым. Мне добра, мне надзіва лёгка з вамі. I не трэба больш.
        Андрэй змрочна крочыў поруч з ёю. Гэтага ад яго нельга было патрабаваць.
        На вулках чамусьці амаль не было людзей. I таму ён раз-пораз схіляўся і цалаваў яе скронь. Раз нават спыніўся і доўгім пацалункам прынік да яе вуснаў.
        Седзячы ў фортачцы, са здзіўленнем глядзеў на ўсё гэта вельмі пушысты кот.
        - Не трэба, - шапнула яна, вызваляючыся.
        Кот грэбліва падабраў лапы, але так і не выйшаў на вуліцу, пайшоў у цёплую кватэру - напэўна, дрыхнуць.
        - Я памру там з трывогі за вас. Напішыце мне хаця некалькі слоў.
        - Добра. Толькi вы не заставайцеся тут надоўга. Вы патрэбны мацi. Цяпер - асаблiва.
        Ішлі па плошчы Нагіна.
        - Вось гэты дом тады гарэў, - сказаў Грынкевіч..
        - Той, што ў паэме?
        - Так.
        - А я думала, гэта метафара.
        - Я ў той час быў няздатны на метафары.
        Яна быццам замкнулася ў сабе. Толькі цясней тулілася да яго і нейкім новым, сумным і прасветленым, позіркам абводзіла дамы, руіны кітайгародскай сцяны, далёкія стрэлы кранаў у Зараддзі. Толькі на набярэжнай, пабачыўшы ўбаку купалок "Анны", што невыразна бялеў у цемры, раптам здрыганулася і сказала:
        - Не, не магу. Пойдзем туды.
        У змроку, каля празрыста бялеючых бязважкіх сцен, яна, прыціскаючыся да яго, казала:
        - Мне страшна... Страшна... Трымай мяне мацней, дарагі. Калі ты трымаеш, мяне ніхто не адбярэ. Ты - абарона. Ты - надзейны.
        Андрэй гладзіў яе галаву:
        - Ну-ну, я з табою. Нікому не аддам. Дам табе палову жыцця. Усё будзе добра. Заваюю цябе. У цябе тады будзе дачка. Такая, як ты. А памром мы праз сто год. У адзін дзень і адну хвіліну.
        Потым, заспакоеныя, яны ішлі па мосце над ракой, потым заглыбіліся ў вулачкі Замаскварэчча.
        - Я апошнім часам больш успамінаю, чым думаю, - сказала яна. - Пэўна, гэта не на дабро, але я часта ўспамінаю даваеннае Замаскварэчча. Калі цвілі ліпы - цяжка было дыхаць, галава кружылася. У кветніках бэз, а на абочынах наўсцяж вуліц адуванчыкі. Жоўтыя. Пэцкалі нос. Тады ў Замаскварэччы амаль не было транспарту.
        Два цені беглі завулкамі, плылі па роўных сценах, кідаліся то ўперад, то назад ад ліхтароў. А ў начным небе над Масквою, злёгку аранжавым ад агнёў, плыла густа-барвяная з белым званіца царквы Клімента.
        - Растрэлі, - сказаў Андрэй. - Як вызвалены дух. Увышыню.
        - Тут усё маё, роднае, - сказала яна. - Мне так хацелася бачыць гэта сёння. З табою.
        Пяшчотна схіліўшыся над ёю, ён шэптам сказаў: .
        - Любае Замаскварэчча. Як жа гэта ты стварыла яе такую?
        Яны зайшлі ў пад'езд і спыніліся пасярод глыбокай студні двара.
        - Ну вось, - сказала яна, - тут жывуць бацькі. Тут я нарадзілася.
        - Я ведаю. Гэтай вясной я некалькі разоў быў тут. Хадзіў уначы, каб лепей зразумець вас.
        - Я проста баюся ўжо вас, - сур'ёзна сказала яна.
        Яны стаялі, бы ў вузкай цясніне. Над імі ўздымаліся асклізлыя ад непагадзі камяніцы і, як водбліск паўночнага сяйва, якое недзе далёка-далёка і не можа прабіцца ў гэты змрок, з'яўляўся і знікаў на самым высокім брандмаўэры зялёны адбітак неонавай рэкламы.
        - Гэта самы прыгожы з усiх брыдкiх двароў на свеце.
        Быў час. І Андрэй, адчуваючы, што нешта непапраўна зменіцца, можа змяніцца, абняў яе.
        - Пакіньце ўсё, - сказаў ён.
        - Не турбуйся, любы. Я не змянюся да цябе. Я застануся ўсё той самай.
        Дрыжучы ад халоднага адчаю і неўразумення - нашто так, каму гэта патрэбна? - ён абняў яе і стаяў доўга, не ў змозе ні пусціць і ні застацца. Вызваліўшыся, яна пайшла была, але раптам, толькі на хвіліну спыніўшыся, сказала:
        - Будзьце разумны. Не ўбівайцеся так.
        I знікла.
        Ён пайшоў з двара і ўпершыню, бадай, за жыццё страціў адчуванне часу. Мокры снег, аранжава-цьмяныя паўколы мезанінных вокан.
        Апрытомнеў ён у скверы ля доміка Астроўскага. Сядзеў, сціскаючы скроні, і слухаў цішыню. Было, відаць, велымі позна, таму што сціх нават грукат трамваяў. I толькі непадалёк, у мокрым завулку, мужчынскі голас спяваў, перакручваючы словы:
        Эту женщину увижу и немею,
        Как безумный, как безумный, день хожу.
        Ни кукушкам, ни ромашкам я не верю,
        И к гадалкам, понимаешь, не хожу.
        Набормочут: - не люби ее такую,
        Напророчат: - до рассвета заживет.
        Наколдуют, нагадают, накукуют,
        А она на нашей улице живет...
        Андрэй сядзеў, а над яго галавою гола, трывожна і страшна шумелі мокрыя дрэвы.

Падабаецца     Не падабаецца
2009–2021. Беларусь, Менск.