|
АГОНЬ І ЖАЛЕЗА Марк прынёс Магдзе белую куртачку і клапатліва дапамагаў зашпіліцца. Чырвоная сукенка хавалася пад белым, быццам правіна. Бялявы хлапчыска пералічваў грошы. Сто семдзесят рублёў. Падлеткі задаволена загулі. – Ну што, у разліку? Цяпа зрабіў рукой шырокі жэст. – Арыведэрчы, Рома! Тупайце на ўсе чатыры. – А паперы з гільзы? – азваўся Кастусь. – А на паперы, я ж сказаў, цана спецыяльная. – Вочы Цяпы таксама ненатуральна блішчэлі. Відаць, «траўкі» Сева быў прынёс... – Вы ж атрымалі за тыя паперы сто рублёў... – А я фантазёр. Магда адчула, што гэты чалавек на мяжы свядомасці. Марк цягнуў яе ў бок брамы, шэптам выказваючы ацэнку ейным разумовым здольнасцям, але яна марудзіла, прыслухоўваючыся да перамоў. – Што вы хочаце яшчэ атрымаць? – Кастусь стараўся быць спакойным. – А што трэба чалавеку для шчасця? Хлеба і відовішчаў! – Голас смуглявага гучаў лена. – На хлеб мы ад вас атрымалі... Цяпер нам патрэбныя відовішчы. Падлеткі пачалі наперабой выказваць свае пажаданні, спрэс непрыстойныя. Цяпа спыніў іх: – Каханне і смерць... Што яшчэ можа разагнаць нуду жыцця? Выбірайце. Або дзяўчынка пакажа нам стрыптыз... Зараз сцямнее, мы падсвецім ліхтарыкамі – прыгажосць на фоне магіл! Узбуджае! Не, не, ніякага гвалту. Сеанс дзесяць хвілін – і паперы вашыя. – Цяпа ў нас паэт! – горда прагаварыў налыса стрыжаны хлапчук. – Гэта проста пераходзіць усе межы! – зароў Марк. – Ану, пайшлі адсюль!– і тузануў Магду за руку. – Стрыптызу не будзе. А што за другім разам?– гэтак жа спакойна спытаў Кастусь. – Або хто-небудзь з вас пайграе са мной у ножычкі. – Па якіх правілах? – Сам-насам, да першай крыві. – Неціка-ава. Давайце да трэцяй, – працягнуў хтосьці з падлеткаў. – Да сёмай! Гэта крута! – Добра, давайце да сёмай... Святло ліхтара ля касцёла дазваляла разглядзець, як блішчаць вочы чалавекаў у скуранках. – Ды ці маеш патрэбнае нам? Адзін з хлапчукоў – яго зусім разабрала «траўка», так што хістаўся чарацінай, – дастаў з чорнага пакета пляскатую кардонную каробку і працягнуў смугляваму. Той няспешна зняў накрыўку. – Вось... Падыдзі зірні... Кастусь коратка ўздыхнуў: – Яны... – Вы сабе як хочаце, а я ў гэтым шоу не ўдзельнічаю. – Голас Марка грымеў на ўсе могілкі. – У мяне яшчэ дваццаць рублёў ёсць, бярыце, і разышліся. Цяпа скрывіўся: – Схавай грошы, дзядзька. Давай, Сева, падпалі паперкі. Відаць, пакупнікам яны без патрэбы. На рагу першага аркушыка расцвіла чырвоная кветка... – Марк, Магда, ідзіце дамоў, – цвёрда сказаў Кастусь. – Гэта ўжо мая справа. – І да смуглявага: – Давай пагуляемся ў ножычкі. Смуглявы задаволена ўсміхнуўся і пацягнуў маланку на скуранцы. – Распранайся да пояса... – Не трэба! Лепш я... – Магда вырвалася ад Марка, адбеглася і дрыготкімі рукамі пачала расшпільваць куртку. – У-у-у! – зацікаўлена загулі падлеткі. Але Кастусь раўнуў: – Калі ты зараз гэта зробіш, я буду гуляць у ножычкі з усімі імі! Марк, чаго чакаеш, забірай яе! Магда адчула, як дужыя рукі Марка адрываюць яе ад зямлі і ён нясе яе да выхаду з могілак, нягледзячы на пратэсты. Ужо ля брамы іх дагнаў адзін з хлопчыкаў. – Вы... гэта... міліцыю не клічце. Цяпа майстар. Насмерць не зарэжа. Падрапае толькі... А калі мянты падыдуць, гамон хвастатаму. Цяпа любіць, каб сумленна ўсё было. Магдаліна плакала ля белай брамы і рвалася на могілкі. Марк затуляў яе ў абдоймы, штосьці супакаяльнае нашэптваў, спрабаваў адвесці далей... Дарэмна. Ну не будзеш жа ў цэнтры горада цягаць на плячы дзявулю! На іх і так азіраліся рэдкія прахожыя. Дзейнічала толькі пагроза, што, калі яна не перастане раўці, зацікавіцца міліцыя, і Цяпа вырашыць, што гэта несумленна. А з могілак даносіўся вясёлы хор: «Тры! Чатыры! Пяць!», нібыта там гулялі ў жмуркі. Вароны зашумелі ў чорных нетрах шатаў, быццам паўз іх праляцела нечая душа. – Се-ем! Магда вырвалася з абдоймаў Марка і кінулася па цёмнай прыса-дзе, далёка ў канцы якой гарэў агеньчык над дзвярыма касцёла, як сумны анёл. Цішыня палохала. Ад яе спынялася сэрца... Між магілаў павольна рухалася чыясьці постаць... – Кастусь! Што з табой? У святле ліхтара Магдзе падалося, што ён памірае, – спрэс заліты крывёю. Хлопец прыціскаў да грудзей свой заплечнік у цёмных плямах і ўсміхаўся. – Усё нармальна... Толькі драпіны. Праўда, Цяпа перамог – чатыры – тры на яго карысць. Але нават паабяцаў прыйсці на краязнаўчы гурток. – Прыдурак! – прашыпеў скрозь зубы Марк. – Паперы дзе? – Тут... – Кастусь паказаў на заплечнік. – Давай... Яны ж належаць Магдзе, ты сам казаў. Кастусь паслухмяна адкрыў заплечнік. Марк выхапіў каробку, загорнутую ў чорны пакет, і паклаў у свой дыпламат. – Магдаліна, пайшлі... – А ён? – О Госпадзе, калі ж гэта скончыцца! Марк дастаў з партманета грошы і раздражнёна працягнуў Кастусю: – На табе тры рублі на таксі. Той адмоўна пакруціў галавою. – Дзякуй, свае ёсць. І заўтра вярну дзвесце рублёў. Ялецкі толькі фыркнуў: – Янку свайму вернеш. Ягоныя грошы. Магда вырвала руку з рукі жаніха. – Якое таксі... З яго ж кроў капае! – Перажыве... На асветленай вуліцы Кастусь прагаварыў, гледзячы ў зямлю: – Даруйце, калі ласка... Бывай, прынцэса. І пайшоў... І яны ўжо ніколі не... Гэта сапраўды горш за смерць! – Кастусь! Пачакай! Магда расшпіліла куртку, сарвала з сябе, працягнула Марку. – На... І аддай мне, калі ласка, паперы дзеда. Я іду з ім. З Кастусём. Марк не зрэагаваў, толькі здзіўлена падняў бровы. – Магдаленка, я ўжо прывык да тваіх выбрыкаў. Але мусіць жа быць мяжа? Не забывай, што мы пачалі сямейнае жыццё. Але Магда наблізілася да Кастуся, і яе зялёныя вочы палалі. – Ты кахаеш мяне? Кастусь памаўчаў і сказаў вельмі проста: – Я б памёр за цябе, – зірнуў на Ялецкага: – Прабач, Марк. Я праўда гэтага не хацеў. – Ты проста нягоднік, – пагардліва азваўся той і звярнуўся да нявесты: – Магда, не дуры. Пасля сама будзеш вельмі шкадаваць. – Прабач, Марк. Можа, я і пашкадую, але... – Ты не пашкадуеш, прынцэса!!! Кастусь схапіў дзяўчыну на рукі, падняў над сабой, закружыў: – Я хачу тры сыны-каралевічы і тры дачушкі-прынцэсы! – На сваю мэнээсаўскую зарплату карміць іх будзеш?– Сталёвы голас Марка вярнуў закаханых на зямлю. Магда падбегла да жаніха – абразліва шчаслівая. – Марк, міленькі, я нічога не магу змяніць. Ты мужны, добры... Аддай мне рукапіс і... даруй. У прывідным святле ліхтара твар Марка здаваўся сапраўды высечаным з каменю. – Гэта мая памылка. Трэба было зрабіць цябе жанчынай. Ты ж усё роўна вернешся да мяне! Хто яшчэ будзе з табою так нянькацца? А паперы, прабач, я пакіну сабе. – Чаму? – разгубілася Магда. – Таму што напачатку імі павінны заняцца адпаведныя органы. А то налятуць зараз усялякія энтузіясты з хвосцікамі... Кастусь неўразумела паспрабаваў усміхнуцца: – Марк, ты жартуеш? – Мне не да жартаў, як ты мог бы здагадацца. Кастусь збялеў. – Гэта... гэта подла! Магда маліла: – Марк, дарагі... Я разумею, гэта тваё самалюбства... Але столькі жанчын мараць пра такога мужчыну, як ты! Ты для мяне проста занадта добры. Я не падманвала – я проста не ведала, што такое каханне. Прашу, не рабіся ворагам. Ты ж не хочаш сапраўды перадаць паперы майго дзеда гэтым... – Не толькі хачу, але і павінен, – важка, нават насмешна сказаў Марк і рушыў да аўтобуснага прыпынку. – Стой! – кінуўся ўслед Кастусь. – Аддай рукапіс! – Забяры, падонак, як забраў маю нявесту! – Марк раптам зрабіў рэзкі рух рукой, і Кастусь сагнуўся напалам, хапаючы ротам паветра. Але зноў дагнаў Марка... Яшчэ хвіля, і яны ўдвух пакаціліся па зямлі... Марк падмяў пад сябе хлопца і біў з такой злосцю, што Магда падумала – заб’е... Але вось наверсе – Кастусь... – Магда! Дыпламат! Дзяўчына кінулася да Маркавага чамаданчыка, паспрабавала ад-крыць... Проста ля іх спынілася міліцэйская машына. Трое здаровых міліцыянтаў расцягнулі ваякаў. – Супакоіцца! Вашы дакументы! Марк дастаў з задняй кішэні нагавіцаў чырвоную кніжачку, разгарнуў... Міліцыянт, што трымаў Ялецкага за каршэнь, адышоўся і разам з двума саслужыўцамі ўзяў пад казырок. – Якія будуць распараджэнні? Марк змрочна абтрос безнадзейна сапсаваны касцюмчык. – Забярыце ў дзяўчыны дыпламат. Давайце сюды... – Адчыніў, упэўніўся, што каробка на месцы. – Завязіце мяне на Валадарскага. – А з гэтымі што рабіць? Ялецкі азірнуўся на Магду і Кастуся. На хвілю яго вочы бліснулі нянавісцю і жорсткая ўсмешка перакрывіла вусны. Але змянілася стомай. – Адпусціць... Машына ад’ехала. Цікаўныя, што на разумнай адлегласці назіралі за сцэнай, расчаравана вярнуліся на прыпынак. А пацалункі, абдоймы – падумаеш, відовішча... Яны пайшлі пешкі. Праз аксамітную цемру – дзве іскрынкі, якія свяціліся адна для адной. Час ад часу яны спыняліся і зліваліся ў адну. – Я б цяпер пераплыў Дняпро! – мройна прагаварыў хлопец. – А мне б цяпер хлеба з салам, – гэтак жа мройна прагаварыла дзяўчына, прыхінуўшыся галавой да пляча свайго спадарожніка, і рассмяялася: – А яшчэ кажуць, што каханне адбірае апетыт! – Дык у мяне ж засталіся піражкі, што ты не даела! – узрадаваўся хлопец. – Адзін знойдзецца для прынцэсы напэўна... Кастусь палез у свой заплечнік і раптам замёр. – Што з табой? – спалохалася Магдаліна. – Ты ведаеш... Цяжка паверыць, але... Марк, здаецца, забраў пакет з тваімі піражкамі! – Ты хочаш сказаць... – Вось ён, рукапіс!!! У святле ліхтара Магда прачытала першыя радкі, напісаныя на пажаўцелай паперы цвёрдым круглым почыркам, і ледзь не выпусці-ла сшытак: Толькі магілы ёсць у мяне. Траву па-над імі вецер кране... Можа, гэта сон? Гэта ж яе вершы?!! Але далей ішло іншае: Я да сваіх не ўздымуся нябёс. Толькі магілы – шлях мой і лёс. Бедны нашчадак, за спадчыну гэту Не папракай небараку-паэта. Разам з табой на пагост уздымусь. Спіць у магілах мая Беларусь.
|
|